Đưa âm nhạc dân tộc đến với cộng đồng

Đồng Nai là nơi hội tụ, chắt lọc và chuyên nghiệp hóa nhiều loại hình âm nhạc truyền thống đặc sắc của dân tộc. Vài năm trở lại đây, ngày càng nhiều nghệ sĩ trẻ lựa chọn những chất liệu truyền thống để đưa vào sản phẩm âm nhạc, giới thiệu đến công chúng.

Đồng bào Chơro xã Túc Trưng (H.Định Quán) sử dụng nhạc cụ dân tộc, tham gia các sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng của cộng đồng. Ảnh: Ly Na

Đây là tín hiệu đáng mừng, giúp âm nhạc truyền thống cuội nguồn giữ gìn truyền thống, chứng minh và khẳng định được vai trò trong đời sống văn minh, lan tỏa những giai điệu mang hồn cốt dân tộc .

* Người trẻ cùng chung tay

Nghệ sĩ Điểu Trâm sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo ở xã Túc Trưng (H.Định Quán), nơi có đông đồng bào dân tộc Chơro sinh sống. Mặc dù trong gia đình không có ai theo đuổi nghệ thuật nhưng cô lại đến với âm nhạc khá sớm, từ nhỏ đã được tiếp xúc với các loại nhạc cụ như: Đàn Chinh K’la, cồng chiêng… Âm thanh phát ra từ các nhạc cụ truyền thống và những giai điệu dân ca dân tộc làm Điểu Trâm say mê tự lúc nào không hay.

Nói về cơ duyên đến với âm nhạc, nghệ sĩ Điểu Trâm kể, phải đến năm học lớp 11 cô được mái ấm gia đình cho chuyển về Trường đại trà phổ thông Dân tộc nội trú tỉnh ( đóng tại H.Trảng Bom ). Với năng khiếu sở trường ca hát và biết một số ít loại nhạc cụ truyền thống lịch sử, cô tích cực tham gia hoạt động giải trí trào lưu của lớp, trường, được thầy cô khuynh hướng theo học âm nhạc chuyên nghiệp tại Trường tầm trung văn hóa truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ ( VHNT ) Đồng Nai, sau đó liên tục theo học thanh nhạc ở Nhạc viện TP.HCM.
“ Sau khi ra trường, Trâm lựa chọn con đường hoạt động giải trí thẩm mỹ và nghệ thuật tự do, đi dạy thanh nhạc và màn biểu diễn âm nhạc của dân tộc Chơro trong những hoạt động giải trí hướng đến hội đồng. Năm 2021, Trâm chính thức về công tác làm việc tại Nhà hát Nghệ thuật Đồng Nai ; đồng thời liên tục thỉnh giảng tại Trường tầm trung VHNT Đồng Nai. Trong màn biểu diễn và giảng dạy, Trâm chú trọng tích hợp âm nhạc dân gian, dân ca với kỹ thuật âm nhạc phương Tây giúp cho những ca khúc bay bổng hơn, văn minh hơn và tương thích với khuynh hướng chiêm ngưỡng và thưởng thức của người theo dõi thời điểm ngày hôm nay ” – nghệ sĩ Điểu Trâm nói .
Trong quy trình đưa âm nhạc của người Chơro đến với hội đồng, nghệ sĩ Điểu Trâm đoạt nhiều phần thưởng lớn tại những liên hoan, hội diễn, tiêu biểu vượt trội như : huy chương vàng Liên hoan văn nghệ dân gian những dân tộc thiểu số ; giải nhất, giải nhì những hội diễn văn nghệ quần chúng trong tỉnh … Mới đây nhất, nghệ sĩ Điểu Trâm tham gia Liên hoan diễn xướng dân gian văn hóa truyền thống những dân tộc khu vực Trường Sơn – Tây nguyên năm 2022. Cô trình diễn xuất sắc ca khúc Điện sáng về buôn làng, vinh dự được trao giải B tại liên hoan .
Cùng với nghệ sĩ Điểu Trâm, nhiều nghệ sĩ trẻ trên địa phận tỉnh đã và đang mang âm nhạc dân tộc đến với cộng đồng bằng những cách làm khác nhau. Tiêu biểu như nghệ sĩ đàn tranh Đinh Thị Thương Huyền, ngoài giảng dạy đàn tranh tại Đồng Nai và TP Hồ Chí Minh, cô còn tham gia dự án Bất Động Sản Đồng hành văn hóa truyền thống tại Nước Hàn. Trên quốc gia bạn, chị Thương Huyền vừa học văn hóa truyền thống, vừa học nhạc cụ truyền thống lịch sử của Hàn vừa hướng dẫn nghệ sĩ những nước học đàn tranh của Nước Ta, tham gia những hoạt động giải trí giao lưu, trình diễn, ra mắt âm nhạc dân tộc .
Đó là nghệ sĩ Bùi Khánh Trang có hơn 15 năm gắn bó với cây đàn tam thập lục ; là nghệ sĩ Lê Đại Dương với cây đàn nhị, tiếp tục màn biểu diễn trong nhiều sự kiện văn hóa truyền thống lớn của tỉnh. Anh cùng với học viên, sinh viên của Trường tầm trung VHNT Đồng Nai tích cực đi cơ sở, ship hàng bà con trong những khoảng trống văn hóa truyền thống công cộng. Hay đó là nghệ sĩ Trần Trung – người con của vùng đất Biên Hòa đam mê đàn bầu, hiện đang công tác làm việc tại Nhạc viện TP. Hồ Chí Minh đã ra đời công chúng trong nước và quốc tế album gồm 4 ca khúc : Vào chùa, Cây trúc xinh, Em đi chùa Hương và Thuyền mộng. Album là sự tích hợp giữa nhạc điện tử và âm nhạc dân tộc, đã phát hành trên nền tảng Spotify và Apple Music .
Nghệ sĩ Trần Trung san sẻ : “ Hiện nay, người theo dõi thường chọn nghe những thể loại âm nhạc như : nhạc trẻ, nhạc trữ tình … ; rất ít người thích âm nhạc truyền thống lịch sử. Điều đó khiến tôi cảm thấy rất buồn, tuy nhiên không hề vì vậy mà tôi buông xuôi, phải tìm cách đưa âm nhạc dân tộc đến với nhiều người theo dõi hơn bằng những tác phẩm mới lạ, phát minh sáng tạo hơn, nhưng vẫn giữ được truyền thống văn hóa truyền thống. Với quyết tâm đó, tôi đã và đang liên tục tăng trưởng thêm về những mảng hòa âm, phối khí những dòng nhạc mới để đưa nhạc dân tộc, dân ca Nước Ta đến gần với người trẻ ” .

* Tạo thêm cơ hội để phát triển…

Theo những nghệ sĩ, nhạc sĩ, đời sống của âm nhạc truyền thống lịch sử lúc bấy giờ đang gặp nhiều khó khăn vất vả. Các nghệ nhân, nghệ sĩ năng lực, tận tâm, có năng lực đưa âm nhạc của dân tộc đến với công chúng ngày càng vắng bóng. Trong khi đó, việc theo đuổi âm nhạc truyền thống lịch sử không chỉ yên cầu năng lực, tận tâm, đam mê mà còn có cả sự khổ luyện nên ít người trẻ lựa chọn .

Nghệ sĩ Điểu Trâm kết hợp ca khúc dân gian, sử dụng piano dạy học cho học sinh Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai. Ảnh: Ly Na

Để lôi cuốn người học, trao thời cơ để học viên, sinh viên tăng trưởng năng khiếu sở trường âm nhạc, nhiều năm nay, Trường tầm trung VHNT Đồng Nai tăng nhanh công tác làm việc tuyển sinh, tìm kiếm năng lực ở cơ sở, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trong mỗi chuyến đi, nhà trường tổ chức triển khai giao lưu, màn biểu diễn âm nhạc để tuyên truyền về giá trị của âm nhạc dân tộc trong đời sống tân tiến ; đồng thời thông dụng những chủ trương khuyễn mãi thêm, thời cơ việc làm, học bổng theo lao lý dành cho học viên, con em của mình đồng bào những dân tộc ( được hưởng chính sách trợ cấp của Nhà nước, tương hỗ tiền ăn và chỗ ở tại ký túc xá … ) .
Hiệu trưởng Trường tầm trung VHNT Đồng Nai Phùng Ngọc Long cho hay, những năm gần đây, công tác làm việc tuyển sinh của nhà trường luôn đạt và vượt chỉ tiêu đề ra. Để phát hiện, tu dưỡng năng lực âm nhạc dân tộc, nhà trường tiếp tục tham gia những hội thi như : Tài năng trẻ học viên, sinh viên toàn nước ; độc tấu và hòa tấu nhạc cụ dân tộc toàn nước … Đặc biệt, trong thời gian dịch Covid-19, nhà trường đã tạo điều kiện kèm theo học viên có thực trạng khó khăn vất vả mượn nhạc cụ để học tập trực tuyến tại nhà. Hiện tại, nhà trường đang tập luyện chương trình thẩm mỹ và nghệ thuật mới, sau khi hoàn thành xong sẽ tổ chức triển khai cho học viên công diễn, đưa âm nhạc đến gần hơn với công chúng .
Cùng với Trường tầm trung VHNT Đồng Nai, Trung tâm Văn hóa – điện ảnh tỉnh, Trung tâm Văn hóa – thông tin và thể thao những huyện, thành phố cũng luôn chăm sóc đến công tác làm việc bảo tồn, phát huy những giá trị của âm nhạc truyền thống cuội nguồn. Tại những địa phương có đông đồng bào dân tộc sinh sống, những ngành cức năng đã Phục hồi một số ít tiệc tùng truyền thống cuội nguồn, tổ chức triển khai trao tặng nhạc cụ ( những bộ ngũ âm của đồng bào Khmer ; cồng chiêng của đồng bào Mạ, Chơro, Mường ) ; tham gia những chương trình giao lưu nghệ thuật và thẩm mỹ cồng chiêng khu vực ; tổ chức triển khai những lớp tập huấn trình diễn nhạc cụ truyền thống lịch sử cho những đội cồng chiêng …
Giám đốc Trung tâm văn hóa truyền thống – điện ảnh tỉnh Tôn Thị Thanh Tình nói rằng, việc tổ chức triển khai hoạt động giải trí tập huấn âm nhạc truyền thống lịch sử cho những người làm công tác làm việc văn hóa truyền thống, người dân yêu quý nhạc cụ là việc làm tiếp tục, được TT thực thi hàng năm. Bên cạnh đó, TT phối hợp với những địa phương, những nghệ nhân dân gian trên địa phận tỉnh đưa âm nhạc, thẩm mỹ và nghệ thuật về trình diễn tại thiết chế văn hóa truyền thống cơ sở ; chú trọng sưu tầm, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống âm nhạc truyền thống cuội nguồn đang có rủi ro tiềm ẩn mai một. Qua đó, góp thêm phần bảo tồn và phát huy âm nhạc dân tộc trên địa phận Đồng Nai .

Mới đây, Bộ VH-TTDL đã phê duyệt đề án Bảo tồn, phát huy giá trị dân ca, dân vũ, dân nhạc của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch giai đoạn 2021-2030. Theo đó, giai đoạn 2021-2025, các bộ, ban, ngành, địa phương liên quan thực hiện kiểm kê và cập nhật kiểm kê hằng năm nhằm đánh giá thực trạng sức sống các loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc. Phấn đấu 40% các loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc các dân tộc được hỗ trợ bảo tồn, phục dựng gắn với phát triển du lịch. Giai đoạn 2026-2030, hoàn thành công tác kiểm kê, đánh giá, phân loại và lập danh mục di sản văn hóa phi vật thể loại hình dân ca, dân vũ, dân nhạc các dân tộc…

Ly Na

Giám đốc Sở VH-TTDL LÊ KIM BẰNG: Tổ chức nhiều liên hoan dân ca, dân vũ các dân tộc

Nhằm gìn giữ và phát huy truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc, thời hạn qua, ngành VH-TTDL tổ chức triển khai nhiều hoạt động giải trí gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa truyền thống, nhất là âm nhạc truyền thống cuội nguồn dân tộc. Tiêu biểu như : tổ chức triển khai những lớp truyền dạy nghệ thuật và thẩm mỹ đánh cồng chiêng cho những thanh thiếu niên dân tộc Chơro ở xã Phú Lý ( H.Vĩnh Cửu ) ; mở lớp dạy nhạc cụ ngũ âm cho đồng bào Khmer tại H.Định Quán ; đưa cồng chiêng của những dân tộc vào Giao hàng tại một số ít khu, điểm du lịch …
Trong thời hạn tới, ngành sẽ liên tục tham mưu cho Ủy Ban Nhân Dân tỉnh bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc liên kết tăng trưởng du lịch. Bên cạnh đó, ngành sẽ tổ chức triển khai những hoạt động giải trí liên hoan ca múa nhạc, dân ca, dân vũ những dân tộc trên địa phận tỉnh. Qua đó, khuyến khích người trẻ, đồng bào những dân tộc bảo tồn, phát huy âm nhạc truyền thống cuội nguồn trong đời sống ngày hôm nay .

Hiệu trưởng Trường trung cấp VHNT Đồng Nai PHÙNG NGỌC LONG: Chú trọng công tác đào các chuyên ngành nghệ thuật

Năm 2022, Trường tầm trung VHNT Đồng Nai liên tục tuyển sinh 70 chỉ tiêu ở những chuyên ngành thẩm mỹ và nghệ thuật với 4 khoa là : âm nhạc truyền thống cuội nguồn, âm nhạc phương Tây, thanh nhạc, múa. Để lôi cuốn học viên, nhiều năm nay, nhà trường đã dữ thế chủ động và có nhiều thay đổi trong tuyển sinh, về tận những ấp, thành phố, phối hợp với những trường học vùng sâu có đông con em của mình đồng bào những dân tộc tìm kiếm năng khiếu sở trường âm nhạc, thẩm mỹ và nghệ thuật .
Cùng với công tác làm việc tuyển sinh, nhà trường chú trọng hoạt động giải trí dạy và học, ứng dụng công nghệ thông tin để hội nhập. Từ dạy học, nhà trường sẽ có những khuynh hướng đơn cử về nghề nghiệp để học viên chuyên tâm theo đuổi con đường nghệ thuật và thẩm mỹ đã chọn. Ngoài ra, nhà trường còn link với Nhạc viện TP Hồ Chí Minh giảng dạy trình độ cao đẳng, ĐH. Việc link này đã và đang mở ra cho trường thêm một hướng đi mới, giúp học viên, sinh viên nâng cao trình độ trình độ, theo học nâng cao những chuyên ngành yêu dấu, Giao hàng cho việc làm về sau .

Nhạc sĩ TRẦN VIẾT BÍNH, hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam: Trao cơ hội cho người trẻ

Đời sống âm nhạc lúc bấy giờ rất sôi động, âm nhạc dân tộc cũng không nằm ngoài quy luật ấy. Mặc dù đầu ra khó hơn so với âm nhạc phương Tây, tuy nhiên qua theo dõi, tôi thấy âm nhạc dân tộc đã và đang có chỗ đứng trong đời sống và dần được biết tới. Đặc biệt, có rất nhiều người trẻ trên địa phận tỉnh yêu quý âm nhạc dân tộc và theo đuổi đam mê. Tuy nhiên, người trẻ gặp phải rất nhiều khó khăn vất vả, thường loay hoay trước những lựa chọn và nhiều khi chưa gặt hái được tác dụng đã bị nản chí. Do vậy, cần có sự xu thế để người trẻ tưởng tượng về con đường với âm nhạc dân tộc .
Tôi đã có nhiều năm lặn lội, đi sưu tầm dân ca những dân tộc : Mạ, Chơro, S’tiêng, K’ho, Chăm Islam ở vùng Đông Nam bộ. Âm nhạc của đồng bào dân tộc thiểu số khiến tôi “ say ” và dành tận tâm để gìn giữ, phát huy trong đời sống hiện tại. Hiện hàng loạt những khu công trình điều tra và nghiên cứu âm nhạc dân tộc, những ca khúc dành cho mần nin thiếu nhi … tôi trao tặng cho kho lưu trữ bảo tàng, những trường học, nhà văn hóa dân tộc trên địa phận tỉnh. Tôi kỳ vọng sẽ có nhiều hơn những hoạt động giải trí bảo tồn, phát huy giá trị âm nhạc được tổ chức triển khai ở cơ sở, giúp cho những người trẻ, con trẻ đồng bào những dân tộc được giao lưu ; từ đó, trao cho họ thời cơ học hỏi, tìm kiếm động lực tăng trưởng âm nhạc của mình .

Bà HOÀNG THỊ HUYÊN, Đội trưởng Đội hát then, đàn tính xã Thanh Sơn (H.Định Quán): Phải có các nghệ nhân tâm huyết, đam mê để truyền lửa

Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên phong trào học hát then đàn tính của bà con dân tộc Tày, Nùng ở xã Thanh Sơn suốt 2 năm qua có phần chững lại. Tuy nhiên, hiện tại mọi người đã trở lại tập luyện, thích ứng an toàn với phòng, chống dịch. Ở địa phương cũng dành sự quan tâm đến phong trào hát then, đàn tính của bà con. Các hoạt động động viên, khích lệ đồng bào bảo tồn, phát huy âm nhạc truyền thống trong sinh hoạt cộng đồng đã được tổ chức như: biểu diễn trong lễ hội Lồng tồng đầu xuân; giao lưu trong các liên hoan, hội diễn của xã, huyện và của tỉnh. 

Hiện chúng tôi vẫn liên tục tổ chức triển khai tập luyện vào những ngày cuối tuần, hướng dẫn con cháu học và giữ lửa cho hát then, đàn tính của dân tộc mình. Tôi cho rằng, điều quan trọng vẫn là những nghệ nhân phải có tận tâm, đam mê để giữ lửa âm nhạc luôn cháy. Từ việc rèn luyện tại nhà, người già hướng dẫn cho người trẻ, người biết nhiều dạy cho người biết ít … sẽ từ từ có thêm người am hiểu âm nhạc truyền thống cuội nguồn. Nhờ vậy, sẽ có người yêu thích, có người theo học để rồi âm nhạc truyền thống lịch sử tìm được vị trí và chỗ đứng xứng danh trong lòng công chúng .

My Ny

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn