Văn hóa nông thôn trong phát triển đô thị

Phát triển chưa hoàn chỉnh

GS. Nguyễn Hải Kế, một nhà nghiên cứu về Thành Phố Hà Nội đã có nhận xét mê hoặc khi cho rằng, sang đến thế kỷ XXI, TP. Hà Nội vẫn chưa thể là một đô thị hoàn hảo, mà chỉ ở phía bên kia làng xã ! Đúng như vậy. TP.HN cũng như đô thị của Nước Ta hình thành và tăng trưởng trên cơ sở thành lũy của vua chúa phong kiến, là nơi phân phối lại loại sản phẩm do nông thôn làm ra ship hàng nhu yếu tiêu dùng của cỗ máy quản lý và nhu yếu giao lưu kinh doanh .
Ảnh hưởng của đô thị phong kiến rất mờ nhạt, yếu ớt trước lối sống, mối quan hệ hội đồng làng xóm, dòng tộc vững chắc được đúc rút giữ gìn qua nghìn đời của xã hội nông thôn. Những năm qua, với vận tốc tăng trưởng và đô thị hóa nhanh, nhất là từ năm 2008, sau khi sáp nhập tỉnh Hà Tây, huyện Mê Linh của tỉnh Vĩnh Phúc và 4 xã của huyện Lương Sơn ( Hòa Bình ), thì cấu trúc đô thị TP. Hà Nội đã biến hóa quan trọng .

Hà Nội phát triển nhưng chưa trọn vẹn

Nhiều khu đô thị mới, khu du lịch nghỉ dưỡng, sân golf được hình thành tại các khu vực đường vành đai 2, vành đai 3, vành đai 4 cùng hàng ngàn tòa nhà chung cư, khách sạn, văn phòng, siêu thị, trung tâm thương mại cao tầng, kiến trúc hiện đại được xây dựng.

Hệ thống kỹ thuật hạ tầng, đường sá được tái tạo, lan rộng ra, thiết kế xây dựng mới. Làng xóm ven đô nhanh gọn trở thành phường, thành Q.. Không còn đất sản xuất, nhiều nông dân không biết làm gì, đành kéo nhau vào TT thành phố kiếm sống với đủ thứ nghề như bốc vác, kinh doanh ở những chợ đầu mối, làm thợ thiết kế xây dựng, bán hàng rong, thậm chí còn cả những nghề nhạy cảm ?
Đường phố đông nghịt người, tràn ngập phương tiện đi lại cá thể xe hơi, xe máy và gần đây là xe đạp điện điện. Còn giao thông vận tải công cộng thì rất nghèo nàn, đã 62 năm sau ngày Thủ đô giải phóng ( 1954 – năm nay ) mà việc kiến thiết xây dựng tuyến tàu điện ngầm mới chỉ là kế hoạch, đang triển khai những bước khởi đầu .
Tuyến đường sắt trên cao Cát Linh-Hà Đông khai công thiết kế xây dựng đã được 7 năm tới nay cũng chưa xong. Còn tuyến xe buýt nhanh ( BRT ) với ga đầu Kim Mã ( Q.Ba Đình ) đến ga cuối Yên Nghĩa ( HĐ Hà Đông ) dài hơn 14 Km cũng tiến hành được gần 10 năm mà chưa biết khi nào thì đưa vào hoạt động giải trí .
Khi thực thi quy hoạch người ta đã quên dành đất thiết kế xây dựng những bãi đỗ xe hơi, xe máy ở những đầu mối giao thông vận tải công cộng tại những đường vành đai, là nơi trung chuyển từ phương tiện đi lại cá thể sang giao thông vận tải công cộng khi đi vào TT thành phố. Bây giờ, không ngày nào trên những phương tiện thông tin đại chúng không đăng tải nạn tắc đường, kẹt xe, tai nạn đáng tiếc giao thông vận tải .
TP.HN đã nhiều lần quy hoạch và kiểm soát và điều chỉnh quy hoạch, mà gần đây nhất là đồ án Quy hoạch chung thiết kế xây dựng Hà Nội Thủ Đô TP. Hà Nội đến 2030, tầm nhìn 2050 đã được Thủ tướng nhà nước phê duyệt, là cơ sở pháp lý để chính quyền sở tại TP.HN thực thi và quản trị đô thị .

Tuy nhiên, từ bản vẽ quy hoạch cho đến từng bước thực hiện vào cuộc sống lại là một khoảng cách rất xa. Các nhà quy hoạch vạch ra trong tương lai gần một đô thị Hà Nội hiện đại, văn minh, văn hiến. Nhưng thực tại của ngày hôm nay đã cho thấy Hà Nội vẫn là một đô thị không hoàn chỉnh, vẫn tồn tại trong lòng nó một cấu trúc nông thôn với lối sống hậu tiểu nông, làng xã mà chúng ta gọi là văn hóa làng. Nó thể hiện rất rõ trong lối sống, cách ứng xử của người dân trong mọi hoạt động của đô thị.

Từ nếp ăn, ở, đi lại. Phía sau những đường phố bóng bảy, hiện đại thừa mứa tiện lợi vật chất của văn minh đô thị kia, thì Thành Phố Hà Nội còn đó một xã hội ngõ ngách to lớn với 2/3 dân cư nội đô trú ngụ, dấu tích của làng xã sống sót qua nhiều thế kỷ đô thị hóa .

Phát triển gắn với gìn giữ bản sắc

Thực tế đã cho thấy, kinh tế tài chính tăng trưởng đã không tỷ suất thuận với tăng trưởng văn hóa truyền thống. Không khó nhận thấy điều này trước những diễn biến thường ngày của đời sống đô thị Thành Phố Hà Nội. Lối sống tiểu nông, tùy tiện trong ứng xử nơi công cộng là một thí dụ. Trên quốc tế, nhiều đô thị của những nước tăng trưởng như Pháp, Đức, Mỹ hay trong khu vực như Xứ sở nụ cười Thái Lan, Ma-lai-xi-a … đều có hiện tượng kỳ lạ tắc đường, kẹt xe như nước ta mặc dầu ở họ giao thông vận tải công cộng rất tăng trưởng, nhưng rất hiếm xảy ra hỗn loạn như thường thấy ở TP. Hà Nội .
Tắc đường nhưng xe cộ nối đuôi nhau rất trật tự, không bóp còi xe inh ỏi, không chen lấn, biểu lộ lối sống công nghiệp, tôn trọng kỷ cương, pháp luật. Còn ở Thành Phố Hà Nội, mỗi khi tắc đường là xe cộ hỗn loạn đua nhau lấn làn, thậm chí còn đi cả vào đường ngược chiều, lên vỉa hè dành cho người đi bộ. Sống trong những nhà ở hiện đại tiện nghi nhưng sử dụng tùy tiện, coi cái thang máy, hiên chạy chung như của riêng mình, đốt vàng mã tùy tiện, biến nhà ở căn hộ chung cư cao cấp thành quán bán phở, siêu thị nhà hàng mi ni … gây rối loạn nếp hoạt động và sinh hoạt, trật tự của căn hộ chung cư cao cấp văn minh .

Thói quen vứt xả rác bừa bãi ra đường, lấn chiếm vỉa hè, không gian công cộng để buôn bán, xây dựng cơi nới tùy tiện trái phép và không phép… là điển hình của lối sống nông thôn, khép kín, phép vua thua lệ làng, trọng tình hơn lý! Điều này đặt ra những thách thức cho các cơ quan văn hóa ở Hà Nội, cần xây dựng những chính sách hợp lý, để xây dựng đô thị phát triển, song hành với phát triển văn hóa, gìn giữ những giá trị chung mà đông đảo người dân góp phần làm nên.

Chúng ta đang sống trong thời đại của kỹ thuật số và in-tơ-nét, trong một quốc tế phẳng với nhiều dịch chuyển về chính trị và khí hậu. Để thiết kế xây dựng TP.HN trở thành một Thủ đô văn minh, văn hóa truyền thống, văn minh và tăng trưởng bền vững và kiên cố là một thử thách lớn, yên cầu một chính quyền sở tại đô thị liêm chính vì dân, năng động, phát minh sáng tạo, can đảm và mạnh mẽ, quyết đoán .
Mọi chủ trương chủ trương phát hành phải có tầm nhìn xa nhưng không viển vông, duy ý chí. Cần phải tuyên truyền, giáo dục người dân sống và thao tác tại Thành Phố Hà Nội đoàn kết thiết kế xây dựng lối sống công nghiệp, nếp sống văn hóa truyền thống đô thị trên cơ sở phát huy những mặt tích cực của văn hóa truyền thống làng truyền thống cuội nguồn .
Quy hoạch và kiến trúc đô thị Thành Phố Hà Nội phải giữ được truyền thống văn hóa truyền thống Thăng Long với cấu trúc đô thị đặc trưng, hòa giải giữa cổ và mới, truyền thống lịch sử và tân tiến, trong phố có làng và làng trong phố, thừa kế và phát huy một cách phát minh sáng tạo những giá trị văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của nghìn năm Thăng Long – TP.HN.