Phát minh đơn giản làm nên đế chế Mông Cổ

Chiếc bàn đạp yên ngựa khiêm tốn là một phát minh thay đổi cuộc chơi làm thay đổi lịch sử.

Theo Arstechnica, ; khi Thiết Mộc Chân ( Temüjin ) xưng danh Thành Cát Tư Hãn năm 1206, bộ lạc Mông Cổ vừa được thống nhất, khác biệt tại khu vực Đông Bắc châu Á. Năm 1227 Thành Cát Tư Hãn qua đời, Mông Cổ lúc này đang hùng cứ tại khu bờ biển Thái Bình Dương và Biển Caspi. Đến năm 1241, Mông Cổ thôn tính Vienna ( nay là Thủ đô nước Cộng hòa Áo ) và là nỗi thấp thỏm của những nước Đông Âu trong suốt khoảng chừng thời hạn còn lại của thế kỷ .
Đế chế được cho là chiếm hữu thuộc địa liền kề lớn nhất trong lịch sử dân tộc quốc tế. Dường như để cản bước Mông Cổ chỉ có cách đặt dãy Himalaya ngăn giữa họ và nước mà họ nhắm tới. Nhiều nhà sử học cho rằng sức mạnh của đế chế này bắt nguồn từ một thay đổi kỹ thuật rất là đơn thuần : chiếc bàn đạp yên ngựa .

Không ai biết chiếc bàn đạp yên ngựa tiên phong được phát minh khi nào nhưng đồ vật này mang lại quyền lợi to lớn cho những chiến binh. Ngay cả những chiếc bàn đạp yên ngựa đơn thuần nhất – dạng vòng da, hoàn toàn có thể giúp những chiến binh ngồi trên sống lưng ngựa lâu hơn và vững hơn trong những trận chiến. Thành công quân sự chiến lược của những chiến binh Cozak xưa được cho là nhờ sử dụng những bàn đạp bằng da khi cưỡi ngựa. Các thắng lợi của người Goth và người Hung cũng tựa như như vậy. Một số người cho rằng bàn đạp yên ngựa thậm chí còn đã làm biến hóa vai trò quyền lực tối cao ở khu vực châu Âu, từ bộ binh sang kỵ binh. Những kỵ binh này được nhà sử học Roman Johann Jarymowycz gọi là ” xe tăng bọc thép ” thời trung cổ .
Người Mông Cổ đã giúp bàn đạp yên ngựa tăng trưởng lên một tầm cao mới. Các nhà sử học cho rằng, người Mông Cổ không riêng gì sử dụng những chiếc bàn đạp yên ngựa bằng da, mà cả bằng sắt kẽm kim loại. Năm năm nay, những nhà khảo cổ học tại Trung tâm Di sản Văn hoá Mông Cổ đã khai thác phần mộ của một phụ nữ Mông Cổ có niên đại từ thế kỷ thứ 10 sau Công nguyên. Ngoài giày da và 1 số ít y phục, người phụ nữ này được chôn cùng một chiếc yên ngựa và bàn đạp yên ngựa bằng sắt kẽm kim loại mà theo miêu tả, vẫn còn rất tốt .
Bàn đạp yên ngựa là đồ vật sắt kẽm kim loại dày với phần đầu dạng tròn vồng lên để treo vào dây mang yên ngựa và một phần đế tròn, phẳng rộng để người cưỡi ngựa để chân. Phần để chân phải tự do nhưng vẫn chắc như đinh bởi người Mông Cổ đã sử dụng chúng để cưỡi ngựa vô cùng điêu luyện .

Cặp bàn đạp yên ngựa 1.100 năm tuổi này được tìm thấy trong phần mộ của người phụ nữ Mông Cổ vào năm năm nay. Chúng được gia cố chắc như đinh, bảo vệ sự linh động cực tốt cho người cưỡi ngựa .

Một vị tướng của triều đại Tống (960-1279) miêu tả những người Mông Cổ đứng trên yên ngựa, với “phần lớn trọng lượng cơ thể dồn vào bắp chân, một phần nhỏ lực dồn xuống bàn chân và mắt cá chân”. Bàn đạp giúp họ có thể ngồi thẳng và vững trên lưng ngựa cả trong tình huống hỗn loạn nhất. Các bàn đạp này được treo vào yên ngựa làm bằng gỗ, cao vồng lên ở phía trước và phía sau. Cùng với việc luyện tập không ngừng nghỉ trên lưng ngựa, những bộ yên này giúp người Mông Cổ ngồi vô cùng vững chãi. Người cưỡi có thể giữ cân bằng mà không dùng đến tay cả khi ngựa vặn vẹo, xoay chuyển hay cả khi bản thân người cưỡi cũng xoay chuyển trên lưng ngựa. Người cưỡi ngựa nhờ đó có thể linh hoạt dùng tay bắn tên theo bất kỳ hướng nào.

Tại thời gian hầu hết quân đội giành thắng lợi chỉ bằng cách tiến lên phía trước thì người Mông Cổ hoàn toàn có thể vừa tiến vừa rút lui trong trận chiến của mình. Khi giáp mặt đối thủ cạnh tranh, kỵ binh Mông Cổ nhanh như gió tiến lên phía trước, bắn tên liên tục, dàn thế trận tiến công kinh hoàng. Khi cự ly với đối thủ cạnh tranh chỉ còn khoảng chừng vài mét, kỵ binh Mông Cổ quay sống lưng lại và rút nhanh .

Sức mạnh của chiến thuật rút lui

Sử gia Thomas Craughwell lý giải rằng với năng lực xoay trên yên ngựa, ngay cả khi rút lui, những kỵ binh Mông Cổ vẫn hoàn toàn có thể bắn tên về phía sau nhắm vào quân địch. Bởi quân Mông Cổ liên tục tiến công và rút lui nên thế trận quân địch trở nên hỗn loạn. Marco Polo – người từng tận mắt chứng kiến kỹ thuật tiến công của người Mông Cổ miêu tả : ” Họ không để rơi vào tình thế giáp lá cà liên tục, mà liên tục cưỡi ngựa vòng vòng và bắn tên vào quân địch ” .
Nếu quân đội truyền thống cuội nguồn được ví như xe tăng thì kỵ binh Mông Cổ là những phi công chiến đấu. Sự chủ động trong vận động và di chuyển giúp họ trở nên bất bại .

Minh họa trận chiến giữa Mông Cổ và Trung Quốc năm 1211 trong Sử tập Jami ‘al-tawarikh của Rashid al-Din. Trong hình, người Mông Cổ đứng trên lưng ngựa khi chiến đấu.

Khi đối lập rủi ro tiềm ẩn thất bại, binh sỹ Mông Cổ sẽ sử dụng giải pháp tâm ý. Các kỵ binh sẽ xoay ngựa và vờ vịt rút lui. Đối thủ mất cẩn trọng thường sẽ đuổi theo, cho rằng phần thắng thế trận đang nghiêng về mình. Kỵ binh Mông Cổ sau đó sẽ quay lại, lừa ” con mồi ” đang say men thắng lợi đến gần. Tiếp đến, những xạ thủ Mông Cổ sẽ xông lên nã tên vào quân địch, những kỵ binh với áo giáp không thiếu tiến công bằng thương, giáo. Lúc đó thì đại chiến coi như đã ” xong ” .
Sự nổi lên của Đế chế Mông Cổ cho thấy nâng cấp cải tiến kỹ thuật đã tạo tiền đề cho phong thái chiến đấu mới mà quân đội lúc bấy giờ không hề kháng cự. Đế chế Mông Cổ với thuộc địa lớn nhất quốc tế không hình thành chỉ nhờ có một yếu tố riêng không liên quan gì đến nhau nào. Hàng nghìn yếu tố khác nhau đã giúp Thành Cát Tư Hãn và những hậu duệ của ông chinh phạt phần nhiều lục địa. Tuy nhiên, bàn đạp yên ngựa đóng một vai trò không hề thiếu trong những thắng lợi của Mông Cổ. Việc tạo ra chiếc bàn đạp yên ngựa tuyệt đối đã giúp người Mông Cổ, quân đội Mông Cổ có những vị thế quan trọng trong lịch sử dân tộc .

Hà Loan

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh