7 điều đặc biệt về nét văn hóa trong bữa cơm gia đình của người Việt

Ý nghĩa bữa cơm gia đình của người Việt

Sở dĩ người Việt Nam rất coi trọng bữa cơm gia đình bởi đó không chỉ đơn thuần là một bữa ăn mà trong đó còn chứa nhiều đạo lý và là một cách thể hiện tình cảm giữa các thành viên. Sau một ngày làm việc, học tập mệt nhọc và căng thẳng, người Việt xem việc quây quần bên mâm cơm là một cách để họ giải tỏa căng thẳng của một ngày. 

Bữa cơm gia đình đã trở thành một nét văn hóa của người Việt từ xưa đến nay. Ảnh: Soha

Một bữa cơm của người Việt không quan trọng là có nhiều món hay không mà cốt yếu là ở không khí đầm ấm. Họ trò chuyện để kể về một ngày thao tác, để ôn lại kỷ niệm xưa, để nghe những lời khuyên, lời san sẻ … trong không khí ấm cúng, niềm hạnh phúc .

6 đặc sắc trong văn hóa bữa cơm gia đình ở Việt Nam

Mâm cơm hình tròn và cách dọn mâm cơm

Tại sao người Việt lại sử dụng chiếc mâm hình tròn trụ để dọn cơm ? Nguyên nhân bởi đây là hình tượng của tính hội đồng và cũng tượng trưng cho sự sum vầy. Mọi thành viên trong gia đình khi dùng bữa bên chiếc mâm hình tròn trụ sẽ cảm thấy thân thiện, ấm cúng hơn .

Mâm cơm hình tròn trụ tượng trưng cho sự ấm cúng. Ảnh : baovanhoa
Người Việt có thói quen dọn toàn bộ những món ăn lên mâm cùng lúc. Một mâm cơm cơ bản của hầu hết những gia đình sẽ gồm cơm trắng, một món thịt như : thịt heo, cá, gà …, một món rau, một món canh cùng chén nước chấm đặt chính giữa. Các thành viên trong gia đình sẽ gắp chung đĩa thức ăn cũng như chấm chung bát nước chấm .

Một mâm cơm cơ bản đậm chất truyền thống cuội nguồn của người Việt Nam. Ảnh : @ mamafood. vn

Mời cơm trước khi ăn

Người Việt thường có câu ” ăn trông nồi, ngồi trông hướng ” ý nói rằng vị trí trong bàn ăn cũng được sắp xếp một cách đầy tế nhị. Người lớn tuổi sẽ được ngồi ở vị trí đẹp nhất, với những món ăn được bày khéo xung quanh để thuận tiện trong việc gắp. Đồng thời, trong bữa ăn, mỗi thành viên phải biết cách ăn sao cho vừa và biết để phần cho những người khác .

Vị trí trong bàn ăn sẽ được sắp xếp có quy tắc. Ảnh : baomoi
Khi ngồi vào mâm cơm, người Việt không có thói quen cầm bát, cầm đũa để dùng cơm ngay mà phải khởi đầu bằng tiếng ” mời cơm “. Tùy theo tuổi tác của người cùng mâm mà sẽ mời theo thứ tự. Người nhỏ tuổi sẽ mời người lớn tuổi. Ví dụ : con cháu trong nhà sẽ lần lượt mời ông bà, cha mẹ, chú bác … dùng cơm. Sau khi mời xong, phải đợi người lớn tuổi nhất trong gia đình cầm bát đũa lên rồi mọi người mới mở màn chiêm ngưỡng và thưởng thức bữa cơm .

Phải đợi người lớn tuổi nhất trong gia đình cầm bát đũa lên rồi mọi người mới khởi đầu chiêm ngưỡng và thưởng thức bữa cơm. Ảnh : @ vietnammoi. vn

Văn hóa dùng đũa 

Đũa là vật dụng không thể thiếu mỗi khi dùng bữa của người Việt và dùng đũa sao cho đúng cách cũng đã trở thành một nét văn hóa. Trước khi cầm đũa, phải xếp hai đầu đũa cho đều nhau. Đũa phải được cầm nhẹ nhàng bằng ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa. Khi ăn không được gắp thức ăn từ đĩa chung đưa thẳng vào miệng mà phải đặt vào bát riêng rồi mới ăn và nếu trong bát còn đồ ăn thì không nên gắp tiếp. 

Đũa là vật dụng không thể thiếu khi người Việt Nam dùng bữa. Ảnh: phunutoday

Bên cạnh đó, những thành viên trong gia đình cũng không được dùng đũa hoặc thìa cá thể khuấy hay xới món ăn trong mâm cơm chung cũng như không nhúng cả đầu đũa vào bát nước chấm. Nếu muốn gắp thức ăn cho người khác, phải trở đầu đũa và sau bữa ăn thì phải đặt đũa xuống ngay ngắn, không nên để đũa bị lệch. Những điều này nghe có vẻ như khá nguyên tắc nhưng lại giúp bữa ăn trở nên lịch sự và trang nhã và vệ sinh hơn .

Trong bữa cơm, nếu muốn gắp thức ăn cho người khác phải trở đầu đũa và sau bữa ăn thì phải đặt đũa xuống ngay ngắn. Ảnh : trithucvn.net

Trò chuyện trong lúc dùng bữa

Người Việt rất coi trọng bữa cơm gia đình nên họ luôn muốn tạo cảm xúc tự do và ấm cúng nhất trong khi ăn. Chính vì thế, mỗi thành viên trong gia đình đều trò chuyện cùng nhau và thường chỉ kể những câu truyện vui, tránh nói những chuyện căng thẳng mệt mỏi để không ảnh hưởng tác động không khí dùng bữa. Dù trò chuyện nhưng vẫn phải chú ý quan tâm điều tối kỵ đó là tránh việc trò chuyện khi đang nhai vì đây được xem như thể hành vi thiếu tôn trọng người khác .

Người Việt rất coi trọng bữa cơm gia đình nên họ luôn muốn tạo cảm xúc tự do và ấm cúng nhất trong khi ăn. Ảnh : pasgo

Tư thế ngồi khi ăn

Người Việt Nam thường sử dụng bàn ăn hoặc một chiếc chiếu để dùng bữa. Nếu dùng ghế, phải ngồi trong tư thế tự do, thẳng sống lưng, không được cho chân lên ghế hoặc chống cằm lên bàn. Nếu ngồi trên chiếu, nên ngồi ở tư thế xếp bằng hoặc đặt 2 chân sang bên hông, không nên co chân, chống cằm hoặc ngồi xổm. Khi ăn thì một tay bưng bát cơm, một tay cầm đũa, không được để bát cơm lên bàn rồi cúi đầu xúc cơm. Đây là những phép nhã nhặn tối thiểu mà hầu hết mọi người Việt đều nắm được và làm theo .

Người Việt hoàn toàn có thể ngồi trên bàn hoặc lót chiếu dưới sàn để dùng bữa. Ảnh : suckhoedoisong

Thức uống sau khi dùng bữa

Sau khi dùng xong bữa cơm, người Việt có thói quen uống trà. Một số loại trà thông dụng như: trà xanh, trà chanh, trà ô long… Không chỉ thưởng trà sau bữa ăn hằng ngày mà người Việt còn sử dụng trà trong rất nhiều dịp như đặc biệt như hiếu, hỉ, lễ, Tết… Dù đi đến đâu, người Việt cũng mời nhau chén trà đầu tiên như lời chào thân mật để mở đầu câu chuyện. Đây được coi là thức uống dân dã, gắn liền với đời sống người dân và trở thành nét văn hóa đặc trưng của Việt Nam.

Uống một chén trà sau khi dùng bữa khoảng chừng 20 phút giúp tiêu hóa tốt hơn. Ảnh : thuocdantoc

Sự khác biệt trong hương vị ẩm thực 3 miền của Việt Nam

Dù vẫn có những nét chung về văn hóa trong bữa cơm gia đình nhưng ở những miền Bắc – Trung – Nam của Việt Nam vẫn có sự khác nhau đôi chút về mùi vị những món ăn. Các món ăn của người miền Bắc thường có vị vừa phải, không quá cay, không quá mặn cũng như không quá béo ngọt. Các món ăn miền Bắc chính vì thế có sự thanh đạm và dễ chiêm ngưỡng và thưởng thức .
Người miền Trung lại thích sự đậm đà trong món ăn. Điều đó bộc lộ qua việc họ thường nêm nhiều gia vị hơn khi chế biến thức ăn và đặc biệt quan trọng vị cay. Nếu ai không quen ăn cay mà chiêm ngưỡng và thưởng thức ẩm thực ăn uống miền Trung lần đầu thì hoàn toàn có thể bạn sẽ giật mình về độ cay .

Mỗi vùng miền ở Việt Nam có mùi vị món ăn khác nhau. Ảnh : soha
Khẩu vị của người miền Nam lại thiên về vị ngọt và béo. Hầu như những món ăn miền Nam đều được nêm nếm khá nhiều đường, nước dừa cũng như những chất tạo độ béo. Đặc biệt, miền Nam có mạng lưới hệ thống kênh rạch chằng chịt với phù sa bồi đắp nên những món ăn ở đây phong phú những loại thủy hải sản như cá, tôm, cua …

Dù cuộc sống hiện đại khiến mọi người bận rộn nhưng bữa cơm gia đình vẫn được người Việt duy trì và xem như là một phần ý nghĩa trong cuộc sống. Bữa cơm không đơn thuần là thưởng thức các món ăn mà trong đó còn chứa đựng nhiều nét văn hóa đẹp của cách giao tiếp, ứng xử và cả tình cảm gần gũi.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn