Vài nét về người Thái ở nước ta

Người Thái còn có tên gọi là Tày Khao ( Thái Trắng ), Tày Đăm ( Thái Đen ), Thái Đỏ và 1 số ít nhóm nhỏ khác chưa được phân định rõ ràng. Người Thái xuất hiện ở Nước Ta khoảng chừng hơn 1000 năm trước, có ngôn từ và chữ viết riêng. Người Thái nói những thứ tiếng thuộc nhóm ngôn từ gốc Thái, thuộc ngôn từ Thái – Kadai. Trong nhóm này có tiếng Thái của người Đất nước xinh đẹp Thái Lan, tiếng Lào của người Lào, tiếng Shan của người Myanmar và tiếng Choang ở miền Nam Trung Quốc. Tại Nước Ta tất cả chúng ta, 8 dân tộc ít người, gồm có Bố Y, Giáy, Lào, Lự, Nùng, Sán Chay, Tày, Thái đều được xếp chung là nhóm ngôn từ Thái. Người Thái cư trú ở 1 số ít tỉnh hầu hết sau đây tại Nước Ta : Hòa Bình, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Thanh Hóa, Nghệ An. Người Thái ở 8 tỉnh này chiếm 97,6 % dân số. Theo tổng tìm hiểu dân số và nhà ở năm 2009, người Thái ở nước ta có 1.550.423 người, là dân tộc đứng thứ 3 về dân số tại Nước Ta. Con số thống kê này so với 10 năm trước, năm 1999 tăng hơn 200.000 người. Đó là một tỉ lệ tăng vừa phải trong cộng đồng cư dân những dân tộc thiểu số ở Nước Ta .

Cô gái Thái dệt cửi. Bản Lác, Mai Châu, Hòa Bình .

Ảnh: thethaovanhoa.vn

Địa bàn cư trú của người Thái Nước Ta hầu hết ở Tây Bắc, 1 số ít ít ở Tây Thanh Hóa, Nghệ An. Hiện nay, với niềm tin tự do trong hiến pháp, họ cư trú trên 63 tỉnh và thành phố để làm ăn, sinh sống và học tập, cùng với những dân tộc bạn bè, khác xây đắp một quốc gia Nước Ta giàu mạnh, phồn vinh trong tương lai .
Kinh tế của người Thái truyền thống lịch sử khá mạnh về nông nghiệp làm ruộng nước, theo đó, họ có nhiều kinh nghiệm tay nghề đắp phai, đào mương, dựng cọn, bắc máng lấy nước. Lúa nước là nguồn lương thực chính, đặc biệt quan trọng là lúa nếp. Người Thái cũng phát rẫy, làm nương, trồng lúa cạn và hoa màu, cùng nhiều thứ cây quả, củ khác. Từng mái ấm gia đình chăn nuôi gia súc, gia cầm, đan lát, dệt vải và có 1 số ít nơi làm đồ gốm. Đồ gốm của người Thái Sơn La có vật liệu, công nghệ tiên tiến, chiêu thức nung rất gần với đồ gốm thời Sơ sử của Nước Ta, cách đây xấp xỉ 2000 năm, theo đó, nó được coi như là bảo vật để điều tra và nghiên cứu so sánh giữa xưa và nay, trải qua rất nhiều văn liệu khảo cổ học và dân tộc học, tôi đã từng được đọc .

Múa sạp trong tiệc tùng của người Thái tại Mai Châu, Hòa Bình .
Ảnh : Internet

Hôn nhân gia đình của người Thái có tục ở rể, vài năm sau, khi đôi vợ chồng đã có con, mới về ở bên nhà chồng. Hiện nay, phong tục truyền thống ấy đã bị phá vỡ, dẫu có đôi ba trường hợp gia đình nhà gái khó khăn, vẫn xẩy ra hiện tượng này. Tuy nhiên, đó không phải là hiện tượng riêng có, mà của bất cứ cộng đồng nào gặp khó khăn. Cô gái Thái sau khi lấy chồng phải búi tóc (tằng cẩu) ở trên đỉnh đầu, như là một chỉ dẫn về tình trạng hôn nhân của người phụ nữ Thái.

