Phương ngữ Nhật Bản – Có thể bạn chưa biết
Nội Dung Chính
1. Tiếng địa phương và tiếng Nhật chuẩn
標準語 ( Hyoujungo ) hay 共通語 ( Kyoutsuugo ), là thuật ngữ để chỉ tiếng Nhật phổ thông, được dùng trong chương trình giảng dạy, trong chương trình truyền hình và những phương tiện đi lại truyền thông online chính thống khác .
Nhiều người cho rằng tiếng Tokyo là tiếng Nhật chuẩn, nhưng sự thật đó cũng là một dạng phương ngữ. Một số nơi tùy thuộc địa phận Tokyo nhưng người dân ở đó nói không chuẩn.
Bạn đang đọc: Phương ngữ Nhật Bản – Có thể bạn chưa biết
Tiếng Nhật mà bạn đang học chính là tiếng Nhật ” chuẩn ”
Ngoài tiếng phổ thông mang tính phổ cập theo một quy chuẩn chung, tại những vùng miền ta đều thấy ngôn từ có những đặc trưng riêng về từ vựng, hình thái hay ngôn từ. Phương ngữ hoàn toàn có thể sống sót ở một khoanh vùng phạm vi nhỏ hay cả vùng to lớn. Căn cứ vào phương ngữ mà ta hoàn toàn có thể đoán được người nói đến từ đâu .
2. Các nhóm phương ngữ chính ở Nhật Bản
Các nhóm phương ngữ chính của Nhật Bản
- 東日本方言 ( Higashi nihon hougen ) : phương ngữ phía Đông Nhật Bản, gồm có cả phương ngữ Tokyo .
- 八丈方言 ( Hachijou hougen ) : phương ngữ có tác động ảnh hưởng từ phương ngữ Đông Nhật Bản cổ .
- 西日本方言 ( nishi nihon hougen ) : phương ngữ phía Tây Nhật Bản, gồm có Kyoto, Osaka, Hyougo …
- 九州方言 ( Kyuushuu hougen ) : phương ngữ Cửu Châu, gồm Nagasaki, Kumamoto, …
- 琉球方言 ( Ryuukyuu hougen ) : phương ngữ những hòn đảo thuộc nhóm hòn đảo Ryūkyū, Okinawa …
Ngày nay, tiếng Nhật chuẩn được dùng phổ cập trên cả nước nên những người trẻ tuổi thường nói được cả tiếng địa phương và ngôn từ chuẩn, mặc dầu trong đa phần trường hợp, tiếng địa phương chịu tác động ảnh hưởng bởi tiếng chuẩn, và tiếng Nhật “ tiêu chuẩn ” ngược lại cũng bị tác động ảnh hưởng bởi tiếng địa phương .
3. Một số phương ngữ cụ thể
Phương ngữ Akita
1. 秋田弁 (Akita ben)
Vùng này dùng toàn chữ ね ( NE ) – Vùng này chữ nai ( ない ) và chữ jan ( じゃん ) sẽ biến thành chữ ne ( ね )
Ví dụ :
– Không có : ない → ね
– Không có đúng không : ないじゃん → ねね
– Không ngủ có phải không : ねないじゃん → ねねね
– Ngủ đi : ねなきゃ → ねねば
– Không ngủ được đúng không : ねれないじゃん → ねれね ～ ね
– Mặc dù phải ngủ nhưng không ngủ được đúng không : ねなきゃいけないなのにねれないじゃん → ねねば ～ ねのにねれねねえ ～
2. 博多弁 (Hakata ben)
Còn được gọi là 福岡弁Fukuoka ben, được sử dụng đa phần ở Fukuoka và những vùng phụ cận .
だ, じゃ chuyển thành や
Ví dụ :
生徒だけど ( seito dakedo ) → 生徒やけど ( seito yakedo ) : Tôi là học viên .
赤じゃない ( aka janai ) → 赤やない ( aka yanai ) : Không phải màu đỏ .
ない chuyển thành ん
Ví dụ :
知らない ( shiranai ) → 知らん ( shiran ) : không biết
食べない ( tabenai ) → 食べん ( taben ) : không ăn
Tính từ đuôi い chuyển thành か
Ví dụ : 遅い ( osoi ) → 遅か ( osoka ) : muộn
Hậu tố よ chuyển thành ばい
Ví dụ : あるよ ( aru yo ) → あるばい ( aru bai ) : có đấy .
から chuyển thành けん
Ví dụ : 好きだから ( suki dakara ) → 好きやけん ( suki yaken ) : vì tôi thích bạn .
Hakata được biết đến nhiều với những nét riêng như cách dùng của と ・ っと như câu hỏi .
Ví dụ : 何をしているの ？ → なんばしよっと ？ ・ なんしとうと ？ : Bạn đang làm gì vậy ?
Ngoài ra có những từ vựng cơ bản như : うち ( Tôi ), ああた ( Bạn ), よか ( yes ), いんにあ ( no )
3. 関西弁 (Kansai ben).
Kansai ben là phương ngữ được sử dụng bởi người sống ở những tỉnh thuộc vùng Kansai như Osaka, Kyoto, Hyogo, Nara, Wakayama, … Phương ngữ của vùng này có rất nhiều đặc trưng :
Vùng Kansai có Osaka, Kyoto, Hyogo, Nara, Wakayama, …
– Cảm ơn ありがとう ( arigatou ) → おおきに ( ookini )
– Được, tốt いい ( ii ) → ええ ( ee ) 、 いいよ ( iiyo ) → ええで ( eede )
– Thật không ? ほんとうに ？ ( hontou ni ? ) → ほんまに ？ ( honma ni ? )
– Rất とても ( totemo ) → めっちゃ ( meccha )
– Đồ hâm, ngu ngốc ばか ( baka ) → あほ ( aho )
– Rất nhiều たくさん ( takusan ) → ようさん ( yousan ) 、 ぎょうさん ( gyousan )
– Bố おとうさん ( otousan ) → おとん ( oton )
– Mẹ おかあさん ( okaasan ) → おかん ( okan )
– Ông おじいさん ( ojiisan ) → おっちゃん ( occhan )
– Kẹo あめ ( ame ) → あめちゃん ( amechan )
– Đúng vậy nhỉ : そうだね ( soudane ) → せやな ( seyana ) 、 そうでしょ ？ ( soudesho ? ) → せやろ ？ ( seyaro ? )
– Tính trẻ con こどもっぽい ( kodomoppoi ) → おぼこい ( obokoi )
– Lạnh さむい ( samui ) → さぶい ( sabui )
– Mệt つかれる ( tsukareru ) → しんどい ( shindoi )
– Bánh bao にくまん ( nikuman ) → ぶたまん ( butaman )
– Vứt đi すてる ( suteru ) → ほかす ( hokasu )
– Không được だめ ( dame ) → あかん ( akan )
だめじゃん ( dame jan ) → あかんやん ( akanyan )
だめだよ ～ ( dame dayo ) → あかんでぇ ～ ( akande ~ )
だよ ～ ( dayo ~ ) → やで ～ ( yade ~ )
– Những động từ thể phủ định đuôi ～ ない đổi thành đuôi ～ へん
Ví dụ :
Không hiểu: わからない (wakaranai)→ わからへん (wakarahen)
Không đến : 来ない ( konai ) → けへん ( kehen )
Không làm : しない ( shinai ) → せぇへん sehen ( Ở Kyoto là しーひん – shiihin )
Phải làm : しなければならない ( shinakerebanaranai ) → せなあかん ( senaakan )
– される ( sareru ) → してはる ( shiteharu )
– Tại sao thế ? どうしてなの ? ( doushitenano ? ) → なんでやねん ！ ( nandeyanen ! )
– Thú vị : おもしろい ( omoshiroi ) → おもろい ( omoroi )
– Thôi đi : もういいや ! ( mou iiya ! ) → もうええわ ! ( mou eewa ! )
– Ở Kyoto có cách chuyển đuôi desu thành dosu
Ví dụ : そうですね ( soudesune ) → そうどすな ( soudosuna ) .
4. 広島弁 (Hiroshima ben)
Hiroshima ben là phương ngữ ở vùng Chugoku, đặc trưng của nó được nhận ra bởi những điểm sau :
だ ( da ) chuyển thành じゃ ( ja )
Ví dụ : 元気だ ( genki da ) → 元気じゃ ( genki ja ) : Tôi khỏe
ない chuyển thành ん
Ví dụ : わからない ( wakaranai ) → わからん ( wakaran )
でください chuyển thành んさんな
Ví dụ :
飲まないでください ( nomanaide kudasai ) → 飲みんさんな ( nominsanna )
てあげる ( teageru ) 、 であげる ( deageru ) chuyển thành ちゃる ( charu ) 、 じゃる ( jaru )
Ví dụ :
教えてあげる ( oshiete ageru ) → 教えちゃる ( oshiecharu )
選んであげる ( erande ageru ) → 選んじゃる ( eranjaru )
5. 東京弁 (Tokyo ben)
Phương ngữ Tokyo được cho là tiếng Nhật chuẩn
Edo ( tên gọi của Tokyo thời Mạc phủ, là TT kinh tế tài chính, chính trị của Nhật Bản thời bấy giờ, từ một làng chài nhỏ bé tăng trưởng lên thành đô thị đông đúc, vận tốc sống cũng nhanh dần lên .
Với nhịp sống quay quồng, vận tốc nói của người dân nơi đây rất nhanh, chính thế cho nên, họ thường lược bỏ bớt từ hoặc nói khác đi cho nhanh hơn .
しょうがない ( shouganai ) chuyển thành しゃーねー ( shaanee ) : Hết cách rồi .
太い ( futoi ) chuyển thành ふてー ( futee ) : Béo
ごちそうさま ( gochisousama ) chuyển thành ごっつぁーん ( gottsuan ) : Cảm ơn vì bữa ăn .
Âm ひ ( hi ) sẽ phát âm thành し ( shi ), nên đọc 百円 ( hyakuen ) thành しゃくえん ( shakuen ) .
Âmし ( shi ) đọc thành âm しゅ ( shu ), đọc 亭主 ( teishu ) thành ていし ( teishi )
Tuy nhiên, người sống ở TT Tokyo như Shinjuku hay Shibuya lúc bấy giờ không nói vậy đâu nhé. Cách nói này chỉ đúng với người sống ở khu Asakusa, nơi được coi là TT của Edo xưa .
Ngày nay phương ngữ Tokyo truyền thống lịch sử hiếm khi được sử dụng vì hầu hết người dân sống ở Tokyo đều nói tiếng Nhật chuẩn .
6. 名古屋弁 (Nagoya ben)
Do vị trí địa lý của Nagoya nên tiếng Nagoya tác động ảnh hưởng cả phương ngữ miền Đông và miền Tây Nhật Bản. Dù vậy về ngôn từ, chúng có nét tương đương với cách nói ở Tokyo hơn. Nagoya ben đương nhiên phổ cập ở Nagoya, cũng như ở tỉnh Aichi .
Hậu tố よ ( yo ) chuyển thành に ( ni )
Ví dụ : おいしいよ ( oishii yo ) → おいしいに ( oishii ni ) : Ngon lắm .
Thể phủ định ない ( nai ) chuyển thành せん ( sen )
Ví dụ : 飲まない ( nomanai ) → 飲ません ( nomasen ) : Tôi không uống .
てください ( tekudasai ) chuyển thành てちょう ( techou )
Ví dụ : 来てください ( kite kudasai ) → 来てちょう ( kitechou ) : Đến đây
くなる ( kunaru ) chuyển thành なる ( naru )
Ví dụ : 大きくなる ( ookikunaru ) → 大きなる ( ookinaru ) : Trở nên lớn hơn .
7. 仙台弁 (Sendai ben)
Sendai là thủ phủ của tỉnh Miyagi nên nó phổ cập ở vùng Tohoku. Sendai ben cũng là phương ngữ thân thiện nhất với ngôn từ chính thống trong những phương ngữ thuộc vùng Tohoku .
を chuyển thành ば
Ví dụ : 雑誌を買った ( zasshi wo katta ) → 雑誌ば買った ( zasshi ba katta ) : Tôi mua tạp chí .
だろう ( darou ), でしょう ( deshou ) chuyển thành べ ( be )
Ví dụ : 日本人でしょう ( nihonjin deshou ) → 日本人べ ( nihonjin be ) : Chắc là người Nhật .
に 、 へ chuyển thành さ
Ví dụ : 友達に貸してもらった ( tomodachi ni kashite moratta ) → 友達さ貸してもらった ( tomodachi sa kashite moratta ) : bạn tôi cho mượn .
そう chuyển thành ん
Ví dụ : そうじゃない ( sou janai ) → んでね ( ndene ) : Không phải thế .
8. 北海道弁 (Hokkaido ben)
Sau thời kỳ Minh Trị, người từ Tohoku và Hokuriku di cư đến Hokkaido và tạo ra sự một mạng lưới hệ thống phương ngữ rực rỡ. Có thể nói, Hokkaido ben đã tổng hợp và trộn lẫn giữa nhiều phương ngữ khác nhau để tạo nên mạng lưới hệ thống riêng, ví dụ điển hình :
よね ( yone ), でしょう ( deshou ) chuyển thành っしょ ( ssho ) .
Ví dụ : これだよね ？ ( kore da yone ? ) → これっしょ ？ ( koressho ? ) : Cái này đúng không ?
よね ( yone ), でしょう ( deshou ) chuyển thành しょや ( shoya )
Ví dụ : 明日でしょう ( ashita deshou ) → 明日しょや ( ashita shoya ) : Chắc là ngày mai .
だろう ( darou ), でしょう ( deshou ) chuyển thành べ ( be ) giống Sendai ben .
9. 沖縄方言 Okinawa hougen, hay còn gọi là 沖縄大和口 tiếng Nhật Okinawa
Okinawa, trước kia là vương quốc Ryuukyuu ( Lưu Cầu ), có mạng lưới hệ thống ngôn từ riêng. Từ khi Okinawa thuộc về Nhật Bản, người nói tiếng Okinawa đang trong một quy trình chuyển sang nói tiếng Nhật, do tiếng Okinawa đang ngày càng ít được sử dụng. Người Okinawa dần đồng hoá vào người Nhật và gật đầu tiếng Nhật chuẩn đo sự tương đương giữa hai ngôn từ, mạng lưới hệ thống giáo dục và truyền thông online tiếng Nhật, cũng như sự thông thương và tiếp xúc xã hội với người Nhật tại những thay máu chính quyền .
Tiếng Nhật Okinawa rất khó hiểu, ngay cả người Nhật cũng không hiểu hết được người Okinawa nói .
Sự độc lạ về ngữ âm và từ vựng là nhiều nhất, nhiều đến nỗi có vẻ như nó không phải là tiếng Nhật vậy. Đây cũng là nguyên do vì sao hiếm có bạn trẻ nào đi du học Nhật Bản mà chọn Okinawa .
Một số câu tiếng Nhật hoàn toàn có thể chuyển sang phương ngữ Okinawa như sau :
- ハイサイ ( haisai ) → こんにちは ( konnichiwa ) : chỉ phái mạnh sử dụng
- ハイタイ ( haitai ) → こんにちは ( konnichiwa ) : chỉ phái đẹp sử dụng
- あいえな ( aiena ) → びっくりした ( bikkurishita ) : giật cả mình
- でーじなっとっさー ( deejinattssaa ) → 大変なことになってるよ ( taihen na koto ni natteru yo ) : rắc rối to rồi đấy
- まーかいめんせーが ？ ( maakaimenseega ? ) → どこにいきますか ？ ( doko ni ikimasu ? ) : đi đâu vậy ?
-
よんなーしみそーれー (yonnaashimisooree) → ゆっくりしてね (yukkuri shite ne): không cần vội.
Xem thêm: Người Cơ Ho – Wikipedia tiếng Việt
Phương ngữ góp thêm phần tạo ra sự nét đa dạng chủng loại và rực rỡ của ngôn từ mỗi vương quốc. Vì vậy, ngoài học tiếng Nhật chuẩn trong sách, những bạn hãy học thêm một chút ít tiếng địa phương nhé, vừa tăng vốn kiến thức và kỹ năng, lại tránh được rắc rối khi đi đến những vùng khác nhau ở Nhật .
Theo sachtiengnhat100
Nhật Bản IT Works
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn
