Tiếp tục đổi mới cơ chế tài chính cho khoa học công nghệ

Những bước tiến có tính cách mạng

Giai đoạn 2011 – năm ngoái, Bộ KHCN đã tập trung chuyên sâu vào việc hoàn thành xong chủ trương pháp lý về quản lý, khuyến khích tăng trưởng KHCN một cách đồng nhất, hội nhập. Trong đó, yếu tố khó nhất, cũng đã được Bộ nỗ lực đeo bám đến cùng, là đổi mới cơ chế kinh tế tài chính cho hoạt động giải trí KHCN. Nhiều giải pháp tăng cường kêu gọi nguồn lực kinh tế tài chính và phân chia hài hòa và hợp lý cho hoạt động giải trí KHCN đã được tiến hành. Trong đó, điển hình nổi bật là cơ chế quỹ đã được luật hóa và vận dụng để tương thích với đặc trưng của hoạt động giải trí KHCN, tích cực lôi cuốn những nguồn lực ngoài ngân sách. Các trách nhiệm KHCN được thanh tra rà soát, sắp xếp thứ tự ưu tiên theo tính cấp thiết để sắp xếp kinh phí đầu tư. Hoạt động của những quỹ được biểu lộ ngày càng rõ nét trải qua sự đổi mới của Quỹ tăng trưởng KHCN vương quốc và sự sinh ra của Quỹ đổi mới công nghệ vương quốc và Quỹ khởi nghiệp doanh nghiệp KHCN Nước Ta.

Việc triển khai các chương trình tài trợ của Quỹ theo cơ chế mới, tiêu biểu là Quy chế tài trợ nghiên cứu cơ bản trong khoa học tự nhiên đã được cộng đồng khoa học hoan nghênh và đánh giá như một “bước tiến thành công có tính cách mạng” trong quản lý hoạt động nghiên cứu khoa học ở Việt Nam. Những ngày cuối năm 2015, giới khoa học hồ hởi trước việc liên Bộ Tài chính, KHCN ký ban hành Thông tư liên tịch 27 về cơ chế khoán chi, trong đó có khoán chi đến sản phẩm cuối cùng. Đây được coi là chìa khóa, “cởi trói” cho các nhà khoa học khỏi mớ bùng nhùng của chứng từ, hóa đơn thanh quyết toán.

Nguyên Bộ trưởng Bộ KHCN Nguyễn Quân cho biết, năm năm ngoái, lần tiên phong, góp phần của xã hội cho KHCN, trong đó đa phần là doanh nghiệp đã nhiều hơn nhà nước. Tổng góp vốn đầu tư xã hội đạt 0,7 / 1,2 % GDP ( góp vốn đầu tư của nhà nước đạt tỷ suất 0,5 % GDP ). Các doanh nghiệp nhà nước đã ý thức được vai trò của KHCN, đổi mới phát minh sáng tạo so với sự tăng trưởng và vững mạnh của mình, nhiều tập đoàn lớn, doanh nghiệp nhà nước. Cùng với nguồn lực kinh tế tài chính từ ngân sách, góp vốn đầu tư từ xã hội ( đa phần của doanh nghiệp ) cho KHCN cũng có bước văn minh, mặc dầu còn chậm. Đã có hơn 30 tỉnh, thành phố và hàng trăm doanh nghiệp xây dựng quỹ tăng trưởng KHCN. Đã Open những doanh nghiệp chăm sóc góp vốn đầu tư cho hoạt động giải trí KHCN trải qua xây dựng viện nghiên cứu và điều tra, trường ĐH của doanh nghiệp ; đặc biệt quan trọng đã có doanh nghiệp dành tới 5 % thu nhập tính thuế cho hoạt động giải trí KHCN. Tổng góp vốn đầu tư của toàn xã hội cho KHCN trung bình trong những năm gần đây đạt khoảng chừng 1,08 % GDP, cơ cấu tổ chức góp vốn đầu tư cho KHCN giữa Nhà nước và ngoài Nhà nước vận động và di chuyển tích cực, theo hướng tăng cường tỷ trọng góp vốn đầu tư ngoài nhà nước cho KHCN. “ Chẳng hạn, năm năm ngoái, Tập đoàn Viettel dành 10 % doanh thu, tức khoảng chừng 200 triệu USD cho quỹ tăng trưởng KHCN của tập đoàn lớn ( tương tự 4 nghìn tỷ đồng ). Mấy năm qua tập đoàn lớn này đều trích tỷ suất góp vốn đầu tư tương ứng cho KHCN, đây cũng chính là động lực để tập đoàn lớn tăng trưởng nhanh, mạnh thời hạn qua, luôn hoàn thành xong những trách nhiệm lớn mà nhà nước và quân đội giao. Nhiều doanh nghiệp ngoài nhà nước cũng đã tích cực góp vốn đầu tư cho KHCN. Công ty Cổ phần phích nước Rạng đông dành 20 % doanh thu sau thuế cho tăng trưởng KHCN của công ty. Đơn vị này xây dựng một TT nghiên cứu và điều tra và mời những nhà khoa học đầu ngành về chiếu sáng đến thao tác. Nhờ đó, vận tốc tăng trưởng của Rạng Đông những năm gần đây là vô cùng ấn tượng, ” ông Nguyễn Quân dẫn chứng.

Song chưa triệt để

Để có những bước tiến mang tính cách mạng trong cơ chế kinh tế tài chính cho KHCN, có những lao lý, Bộ KHCN phải mất chặng đường gần 10 năm cụ thể hóa thành thông tư từ khi có nghị định. Thực tế, cơ chế kinh tế tài chính trong nghành KHCN cần có nhiều yếu tố đặc trưng, tuy nhiên vẫn còn nhiều điểm vướng những lao lý hiện hành, nhiều điểm cần phải liên tục đổi mới một cách triệt để hơn. Đoàn giám sát của UBTVQH về “ Hiệu quả triển khai chủ trương, pháp lý về tăng trưởng khoa học, công nghệ nhằm thôi thúc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, quy trình tiến độ 2005 – năm ngoái và khuynh hướng tăng trưởng quá trình tới, trong đó chú trọng tăng nhanh công nghiệp tương hỗ và cơ khí sản xuất ” đã chỉ ra một loạt sống sót của cơ chế kinh tế tài chính, đãi ngộ đang cản trở sự tăng trưởng KHCN nước nhà. Trong đó, nổi lên là chính sách tiền lương còn nhiều bất hài hòa và hợp lý, chưa khuyến khích cán bộ KHCN toàn tâm với sự nghiệp KHCN, có rủi ro tiềm ẩn chảy máu chất xám. Thủ tục hành chính quản lý chương trình, trách nhiệm KHCN còn cồng kềnh, phức tạp, ngân sách quản lý hành chính vẫn chiếm tỷ trọng lớn trong kinh tế tài chính được phân chia cho những dự án Bất Động Sản, đề tài, trách nhiệm. Cùng với đó, việc giao dự trù cho những đề tài, dự án Bất Động Sản liên tục bị chậm từ 6 tháng đến 1 năm so với kế hoạch. Việc giao kinh phí đầu tư chậm làm mất thời cơ phát huy hiệu quả của đề tài nghiên cứu và điều tra, làm mất tính thời sự của 1 số ít hiệu quả, đặc biệt quan trọng là công nghệ có chu kỳ luân hồi ngắn, như công nghệ thông tin hoặc có đặc thù thời vụ như cây xanh, vật nuôi trong nông nghiệp. Chưa kể, theo pháp luật hiện hành, Bộ KHCN phê duyệt nội dung, kinh phí đầu tư đề tài và những Bộ chuyên ngành tổ chức triển khai thực thi, sử dụng tác dụng đề tài. Quy định này dẫn tới đề tài bị cắt khúc, thiếu sự kết nối giữa khâu phê duyệt, thực thi, nghiệm thu sát hoạch và sử dụng tác dụng đề tài.

Cũng theo đánh giá của Đoàn giám sát, khả năng cân đối của NSNN chưa đáp ứng được nhu cầu vốn về phát triển KHCN. Cơ cấu và tỷ lệ chi NSNN còn nhiều bất hợp lý giữa chi đầu tư phát triển và chi sự nghiệp; giữa trung ương và địa phương; tỷ lệ nhiệm vụ áp dụng cơ chế khoán rất thấp, đặc biệt đối với các nhiệm vụ cấp Bộ và cấp tỉnh. Nguồn kinh phí đầu tư phát triển cho KHCN trung ương cân đối cho các địa phương thiếu và được sử dụng không đúng mục đích. Chẳn hạn, giai đoạn 2011-2016, có khoảng 37% ngân sách đưa về các địa phương không được sử dụng đúng cho mục đích đầu tư tăng cường tiềm lực KHCN.

Ảnh : ITN

Lấy hiệu quả làm đích đến

Giai đoạn năm nay – 2020, Bộ KHCN xác lập sẽ tập trung chuyên sâu nguồn lực để triển khai những chương trình KHCN vương quốc và những chương trình KHCN trọng điểm vương quốc. Ưu tiên nguồn lực để tăng trưởng một số ít công nghệ tiên tiến và phát triển, công nghệ cao, công nghệ liên ngành thuộc những nghành nghề dịch vụ công nghệ thông tin và truyền thông online, công nghệ sinh học, công nghệ vật tư mới, công nghệ cơ khí-tự động hóa và công nghệ môi trường tự nhiên.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường Phan Xuân Dũng, tới đây cần xem xét trả lương cho cán bộ KHCN với nhiệm vụ và định mức xác định cho từng loại cán bộ, phần “kinh phí nghiên cứu” gắn với hiệu quả khoa học “gia tăng” của cán bộ đó trong năm trước. Không có kết quả gia tăng sẽ không cấp kinh phí nghiên cứu cho năm sau. Đồng thời, đổi mới công tác xây dựng kế hoạch để kinh phí được cấp phân bổ kịp thời, hợp lý và khắc phục tình trạng giao kinh phí chậm trễ.

Phân bổ và sử dụng ngân sách phải thực sự khoa học, hướng tới hiệu suất cao, theo cơ chế thị trường. Đổi mới việc xác lập trách nhiệm và cấp kinh phí đầu tư KHCN cho những địa phương, địa phận. Nhiệm vụ KHCN nói chung có tính liên thông, link toàn bộ vùng, không bị chặn ở “ biên giới ” một địa phương nào đó. Đây là yếu tố thiết yếu xem xét kỹ, sau khi xác lập rõ tổng thể những loại trách nhiệm KH-CN thì phải có cơ chế bảo vệ để có hiệu suất cao. Sản phẩm phải có sức cạnh tranh đối đầu trên thị trường ; những mẫu sản phẩm mới, điều tra và nghiên cứu khoa học phải đến được những doanh nghiệp để hoàn toàn có thể thương mại kinh doanh hóa. Đi cùng với đó, Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng cho rằng, cần tăng cường giám sát và nhìn nhận tình hình sử dụng và phân chia ngân sách bằng những chỉ tiêu thực sự khoa học. Theo đó, phải tăng pháp luật và giám sát tình hình sử dụng, phân chia ngân sách bằng những tiêu chuẩn thực sự khoa học ; truy thuế kiểm toán triển khai những pháp luật về quản lý những chương trình đề tài kể cả cấp nhà nước, chống hình thức. Cần giám sát kỹ việc sử dụng ngân sách tương thích với kế hoạch được phê duyệt ; có hướng dẫn tổ chức triển khai và hoạt động giải trí của những đơn vị chức năng KHCN theo niềm tin mới. Đặc biệt, Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng, cũng như nhiều chuyên viên khuyến nghị, cần liên tục khuynh hướng xã hội hóa nguồn lực góp vốn đầu tư cho KHCN, tiến tới coi nguồn lực góp vốn đầu tư từ doanh nghiệp là nguồn lực chính. Cơ chế chủ trương phải phong cách thiết kế để doanh nghiệp thuận tiện trong việc trích lập và sử dụng quỹ tăng trưởng KHCN .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Công Nghệ