Robert Oppenheimer – Wikipedia tiếng Việt

Julius Robert Oppenheimer[chú thích 1] ( ; 22 tháng 4 năm 1904 – 18 tháng 2 năm 1967) là một nhà vật lý lý thuyết người Mỹ, giáo sư Đại học California tại Berkeley. Là lãnh đạo thời chiến của phòng thí nghiệm Los Alamos, ông là một trong số những “cha đẻ của bom nguyên tử” với vai trò quan trọng trong dự án Manhattan, dự án thời chiến tranh thế giới thứ hai phát triển các vũ khí hạt nhân đầu tiên.[2]

Sau cuộc chiến tranh, Oppenheimer trở thành quản trị của Hội đồng Tư vấn chung đầy tác động ảnh hưởng thuộc Ủy ban Năng lượng nguyên tử Hoa Kỳ, và sử dụng vị trí đó nhằm mục đích hoạt động cho việc trấn áp quốc tế về nguồn năng lượng hạt nhân để ngăn ngừa phổ cập vũ khí hạt nhân cũng như một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân với Liên Xô. Sau khi làm nhiều chính trị gia nổi giận với những quan điểm thẳng thắn của mình, ông đã bị tước quyền miễn trừ bảo mật an ninh trong một phiên điều trần được biết đến thoáng rộng vào năm 1954. Dù trong thực tiễn đã mất tác động ảnh hưởng chính trị trực tiếp, Oppenheimer vẫn liên tục giảng dạy, viết, và thao tác trong ngành vật lý. Chín năm sau, Tổng thống John F. Kennedy trao Tặng Ngay Giải Enrico Fermi như là một tín hiệu hồi sinh uy tín chính trị cho ông. Ông là giám đốc của Viện Nghiên cứu Cao cấp ở Princeton trong gần 20 năm .Các thành tựu điển hình nổi bật của Oppenheimer trong vật lý gồm có phép giao động Born-Oppenheimer cho hàm sóng phân tử, nền tảng kim chỉ nan về electron và positron, quy trình tiến độ Oppenheimer-Phillips trong phân hạch hạt nhân, và tiên đoán tiên phong về xuyên hầm lượng tử. Cùng với những học trò của mình ông cũng có những góp phần quan trọng vào triết lý văn minh về sao neutron và hố đen, cũng như cơ học lượng tử, kim chỉ nan trường lượng tử, và tương tác của những tia ngoài hành tinh. Là một nhà sư phạm và người cổ vũ cho văn minh khoa học, ông được xem như một trong những nhà sáng lập của phe phái vật lý kim chỉ nan của Hoa Kỳ mở màn điển hình nổi bật lên trong giới khoa học quốc tế những năm 1930 .

Những năm đầu đời[sửa|sửa mã nguồn]

Tuổi thơ và việc học tập[sửa|sửa mã nguồn]

Oppenheimer sinh ra tại thành phố New York vào ngày 22 tháng 4 năm 1904,[3] trong một gia đình Do Thái, cha là Julius Oppenheimer, một nhà nhập khẩu hàng dệt may giàu có di cư từ Đức tới Hoa Kỳ năm 1888, mẹ là họa sĩ Ella Friedman. Julius tới Mỹ với bàn tay trắng, không có bằng cấp, không biết chút gì về tiếng Anh. Ông nhận vào làm trong một công ty dệt may, và chỉ trong vòng một thập kỷ đã trở thành người điều hành công ty. Ella có gốc từ Baltimore.[4] Năm 1912 gia đình chuyển về một căn hộ trên tầng 11 tòa nhà số 155 phố Riverside Drive, Manhattan, một khu vực nổi tiếng với những biệt thự xa hoa và những ngôi nhà hiện đại.[3] Bộ sưu tập nghệ thuật của họ bao gồm các họa phẩm của Pablo Picasso và Édouard Vuillard, cùng ít nhất ba bản tranh gốc của Vincent van Gogh.[5] Robert có một người em trai tên Frank, người về sau cũng trở thành nhà vật lý.[6]

Oppenheimer tiên phong đi học ở trường Alcuin, sau vào năm 1911 nhập học tại Trường Xã hội Văn hóa Đạo đức ( nay là Trường Văn hóa Đạo đức Fieldston, một trường Gianh Giá thuộc mạng lưới hệ thống Ivy League cho những trường dự bị ). [ 7 ] Trường được xây dựng bởi nhà cải cách xã hội Felix Adler để khuyến khích lối giảng dạy luân lý dựa trên trào lưu Văn hóa Đạo đức, với khẩu hiệu ” Deed before Creed ” ( tạm dịch : Thành tích đi trước Tín điều ). Cha Oppenheimer là một thành viên lâu năm của Hội Văn hóa Đạo đức, và thành viên ban quản trị từ 1907 tới 1915. [ 8 ] Oppenheimer là một cậu học trò đa tài, chăm sóc tới văn học ngôn từ Anh và Pháp, và nhất là yêu thích khoáng vật học. [ 9 ] Ông hoàn thành xong lớp 3 và lớp 4 trong vòng 1 năm, và nhảy cóc nửa năm lớp 8. [ 7 ] Vào năm cuối trung học, ông khởi đầu chăm sóc tới hóa học. [ 10 ] Ông vào học trường Harvard ngành hóa muộn một năm, ở tuổi 18, bởi mắc chứng viêm loét đại tràng khi đang khảo sát khoáng vật trong chuyến đi nghỉ mùa hè của mái ấm gia đình tại Jáchymov ( Tiệp Khắc ). Để ông sớm lành bệnh, cha ông thuê giáo viên tiếng Anh của ông, Herbert Smith, đưa ông tới New Mexico tĩnh dưỡng, nơi Oppenheimer trở nên yêu quý môn cưỡi ngựa và đời sống miền tây nam Hoa Kỳ. [ 11 ]Bên cạnh chuyên ngành hóa, pháp luật của Harvard cũng nhu yếu ông phải học lịch sử dân tộc, văn học, và triết học hoặc toán học. Ông bù đắp cho việc nhập học muộn bằng cách học mỗi kỳ 6 khóa trình và được nhận vào hội danh dự Phi Beta Kappa. Ngay trong năm đầu ông đã được nhận dự thính sau đại học về vật lý dựa trên hiệu quả tự học, nghĩa là ông không phải qua những khóa cơ bản và hoàn toàn có thể học luôn những khóa nâng cao. Một khóa về nhiệt động lực học do Percy Bridgman đứng lớp đã hấp dẫn ông đến với vật lý thực nghiệm. Ông tốt nghiệp loại ưu chỉ trong 3 năm. [ 12 ]

Nghiên cứu ở châu Âu[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 1924 Oppenheimer nhận tin được nhận vào Christ’s College thuộc Đại học Cambridge. Ông viết thư cho Ernest Rutherford xin phép được thao tác tại Phòng thí nghiệm Cavendish. Bridgman viết thư ra mắt, trong đó nói rằng tính vụng về của Oppenheimer trong phòng thí nghiệm khiến cho mọi người thấy rằng thế mạnh của ông không phải thực nghiệm mà là vật lý triết lý. Rutherford không lấy làm ấn tượng lắm, nhưng Oppenheimer vẫn tới Cambridge, kỳ vọng rằng sẽ nhận được một vị trí khác. [ 13 ] Cuối cùng J. J. Thomson nhận ông với điều kiện kèm theo ông phải hoàn thành xong khóa giảng dạy thực nghiệm cơ bản. [ 14 ] Ông xung khắc với người giảng dạy đảm nhiệm ông, Patrick Blackett, người chỉ hơn ông vài tuổi. Khi trong kỳ nghỉ, như bạn ông Francis Fergusson có nhắc lại, Oppenheimer từng thú nhận rằng ông từng để một quả táo có tẩm hóa chất ô nhiễm trên bàn Blackett. Trong khi tường thuật của Ferguson là phiên bản duy nhất chi tiết cụ thể về sự kiện này, cha mẹ của Oppenheimer được giới chức trường ĐH cảnh báo nhắc nhở rằng họ đang đặt ông vào thời hạn thử thách ( chưa kỷ luật nhưng còn theo dõi ), cha mẹ ông đã hoạt động thành công xuất sắc cho ông ở lại. [ 15 ]Là một người cao, gầy, nghiện thuốc lá nặng, thường bỏ ăn trong những thời kỳ tập trung chuyên sâu tâm lý stress, Oppenheimer thường khiến bè bạn chú ý quan tâm lo ngại vì khuynh hướng tự hủy hoại bản thân. Một sự kiện gây xáo động xảy ra khi ông có một kỳ nghỉ ở Paris để thăm bạn ông Francis Fergusson. Fergusson nhận thấy Oppenheimer không khỏe và để giúp ông vơi bớt ưu tư bèn kể cho Oppenheimer rằng mình sắp kết hôn với bạn gái Frances Keeley. Oppenheimer không tiếp đón tin đó một cách thông thường. Ông chồm lên Fergusson và định bóp cổ ông này. Mặc dù Fergusson thuận tiện đẩy người bạn ra, câu truyện này khiến ông nghĩ rằng Oppenheimer thực sự có những yếu tố nghiêm trọng về tâm ý. Suốt cả đời liên tục gặp những đợt trầm uất, [ 16 ] [ 17 ] Oppenheimer từng nói với em mình, ” Anh cần vật lý hơn bạn hữu “. [ 18 ]Năm 1926 ông rời Cambridge đến Đại học Göttingen để nghiên cứu và điều tra dưới sự dẫn dắt của Max Born. Göttingen là một trong những TT số 1 về vật lý triết lý bấy giờ của quốc tế. Oppenheimer kết bạn với những người thành công xuất sắc tỏa nắng rực rỡ sau này, gồm có Werner Heisenberg, Pascual Jordan, Wolfgang Pauli, Paul Dirac, Enrico Fermi và Edward Teller. Người ta còn nhắc lại rằng ông có vẻ như quá nhiệt huyết trong những buổi bàn luận, nhiều lúc đến độ chiếm luôn những buổi seminar. [ 19 ] Điều này làm cho một số ít học trò khác của Born không dễ chịu đến nỗi Maria Goeppert đưa cho Born một thư thỉnh cầu có chữ ký của bà cùng những người khác rình rập đe dọa tẩy chay lớp học trừ khi ông làm Oppenheimer im tiếng. Born cố ý đặt lá thư trên bàn của mình để Oppenheimer hoàn toàn có thể đọc được, và nó tỏ ra hiệu suất cao mà ông không cần nói một lời nào. [ 20 ]

Oppenheimer nhận bằng tiến sĩ tháng 3 năm 1927 ở tuổi 23 dưới sự hướng dẫn của Born.[21] Sau phần vấn đáp, James Franck, giáo sư chủ trì hội đồng bảo vệ, được cho là đã nói rằng, “Tôi lấy làm may là [buổi bảo vệ] đã xong rồi. Anh ta đang đặt lại câu hỏi với tôi“.[22] Oppenheimer công bố hơn một tá bài báo ở Göttingen, bao gồm nhiều công hiến quan trọng cho lĩnh vực cơ học lượng tử đang hình thành. Ông và Max Born công bố bài báo nổi tiếng về xấp xỉ Born–Oppenheimer, tách chuyển động hạt nhân khỏi chuyển động electron khi xem xét phân tử bằng toán học, cho phép loại trừ chuyển động hạt nhân để giảm việc tính toán. Đó vẫn là công trình được trích dẫn nhiều nhất của ông.[23]

Khởi đầu sự nghiệp[sửa|sửa mã nguồn]

Oppenheimer nhận được học bổng điều tra và nghiên cứu của Hội đồng Nghiên cứu Quốc gia Hoa Kỳ tại Viện Công nghệ California ( Caltech ) tháng 9 năm 1927. Bridgman cũng muốn ông tới Harvard, nên sau cuối những bên thỏa hiệp để ông chia niên khóa 1927 – 1928 làm đôi, năm 1927 ở Harvard và năm 1928 ở Caltech. [ 24 ] Tại Caltech ông kết thân với Linus Pauling, và họ dự tính triển khai nâng tầm nghiên cứu và điều tra về thực chất của link hóa học, nghành mà bấy giờ Pauling đang tiên phong, với Oppenheimer phân phối giải pháp toán học và Pauling diễn giải hiệu quả. Cả mối cộng tác lẫn tình bạn của họ tan vỡ ngay từ trứng nước khi Pauling khởi đầu hoài nghi Oppenheimer trở nên quá thân mật với vợ ông, Ava Helen Pauling. Một lần, khi Pauling đang ở chỗ làm, Oppenheimer đến nhà riêng của vợ chồng Pauling và mời Ava Helen hẹn hò ở Mexico. Mặc dù bà khước từ và kể lại chuyện cho chồng, [ 25 ] thái độ có vẻ như lãnh đạm của bà về việc đó làm cho Pauling hết chịu nổi và chấm hết quan hệ với Oppenheimer. Oppenheimer sau này có mời Pauling làm chỉ huy Sư đoàn Hóa học của Dự án Manhattan, nhưng Pauling khước từ, nói rằng mình theo chủ nghĩa hòa bình. [ 26 ]

Mùa thu năm 1928, Oppenheimer thăm viện nghiên cứu của Paul Ehrenfest ở Đại học Leiden, Hà Lan, nơi ông gây ấn tượng bằng việc giảng bài bằng tiếng Hà Lan, mặc dù ít sử dụng tiếng này trước đó. Chính tại đây ông bắt đầu có biệt hiệu Opje,[27] về sau chuyển ngữ sang tiếng Anh thành “Oppie”.[28] Từ Leiden ông tiếp tục chuyển tới ETH ở Zurich để làm việc với Wolfgang Pauli về cơ học lượng tử và phổ liên tục. Oppenheimer rất kính trọng và quý mến Pauli và có lẽ đã bắt chước phong cách cá nhân cũng như cách tiếp cận có phê phán đối với các vấn đề của Pauli.[29]

Trở lại Hoa Kỳ, Oppenheimer gật đầu ghế phó giáo sư tại Đại học California tại Berkeley, nơi Raymond T. Birge mong mỏi ông tới đến nỗi chuẩn bị sẵn sàng chịu san sẻ ông với Caltech. [ 26 ]

Trước khi trở thành giáo sư ở Berkeley, Oppenheimer bắt đầu nhiễm lao nhẹ, và quyết định sống vài tuần cùng em mình Frank tại một trại chăn nuôi ở New Mexico, nơi ông thuê và cuối cùng mua lại. Khi nghe tin rằng trang trại đó có thể thuê được, ông kêu lên, “Hot dog!”, và sau này gọi nó bằng tên Perro Caliente, có nghĩa là “hot dog” trong tiếng Tây Ban Nha.[30] Về sau ông thường nói rằng “vật lý và miền quê vắng vẻ” là “hai tình yêu lớn” của mình.[31] Ông khỏi bệnh lao và trở lại Berkeley, nơi ông nổi danh như một người hướng dẫn và cộng tác với một thế hệ những nhà vật lý, những người ngưỡng mộ trí tuệ uyên bác và những quan tâm rộng rãi của ông. Nhiều sinh viên và đồng nghiệp thấy ở ông có gì mê hoặc: nồng nhiệt đến độ thôi miên trong đối thoại nơi riêng tư, nhưng thường tỏ ra lạnh băng ở những nơi đông người. Những người liên hệ với ông chia làm hai phái: một số thấy ông là một người khắc kỷ, một thiên tài lạnh lùng và ấn tượng, số còn lại thấy ông như một kẻ điệu bộ màu mè và bất an.[32] Hầu hết các học trò của ông thuộc nhóm thứ nhất, thần tượng và tiếp thu luôn các cách đi đứng, nói năng và những điệu bộ khác, kể cả khuynh hướng đọc các tác phẩm lớn bằng ngôn ngữ gốc của ông.[33] Hans Bethe nói về ông:

Có lẽ yếu tố quan trọng nhất ông mang tới việc giảng dạy là khiếu nhận ra tinh nhạy của ông. Ông luôn luôn biết nơi đâu là những yếu tố quan trọng, bộc lộ trong lựa chọn chủ đề của ông. Ông luôn sống với những yếu tố đó, nỗ lực tìm ra giải thuật, và ông trình diễn mối chăm sóc của mình với nhóm nghiên cứu và điều tra. Vào thời đỉnh điểm, có khoảng chừng 8 tới 10 nghiên cứu sinh trong nhóm của ông, bên cạnh khoảng chừng 6 nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ. Ông gặp nhóm này mỗi lần một ngày ở văn phòng, và đàm đạo với từng người và tình hình nghiên cứu và điều tra của sinh viên đó. Ông chăm sóc tới mọi thứ, và một buổi chiều họ hoàn toàn có thể tranh luận điện động lực học lượng tử, tia vũ trụ, tạo cặp electron và vật lý hạt nhân. [ 34 ]

Ông hợp tác ngặt nghèo với Ernest Lawrence và những nhà tiên phong về cyclotron thao tác cho Lawrence, trợ giúp họ diễn giải tài liệu mà những thiết bị của họ tạo ra tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Berkeley. [ 35 ] Năm 1936 ông được thăng chức lên học hàm giáo sư khá đầy đủ với mức lương hậu hĩnh 3300 đôla một năm. Đổi lại Berkeley nhu yếu ông chấm hết dạy ở Caltech, nên ở đầu cuối một thỏa thuận hợp tác đạt được theo đó trường cho ông 6 tuần mỗi năm ở Caltech, vừa đủ để dạy chương trình một học kỳ. [ 36 ]
Oppenheimer thực thi những tò mò quan trọng về thiên văn học kim chỉ nan ( đặc biệt quan trọng là về thuyết tương đối tổng quát và triết lý hạt nhân ), vật lý hạt nhân, phổ học, và kim chỉ nan trường lượng tử, lan rộng ra triết lý này vào điện động lực học lượng tử. Hình thức luận toán học của cơ học lượng tử tương đối tính cũng lôi cuốn sự chăm sóc của ông, mặc dầu ông hoài nghi tính khả thi của nó. Công trình của ông tiên đoán nhiều phát hiện về sau, gồm có neutron, meson và sao neutron. [ 37 ]Ban đầu, mối chăm sóc chính của ông là về triết lý phổ liên tục và bài báo tiên phong của ông ( 1926 ) tương quan tới lý thuyết lượng tử về phổ dải phân tử. Ông tăng trưởng một giải pháp để thực thi đo lường và thống kê về Tỷ Lệ chuyển vị. Ông đo lường và thống kê hiệu ứng quang điện cho hydrogen và tia X, thu được thông số hấp thụ tại bờ nguồn năng lượng mức K. Tính toán của ông tương thích những quan sát về hấp thụ tia X ở Mặt Trời, nhưng không khớp cho trường hợp hydrogen. Nhiều năm về sau người ta nhận ra rằng Mặt Trời phân lớn cấu trúc từ hydrogen và hóa ra đo lường và thống kê của ông thực sự đã đúng mực. [ 38 ] [ 39 ]
Oppenheimer cũng có những góp phần quan trọng trong nghành nghề dịch vụ kim chỉ nan về phơi chiếu tia ngoài hành tinh và khởi đầu khu công trình mà về sau dẫn tới miêu tả về xuyên hầm lượng tử. Năm 1931 ông đồng tác giả một bài báo về ” Lý thuyết tương đối tính về Hiệu ứng quang điện ” với học trò của mình Harvey Hall, [ 40 ] trong đó, dựa trên bằng chứng thực nghiệm, ông đã bác bỏ đúng chuẩn khẳng định chắc chắn của Dirac rằng hai mức nguồn năng lượng của nguyên tử hydrogen có cùng nguồn năng lượng. Theo sau đó, một nghiên cứu sinh của ông, Willis Lamb, xác lập rằng đây là hệ quả của thứ về sau biết tới dưới tên Dịch chuyển Lamb, nhờ đó Lamb giành giải Nobel Vật lý năm 1955. [ 37 ]Oppenheimer cùng với nghiên cứu sinh tiến sỹ tiên phong của ông, Melba Phillips, nghiên cứu và điều tra về giám sát độ phóng xạ tự tạo dưới bắn phá deuteron. Khi Ernest Lawrence và Edwin McMillan bắn phá hạt nhân với deuteron họ tìm thấy hiệu quả gần tương thích với tiên đoán của George Gamow, nhưng khi thử với nguồn năng lượng cao hơn và những hạt nhân nặng hơn, tác dụng không còn thích hợp. Năm 1935 Oppenheimer và Phillips triển khai xong một kim chỉ nan mà ngày này được gọi là quy trình Oppenheimer-Phillips để lý giải những hiệu quả, một triết lý còn được sử dụng tới thời nay. [ 41 ]Ngay từ 1930, Oppenheimer đã viết một bài báo về cơ bản tiên đoán được sự sống sót của positron, sau khi Paul Dirac yêu cầu rằng electron hoàn toàn có thể có điện tích dương và nguồn năng lượng âm. Bài báo của Dirac đưa ra phương trình Dirac, thống nhất cơ học lượng tử, thuyết tương đối hẹp và khái niệm spin còn mới lạ bấy giờ để lý giải Hiệu ứng Zeeman. [ 42 ] Oppenheimer, dựa trên bằng chứng thực nghiệm, đã bác bỏ quan điểm cho rằng những electron được tiên đoán có điện tích dương là proton. Ông lập luận rằng chúng phải có cùng khối lượng như electron, trong khi thí nghiệm cho thấy proton nặng hơn nhiều. Hai năm sau, Carl David Anderson phát hiện ra positron và nhận giải Nobel Vật lý năm 1936. [ 43 ]Vào cuối những năm 1930 Oppenheimer khởi đầu chăm sóc tới thiên văn vật lý, hoàn toàn có thể nhờ qua tình bạn với Richard Tolman, dẫn tới một loạt những bài báo. Bài tiên phong trong số đó, cùng viết với Robert Serber mang tựa đề ” Về tính không thay đổi của những nhân sao Neutron “, [ 44 ] Oppenheimer mày mò những đặc tính của sao lùn trắng. Sau đó ông viết một bài khác với một trong những sinh viên của mình, George Volkoff, ” Về những nhân Neutron khối lượng lớn “, [ 45 ] trong đó họ chứng tỏ rằng có một số lượng giới hạn, gọi là Giới hạn Tolman-Oppenheimer-Volkoff, so với khối lượng của những sao mà vượt quá đó chúng sẽ không sống sót không thay đổi như những sao neutron nữa mà sẽ trải qua sự sụp đổ mê hoặc. Cuối cùng, năm 1939, Oppenheimer và một sinh viên khác của ông, Hartland Snyder, viết bài báo ” Về sự co mê hoặc liên tục “, [ 46 ] tiên đoán sự sống sót của thứ mà ngày này được gọi là hố đen. Đây là bài báo được trích dẫn nhiều thứ hai của ông sau bài về giao động Born – Oppenheimer, và những bài báo này là yếu tố quan trọng trong việc làm mới lại ngành điều tra và nghiên cứu vật lý thiên văn ở Hoa Kỳ những năm 1950, hầu hết bởi John A. Wheeler. [ 47 ]Các bài báo của Oppenheimer bị cho là khó hiểu ngay cả so với tiêu chuẩn của những chủ đề trừu tượng mà ông là chuyên viên. Ông thương mến sử dụng những kỹ thuật toán học thanh nhã, nhưng rất là phức tạp, để chứng tỏ những nguyên tắc vật lý, mặc dầu ông thường bị chỉ trích là có những lỗi về toán, thường là do hấp tấp vội vàng. Snyder nói, ” vật lý thì ông ấy tuyệt, nhưng số học thì tồi tệ “. [ 37 ]Oppenheimer chỉ công bố có 5 bài báo khoa học, một trong số đó về lý sinh học, sau Chiến tranh quốc tế thứ hai, và không bài nào sau năm 1950. Murray Gell-Mann là nhà khoa học khách mời tại Viện Nghiên cứu Cao cấp Princeton năm 1951 từng thao tác với ông, nhận xét rằng :

Ông ấy không có Sitzfleisch, hay ‘khúc thịt ngồi,’ như khi bạn ngồi trên ghế. Theo như tôi biết, ông ấy không bao giờ viết một bài báo dài hay làm một tính toán dài, không bất cứ thứ gì kiểu đó. Ông không có kiên nhẫn cho chúng; công trình của riêng ông chỉ bao gồm những aperçus-bài tổng quan ngắn, nhưng là những bài khá xuất chúng. Nhưng ông gây cảm hứng cho người khác làm việc, và ảnh hưởng của ông thật siêu phàm.[48]

Những mối quan tâm trải khắp của Oppenheimer đôi khi cản trở sự tập trung của ông vào những dự án cụ thể. Chẳng hạn năm 1933 ông học tiếng Phạn và gặp nhà Ấn Độ học Arthur W. Ryder ở Berkeley. Ông đọc Bhagavad Gita trong tiếng Phạn gốc và sau đó coi đó là một trong những cuốn sách hình thành nên triết học nhân sinh của mình.[49] Một người bạn và đồng nghiệp thân thiết của ông, Isidor Rabi, đưa ra cách lý giải của riêng mình:

Oppenheimer quá mức am hiểu những nghành này, vốn nằm ngoài truyền thống cuội nguồn khoa học, ví dụ như mối chăm sóc của ông tới tôn giáo, nhất là tôn giáo Hindu, dẫn tới một cảm xúc về sự thần bí của thiên hà bao quanh ông như một đám sương mù. Ông nhìn vào vật lý sáng rõ, hướng về thứ đã được triển khai, nhưng ở biên cương của nó ông có khuynh hướng thấy có nhiều hơn những thứ huyền bí và mới mẻ và lạ mắt hơn là thực sự có … [ Ông quay sống lưng ] khỏi những chiêu thức cứng ngắc, thô thiển của vật lý kim chỉ nan để đi vào nghành nghề dịch vụ thần bí của trực giác rộng mở. [ 50 ]

Bất chấp điều đó, nhiều nhà quan sát ví dụ điển hình như Luis Alvarez nhận xét rằng giá như ông sống đủ lâu để tận mắt chứng kiến những tiên đoán của mình được thực nghiệm chứng tỏ, Oppenheimer hẳn phải giành một giải Nobel với khu công trình về sụp đổ mê hoặc, tương quan tới sao neutron và hố đen. [ 51 ] [ 52 ] Ngày nay nhìn lại, 1 số ít nhà vật lý và sử gia xem đây là góp sức quan trọng nhất của ông, nhưng những nhà khoa học cùng thời với ông không nhìn nhận như vậy. [ 53 ] Nhà vật lý đồng thời là sử gia khoa học Abraham Pais từng hỏi Oppenheimer rằng ông tự xem điều gì là góp sức khoa học đáng kể nhất của mình ; chính Oppenheimer đã nêu khu công trình về electron và positron chứ không phải sụp đổ mê hoặc. [ 54 ] Oppenheimer được đề cử giải Nobel Vật lý 3 lần, vào những năm 1945, 1951 và 1967, nhưng không đoạt giải. [ 55 ]

Đời sống cá thể và hoạt động giải trí chính trị[sửa|sửa mã nguồn]

Trong những năm 1920, Oppenheimer tỏ ra lãnh đạm với những yếu tố trần gian. Ông nói rằng ông không đọc báo hay nghe radio, và chỉ vô tình biết về sự sụp đổ Phố Wall ( 1929 ) 6 tháng sau khi nó xảy ra nhờ trò chuyện với Ernest Lawrence trong một chuyến đi dạo. [ 56 ] Ông từng nhận xét rằng ông chưa từng bỏ một lá phiếu nào cho tới trước cuộc bầu cử năm 1936. Tuy nhiên, từ 1934 trở đi, ông ngày càng trở nên chăm sóc tới chính trị và sự vụ quốc tế. Năm 1934 – 1935, ông để dành 3 % số lương của mình-tính ra 100 đô la mỗi năm — để ủng hộ những nhà vật lý trốn chạy khỏi Đức Quốc xã. Trong cuộc tổng bãi công của thủy thủ San Francisco năm 1934, ông và 1 số ít học trò, trong đó có Melba Phillips và Bob Serber, tham gia một buổi tuần hành của những người thủy thủ. Ông tiếp tục muốn giúp Serber có một vị trí ở Berkeley nhưng bị Birge ngăn ngừa, ông này cảm thấy ” một tay Do Thái trong khoa là đủ lắm rồi “. [ 57 ]
Ảnh chụp làm phù hiệu của Oppenheimer ở Los AlamosMẹ Oppenheimer mất năm 1931, và ông trở nên thân thiện với cha mình, người tuy vẫn sống ở Thành Phố New York nhưng tiếp tục tới thăm California. [ 58 ] Khi cha ông mất năm 1937, gia tài để lại 392602 đô la ( tức khoảng chừng 6,5 triệu đô la theo giá trị năm ngoái [ 59 ] ) chia giữa Oppenheimer và em trai Frank, Oppenheimer ngay lập tức viết một chúc thư để lại gia tài của ông cho Đại học California làm học bổng cho nghiên cứu sinh. [ 60 ] Như nhiều tri thức trẻ những năm 1930, ông ủng hộ những cải cách xã hội mà về sau bị quy mang hơi hướng cộng sản. Ông hiến Tặng Kèm tiền cho những nỗ lực cải cách mà về sau bị coi là cánh tả dưới thời McCarthy. Đa số trong những việc làm được cho là cấp tiến của ông gồm có việc tổ chức triển khai quyên tiền cho phái Cộng hòa trong Nội chiến Tây Ban Nha và những hoạt động giải trí chống phát xít khác. Ông chưa khi nào công khai minh bạch gia nhập Đảng Cộng sản Mỹ, dù ông có chuyển tiền cho những thành viên phái tự do qua những người quen bị cho là đảng viên cộng sản. [ 61 ]

Năm 1936, Oppenheimer quen biết Jean Tatlock, con gái của một giáo sư văn học ở Berkeley và là sinh viên trường Y Đại học Stanford. Hai người có quan điểm chính trị tương đồng; Tatlock viết cho Western Worker, một tờ báo của Đảng Cộng sản Mỹ.[62]

Tatlock chia tay với Oppenheimer năm 1939, sau một mối quan hệ đầy sóng gió. Tháng 8 năm đó ông gặp Katherine ( ” Kitty ” ) Puening Harrison, một sinh viên cấp tiến, cựu đảng viên cộng sản. Harrison đã kết hôn 3 lần trước đó. Đám cưới tiên phong lê dài chỉ vài tháng. Người chồng thứ hai của cô là một đảng viên cộng sản tích cực tham gia và bị giết trong Nội chiến Tây Ban Nha. [ 63 ] Cô cưới một bác sĩ và chuyển đến California năm 1939, ĐK vào học thạc sĩ ở UCLA. Oppenheimer tạo ra một vụ lùm xùm nhỏ khi ngủ với cô ngay sau một bữa tiệc ở nhà người bạn Tolman. Mùa hè năm 1940 Kitty tới ở với Oppenheimer tại trang trại ở New Mexico và chỉ ly hôn với người chồng bác sĩ khi nhận ra mình có thai. Oppenheimer và Kitty kết hôn ngày 1 tháng 11 năm 1940. [ 64 ]Đứa con tiên phong hai người có là Peter sinh vào tháng 5 năm 1941, [ 65 ] tiếp đó là Katherine ( ” Toni ” ), sinh tại Los Alamos, New Mexico, ngày 7 tháng 12 năm 1944. [ 64 ] Trong thời hạn này, Oppenheimer lại liên tục đi lại với Jean Tatlock. [ 66 ] Về sau mối quan hệ liên tục này trở thành yếu tố trong những buổi điều trần về ông vì những mối quan hệ trong Đảng Cộng sản của Tatlock. [ 67 ] Nhiều người thân thiện với Oppenheimer hoạt động giải trí tích cực trong Đảng Cộng sản những năm 1930 và 1940, gồm có cả em trai ông, vợ Frank Jackie, [ 68 ] Kitty, [ 69 ] Jean Tatlock, chủ đất của ông Mary Ellen Washburn, [ 70 ] và 1 số ít nghiên cứu sinh của ông ở Berkeley. [ 71 ]

Khi ông tham gia Dự án Manhattan năm 1942, Oppenheimer viết trong bảng điều tra an ninh cá nhân của mình rằng ông là “thành viên của hầu như mọi tổ chức thuộc Mặt trận Cộng sản ở miền West Coast”.[72] Nhiều năm sau ông nói rằng ông không hề nhớ mình có nói điều đó, và rằng nó không đúng, và nếu thực ông có nói gì kiểu như vậy, nó phải là một “sự khuếch đại nửa đùa cợt”.[73] Ông có đăng ký nhận báo của tờ People’s World,[74] một cơ quan của Đảng Cộng sản, và ông có xác nhận năm 1954, “Tôi có liên hệ với phong trào Cộng sản”.[75] Từ 1937 tới 1942, Oppenheimer là thành viên của một “nhóm thảo luận” (theo lời của ông) ở Berkeley mà sau đó những thành viên khác, Haakon Chevalier[76][77] và Gordon Griffiths, gọi là một đơn vị bí mật của Đảng Cộng sản trong giới giáo sư ở Berkeley.[78]

Cục Điều tra Liên bang ( FBI ) đã ghi chép về một buổi họp tại nhà của đảng viên tự nhận Haakon Chevalier có Oppenheimer tham gia, có Open lãnh tụ Cộng sản ở California William Schneiderman, và Isaac Folkoff, người liên lạc ở miền West Coast giữa Đảng Cộng sản Mỹ và NKVD ( mật vụ Liên Xô ), vào khoảng chừng mùa thu năm 1940, trong thời kỳ Hiệp ước Xô-Đức. Ít lâu sau đó, FBI thêm tên Oppenheimer vào list Chỉ mục Bắt giam, tức cần bắt giữ trong trường hợp khẩn cấp toàn nước, và liệt kê ông vào hạng ” Khuynh hướng Dân tộc chủ nghĩa : Cộng sản “. [ 79 ] Tranh luận về việc Oppenheimer có phải là đảng viên cộng sản lâu nay đã rẽ sang những yếu tố tỉ mỉ ; nhìn chung hầu hết mọi sử gia tin rằng ông có sự cảm thông can đảm và mạnh mẽ với cánh tả trong thời kỳ này và liên hệ với nhiều đảng viên cộng sản, mặc dầu vẫn có tranh cãi liệu ông đã chính thức nhận thẻ đảng chưa. Năm 1954 ông phủ nhận mình là một đảng viên, nhưng tự xem mình là một người sát cánh ( tiếng Anh : ” fellow traveler ” ) mà ông định nghĩa là người đồng ý chấp thuận với hầu hết mục tiêu của chủ nghĩa cộng sản, nhưng không bằng lòng tuân thủ mù quáng những mệnh lệnh từ bất kỳ cơ quan cộng sản nào. [ 80 ]Trong suốt thời kỳ tăng trưởng bom nguyên tử, Oppenheimer nằm dưới sự tìm hiểu bởi cả FBI lẫn đơn vị chức năng bảo mật an ninh nội bộ của Dự án Manhattan vì những liên hệ với cánh tả trong quá khứ của ông. Ông bị đặc vụ thuộc quân đội bám đuôi trong một chuyến đi tới California vào tháng 6 năm 1943 để thăm người bạn gái cũ của mình, Jean Tatlock, đang bị trầm uất nghiêm trọng. Ông ở lại nhà ở của bà qua đêm. [ 81 ] Tin Tatlock tự tử vào ngày 4 tháng 1 năm 1944 khiến cho Oppenheimer rất là sầu muộn. [ 82 ] Vào tháng 8 năm 1943, ông tự khai báo cho đặc vụ của Dự án Manhattan biết rằng George Eltenton, người ông không quen biết, đã gạ gẫm lấy bí hiểm hạt nhân ở ba người dưới quyền ông ở Los Alamos nhân danh Liên Xô. Khi bị truy vấn về yếu tố này về sau, Oppenheimer thú nhận rằng người duy nhất tiếp cận ông về chuyện này là bạn ông Haakon Chevalier, một giáo sư văn học tiếng Pháp ở Berkeley, người đã đề cập yếu tố một cách riêng tư tại một bữa tối ở nhà Oppenheimer. [ 83 ] Chuẩn tướng Leslie Groves, người đảm nhiệm Dự án Manhattan, cho rằng Oppenheimer quá quan trọng so với dự án Bất Động Sản để hoàn toàn có thể vô hiệu dựa trên hành vi đáng ngờ của ông. Ngày 20 tháng 7 năm 1943, ông viết cho Khu vực Công trình Manhattan :

Tương ứng với mệnh lệnh miệng của tôi ngày 15 tháng 7, quyền miễn trừ bảo mật an ninh phải được cấp cho Julius Robert Oppenheimer không được chậm trễ bất kể những thông tin mà những anh quan ngại về ông Oppenheimer. Ông ta đặc biệt quan trọng thiết yếu cho dự án Bất Động Sản. [ 84 ]

Dự án Manhattan[sửa|sửa mã nguồn]

Ngày 9 tháng 10 năm 1941, ít lâu trước khi Hoa Kỳ chính thức tham chiến vào Chiến tranh quốc tế thứ hai, Tổng thống Franklin Roosevelt phê chuẩn một chương trình khẩn cấp tăng trưởng bom nguyên tử. [ 85 ] Tháng 5 năm 1942, quản trị Ủy ban Nghiên cứu Quốc phòng James Bryant Conant, người khi còn là giảng viên ở Harvard có dạy Oppenheimer, mời ông tới đảm nhiệm việc làm thống kê giám sát neutron nhanh, một trách nhiệm mà Oppenheimer nỗ lực rất là làm. Ông nhận được biệt danh ” Người điều phối Đứt gãy Nhanh “, ám chỉ tới sự Viral của một phản ứng dây chuyền sản xuất neutron nhanh trong một quả bom nguyên tử. Một trong số những hành vi tiên phong của ông là tổ chức triển khai một khóa giảng mùa hè về kim chỉ nan bom ở tòa nhà ông thao tác ở Berkeley. Một nhóm những nhà vật lý châu Âu cùng với sinh viên theo học ông — gồm có trong số đó là Robert Serber, Emil Konopinski, Felix Bloch, Hans Bethe và Edward Teller — những người bộn bề thống kê giám sát những thứ thiết yếu phải triển khai, và triển khai theo trình tự nào, để sản xuất quả bom. [ 86 ]
Tháng 6 năm 1942, Lục quân Hoa Kỳ thiết lập Khu vực Công trình Manhattan để đảm trách phần việc tương quan tới dự án Bất Động Sản bom nguyên tử, khởi đầu với việc chuyển giao nghĩa vụ và trách nhiệm từ Văn phòng Nghiên cứu và Phát triển sang cho quân đội. [ 87 ] Vào tháng 9, tướng Groves được chỉ định làm chỉ huy chương trình được gọi là Dự án Manhattan. [ 88 ] Groves chọn Oppenheimer để chỉ huy phòng thí nghiệm vũ khí bí hiểm của dự án Bất Động Sản, một lựa chọn khiến nhiều người quá bất ngờ, bởi Oppenheimer có tiếng là không thân mật về mặt chính trị với nhánh quân đội bảo thủ, cũng không phải là một nhà chỉ huy của một dự án Bất Động Sản lớn. Groves có phần quan ngại rằng Oppenheimer không có giải Nobel, do đó hoàn toàn có thể không có đủ danh vọng uy tín chỉ huy những nhà khoa học khác ( nhiều trong số họ, nhất là những người chạy từ châu Âu sang, đều có giải Nobel ). [ 89 ] Tuy nhiên, Groves ấn tượng với sự nắm rõ những góc nhìn thực tiễn trong việc phong cách thiết kế và kiến thiết xây dựng bom nguyên tử của Oppenheimer, cũng như hiểu biết uyên bác về nhiều nghành của ông. Là một kỹ sư thuộc quân đội, Groves biết rằng những năng lực đó là thiết yếu trong một nghành đa ngành sẽ tương quan không riêng gì tới vật lý, mà cả hóa học, luyên kim, đạn dược, và kỹ thuật. Groves cũng thấy ở con người Oppenheimer điều mà người khác không thấy, đó là một ” tham vọng choáng ngợp ” mà Groves cho là sẽ cung ứng động lực thiết yếu để thôi thúc dự án Bất Động Sản đi tới thành công xuất sắc. Isidor Rabi xem sự chỉ định này ” thực sự là một nước đi thiên tài của tướng Groves, người thường thì không được thiên tài cho lắm “. [ 90 ]Oppenheimer và Groves quyết định hành động rằng để bảo vệ bảo mật an ninh và sự liền lạc, họ cần đặt phòng thí nghiệp tập trung chuyên sâu, bí hiểm tại một khu vực hẻo lánh. Trong khi đi tìm một vị trí như vậy cuối năm 1942, Oppenheimer bị lôi cuốn tới New Mexico, ở một nơi không xa trang trại chăn nuôi của ông. Ngày 16 tháng 11 năm 1942, Oppenheimer, Groves và những người khác đi thăm một khu vực có triển vọng. Oppenheimer lo rằng những rặng núi cao hoàn toàn có thể khiến người của ông cảm thấy bức bối về khoảng trống, trong khi nhóm kỹ sư quan ngại về năng lực xảy ra lụt. Sau đó ông bèn đề xuất kiến nghị và cổ vũ cho một khu vực mà ông biết rõ : một núi phẳng gần Santa Fe, New Mexico, nơi có một trường nam sinh tư nhân gọi là Trường Trại chăn nuôi Los Alamos. Nhóm kỹ sư lo ngại về đường sá khó khăn vất vả và nguồn cấp nước, tuy nhiên về những yếu tố khác thì họ thấy rất lý tưởng. [ 91 ] Kết quả Phòng thí nghiệm Los Alamos được xây ở vị trí trường học, lấy luôn những nhà sở của trường đồng thời dựng một loạt những tòa nhà khác một cách khẩn trương. Tại đây Oppenheimer lập nên một nhóm những nhà vật lý số 1 của thời đại, mà ông gọi là ” những ngôi sao 5 cánh sáng “. [ 92 ]Ban đầu Los Alamos được xem là một phòng thí nghiệm quân sự chiến lược, và Oppenheimer cùng những nhà nghiên cứu khác được lệnh phiên chế vào Lục quân. Ông nhiệt huyết đến nỗi ra lệnh đặt cho mình một bộ phục trang trung tá và tự nguyện đi khám sức khỏe thể chất ” nhập ngũ “, tuy nhiên trượt những bài kiểm tra. Các bác sĩ quân đội cho rằng ông bị thiếu cân, chỉ 128 pound ( 58 kg ), xác lập chứng ho kinh niên của ông là bệnh lao và quan ngại về chứng đau đuôi cột sống mãn tính của ông. [ 93 ] Kế hoạch phiên chế những nhà khoa học thành đơn vị chức năng quân đội cũng phải bãi bỏ khi Robert Bacher và Isidor Rabi tỏ ra bất bình. Conant, Groves, và Oppenheimer tìm ra thỏa hiệp theo đó phòng thí nghiệm thao tác về danh nghĩa dưới sự quản lý và vận hành của Đại học California theo hợp đồng với Bộ Chiến tranh. [ 94 ] Oppenheimer bắt đầu đã nhìn nhận thấp quá mức quy mô của dự án Bất Động Sản ; Los Alamos lớn lên từ chỗ vài trăm người năm 1943 thành hơn 6000 người năm 1945. [ 93 ]Oppenheimer bắt đầu có khó khăn vất vả với việc tổ chức triển khai phân ra thành nhóm lớn, nhưng nhanh gọn học được thẩm mỹ và nghệ thuật quản trị quy mô lớn sau khi ông quyết định hành động dời đến ở trong đơn vị chức năng. Ông được người ta quan tâm bởi năng lực chớp lấy mọi góc nhìn khoa học của dự án Bất Động Sản và những nỗ lực trấn áp những xích míc về văn hóa truyền thống không hề tránh khỏi giữa những nhà khoa học và quân đội. Ở vai trò người quản trị khoa học, ông là một nhân vật thần tượng của những nhà khoa học tập sự, phần đông một hình tượng của thứ mà họ đang việc vì. Victor Weisskopf diễn đạt điều này như sau :

Oppenheimer chỉ huy những nghiên cứu và điều tra này, cả kim chỉ nan và thực nghiệm, theo đúng nghĩa của những từ đó. Ở đây năng lực chớp lấy điểm chính của bất kể chủ đề nào nhanh một cách đáng sợ của ông là một tác nhân quyết định hành động ; ông hoàn toàn có thể làm quen với những cụ thể cốt yếu của mọi phần việc làm .Ông không hề điều khiển và tinh chỉnh từ phòng chỉ huy. Ông hiện hữu ở mỗi bước quan trọng. ÔNg xuất hiện ở phòng thí nghiệm hoặc trong phòng hội thảo chiến lược, nơi một hiệu ứng mới được đo đọc, khi một ý tưởng sáng tạo mới hình thành. Không phải là ông đưa ra quá nhiều sáng tạo độc đáo hay gợi ý ; mặc dầu ông nhiều lúc có làm điều đó, mà tác động ảnh hưởng chính của ông đến từ thứ khác. Chính sự hiện hữu liên tục cường độ cao tạo ra một cảm xúc tham gia trực tiếp ở toàn bộ chúng tôi ; nó tạo ra một bầu không khí độc lạ đầy nhiệt tình cùng thử thách đã lan tỏa trong suốt khoàng thời hạn đó. [ 95 ]

Trong năm 1943 nỗ lực tăng trưởng của dự án Bất Động Sản hướng vào một vũ khí phân hạch dạng súng dùng plutonium được gọi là ” Thin Man “. Những điều tra và nghiên cứu bắt đầu về đặc thù của plutonium sử dụng plutonium-239 sinh ra từ cyclotron, vốn rất là tinh khiết nhưng chỉ hoàn toàn có thể sản xuất ở những lượng rất nhỏ. Khi Los Alamos nhận những mẫu plutonium từ Lò phản ứng Than chì X-10 ở Oak Ridge, người ta nhận ra một yếu tố : plutonium từ lò phản ứng có nồng độ plutonium-240 cao hơn, khiến cho nó không dùng làm thiết bị dạng súng được. [ 96 ] Tháng 7 năm 1944, Oppenheimer bỏ phong cách thiết kế dạng súng để chuyển sang thiết bị nổ khép. Sử dụng những thấu kính nổ hóa học, một khối cầu dưới điểm tới hạn chứa vật tư phân hạch hoàn toàn có thể quy tụ thành một dạng nhỏ hơn và đặc hơn. Vật liệu chỉ cần di dời một khoảng cách rất ngắn, do đó tốn ít thời hạn hơn nhiều để đạt khối lượng tới hạn. [ 97 ] Tháng 8 năm 1944 Oppenheimer phát hành một cuộc tái tổ chức triển khai rộng khắp ở Los Alamos để hướng vào giải pháp nổ khép. [ 98 ] Ông tập trung chuyên sâu nỗ lực tăng trưởng thiết bị dạng súng vốn đơn thuần hơn và chỉ phải thao tác với uranium-235, vào một nhóm duy nhất, và thiết bị này trở thành Little Boy tháng 2 năm 1945. [ 99 ] Sau một nỗ lực điều tra và nghiên cứu khổng lồ, phong cách thiết kế phức tạp hơn sử dụng giải pháp nổ kép, được gọi là ” thiết bị Christy ” theo tên Robert Christy, một sinh viên của Oppenheimer, [ 100 ] được chính thức hoàn thành xong và phê duyệt trong một cuộc họp tại văn phong Oppenheimer ngày 28 tháng 2 năm 1945. [ 101 ]Tháng 5 năm 1945 Ủy ban Lâm thời được xây dựng, đứng đầu bởi Bộ trưởng Chiến tranh H.L. Stimson, để cố vấn và tường trình cho Tổng thống về chủ trương thời chiến và hậu chiến về việc sử dụng nguồn năng lượng hạt nhân. Ủy ban Lâm thời tạo nên một hội đồng khoa học gồm có Compton, Fermi, Lawrence và Oppenheimer để cố vấn họ về những yếu tố khoa học. Trong bài thuyết trình trước Ủy ban Lâm thời, hội đồng khoa học đã đề xuất kiến nghị những quan điểm tương quan không những đến tác động ảnh hưởng vật lý của bom nguyên tử, mà cả ảnh hưởng tác động quân sự chiến lược và chính trị hoàn toàn có thể có của nó. [ 102 ] Điều này gồm có quan điểm về những yếu tố nhạy cảm như liệu Liên Xô nên được biết trước về sự sử dụng vũ khí nguyên tử chống lại Nhật Bản hay không. [ 103 ]

Vụ thử Trinity[sửa|sửa mã nguồn]

Quả cầu lửa trong vụ thử hạt nhân Trinity

Nỗ lực của các nhà khoa học ở Los Alamos được hiện thực hóa trong vụ thử hạt nhân đầu tiên gần Alamogordo vào ngày 16 tháng 7 năm 1945, một nơi Oppenheimer đặt cho mật danh “Trinity” vào giữa năm 1944. Về sau ông nói đã lấy tên này từ một bài trong tập Thánh Ca của John Donne. Theo nhà sử học Gregg Herken, cách đặt tên này có thể ám chỉ tới Jean Tatlock, người vừa tự vẫn ít tháng trước đó và là người trong những năm 1930 đã giới thiệu tác phẩm của Donne cho Oppenheimer.[104] Oppenheimer về sau nhắc lại rằng khi chứng kiến vụ nổ, ông có liên tưởng tới một dòng thơ từ thánh kinh Hindu Bhagavad Gita (XI,12):

Nếu ánh sáng của ngàn thái dương bùng lên một lúc trên khung trời, nó sẽ giống như sự huy hoàng của đấng vĩ đại … [ 105 ] [ 106 ]

Về sau ông cũng nhắc đến một khổ thơ khác, thường được trích dẫn nhiều hơn : ” kālo ‘ smi lokakṣayakṛtpravṛddho lokānsamāhartumiha pravṛttaḥ ” ( XI, 32 ), [ 107 ] mà ông dịch sang tiếng Anh thành ” I am become Death, the destroyer of worlds ” ( tạm dịch : ” Và ta trở thành Tử thần, kẻ diệt trừ hoàn vũ ” ) [ 2 ] [ chú thích 2 ] Năm 1965, trong một buổi truyền hình, ông có nhắc lại câu thơ trên, đồng thời thêm rằng : ” Chúng tôi biết quốc tế sẽ không còn như cũ nữa. Vài người cười, vài người khóc. Hầu hết mọi người yên lặng .. ” .. [ 108 ] Theo em trai ông, vào lúc đó Oppenheimer đơn thuần chỉ thốt lên ” Thành công rồi “. Chuẩn tướng Thomas Farrelll, người xuất hiện ở cùng boong-ke chỉ huy với Oppenheimer, viết lại rằng ông nhận thấy Oppenheimer nín hơi, mặt trở nên cực kỳ căng thẳng mệt mỏi vào những giây sau cuối, và sau khi quầng lửa bừng lên mặt ông giãn ra một vẻ khuây khỏa lớn lao. [ 111 ]

Isidor Rabi ghi nhận vẻ hân hoan chiến thắng khó ưa của Oppenheimer: “Tôi sẽ không bao giờ quên được lối đi của ông ta; tôi sẽ không bao giờ quên được cách ông ta bước ra khỏi xe ô tô… ông ta bước đi như thể trong High Noon… kiểu đi khệnh khạng như thế đó. Ông đã thành công”. Tại một phiên họp toàn thể tại Los Alamos vài ngày 6 tháng 8 (đêm quả bom nguyên tử thả xuống Hiroshima), Oppenheimer bước lên sân khấu xiết hai tay mình lại “như thể một tay đấm quyền Anh được giải” trong khi đám đông reo mừng. Ông phát biểu nói lấy làm tiếc rằng quả bom đã không kịp để sử dụng chống lại Đức Quốc xã.

Tuy nhiên, ông và nhiều thành viên dự án khác đã cảm thấy rất buồn về vụ ném bom Nagasaki sau đó 3 ngày, bởi họ cảm thấy quả bom thứ hai là không cần thiết từ quan điểm quân sự. Ông đi tới Washington ngày 17 tháng 8 để đưa tận tay một lá thư tới Bộ trưởng Chiến tranh Henry L. Stimson bày tỏ sự bất mãn của ông cũng như ước vọng cấm vũ khí hạt nhân. Tháng 10 năm 1945 Oppenheimer được phép gặp gỡ Tổng thống Harry Truman. Buổi gặp diễn ra tệ hại, sau khi Oppenheimer nói rằng ông cảm thấy “bàn tay tôi vấy máu”. Nhận xét đó làm Truman nổi giận và chấm dứt cuộc gặp. Sau đó Truman nói với Thứ trưởng Ngoại giao Dean Acheson, “Tôi không muốn nhìn thấy thằng chó đẻ đó (nguyên văn: son-of-a-bitch) trong văn phòng này thêm một lần nào nữa”.[116] Tuy vậy, vì thành tích lãnh đạo ở Los Alamos, ông nhận được Huân chương Công trạng (danh dự dân sự cao nhất ở Hoa Kỳ) từ Truman năm 1946.[117]

Hoạt động hậu chiến[sửa|sửa mã nguồn]

Sau vụ ném bom nguyên tử tại Hiroshima và Nagasaki, dự án Manhattan bước khỏi màn bí mật; Oppenheimer trở thành một người phát ngôn quốc gia về khoa học, biểu tượng của một loại quyền lực kỹ trị mới.[82] Ông đột nhiên trở thành người có danh vọng được công chúng biết tới, và tên ông xuất hiện trên trang bìa các tạp chí như Life và Time.[118][119] Vật lý hạt nhân trở thành một thế lực hùng mạnh khi tất cả các nước trên thế giới bắt đầu nhận ra sức mạnh chính trị và chiến lược đi kèm với vũ khí hạt nhân. Như nhiều nhà khoa học cùng thời, ông nghĩ rằng an ninh hạt nhân chỉ có thể đến từ một tổ chức đa quốc gia như Liên Hợp quốc (vừa mới thành lập), để ban hành một chương trình ngăn chặn chạy đua vũ trang hạt nhân.[120]

Viện Nghiên cứu Cao cấp[sửa|sửa mã nguồn]

Tháng 11 năm 1945, Oppenheimer rời Los Alamos để quay lại Caltech, [ 121 ] nhưng sớm nhận ra rằng mình không còn lòng dạ gì với việc giảng dạy. [ 122 ] Năm 1947, ông nhận lời để nghị từ Lewis Strauss để đảm nhiệm vị trí Viện trưởng của Viện Nghiên cứu Cao cấp tại Princeton, New Jersey. Điều này có nghĩa là ông phải di cư về miền đông và bỏ lại Ruth Tolman, vợ của bạn ông Richard Tolman, người mà ông khởi đầu có quan hệ sau khi rời Los Alamos. [ 123 ] Chỗ làm mới đi kèm với lương 20 nghìn đô / năm, cộng với chỗ ở không tính tiền trong tòa nhà viện trưởng, một biệt thư thế kỉ 17 có cả đầu bếp và người làm, trong một khuôn viên bao quanh bởi 265 mẫu Anh ( 107 ha ) rừng. [ 124 ]
Oppenheimer đưa tới viện mới xây dựng nhiều tri thức ở thời hoàng kim sự nghiệp từ nhiều nghành khác nhau để xử lý những yếu tố bức thiết nhất trong thời đại đó. Ông chỉ huy và khuyến khích nhiều nhà khoa học nổi tiếng nghiên cứu và điều tra, gồm có Freeman Dyson, cặp đôi Dương Chấn Ninh và Lý Chính Đạo, những người nhận giải Nobel nhờ mày mò sự phá vỡ bảo toàn tính chẵn lẻ. Ông cũng cấp quyền thành viên trong thời điểm tạm thời cho nhiều học giả bên ngành nhân văn, như T. S. Eliot và George F. Kennan. Một vài người khoa toán lấy làm bất bình bởi điểu này, họ muốn viện phải là một thành trì cho điều tra và nghiên cứu khoa học thuần túy. Abraham Pais có nói rằng chính Oppenheimer từng cho rằng một trong những thất bại của ông trong thời hạn ở viện là không thể nào đem những học giả từ hai nhánh khoa học tự nhiên và nhân văn lại với nhau. [ 125 ]

Một chuỗi những hội nghị ở New York từ 1947 tới 1949 chứng kiến các nhà vật lý chuyển từ công việc thời chiến về các vấn đề lý thuyết. Dưới sự dẫn dắt của Oppenheimer, các nhà vật lý đã giải quyết những vấn đề lớn nhất còn tồn tại những năm trước chiến tranh: vô hạn, phân kỳ, và những biểu hiện không xác định được trong điện động lực học lượng tử của các hạt cơ bản. Julian Schwinger, Richard Feynman và Shin’ichiro Tomonaga giải quyết bài toán về hiệu chỉnh (tiếng Anh:regularization), và phát triển những kỹ thuật mà về sau được gọi là tái chuẩn hóa. Freeman Dyson thành công trong việc chứng minh những quy trình của họ đem lại kết quả tương tự. Vấn đề hấp thụ meson và định lý Hideki Yukawa về vai trò hạt tải lực hạt nhân mạnh của meson cũng được giải quyết. Đi theo những câu hỏi gợi ý từ Oppenheimer, Robert Marshak đưa ra “giả thiết hai meson”: rằng thực ra có hai loại meson, pion và muon. Điều này dẫn tới đột phá của Cecil Frank Powell trong việc khám phá ra pion về sau nhận được giải Nobel.[126][chú thích 3]

Ủy ban Năng lượng nguyên tử[sửa|sửa mã nguồn]

Là một thành viên của Hội đồng tư vấn cho Ủy ban Lâm thời tường trình với Truman, Oppenheimer có tác động ảnh hưởng quan trọng lên Báo cáo Acheson – Lilienthal. Trong báo cáo giải trình này, ủy ban lôi kéo xây dựng một Cơ quan Phát triển Nguyên tử Quốc tế, nắm giữ mọi vật tư phân hạch cũng như chiêu thức sản xuất chúng, ví dụ điển hình như những mỏ phóng xạ và phòng thí nghiệm, cũng như những xí nghiệp sản xuất điện hạt nhân để Giao hàng sản xuất nguồn năng lượng độc lập. Bernard Baruch được chỉ định để dịch báo cáo giải trình này thành một đề xuất kiến nghị tới Liên Hiệp Quốc thành Kế hoạch Baruch năm 1946. Kế hoạch Baruch đưa thêm vào nhiều lao lý tương quan tới việc bắt buộc thi hành, đặc biệt quan trọng là yên cầu thẩm tra tài nguyên uranium của Liên Xô. Kế hoạch Baruch bị xem như một nỗ lực nhằm mục đích duy trì độc quyền hạt nhân của Hoa Kỳ và bị Liên Xô bác bỏ. Khi điều này xảy ra, Oppenheimer thấy rõ rằng chạy đua vũ trang trở nên không hề tránh khỏi, do sự hoài nghi lẫn nhau giữa Hoa Kỳ và Liên Xô, [ 128 ] quốc gia mà ngay cả Oppenheimer cũng mở màn ngần ngại. [ 129 ]
Oppenheimer năm 1946 với điếu thuốc lá đặc trưng của ông

Sau khi Ủy ban Năng lượng Nguyên tử (tiếng Anh: Atomic Energy Commission, viết tắt AEC) ra đời năm 1947 như một cơ quan dân sự kiểm soát các vấn đề nghiên cứu và vũ khí hạt nhân, Oppenheimer được bổ nhiệm làm Chủ tịch Hội đồng Tư vấn chung (GAC). Ở vị trí này ông đã cố vấn trên một số vấn đề liên quan tới hạt nhân, bao gồm việc cấp quỹ nghiên cứu, xây dựng phòng thí nghiệm và cả chính sách quốc tế-mặc dù những lời khuyên của Hội đồng không phải lúc nào cũng được lắng nghe.[130] Là Chủ tịch hội đồng, Oppenheimer đã nỗ lực vận động cho việc kiểm soát vũ khí quốc tế và đầu tư cho khoa học cơ bản, và thử tìm cách ảnh hưởng đưa chính sách ra khỏi một cuộc chạy đua vũ trang nóng bỏng. Khi chính phủ đặt câu hỏi liệu có nên theo đuổi một chương trình cấp tốc phát triển vũ khí hạt nhân dựa trên tổng hợp hạt nhân—tức bom hiđrô—Oppenheimer ban đầu khuyến nghị bác bỏ nó, mặc dù ông từng ủng hộ phát triển một vũ khí như vậy thời còn ở trong Dự án Manhattan. Ý kiến này một phần có động lực là những lo ngại về đạo đức, bởi ông cảm thấy một vũ khí như vậy chỉ có thể sử dụng làm vũ khí chiến lược nhắm vào mục tiêu dân sự, dẫn đến cái chết của nhiều triệu sinh mạng. Ông cũng có lo ngại không kém bởi lo ngại về mặt ứng dụng, bởi ở thời điểm đó không có một thiết kế bom hiđrô tỏ ra khả dĩ. Oppenheimer cảm thấy tốt hơn là nên dành nguồn lực để chế tạo một lực lượng lớn các vũ khí phân hạch. Ông và những người khác đặc biệt quan ngại về việc các lò phản ứng hạt nhân chuyển từ sản xuất plutonium sang tritium.[131] Tuy nhiên họ bị gạt ra ngoài lề bởi Truman, người công bố chương trình khẩn cấp sau khi Liên Xô thử quả bom nguyên tử đầu tiên của họ năm 1949.[132] Oppenheimer và những người khác trong Hội đồng phản đối dự án này, đặc biệt là James Conant, cảm thấy mình bị hắt hủi và cân nhắc việc từ chức rút lui khỏi hội đồng. Cuối cùng họ chọn ở lại, nhưng quan điểm của họ về bom hiđrô được biết đến rộng rãi.[133]

Tuy nhiên vào năm 1951, Edward Teller và nhà toán học Stanislaw Ulam phong cách thiết kế thành công xuất sắc thứ về sau gọi là phong cách thiết kế Teller-Ulam cho bom hiđrô. [ 134 ] Thiết kế mới này tỏ ra khả dĩ về mặt kĩ thuật và Oppenheimer đổi khác quan điểm của mình về nó. Sau này ông nhớ lại :

Chương trình mà chúng tôi có năm 1949 là một thứ vẹo vọ mà bạn hoàn toàn có thể lập luận rằng sẽ không có mấy ý nghĩa [ để triển khai ]. Do đó hoàn toàn có thể lập luận rằng bạn không muốn nó kể cả bạn hoàn toàn có thể có nó. Chương trình năm 1951 ngon lành tới nỗi bạn không hề bàn cãi gì về điều đó nữa. Vấn đề đã thuần túy trở thành những yếu tố quân sự chiến lược, chính trị và nhân đạo về chuyện bạn sẽ làm gì với nó một khi bạn có nó. [ 135 ]

Điều trần bảo mật an ninh[sửa|sửa mã nguồn]

FBI dưới quyền J. Edgar Hoover đã theo dõi Oppenheimer kể từ trước cuộc chiến tranh, do tình cảm với cộng sản của ông lúc còn là giáo sư tại Berkeley và thân mật với nhiều thành viên Đảng Cộng sản, gồm có vợ và em trai ông. Ông nằm dưới sự theo dõi ngặt nghèo từ đầu những năm 1940, cả nhà và văn phòng của ông có gắn thiết bị thu âm, điện thoại thông minh của ông bị nghe lén và thư từ của ông bị lục mở. [ 136 ] FBI cung ứng cho những đối thủ cạnh tranh chính trị của Oppenheimer với những vật chứng hoàn toàn có thể quy tội về những mối quan hệ cộng sản của ông. Trong số những đối thủ cạnh tranh này có Strauss, một ủy viên khác của AEC người từ lâu mang nặng sự căm giận so với Oppenheimer bởi thái độ phản đối bom hiđrô của ông cũng như bởi Oppenheimer từng làm bẽ mặt Strauss trước Quốc hội mấy năm trước đó : khi Strauss phản đối xuất khẩu những đồng vị phóng xạ cho những nước khác vì cho chúng có vai trò kế hoạch, Oppenheimer chế giễu rằng những đồng vị này ” ít quan trọng hơn những thiết bị điện tử nhưng quan trọng hơn, xem nào, ví dụ điển hình vitamin “. [ 137 ]

Ngày 7 tháng 6 năm 1949, Oppenheimer ra làm chứng trước Ủy ban Hạ viện về các hoạt động phi Mỹ (tiếng Anh:House Un-American Activities Committee, viết tắt HUAC), thừa nhận mình có những mối liên hệ với Đảng Cộng sản những năm 1930.[138] Ông làm chứng rằng một số học trò của mình, bao gồm David Bohm, Giovanni Rossi Lomanitz, Philip Morrison, Bernard Peters và Joseph Weinberg, từng là đảng viên thời gian họ làm việc với ông ở Berkeley. Frank Oppenheimer và vợ là Jackie làm chứng trước HUAC và thừa nhận họ từng là đảng viên cộng sản. Sau đó Frank bị sa thải khỏi Đại học Minnesota. Sau nhiều năm liền không tìm được công việc liên quan tới vật lý, ông đành trở thành một người chăn gia súc ở Colorado. Về sau ông dạy vật lý ở một trường trung học và quan tâm tới cải cách giáo dục, sáng lập Exploratorium ở San Francisco.[71][139]

Oppenheimer vướng vào không ít những tranh cãi và tranh giành quyền lực tối cao những năm 1949 tới 1953. Edward Teller, người rất là không hứng thú với điều tra và nghiên cứu về bom nguyên tử ở Los Alamos thời chiến đến nỗi Oppenheimer được cho phép ông dành thời hạn nghiên cứu và điều tra dự án Bất Động Sản riêng về bom hiđrô, ở đầu cuối đã rời Los Alamos năm 1951 để góp thêm phần sáng lập nên một phòng thí nghiệm thứ hai ( về sau trở thành Phòng thí nghiệm Quốc gia Lawrence Livermore ). Ở đây, ông được thoát khỏi sự kiềm chế ở Los Alamos để tăng trưởng bom hiđrô ( tức bom nhiệt hạch ). Những vũ khí nhiệt hạch ” kế hoạch ” tầm xa sẽ cần tới máy bay ném bom phản lực, do đó đương nhiên thuộc quyền quản trị của Không quân Hoa Kỳ. Oppenheimer trong một vài năm đã hoạt động cho những vũ khí hạt nhân ” giải pháp ” sẽ hữu dụng hơn ở một mặt trận hạn chế nhằm mục đích chống lại quân đối phương và do đó thuộc quyền của Lục quân. Hai nhánh của quân đội tranh giành nhau quyền trấn áp vũ khí hạt nhân, trong quy trình đó kết cánh với những đảng phái khác nhau. Không quân, mà Teller dựa vào, giành được quyền lực tối cao dưới chính quyền sở tại Đảng Cộng hòa sau khi Dwight D. Eisenhower đắc cử Tổng thống năm 1952. [ 140 ]
[141]Đồng nghiệp cũ của Oppenheimer, nhà vật lý Edward Teller, làm chứng cho cơ quan chính phủ trong buổi điều trần bảo mật an ninh của Oppenheimer năm 1954 .Strauss và Thượng nghị sĩ Brien McMahon, tác giả của Luật McMahon năm 1946, thôi thúc Eisenhower tước bỏ quyền miễn trừ bảo mật an ninh của Oppenheimer. Ngày 21 tháng 12 năm 1953, Strauss nói riêng với Oppenheimer rằng quyền miễn trừ bảo mật an ninh của ông đã bị ngưng, đang chờ một Tóm lại từ những cáo buộc được nêu lên trong một bức thư, và nói với Oppeheimer chuyện nên từ chức. Tuy nhiên ông chọn không từ chức mà nhu yếu một buổi điều trần. Các cáo buộc này đến từ Kenneth D. Nichols, Tổng quản trị của AEC và nguyên là một trong những sĩ quan cấp cao đảm nhiệm Dự án Manhattan. [ 142 ] [ 143 ] Buổi điều trần diễn ra vào tháng 4 và tháng 5 năm 1954, khởi đầu có tính bí hiểm không được công khai minh bạch, nhưng thông tin được báo chí truyền thông tiếp tục đăng tải, tập trung chuyên sâu vào những mối quan hệ với cộng sản trong quá khứ của Oppenheimer và những mối liên hệ với những nhà khoa học bị hoài nghi là không trung thành với chủ hoặc theo cộng sản trong Dự án Manhattan. Bộ Năng lượng chỉ công khai minh bạch toàn văn ghi chép buổi điều trần vào tháng 10 năm năm trước. [ 144 ] [ 145 ] Đại diện công tố là Roger Robb, người đã rò rỉ tin cho báo chí truyền thông, mặc kệ lời hứa khởi đầu là giữ bí hiểm phiên điều trần Stern 1969, tr. 238, 257 – 260 ; ông này cũng vi phạm một số ít nguyên tắc tố tụng, ví dụ điển hình đọc lớn những văn bản đóng dấu tuyệt mật và ngăn cản luật sư đại diện thay mặt cho Oppenheimer trước phiên điều trần hoặc tiếp cận những văn bản tương quan [ 146 ] [ 147 ]Một trong những yếu tố chính trong phiên điều trần này những lời khai trước đó của Oppeheimer rằng George Eltenton tiếp cận một số ít nhà khoa học ở Los Alamos, một câu chuyển mà Oppenheimer thú nhận là đã dựng nên để bảo vệ bạn mình là Haakon Chevalier. Oppenheimer không biết là cả hai phiên bản xích míc nhau trong những lần thẩm tra ông một thập kỷ trước đó đều bị ghi âm lại. Ông lấy làm kinh ngạc khi nhân chứng đưa ra biên bản thẩm tra mà khi đó ông không được quyền xem lại. Thực tế, Oppenheimer chưa từng nói với Chevalier rằng ông ở đầu cuối đã nêu tên ông này, và lời làm chứng này ở đầu cuối đã làm Chevalier mất việc. Cả Chevalier và Eltenton xác nhận đã từng đề cập rằng họ có cách để đưa thông tin tới Liên Xô, Eltenton còn thú nhận ông đã nói điều này cho Chevalier và Chevalier thú nhận đã đề cập với Oppeheimer, nhưng chỉ trong lúc tán gẫu và phủ nhận bất kể tâm lý hay gợi ý phản quốc hay sáng tạo độc đáo về gián điệp, dù là lập kế hoạch hay làm thực. Cả hai ông không ai bị kết tội hình sự. [ 148 ]Teller làm chứng rằng ông cho rằng Oppenheimer trung thành với chủ với quốc gia, nhưng thêm rằng :

Trong rất nhiều trường hợp, tôi đã thấy Oppenheimer hành xử-theo một cách mà theo tôi quá khó để hiểu nổi. Tôi trọn vẹn không đống ý ông ấy trong nhiều yếu tố và thành thực mà nói những hành vi của ông ấy so với tôi có vẻ như khó hiểu và phức tạp. Ở mức độ đó tôi cảm thấy tôi muốn thấy những quyền lợi sống còn của vương quốc nằm trong tay những người mà tôi hiểu rõ hơn, và do đó tin yêu hơn. Trong nghĩa rất hạn chế này tôi muốn bày tỏ cảm xúc rằng cá thể tôi cảm thấy bảo đảm an toàn hơn nếu những yếu tố nhà nước ở trong những bàn tay khác. [ 149 ]

Những lời này tác động ảnh hưởng nghiêm trọng tới Oppenheimer và khiến cả cộng đồng khoa học tức giận và về sau hầu hết tẩy chay Teller khỏi giới học học thuật hàn lâm. [ 150 ] Groves, bị FBI rình rập đe dọa rằng ông đang hoàn toàn có thể bị truy cứu như thể một phần của kế hoạch che đậy liên hệ với Chevalier năm 1943, cũng làm chứng chống lại Oppenheimer một cách tương tự như. [ 151 ] Ngoại trừ Teller, nhiều nhà khoa học số 1, cũng như những nhân vật trong chính phủ nước nhà và quân đội, đã làm chứng bảo vệ Oppenheimer. Sự không đồng nhất trong lời khai và những hành vi thiếu xem xét của ông khi điều trần – có lúc ông nói rằng ông bị ghép vào ” một câu truyện bịa đặt ” ( ” cock-and-bull story ” ), rằng đó là chính bới ông ” là một thằng ngốc ” – chỉ làm cho 1 số ít người trong hội đồng tin rằng ông thất thường, không đáng đáng tin cậy và do đó hoàn toàn có thể là một mối rình rập đe dọa bảo mật an ninh. Cuối cùng, quyền miễn trừ bảo mật an ninh của Oppenheimer bị tước bỏ một ngày trước khi nó hết hạn. [ 152 ] Isidor Rabi phản hồi rằng dù gì thì Oppenheimer chỉ thuần túy là một cố vấn của chính phủ nước nhà ( và không phải khi nào cũng được lắng nghe ), nên nếu chính quyền sở tại ” không muốn tham vấn anh ta, thì thôi đừng tham vấn nữa “. [ 153 ]Trong phiên điều trần, Oppenheimer đã tự nguyện khai về hành vi thiên tả của nhiều đồng nghiệp của mình. Giả sử quyền miễn trừ bảo mật an ninh của Oppenheimer không bị tước bỏ, hẳn ông sẽ bị nhớ như một tên ” chỉ điểm ” bạn hữu để cứu nổi tiếng bản thân. [ 154 ] Nhưng với kết cục của ông, hầu hết cộng đồng khoa học trở nên xem ông như một thánh tử đạo chịu nạn bởi chủ nghĩa McCarthy, một người tự do chiết trung bị tiến công một cách bất công bởi những quân địch cổ vũ cuộc chiến tranh. [ 155 ] Wernher von Braun khi tường trình trước một ủy ban Quốc hội đã châm biếm : ” Nếu mà ở Anh, Oppenheimer đáng ra phải được phong tước hiệp sĩ “. [ 156 ]Trong một buổi thuyết trình ở Viện Woodrow Wilson ngày 20 tháng 5 năm 2009, dựa trên những sổ ghi chép lấy từ hồ sơ KGB, John Earl Haynes, Harvey Klehr và Alexander Vassiliev xác nhận rằng Oppenheimer chưa từng dính líu tới hoạt động giải trí gián điệp cho Liên Xô. KGB đã liên tục tìm cách chiêu mộ ông nhưng chưa từng thành công xuất sắc ; Oppenheimer chưa từng phản bội Hoa Kỳ. Hơn nữa, ông đã cho sa thải vài người trong dự án Bất Động Sản Manhattan có tình cảm với Liên Xô. [ 157 ] Haynes, Klehr và Vassiliev cũng khẳng định chắc chắn rằng Oppenheimer ” thực tiễn từng là một thành viên bí hiểm của Đảng cộng sản Mỹ cuối những năm 1930 “. [ 158 ] Theo nhà viết tiểu sử Ray Monk : ” Ông từng là, theo nghĩa thực tiễn, là một người ủng hộ Đảng Cộng sản. Hơn nữa, xét về thời hạn, nỗ lực và tài lộc cho những hoạt động giải trí của Đảng, ông là một người ủng hộ phải nói là rất tích cực “. [ 159 ]

Những năm cuối đời[sửa|sửa mã nguồn]

Bảng danh vị giải Enrico Fermi 1963Từ năm 1954, hàng năm Oppenheimer dành vài tháng sống ở hòn đảo Saint Johhn thuộc quần đảo Virgin. Năm 1957, ông mua một miếng đất rộng 2 mẫu Anh ( 0,81 ha ) ở Bãi biển Gibney, nơi ông xây một ngôi nhà chênh vênh gần vách đá bờ biển. [ 160 ] Ông dành nhiều thời hạn đi thuyền khơi cùng con gái Toni và người vợ Kitty. [ 161 ]Ngày càng quan ngại về mối nguy khốn tiềm tàng cho trái đất phát sinh từ những phát kiến khoa học, Oppenheimer tham gia cùng với Albert Einstein, Bertrand Russell, Joseph Rotblat và những nhà khoa học và học giả nổi tiếng khác thành lập thứ về sau trở thành Viện hàn lâm Khoa học Nghệ thuật Thế giới năm 1960. Đáng quan tâm là từ sau vụ điều trần hủy hoại ảnh hưởng tác động, ông không ký tham gia thư phản đối quan trong nào chống vũ khí hạt nhân những năm 1950, như Tuyên ngôn Russell – Einstein năm 1955, cũng như không tham gia, dù được mời, vào Hội nghị Pugwash về Khoa học và những Vấn đề Toàn cầu lần thứ nhất vào năm 1957. [ 162 ]

Trong các diễn văn và bài viết thời gian này, Oppenheimer không ngừng nhấn mạnh khó khăn trong việc quản lý sức mạnh của tri thức trong một thế giới trong đó tự do trao đổi ý tưởng khoa học ngày càng bị cản trở bởi những lo ngại chính trị. Oppenheimer tham gia Bài giảng Reith, một chương trình của BBC năm 1953, về sau được in thành bài viết Science and the Common Understanding (tạm dịch: Khoa học và Hiểu biết chung.[163] Năm 1955 Oppenheimer xuất bản The Open Mind (tạm dịch: Tư duy mở), tập hợp 8 bài giảng của ông kể từ 1946 về đề tài vũ khí hạt nhân và văn hóa đại chúng. Oppenheimer bác bỏ ý tưởng về một chính sách ngoại giao pháo hạm dựa trên vũ khí hạt nhân. “Những mục đích của quốc gia này trong lĩnh vực chính sách ngoại giao”, ông viết, “không thể nào đạt được, theo bất kỳ cách nào thực tiễn hoặc lâu dài, bằng áp bức”. Năm 1957 hai khoa triết học và tâm lý ở Harvard mời Oppenheimer thuyết trình tại Khóa giảng William James. Một nhóm các cựu sinh viên nhiều ảnh hưởng của Harvard dẫn đầu bởi Edwin Ginn và bao gồm Archibald Roosevelt phản đối quyết định này nhưng không thành công.[164] Chừng 1200 người đã tới Hội trường Sanders để nghe 6 bài giảng của Oppenheimer, có tựa đề “The Hope of Order” (tạm dịch: Hy vọng về Trật tự).[162] Oppenheimer trình bày Khóa giảng Whidden tại Đại học McMaster năm 1962, sau đó công bố năm 1964 dưới tựa đề The Flying Trapeze: Three Crises for Physicists (tạm dịch: Dây đu bay: Ba cuộc khủng hoảng của các nhà vật lý).[165]

Bị tước mất quyền lực tối cao, Oppenheimer liên tục giảng dạy, viết và điều tra và nghiên cứu vật lý. Ông du hành châu Âu và Nhật Bản để thuyết trình về lịch sử dân tộc khoa học, vai trò của khoa học trong xã hội, và thực chất ngoài hành tinh. [ 166 ] Tháng 9 năm 1957, nước Pháp trao tặng ông Bắc Đẩu bội tinh, [ 167 ] và ngày 3 tháng 5 năm 1962, ông được bầu chọn làm thành viên ngoại bang của Hội Hoàng gia Anh. [ 168 ] [ 169 ] Dưới sự thúc giục của những thân hữu Oppenheimer bấy giờ nắm nhiều vị trí quyền lực tối cao, Tổng thống John F. Kennedy quyết định hành động trao tặng Oppenheimer Giải Enrico Fermi năm 1963 như một cử chỉ phục sinh danh dự chính trị cho ông. Edward Teller, người nhận giải năm trước, cũng ý kiến đề nghị Oppenheimer được nhận giải này, kỳ vọng làm lành với ông. [ 170 ] Vì Kennedy bị ám sát ít lâu sau đó, Tổng thống Lyndon Johnson là người trao tặng giải, ” dành cho những góp sức cho vật lý triết lý như một bậc thầy và người phát minh sáng tạo những ý tưởng sáng tạo, và cho sự chỉ huy phòng thí nghiệm Los Alamos và chương trình nguồn năng lượng nguyên tử trong những năm quan trọng “. [ 171 ] Oppenheimer nói với Johnson : ” Tôi nghĩ hoàn toàn có thể lắm, thưa ngài Tổng thống, rằng phải cần khá nhiều lòng nhân đức và quả cảm ông mới trao giải này ngày hôm nay “. [ 172 ] Sự hồi sinh danh dự bởi phần thưởng không ít chỉ có tính hình tượng, bởi Oppenheimer vẫn không có quyền miễn trừ bảo mật an ninh và không có chút tác động ảnh hưởng nào lên chủ trương chính thức, nhưng đi kèm với phần thưởng là 50 nghìn đô la tiền thưởng miễn thuế, và sự kiện khiến nhiều nhân vật đảng Cộng hòa ở Hạ viện tức tối. Vợ góa của cố Tổng thống Kennedy Jacqueline, bấy giờ vẫn sống trong Nhà Trắng, có một cử chỉ chính trị khi gặp Oppenheimer để nói rằng chồng bà đã tha thiết muốn ông nhận được huy chương như thế nào. [ 173 ] Khi còn là thượng nghị sĩ năm 1959, Kennedy từng đóng vai trò quan trọng trong phiên bỏ phiếu sít sao bác bỏ ghế Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ mà quân địch của Oppenheimer, Lewis Strauss, khao khát, về cơ bản chấm hết sự nghiệp chính trị của Strauss. Đây một phần là tác dụng hoạt động hiên chạy dọc của cộng đồng khoa học để báo thù cho Oppenheimer. [ 174 ]Vào cuối 1965 bác sĩ phát hiện Oppenheimer bị ung thư vòm họng và sau một cuộc phẫu thuật không có tính quyết định hành động, ông phải trải qua xạ trị và hóa trị cuối năm 1966 nhưng không thành công xuất sắc. [ 175 ] Ông rơi vào hôn mê ngày 15 tháng 2 năm 1967, và qua đời ở tư gia tại Princeton, New Jersey vào ngày 18 tháng 2, hưởng thọ 62 tuổi. Buổi mặc niệm được tổ chức triển khai tại Hội trường Alexander tại Đại học Princeton một tuần sau đó, với sự xuất hiện của hơn 600 người là tập sự trong giới khoa học, chính trị và quân đội, gồm có Bethe, Groves, Kennan, Lilienthal, Rabi, Smyth và Wigner. Em trai ông Frank và gia quyến cũng ở đó, cũng như nhà sử học Arthur M. Schlesinger, Jr., nhà văn John O’Hara, và George Balanchine, giám đốc của một trường múa ba lê ở Thành Phố New York. Bethe, Kennan và Smyth đọc những bài điếu văn ngắn. [ 176 ] Thi hài Oppenheimer được hỏa táng, tro táng được Kitty mang tới St. John và thả xuống biển cạnh ngôi nhà của ông. [ 177 ]
Khi Oppenheimer ra khỏi vòng quyền lực tối cao năm 1954, so với nhiều người ông hình tượng cho sự dại khờ của những nhà khoa học nghĩ rằng mình hoàn toàn có thể trấn áp cách người khác ( chính quyền sở tại ) sử dụng điều tra và nghiên cứu của họ ra sao. Ông cũng được xem như hình tượng về nan đề tương quan tới nghĩa vụ và trách nhiệm đạo đức của nhà khoa học trong quốc tế thời đại hạt nhân. [ 178 ] Các phiên điều trần có cả động cơ chính trị, vì Oppenheimer được xem như một đại diện thay mặt của chính quyền sở tại cũ ( đảng Dân chủ ), lẫn động cơ cá thể từ mối hiềm khích của ông với Lewis Strauss. [ 179 ] Lý do vẻ bên ngoài cho phiên điều trần và chính là yếu tố đã đặt Oppenheimer vào hàng ngũ những tri thức tự do, tức sự phản đối của Oppenheimer với bom nhiệt hạch, là dựa trên cả nền tảng kỹ thuật lẫn đạo đức. Một khi những yếu tố kỹ thuật được xử lý, ông quay ra ủng hộ bom nhiệt hạch của Teller bởi ông tin rằng nếu không thì Liên Xô ở đầu cuối cũng sẽ kiến thiết xây dựng được bom nhiệt hạch. [ 180 ] Thay vì đồng nhất chống lại trào lưu đàn áp cánh tả bị quy là ” đỏ ” ( cộng sản ) cuối những năm 1940 đầu 1950, Oppenheimer cũng từng khai nhận chống lại những đồng nghiệp và học trò cũ, cả trước và trong phiên điều trần. Trong một trường hợp riêng biệt, lời khai kết tội học trò cũ của ông là Bernard Peters đã được lộ một cách có tinh lọc ra báo chí truyền thông. Các sử gia diễn giải điểu này như một nỗ lực của Oppenheimer để làm hài lòng những tập sự của ông trong chính phủ nước nhà và có lẽ rằng để làm chệch hướng chú ý quan tâm khỏi những mối quan hệ cánh tả trước kia của ông và em trai ông. Cuối cùng điều đó lại hóa ra báo hại cho Oppenheimer vì người ta cho rằng nếu ông thực sự hoài nghi lòng trung thành với chủ của Peters, việc ông ra mắt Peters vào Dự án Manhattan là liều lĩnh, hoặc tối thiểu là xích míc. [ 181 ]
[182]Oppenheimer và Groves tháng 9 năm 1945 tại tàn tích của Vụ thử Trinity tại New Mexico. những chiếc giầy được bọc vải trắng để tránh phóng xạ bám vào .

Mô tả đại chúng về Oppenheimer xem những cuộc đấu tranh liên quan tới ông như một sự đụng độ giữa những nhà quân phiệt cánh hữu (tượng trưng bởi Teller) và những trí thức cánh tả (tượng trưng bởi Oppenheimer) trên vấn đề đạo đức về sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt.[183] Câu hỏi về trách nhiệm của nhà khoa học đối với nhân loại gây cảm hứng cho vở kịch Galileo (1955) của Bertolt Brecht, để lại dấu ấn lên Die Physiker (Những nhà vật lý) của Friedrich Dürrenmatt, và là cơ sở cho vở opera Doctor Atomic (Tiến sĩ Nguyên tử) bởi John Adams (2005), minh họa Oppenheimer như một Faust thời hiện đại. Vở kịch của Heinar Kipphardt In the Matter of J. Robert Oppenheimer (Về vấn đề của J. Robert Oppenheimer), sau khi xuất hiện trên truyền hình Tây Đức, được trình diễn ở Berlin và Munich tháng 10 năm 1964. Sự phản đối của Oppenheimer dẫn đến cuộc trao đổi qua thư với Kipphardt, trong đó nhà soạn kịch đề xuất đưa ra những chỉnh sửa nhưng bảo vệ tinh thần của vở kịch.[184] Nó khởi diễn ở New York tháng 6 năm 1968, với Joseph Wiseman thủ vai Oppenheimer. Nhà phê bình sân khấu của tờ New York Times Clive Barnes gọi nó là “một vở kịch giận dữ và một vở kịch có tính đảng phái” tỏ ra ủng hộ Oppenheimer nhưng theo hướng minh họa ông như một “tên ngốc bi kịch và thiên tài”.[185] Oppenheimer cảm thấy khó chịu với cách minh họa này. Sau khi đọc kịch bản Kipphardt sau khi nó biểu diễn, Oppenheimer đe dọa sẽ kiện nhà soạn kịch, chỉ trích “những ứng tấu trái ngược với lịch sử và bản chất những con người liên quan”.[186]
Về sau khi trả lời phỏng vấn Oppenheimer từng nói:

Toàn bộ thứ chết tiệt đó [ tức buổi điều trần bảo mật an ninh ] là một trò hề, và những con người đó lại cố nặn ra một thảm kịch từ nó … Tôi chưa khi nào nói rằng tôi lấy làm tiếc vì đã tham gia một cách có nghĩa vụ và trách nhiệm vào việc tạo ra quả bom. Tôi nói rằng có lẽ rằng ông ta [ Kipphardt ] đã quên mất Guernica, Coventry, Hamburg, Dresden, Dachau, Warsaw, và Tokyo ; nhưng tôi thì không, và nếu ông ta thấy điều đó quá khó hiểu, ông ta nên viết kịch về thứ gì đó khác. [ 187 ]

Series truyền hình Oppenheimer của BBC năm 1980, với Sam Waterston thủ vai chính, giành ba giải BAFTA cho mảng truyền hình.[188][189] The Day After Trinity (Ngày sau Trinity), một phim tài liệu năm 1980 về Oppenheimer và công cuộc xây dựng bom nguyên tử, nhận được một đề cử giải Oscar và nhận một giải Peabody.[190][191] Mới đây nhất cuộc đời Oppenheimer được thể hiện trong Oppenheimer (2015) bởi Tom Morton-Smith.[192] Bên cạnh ngành nghệ thuật, cũng có nhiều tiểu sử về ông, bao gồm American Prometheus: The Triumph and Tragedy of J. Robert Oppenheimer (Prometheus nước Mỹ: Vinh quang và bi kịch của J. Robert Oppenheimer, 2005) bởi Kai Bird và Martin J. Sherwin thắng giải Pulitzer về mảng tiếu sử năm 2006.[193] Một hội nghị và triển lãm kỉ niệm 100 năm ngày sinh của ông tổ chức năm 2004 tại Berkeley,[194] với các tiểu luận tham gia được in thành sách năm 2005 dưới tên Reappraising Oppenheimer: Centennial Studies and Reflections (Đánh giá lại Oppenheimer: Những nghiên cứu và suy ngẫm kỷ niệm 100 năm).[195] Các bài báo của ông được lưu trữ tại Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ.[196]

Là một nhà khoa học, Oppenheimer được học trò và đồng nghiệp nhớ đến như một nhà nghiên cứu xuất chúng, một người thầy tận tâm, nhà sáng lập của vật lý kim chỉ nan văn minh của Hoa Kỳ. Bời vì mối chăm sóc khoa khọc của ông thường đổi khác nhanh gọn, ông không khi nào nghiên cứu và điều tra một chủ để nào đủ lâu và đạt đến thành tựu đủ để nhận giải Nobel, [ 197 ] mặc dầu những góp phần nền tảng của ông cho kim chỉ nan về lỗ đen đáng ra hoàn toàn có thể xứng danh một giải nếu ông sống đủ lâu để tận mắt chứng kiến chúng gặt hái được hiệu quả bởi những nhà vật lý thiên văn. [ 51 ] Một tiểu hành tinh, 67085 Oppenheimer, mang tên ông, [ 198 ] cũng như hố va chạm trên Mặt Trăng Oppenheimer. [ 199 ]Là một cố vấn quân sự chiến lược và chủ trương công, Oppenheimer được xem như một nhà chỉ huy kỹ trị trong thời kỳ chuyển giao trong mối tương tác giữa khoa học và quân sự chiến lược và sự nổi lên của ” Big Science ” ( Khoa học đại quy mô ). Trong Chiến tranh quốc tế thứ hai, những nhà khoa học khởi đầu tương quan vào điều tra và nghiên cứu quân sự chiến lược ở một mức độ chưa từng thấy. Bởi mối rình rập đe dọa phát xít đặt ra trước văn minh phương Tây, số đông họ đã tự nguyện giúp sức về mặt công nghệ tiên tiến và tổ chức triển khai cho nỗ lực của Đồng minh, dẫn tới những công cụ quan trọng như ra đa, kíp nổ gần hay vận trù học. Từ một nhà vật lý triết lý uyên bác, giàu văn hóa truyền thống trở thành một nhà tổ chức triển khai quân sự chiến lược có kỷ luật, Oppenheimer đại diện thay mặt cho sự biến hóa của ý tưởng sáng tạo rằng những nhà khoa học thường có ” đầu óc để trên mây ” và rằng kỹ năng và kiến thức về những chủ đề trước đó có vẻ như xa xôi bí hiểm như cấu trúc hạt nhân nguyên tử không có ứng dụng ” đời thực ” nào. [ 178 ]

Hai ngày trước vụ thử Trinity, Oppenheimer bày tỏ những niềm hy vọng và lo sợ của mình trong một trích đoạn từ Bhagavad Gita:

Ở trận chiến, trong rừng sâu, trên những vách núi,
Trên biển cả đen tối vĩ đại, giữa rừng tên đao,
Trong giấc ngủ, trong nỗi băn khoăn, trong thẳm sâu nhục nhã,
Những việc tốt đẹp một người từng làm bảo vệ anh ta.[200]

Chú thích

1. ^

   Tên của Opponheimer trên giấy tờ là J. Robert Oppenheimer. Ý nghĩa ký tự ‘J.’ là một vấn đề ít nhiều gây tranh cãi. Mặc dù giấy khai sinh của ông viết tên đầu của ông là Julius – trùng với tên cha ông – bản thân ông từng nói trong một cuộc phỏng vấn năm 1963 rằng chữ ‘J.’ đó không viết tắt cho cái gì (tiếng Anh: “for nothing”). Em trai ông Frank nói rằng nó để chỉ cách đặt tên con trai cả theo tên cha nhưng không muốn dùng rõ chữ Junior (“trẻ”, thường viết tắt là Jr.). Bình thường người Do Thái nhánh Ashkenazi không đặt tên con theo tên người thân còn sống.

2. ^ The Decision to Drop the Bomb (1965).[108] Oppenheimer đọc bản gốc trong [2] Trong các sách vở, thường người ta chọn dùng từ “shatterer” thay vì “destroyer” như Oppenheimer, bởi vì đây là dạng nó xuất hiện lần đầu tiên trên tạp chí [109] Về sau nó xuất hiện trong cuốn Brighter than a Thousand Suns: A Personal History of the Atomic Scientists (1958),[105] của [110]Oppenheimer nói những lời này trong phim tài liệu truyền hình ( 1965 ). Oppenheimer đọc bản gốc trong tiếng Sanskrit, và lời dịch tiếng Anh trong bài là do ông tự dịch. Trong những sách vở, thường người ta chọn dùng từ ” shatterer ” thay vì ” destroyer ” như Oppenheimer, do tại đây là dạng nó Open lần tiên phong trên tạp chí Time số ra ngày 8 tháng 11 năm 1948. Về sau nó Open trong cuốn ( 1958 ), của Robert Jungk vốn dựa trên bài phỏng vấn với Oppenheimer .
3. ^ [127]

   Do sự phát triển về sau của Mô hình Chuẩn, muon này được xem là một lepton chứ không phải meson.

   Xem thêm: Lịch sử ra đời máy ATM

Trích dẫn

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh