Nguyên lý châm cứu trong y học cổ truyền

Lý luận của giải pháp châm cứu dựa trên những nguyên lý của những học thuyết cơ bản trong y học cổ truyền ( âm khí và dương khí, ngũ hành, tạng tượng, kinh lạc, thiên nhân hợp nhất … ). Nhiều nghiên cứu và điều tra đã được triển khai để xác lập về mặc khoa học văn minh, tuy nhiên thật khó nói một cách đúng mực về cơ chế tác dụng của châm cứu ở trên góc nhìn này. Một số giả thuyết được bàn đến như :

  • Cơ chế thể dịch: Miarbe, Tokieda
  • Cơ chế thay đổi trình diện sinh vật: Delafuje, Niboyet, Patsibiskin, Okamoto
  • Cơ chế thay đổi các chất trung gian hoá học đặc biệt: Maritiny
  • Cơ chế thần kinh phản xạ: Chu Liễn, Vogralic, Felix Mann, Kassin, J. Bossy
  • Cơ chế “cửa kiểm soát”: Melzach (1965)
  • Cơ chế thần minh thể dịch nội tiết đặc biệt – Giải thưởng Nobel về y học năm 1977: Bruce Pomeranz

Cơ chế theo y học cổ truyền

Sự mất thăng bằng âm dương dẫn tới phát sinh bệnh tật – và cơ chế tác dụng cơ bản là điều hoà âm dương

Theo y học cổ truyền, âm dương là thuộc tính của mỗi vật trong vũ trụ. Hai mặt âm dương luôn có quan hệ đối lập (mâu thuẫn) nhưng luôn thống nhất với nhau. Âm dương trong cơ thể bao giờ cũng thăng bằng (bình hành) nương tựa vào nhau (hỗ can) để hoạt động, giúp cho cơ thể luôn luôn thích ứng với hoàn cảnh xã hội, thiên nhiên.

Sự mất cân đối âm khí và dương khí gây phát sinh mọi bệnh tật. Sự mất cân đối gây nên bởi những tác nhân bên ngoài ( Tà khí của lục dâm ) hoặc do thể trạng suy yếu, sức đề kháng kém ( chính khí hư ) hoặc do sự biến hóa không bình thường về mặt tình cảm, niềm tin ( nội nhân ). Đôi khi, những nguyên do khác như thể chất của người bệnh quá kém, sự nhà hàng, nghỉ ngơi, hoạt động và sinh hoạt không điều độ … cũng dẫn đến bệnh tật .
Trên lâm sàng, bệnh lý biểu lộ hoặc hàn hoặc nhiệt, hoặc hư hoặc thực ( hư hàn thuộc về âm, thực nhiệt thuộc về dương ), nhiều khi bệnh tật rất phức tạp, những tín hiệu thuộc về hàn nhiệt rất khó phân biệt ( kiêm chứng ) … Nguyên tắc điều trị chung khi đó là điều hoà mối cân đối của âm khí và dương khí. Cụ thể trong điều trị bằng châm cứu, muốn đánh đuổi sát khí, nâng cao chính khí ( sức đề kháng của khung hình ) phải tùy thuộc vào vị trí nông sâu của bệnh, trạng thái hàn nhiệt, hư thực của người bệnh để vận dụng thích đáng dùng châm hay cứu, dùng thủ pháp hay bổ như nhiệt thì châm, hàn thì cứu, hư thì bổ, thực thì tả, v.v …

Bệnh tật phát sinh làm rối loạn hoạt động bình thường hệ kinh lạc – và cơ chế tác dụng cơ bản là điều chỉnh cơ năng hoạt động của hệ kinh lạc

Theo y học cổ truyền, hệ kinh lạc gồm có những đường kinh ( thẳng ) và những đường lạc ( ngang ) tiếp nối những tạng phủ ra ngoài da và tứ chi, khớp ngũ quan và với nhau thành một mạng lưới hệ thống. Hệ thống kinh lạc chằng chịt khắp khung hình, thông suốt ở mọi chỗ ( trên, dưới, trong, ngoài ), tạo thành một khối thống nhất, thích nghi được với thực trạng tự nhiên và xã hội .
Trong kinh lạc có kinh khí quản lý và vận hành để điều hoà KHÍ HUYẾT làm khung hình luôn khoẻ mạnh, chống được những tác nhân gây bệnh. Hệ kinh lạc cũng là nơi bộc lộ những trạng thái bệnh lý của khung hình, đồng thời cũng là nơi đảm nhiệm những hình thức kích thích ( dùng châm, cứu, xoa bóp, ấn huyệt giác … ) trải qua những huyệt để chữa bệnh. Bệnh tật sinh ra do nguyên do bên ngoài hoặc bên trong đưa đến sự bế tắc vận hành kinh khí trong đường kinh. Nếu có sát khí thực thì phải vô hiệu sát khí ra ngoài ( dùng giải pháp tả ), nếu do chính khí hư thì phải bồi bổ cho chính khí khá đầy đủ ( dùng chiêu thức bổ ) .
Mỗi đường kinh cũng mang tên một tạng hoặc một phủ nhất định. Khi tạng phủ có bệnh thường có những bộc lộ biến hóa quan biểu lí với nó. Khi châm cứu, người ta công dụng vào những huyệt trên những kinh mạch đó để kiểm soát và điều chỉnh những rối loạn tính năng ( bế tắc ) của kinh mạch. Trên cơ sở học thuyết kinh lạc, tuỳ theo nguyên do gây bệnh, thực trạng của khung hình, người ta chú trọng đặc biệt quan trọng đến những yếu tố như châm kim phải đắc khí, hư thì bổ, thực thì tả … Dựa vào sự tương quan giữa tạng phủ và đường kinh, người ta phối hợp sử dụng những huyệt tại chỗ với những huyệt ở xa ( thường ở tay, chân ) …

Tổng kết

Việc nắm vững mạng lưới hệ thống lí luận của y học cổ truyền phối hợp với những kỹ năng và kiến thức của y học văn minh mang đến những giải pháp điều trị phong phú và hiệu suất cao trong nhiều trường hợp bệnh lý. Điều trị bằng châm cứu giúp điều hòa âm khí và dương khí, cân đối hoạt động giải trí hệ kinh lạc. Nói cách khác, tôn chỉ chữa bệnh theo cổ truyền chính là tìm cách cân đối lại nguồn năng lượng trong khung hình con người .
Tham khảo thêm thông tin tại : Đồng hồ sinh học – kinh lạc quản lý và vận hành theo quy luật
Viện y học ứng dụng Việt NamTheo Tổng hợp