Người Thái ý niệm, chết là liên tục “ sống ” ở quốc tế bên kia, do đó, đám ma là lễ tiễn người chết về “ Mường Trời ”. Mộ địa của người Thái thường đặt trong rừng, có nhà mồ và nấm mộ. Xưa kia, người Thái còn có tục dựng hòn mồ bằng đá, như thể một tàn dư của tín ngưỡng cự thạch mai táng. Nay tàn dư ấy không còn nhưng vẫn còn nhận ra ảnh xạ qua những cây cột gỗ của nhà mồ vài chục năm về trước .
Văn hóa dân gian của người Thái vô cùng đa dạng và phong phú. Đó là những thần thoại cổ xưa, cổ tích, thần thoại cổ xưa, truyện thơ, ca dao … Những tác phẩm thơ ca nổi tiếng của dân tộc Thái như Xống chụ xon xao, Khum Lú nàng úa đều là những di sản văn hóa truyền thống quý báu mà người Thái còn bảo lưu cho tới nay trong hội đồng .
Người Thái sớm có chữ viết nên nhiều vốn cổ văn học, luật tục được ghi chép lại trên giấy bản và lá cây. Người Thái rất thích ca hát, đặc biệt quan trọng là Khắp tay. Đó là lối ngâm thơ hoặc hát theo lời thơ, có đệm đàn và múa. Nhiều điệu múa như múa xòe, múa sạp, ném còn đã trở thành những di sản văn hóa truyền thống phi vật thể nổi tiếng của hội đồng này, không riêng gì người dân Nước Ta biết đến mà cả quốc tế ngưỡng mộ mỗi khi được cải cách hóa, mang đi trình diễn ở quốc tế .
Đặc điểm độc lạ nhất của nhà cửa người Thái so với người Việt và Hoa là xây nhà sàn. Nhà của người Thái Trắng có khá nhiều điểm gần gũi với nhà của người Tày – Nùng. Nhà của người Thái Đen lại gần với kiểu nhà của dân cư Môn – Khmer. Tuy vậy, nhà của người Thái Đen lại có đặc trưng không hề thấy ở nhà của dân cư Môn – Khmer : Nhà của người Thái Đen có nóc hình mai rùa, chỏm đầu đốc có khau cút với nhiều kiểu khác nhau. Hai gian hồi để trống và có lan can bao quanh. Khung cửa ra vào và hành lang cửa số có nhiều kiểu trang trí khác nhau .
Bộ khung nhà Thái có hai kiểu vì cơ bản, đó là Khứ kháng và Khay điêng. Vì Khay điêng chính là Khứ kháng lan rộng ra bằng cách thêm hai cột nữa. Kiểu vì này dần gần lại với kiểu vì nhà người Tày – Nùng .

Cách bố trí trên mặt bằng sinh hoạt của nhà người Thái Đen là khá độc đáo: Các gian đều có tên riêng. Trên mặt sàn được chia thành hai phần: Phần dành cho nơi cư ngụ của các thành viên trong gia đình, một nửa dành cho bếp và phần còn lại là nơi tiếp khách nam.

Vài nét phác thảo trên đây về người Thái ở Nước Ta, hẳn cũng chưa nói được nhiều điều so với một dân tộc vô cùng lớn, có nhiều dịch chuyển, thăng trầm trong lịch sử vẻ vang và có quá nhiều những góp phần cho mảnh đất chữ S Nước Ta trong dặm dài lịch sử vẻ vang .
Mong muốn nói nhiều như thế thì quả là “ bó tay ” so với người viết, khi dân tộc này với bộn bề, chất chứa những giá trị lịch sử dân tộc, văn hóa truyền thống muốn lựa chọn trình bạn đọc, nhưng dung tích lại hạn chế, theo đó, mong fan hâm mộ hãy coi đây như thể những hướng dẫn trong bước đầu để có một lần hay nhiều lần trong cuộc sống, được thưởng thức với bản làng Thái Mai Châu ( Hòa Bình ), Sơn La, Điện Biên và Tây Thanh – Nghệ, chắc sẽ thu hái được nhiều hơn những gì đã đọc qua bài viết ngắn ngủi này .

Hồng Hải

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn