Ai Là Người Sáng Lập Ra Chữ Quốc Ngữ Việt Nam, Ai Sáng Tạo Ra Chữ Quốc Ngữ – https://laodongdongnai.vn
Bạn đang đọc: Ai Là Người Sáng Lập Ra Chữ Quốc Ngữ Việt Nam, Ai Sáng Tạo Ra Chữ Quốc Ngữ – https://laodongdongnai.vn
Bồ Đào Nha được quyền bảo trợ phía Đông. Trong ảnh: Thuyền của Vasco da Gama rời bến đi Ấn Độ vào năm 1497. Nguồn ảnh: The Diplomat.Người Việt Nam sử dụng chữ La-tinh là hiện tượng đơn lẻ trong số các nước chịu ảnh hưởng của văn hóa và chính trị Khổng giáo. Tuy nhiên việc ghi âm tiếng bằng con chữ La-tinh lại không phải là một hiện tượng đơn lẻ, công cuộc này được thực hiện ở tất cả các nước có dấu chân của các Thừa sai đến truyền giáo kể từ Phục Hưng (châu Mỹ, Á, Phi). Các Thừa sai đều dùng ngữ pháp La-tinh như một mô hình để miêu tả các ngôn ngữ của các dân tộc trên thế giới và ghi âm các ngôn ngữ đó bằng chữ alphabet để dễ bề học tiếng.
Việc ghi âm tiếng Việt bằng chữ alphabet được khởi đầu khi những Thừa sai Dòng Tên tới Đàng Trong từ năm 1615, rồi tiếp theo là Đàng Ngoài từ 1626. Vì nhu yếu tiếp xúc với người dân bản xứ, những Thừa sai học tiếng Việt và miêu tả ngôn từ này theo quy mô ngữ pháp La-tinh, đồng thời ghi âm tiếng Việt theo con chữ La-tinh ( mà tất cả chúng ta gọi thời nay là chữ Quốc ngữ ). Trong kỳ 1 của bài viết này, tôi tập trung chuyên sâu trình diễn lịch sử vẻ vang chữ Quốc ngữ từ 1615 đến 1861 ( tức là mới chỉ được sử dụng trong khuôn khổ của Giáo hội ), tôi gọi đây là chữ tiền Quốc ngữ. Sau hiệp ước Tordesillas ( 1498 ) giữa hai nước Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha do giáo hoàng dàn xếp, Tây Ban Nha được quyền thám hiểm ở phía Tây ( đa phần là châu Mỹ ) và Bồ Đào Nha được quyền bảo trợ phía Đông. Bởi vậy, Nước Ta nằm trong vùng truyền giáo do vua Bồ Đào Nha bảo trợ. Những chiếc thuyền tiên phong của người Bồ tới vùng đất Đàng Trong của Nước Ta năm 1523 theo ghi nhận của sử liệu ( Manguin 1972 : 47 ). Nhưng mãi đến năm 1612, khi Nhật Bản cấm đạo và những thừa sai Dòng Tên bị trục xuất về Macao trong lúc chờ trách nhiệm mới, theo khuyến nghị của nhà buôn Fernandes da Costa, ba thừa sai Dòng Tên1 được cử tới Đàng Trong, họ cập bến Cửa Hàn ngày 18 tháng 01 năm 1615. Thời kỳ đầu, những thừa sai được giáo dân Nhật Bản2 giúp sức và làm thông ngôn với người Việt.
Lược sử quá trình ghi tiếng Việt bằng ký tự La-tinh từ 1615 đến 1651
Giai đoạn đầu từ 1615 đến 1630 Giáo sĩ Francisco de Pina ( 1585 – 1625 ) tới Đàng Trong năm 1617. Tư liệu từ bản cáo cáo của João Roiz cho tất cả chúng ta biết, năm 1619, Pina đã viết xong một bản từ vựng tiếng Việt. Sau đó Gaspar do Amaral cũng làm một cuốn từ vựng năm 1634, nhưng những bản thảo viết tay này đều đã bị mất. Để phục dựng lại quy trình những giáo sĩ lựa chọn những con chữ để ghi tiếng Việt, tôi đã dựa vào những văn bản viết tay bằng chữ Bồ Đào Nha, La-tinh hiện được tàng trữ tại Lisbonne và Rome có điểm xuyết những âm tiếng Việt được ghi lại bằng con chữ Latinh. Tôi tập trung chuyên sâu lý giải logic của việc lựa chọn con chữ của những Thừa sai cũng như khám phá những cuộc gặp gỡ, những biến cố lịch sử vẻ vang dẫn tới sự biến hóa cách viết chữ tiền Quốc ngữ. Con chữ ghi âm tiếng Việt tiên phong được ghi nhận là trong một báo cáo giải trình năm 1617 ( Jap-Sin 114, fol. 144 v – 145 v ). Ngoài tên những địa điểm như Cochinchina, Tonquin, Faifo, Pullo Cambim, tôi còn ghi nhận con chữ 
Chuua ( Chúa ). Qua điều tra và nghiên cứu 20 báo cáo giải trình thời kỳ này, tôi ghi nhận việc ghi âm đầu tiếng Việt không có nhiều trở ngại. Các thừa sai rất nhanh gọn tìm ra những con chữ Latinh tương thích để ghi âm đầu tiếng Việt. Các báo cáo giải trình thời kỳ này có 24 âm đầu được ghi bằng những con chữ La-tinh ( từ điển Việt-Bồ La ghi nhận 26 âm đầu ) ; tôi cũng nhấn mạnh vấn đề đó không phải là do những thừa sai không ghi hết mà do thiếu từ vựng chứa đủ những âm đầu của tiếng Việt.
Tuy nhiên, các giáo sĩ chưa tách các con chữ (tiếng Việt đơn âm tiết nhưng các giáo sĩ ghi thành đa âm tiết). Ngoài ra, các thừa sai cũng lúng túng trong việc ghi âm phần vần của tiếng Việt. Nghiên cứu các báo cáo thời kỳ này ghi nhận có 6 con chữ a, e, i, o, ô, u để ghi âm các nguyên âm. Còn về việc ghi thanh điệu, có 4 dấu thanh xuất hiện “`, ´, ?, ~”, nhưng cách sử dụng các dấu thanh này còn chưa thống nhất.
Báo cáo của João Rodrigues ( 1619 )
Cuộc gặp gỡ ở Macao và các văn bản mang tính “bản lề”
Sau đó, những báo cáo giải trình thời kỳ từ 1630 đến 1634 chỉ ra đây là thời kỳ bản lề cho việc ghi tiếng Việt bằng ký tự La-tinh : những con chữ được tách riêng không liên quan gì đến nhau, Open 5 dấu thanh để ghi 6 thanh điệu, Open đủ con chữ để ghi mạng lưới hệ thống âm chính tiếng Việt3, triển khai xong một cuốn từ vựng. Thời điểm quyết định hành động cho những đổi khác này là cuộc gặp gỡ ở Macao năm 1630 – 1631 của những thừa sai hoạt động giải trí ở Đàng Trong và Đàng Ngoài. Xin quan tâm lúc đó học viện chuyên nghành Saint-Paul của Dòng Tên chuyên huấn luyện và đào tạo linh mục đi truyền giáo ở Á Đông. Trong một bản báo cáo giải trình ghi vào năm 1632 của bề trên Palmeiro, những thừa sai cùng thao tác chung và cùng dịch bản Pater Noster ( Kinh lạy cha ) ( Jap-Sin 194, fol. 005 r – 011 v ) sang tiếng Việt, Trung, Nhật và có kèm 1 số ít nhận xét về ba ngôn từ này4.
Khi nghiên cứu bản Kinh lạy cha này, Giáo sư Roland Jacques cho rằng phần con chữ La-tinh do Alexandre de Rhodes viết và de Rhodes là thư ký của nhóm có nhiệm vụ sao chép văn bản (Jacques 2004: 190 – 191). Năm 1629, giám mục Francesco Ingoli, thư ký của Bộ truyền giáo, “cho tiến hành điều tra rộng rãi để biết rõ hơn những dân tộc mà các thừa sai tiếp xúc”, trong đó có ngôn ngữ. Nhưng Roland Jacques không đặt câu hỏi: vậy ai (những ai) là người tham gia vào việc miêu tả tiếng Việt trong văn bản này? Và vì sao văn bản này lại quan trọng.
Gaspar do Amaral thông tin đã soạn xong cuốn từ vựng năm 1634 Khi tất cả chúng ta nghiên cứu và điều tra những sự kiện lịch sử dân tộc thời đó, tất cả chúng ta ghi nhận : Alexandre de Rhodes và Gaspar do Amaral bị trục xuất khỏi Đàng Ngoài năm 1630, trong khi đó những Thừa sai Dòng Tên cũng bị trục xuất khỏi Đàng Trong năm 1629. Tất cả đều quy tụ tại Macao. Như vậy dự tính dịch Kinh lạy cha sang ba ngôn từ có lẽ rằng mở màn năm 1630. Xin quan tâm là tháng 2 năm 1630, nhóm bốn Thừa sai ( do Amaral, de Fontes, Palmeiro et Cardim ) quay lại Đàng Ngoài ( Jap-Sin 88, fol. 348 v ). Có lẽ trước khi đi Đàng Ngoài, Palmeiro có giao dự án Bất Động Sản này cho những Thừa sai và cũng hoàn toàn có thể những giáo sĩ đã cùng bàn luận trước khi lên đường. Cuộc gặp ở Macao có ý nghĩa quan trọng vì những giáo sĩ hoàn toàn có thể khẳng định chắc chắn được những thanh điệu và tính đơn âm tiết của tiếng Việt ( giống tiếng Trung ). Từ Macao đi Đàng Ngoài tháng 2 năm 1631, António de Fontes viết báo cáo giải trình này vào tháng 12 năm 1631 ( Jap-Sin 85, fol. 89 r – 123 r ). Văn bản này có ba điểm lý thú cần quan tâm : – Mỗi con chữ ghi một âm tiết – Fontes ghi nhận chắc như đinh tính đơn âm tiết của tiếng Việt
– Trước năm 1631, việc sử dụng những dấu thanh còn chưa chắc như đinh nhưng trong văn bản này của Fontes, những dấu thanh ” `, ´, ˀ, ~, ” được dùng để ghi đúng thanh điệu cần ghi.
Tiếng Đàng Trong có 5 thanh điệu, cần phải đợi đến lúc Fontes hoặc trước đó Alexandre de Rhodes tiếp xúc với tiếng Đàng Ngoài mới biết được đủ 6 thanh điệu của tiếng Việt. – Ở trong văn bản này, tôi còn ghi nhận sự Open của vần âm ô và â. Hai con chữ này đã Open ở trong báo cáo giải trình của Fontes năm 1626, nhưng không ghi rõ ràng. Hơn nữa, văn bản này cũng ghi nhận có sự Open lần đầu của hai vần âm ơ và ư. Như vậy, những nguyên âm của tiếng Việt đã được ghi không thiếu.
| Báo cáo của Fontes 1631 |
|
Kẻ chợ oũ thưong duyen ( Ông Thượng Duyên ) |
| Báo cáo của Amaral năm 1632 ( Jap-sin 85, fol. 125 r – 174 r ) |
|
Nhà thượng đày ( nhà thượng đài ) |
Trước đây khi chúng ta nói đến các Thừa sai đóng góp cho sự hình thành chữ tiền Quốc ngữ ở thời kỳ đầu, chúng ta thường nói tới Alexandre de Rhodes, Gaspar do Amaral, António Barbosa. Nhưng với những điểm cần lưu ý ở trên, tôi nghĩ rằng vai trò của António de Fontes rất quan trọng. Thừa sai này chính là cầu nối của cách ghi âm đã học được ở Đàng Trong và ông hoàn thiện nó khi ra Đàng Ngoài, rồi truyền lại cho các tu huynh khác như Amaral, Barbosa…
Đến Đàng Ngoài năm 1631 để cùng học tiếng với António de Fontes và những tu huynh khác, Gaspar do Amaral có năng lực ngôn từ thiên bẩm, chỉ mất một năm để ghi âm rất tốt tiếng Việt ( giống với cách viết của Fontes trong bản báo cáo giải trình năm 1631 ) và đến 1634, đã báo cáo giải trình hoàn thành xong xong một cuốn từ vựng ( Jesuítas na Ásia, vol. 49 – V-31, fol. 308 ). Amaral chỉ rõ trong bản báo cáo giải trình của mình rằng cuốn từ vựng này là để cho những Thừa sai sẵn sàng chuẩn bị tới và học tiếng. Như vậy đến thời gian này, về cơ bản việc ghi tiếng Việt bằng ký tự La-tinh được khá không thay đổi và có quy tắc.
Nhưng có lẽ rằng phải tới năm 1645, tại Macao, trong cuộc họp của 35 Thừa sai Dòng Tên trong đó có Gaspar do Amaral, António Barbosa, Alexandre de Rhodes … để đàm đạo xung quanh việc dịch mô thức rửa tội ( Jap-Sin 80, fol. 35 r – 38 v ), thì những Thừa sai đã quyết định hành động cần soạn thảo một cuốn từ điển và giáo lý để thuận tiện cho việc học tiếng và thống nhất chính tả. Rhodes rời Macao tháng 12-1945 và trải qua hành trình dài dài về Roma tháng 6-1649 xin văn khố của bộ truyền giáo 300 écus để in ba cuốn Grammatica, Dittionario e Catechismo nelle lingua del Tonchino ( Nguyễn Khắc Xuyên 1961 : 183 – 196 ). Cuốn Dictionarium Annamiticum, Lusitanum et Latinum ( có kèm 31 trang ngữ pháp ) và Catechismus pro iis qui volunt suscipere Baptismum in octo dies divisus được in năm 1651. Việc in từ điển này có ý nghĩa rất lớn : giúp thống nhất chính tả, là công cụ học hữu hiệu cho những giáo sĩ khi đi truyền giáo và hơn nữa đây còn như một cuốn từ điển lý giải phong tục tập quán của người An Nam thời đó.
Vai trò của Hội Thừa sai Paris
Ở Roma năm 1649, Alexandre de Rhodes hoạt động Bộ Truyền giáo gửi đại diện thay mặt tông tòa ( vicaire apostolique ) sang xứ An Nam. Không nhận được câu vấn đáp, De Rhodes gặp Giáo hoàng Innocent X để trình diễn những thỉnh nguyện trên. Tòa thánh không hề quyết định hành động, với sự đồng ý chấp thuận của Giáo Hoàng, năm 1652, Rhodes phải sang Pháp để hoạt động vua và giới quý tộc Pháp đưa thêm linh mục sang miền Viễn Đông5. Rhodes bị gửi sang Ba Tư năm 1654 trước khi nhìn thấy thành quả những cuộc hoạt động của mình. Năm 1658 – 1659, ba Thừa sai người Pháp là François Pallu, Pierre Lambert de la Motte và Ignace Cotolendi được sắc phong làm giám mục in partibus và là giám mục hiệu tòa tại Đàng Ngoài, Đàng Trong và Trung Quốc. Hội Thừa sai Paris chính thức được xây dựng năm 1663. Xem thêm : Nghị Định Trái Phiếu Doanh Nghiệp, Giao Dịch Trái Phiếu Doanh Nghiệp
Đào tạo linh mục bản xứ và sự lựa chọn ngôn ngữ truyền giáo
Trường tổng giảng dạy linh mục được đặt tại Ayutthaya – Xứ sở nụ cười Thái Lan năm 1666. Các giám mục tông tòa được cử tới Á Đông với trách nhiệm đào tạo và giảng dạy linh mục bản xứ. Tiếng La-tinh là ngôn từ bắt buộc trong những nghi thức công giáo. Một trong những thử thách với những thầy giảng người bản xứ là học tiếng La-tinh như Lambert de la Motte viết trong một báo cáo giải trình năm 1667 ( Fauconnet-Bezelin 2006 : 436 ). Việc học La-tinh khó đến nỗi Lambert de la Motte đồng ý thụ phong cho một số ít linh mục người Việt năm 1668 mặc dầu họ đọc tiếng La-tinh mà không hiểu. Nhiệm vụ dạy tiếng La-tinh được đặt ra cấp thiết. Các giám mục tông tòa kỳ vọng hoàn toàn có thể biến La-tinh thành ngôn từ tiếp xúc chung của những linh mục và thầy giảng tại trường Dòng. Năm 1671, trường Dòng ở Ayutthaya có 25 chủng sinh trong đó có 6 người Việt ( Forest 1998, T. 1 : 197 ). Hai năm sau, số lượng chủng sinh là 17 thì có tới tận 12 người Đàng Trong và hai người Đàng Ngoài. Trước tình hình này, giám mục Laneau quyết định hành động ưu tiên dạy tiếng Việt và chữ tiền Quốc ngữ cho những chủng sinh ( Forest 1998, T. 1 : 196 ). Chữ tiền Quốc ngữ trở thành chữ viết trung gian giữa những giám mục người quốc tế và chủng sinh, linh mục bản xứ.
Văn khố của Hội Thừa sai Paris còn tàng trữ hàng trăm báo cáo giải trình do những linh mục người Việt viết. Văn bản tiên phong được viết năm 1667 tại Đàng Trong ( AME, V. 733, p. 477 ) và năm 1687 tại Đàng Ngoài ( AME, V. 681, p. 20-21 ). Chúng ta biết rằng với chủ trương huấn luyện và đào tạo linh mục bản xứ dưới thời Hội thừa sai, những linh mục người Việt được phép viết báo cáo giải trình và gửi trực tiếp về trụ sở tại Paris. Nhưng tại sao những linh mục người Việt lại không viết bằng chữ Nho hoặc Nôm mà lại bằng tiền Quốc ngữ ? Khi những giám mục tông tòa tiên phong tới Đại Việt, chữ Nho và chữ Nôm vẫn được sử dụng phổ cập để viết những cuốn giáo lý. Cho tới tận năm 1679, Deydier vẫn viết trong báo cáo giải trình của ông rằng những phép bí tích phải được viết bằng ngôn từ và chữ viết bản xứ để cho những linh mục hoàn toàn có thể đọc được khi cử hành những nghi lễ ( Marillier 1995, T. I : 13 ). Nhưng theo báo cáo giải trình thường niên năm 1685, lính gác và quan bắt một người giúp việc trong nhà Dòng ở Nghệ An khi người này mang hai tập tài liệu viết bằng chữ Nho và chữ La-tinh. Tình cờ lính chỉ mở tập tài liệu ghi bằng chữ La-tinh, họ không hiểu nên để cho người giúp việc của nhà Dòng được đi tiếp. May mắn với người này hoặc là suôn sẻ cho số phận của chữ Quốc ngữ vì “ tổng thể báo cáo giải trình viết bằng chữ viết của người bản xứ chứa hàng loạt thông tin quan trọng của truyền giáo nhưng bị cấm ” ( AME, V. 651, p. 128 ). Ngay lập tức Deydier ra lệnh, toàn bộ những sách vở, thông tin quan trọng cần được viết bằng con chữ La-tinh, tức chữ tiền Quốc ngữ. Chính bước ngoặt quan trọng này mà chữ tiền Quốc ngữ được dạy, sử dụng trong hội đồng công giáo trong vòng ba trăm năm trước khi nó được đưa vào trường học ở Đàng Trong năm 1861. Việc học và sử dụng chữ tiền Quốc ngữ phụ thuộc vào rất lớn vào những trường Dòng đặt tại những địa phương. Văn khố của Hội Thừa sai Paris tàng trữ rất nhiều văn bản viết tay của những linh mục Đàng Ngoài, nhưng từ năm 1700, tôi không tìm thấy báo cáo giải trình do linh mục Đàng Trong viết nữa. Vấn đề này hoàn toàn có thể lý giải bằng việc lập những trường Dòng tại hai miền. Năm 1666, Deydier tập hợp 15 thầy giảng trong đó có Bentô Hiên et Giuong Hoè và xây dựng trường Dòng tiên phong tại Đàng Ngoài. Năm 1682, Deydier mở thêm một trường nữa tại Kiên Lao ( Marillier 1995, T. I : 117 ). Trường thứ ba đặt tại Kẻ Cọc năm 1685 ( Marillier 1995, T. I : 114 ). Một trường nữa đặt tại Kẻ Vĩnh năm 1713. Trong khi đó tại Đàng Trong, Lambert de la Motte đã thăm địa phận hai lần bí hiểm trong thời hạn từ 1671 tới 1676. Giám mục tông tòa tiên phong Louis Chevreuil được gửi tới Đàng Trong năm 1664, ông gặp hai linh mục Dòng Tên là Marques và Fuciti. Nhưng cũng năm đó Hiền Vương cấm đạo. Rồi những tranh chấp giáo phận giữa Dòng Tên, dòng Phan Sinh và Hội Thừa sai diễn ra khiến cho việc làm truyền giáo gặp trở ngại, việc lập trường Dòng ở Đàng Trong cũng không được thực thi. Hơn nữa cũng có rất ít người Đàng Trong được thụ phong linh mục. Cho tới năm 1690, cũng mới chỉ có 8 linh mục người Đàng Trong được thụ phong ( Trương Bá Cần 2008, T. I : 219 – 233 ). Nhưng sau đó, những đại diện thay mặt tông tòa buộc phải dựa vào những thầy giảng, nhưng những thầy giảng cũng chỉ đảm nhiệm việc ghi sổ sách sinh tử, hay là những người mới tới, chứ không hề lo cử hành lễ. Chính thực trạng lịch sử vẻ vang như vậy đã khiến cho chữ tiền Quốc ngữ không tăng trưởng ở Đàng Trong, cho đến khi Pigneaux de Béhaine dẫn chủng sinh về Hòn Đất lánh nạn năm 1765. 
Báo cáo của giám mục Deydier ( 1685 ) nhu yếu những thừa sai và chủng sinh viết báo cáo giải trình bằng con chữ La-tinh.
Đóng góp của linh mục người Việt
Lưu trữ của Hội Thừa sai Paris hiện còn giữ hai cuốn từ điển cùng niên đại ( 1772 – 1773 ). Cuốn từ điển Dictionarium Annamiticum-Latinum đã được in bản Fac-similé mà tất cả chúng ta biết mang tên Pigneaux de Béhaine. Nhưng bản viết tay không phải do Pigneaux de Béhaine ký tên. Vị giám mục Ardan này hoàn toàn có thể giữ vai trò là người điều phối làm từ điển nhưng ông thể tham gia trực tiếp được như ông viết trong một bản báo cáo giải trình khác : “ Sau mười tháng thao tác và với sự trợ giúp của tám người Đàng Trong, con vừa hoàn thành xong sáu bản cuốn từ điển có tổng thể những chữ và tổng thể những từ theo thứ tự alphabet ” ( AME, V. 994, p. 736 ). Vậy ai là những người Việt tham gia cuốn từ điển này ? Bản báo cáo của Pigneaux de Béhaine nêu tên 6 người là : Chantra Toû ( Tú ? ), Antoine Lợi, Paul Nghị, André Loan, Dominique Vãng et Raphael Chay ( Cháy ? ) ( AME, V. 994, p. 736 – 737 ), còn lại hai người vô danh. Hơn nữa cuốn từ điển Dictionarium Annamiticum-Latinum phản ảnh tư duy làm công cụ học tiếng của người bản xứ chứ không phải người quốc tế. Thông thường khi một người quốc tế học một ngôn từ mới, từ điển và ngữ pháp là hai công cụ không hề tách rời. Việc không có ngữ pháp đính kèm từ điển như những khu công trình ngôn từ của những thừa sai khắp nơi trên quốc tế thời kỳ đó hoàn toàn có thể lý giải cho việc cuốn từ điển này là do người Việt làm là chính.
Tiểu kết
Như vậy chữ tiền Quốc ngữ được phát minh sáng tạo ở Đàng Trong như một phương pháp học tiếng rồi cách ghi tiếng Việt này được truyền lại cho những thừa sai ở Đàng Ngoài trải qua hai nhịp cầu chính : Alexandre de Rhodes và António de Fontes. Việc những thừa sai hoàn thành xong một cuốn từ vựng ở Đàng Ngoài năm 1634 là cơ sở nền tảng để Alexandre de Rhodes soạn cuốn Việt-Bồ-La. Dười thời Hội Thừa sai Paris, chữ tiền Quốc ngữ đã chuyển từ vai trò là một công cụ học tiếng sang thành một chữ viết trung gian, công cụ tiếp xúc giữa những Thừa sai người quốc tế và linh mục, thầy giảng người Việt. Quyết định của giám mục Deydier góp thêm phần thông dụng chữ tiền Quốc ngữ trong những bản báo cáo giải trình của những linh mục. Cũng cần nhấn mạnh vấn đề việc tổ chức triển khai những trường Dòng góp phần rất quan trọng vào việc giảng dạy và gìn giữ chữ tiền Quốc ngữ trong vòng gần ba trăm năm trong lòng giáo hội. Chính những linh mục, chủng sinh người Việt góp thêm phần to lớn vào việc gìn giữ, tăng trưởng chữ tiền Quốc ngữ. □ ( Còn tiếp kỳ 2 )
——
* Ghi chú : Bài báo này trích ra từ luận án Tiến sĩ của tác giả với tiêu đề “ La grammatisation du vietnamien ( 1615 – 1919 ) : histoire des grammaires et de l’écriture romanisée du vietnamien ”. Tác giả đã bảo vệ thành công xuất sắc luận án vào tháng 11-2018 tại Université Sorbonne Nouvelle – Paris 3. — – 1 Thành lập năm 1540 do Giáo Hoàng Paul III phê chuẩn, đấng sáng lập là Ignace de Loyola. Ba vị Thừa sai tiên phong là : Francesco Buzomi ( 1575 – 1639 ) ; Diogo Carvalho ( 1578 – 1624 ) ; António Dias ( 1585 – ? ).
2 Kể từ 1612, vua Nhật cấm đạo gắt gao. Rất nhiều giáo dân Nhật rời khỏi đất nước và tới sinh sống tại Hội An.
3 Hệ thống âm chính tiếng Việt được đảm nhiệm bởi 11 nguyên âm đơn ( được ghi bởi 12 con chữ ) và 3 nguyên âm đôi ( được ghi bởi 6 con chữ ). Xem thêm : Danh Sách Doanh Nghiệp Trong Tòa Nhà Etown Là Gì, Tòa Nhà Etown Building 364 Cộng Hòa Quận Tân Bình 4 Trang đầu của văn bản được xếp ở phần phụ lục. 5T rong cuốn Divers voyages et missions ( Hành trình truyền giáo ), xuất bản năm 1653, Alexandre de Rhodes có ghi “ envoyer des soldats ” tức là gửi thêm chiến sỹ phúc âm. Theo từ điển ngữ nguyên tiếng Pháp do Giáo sư Alain Rey chủ biên, soldat ngoài nghĩa là người lính quân sự chiến lược thì còn là người bảo vệ cho đức tin, ví dụ “ soldat du Christ ” tức người chiến sỹ phúc âm.
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh
