Tìm về hoa văn, họa tiết dân tộc

Những em bé dân tộc Cơ Tu trong trang phục truyền thống.Rất vô tình tôi đọc được bài viết ” Giáo dục đào tạo mang tính liên kết ” của Thái Tuấn trên một forum của UNESCO, để rồi khi gặp và qua những câu truyện mà em kể, tôi thấy được rõ hơn tình cảm mà chàng trai người TP. Đà Nẵng dành cho đồng bào dân tộc thiểu số, cho những hoạt động giải trí mang tính xã hội như bảo tồn động vật hoang dã hay nâng cao nhận thức về rác thải cho người trẻ tuổi tại thành phố nơi em đang sinh sống .

Tìm sinh kế cho người dân tộc thiểu số

Thông tin Thái Tuấn đang thực hiện dự án số hóa để bảo tồn và khai thác sử dụng họa tiết thổ cẩm của 53 dân tộc thiểu số Việt Nam khiến tôi đặc biệt chú ý nhưng thay vì nói về vấn đề này trực tiếp, em lại bắt đầu câu chuyện về công việc bảo tồn động vật mà em đã và đang thực hiện trước lúc dẫn dắt tôi đến câu hỏi ban đầu mà tôi đưa ra.

Tất cả xuất phát từ khi Thái Tuấn còn nhỏ, vào thời gian mà trào lưu nuôi nhốt bò sát được gia nhập vào thành phố Thành Phố Đà Nẵng. Việc kinh doanh động vật hoang dã hoang dã cũng mang lại một khoản doanh thu không hề nhỏ với một cậu học viên cấp 2, trước khi em từ từ biến hóa về mặt nhận thức. Từ chỗ săn tìm những loài thuộc mục chăm sóc, sắp nguy cấp và nguy cấp trong Sách đỏ, Thái Tuấn trở thành tình nguyện viên của Trung tâm Bảo tồn đa dạng sinh học Nước Việt Xanh – GreenViet, rồi Trung tâm Giáo dục đào tạo vạn vật thiên nhiên Việt Nam ( ENV ) và Câu lạc bộ ENV Thành Phố Đà Nẵng ( Một câu lạc bộ thường trực ENV ). Lúc này, em đã nhận ra tầm quan trọng của mỗi loài vật trong một hệ sinh thái. Chúng không chỉ góp thêm phần làm phong phú hệ sinh thái đó mà còn góp thêm phần phát huy giá trị bền vững và kiên cố trong hệ sinh thái, bởi một hệ sinh thái phong phú sẽ là một hệ sinh thái bền vững và kiên cố .Sau đó, để phòng, chống nạn săn bắt động vật hoang dã hoang dã, Thái Tuấn đã khảo sát hơn 500 nhà hàng quán ăn, khách sạn, những điểm kinh doanh, nuôi nhốt và làm thịt động vật hoang dã hoang dã trên địa phận thành phố Thành Phố Đà Nẵng và Quảng Nam .Tuy nhiên, em có tâm lý rằng, việc xử lý yếu tố tại điểm tiêu thụ động vật hoang dã chỉ mang đặc thù thời gian ngắn và trong thời điểm tạm thời, cần phải giải quyết và xử lý từ nguyên do căn nguyên. Đồng bào dân tộc thiểu số lâu nay vẫn sống phụ thuộc vào vào rừng, họ coi việc khai thác sản vật là sinh kế. Theo Thái Tuấn, em đã đi và gặp nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, nhưng chỉ khi đến với người Cơ Tu tại huyện Tây Giang và sống ở đây gần ba tháng, em mới thấy được những khó khăn vất vả, vướng mắc mà người dân gặp phải .Thái Tuấn tâm sự : ” Từ việc được sống và ” chiêm ngưỡng và thưởng thức ” văn hóa truyền thống của họ đã tạo ra nguồn năng lượng tích cực, thôi thúc em san sẻ toàn bộ với những người chung quanh. Ban đầu, em định sẽ giúp người đồng bào ở đây khai thác giá trị về mặt du lịch cảnh sắc và bán những loại sản phẩm văn hóa truyền thống địa phương. Thế nhưng, khi liên kết với anh Nguyễn Bá Hiển của Công ty CP Ranvi, em nhận ra rằng, cả hai đều có chung tâm lý muốn hướng đến xử lý yếu tố sinh kế của người đồng bào dân tộc. Và khi Ranvi đã có mẫu sản phẩm là cuốn sổ tay thổ cẩm, Thái Tuấn đã nảy ra sáng tạo độc đáo ” Tại sao lại không làm 53 cuốn sổ tay thổ cẩm của 53 dân tộc thiểu số ? ” .

Số hóa thổ cẩm

Tại thời điểm đó, một sự tình cờ đáng kinh ngạc nữa cho Thái Tuấn sau khi có ý tưởng về số hóa thổ cẩm từ năm 2019, đó là sự gặp gỡ giữa em và Ranvi với đội ngũ của Ethnicity ở TP Bảo Lộc (Lâm Đồng). Ethnicity là dự án bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể mà cụ thể là lưu giữ họa tiết, hoa văn thổ cẩm của các dân tộc thiểu số thông qua việc số hóa. Mong muốn của các thành viên Ethnicity là tạo ra một thư viện số (ra đời vào tháng 7/2020) nhằm hỗ trợ cho việc bảo tồn và đưa các ứng dụng của hoa văn thổ cẩm truyền thống vào các ngành công nghiệp sáng tạo hiện đại.

Thông qua Ethnicity, với đội ngũ nhân lực trình độ về phong cách thiết kế, việc số hóa thổ cẩm không còn khó khăn vất vả với Thái Tuấn và Ranvi. Em cho biết, hai bên bổ trợ và tương hỗ nhau, khi sự liên kết của Ranvi giúp khâu tìm kiếm tư liệu trở nên thuận tiện hơn, trong lúc việc số hóa của Ethnicity lại giúp cho việc số hóa trở nên đơn thuần đến giật mình .Tuy nhiên, cuốn sổ tay thổ cẩm không đơn thuần chỉ là một cuốn sổ và một miếng vải mà còn chứa nhiều câu truyện và nét văn hóa truyền thống đặc trưng của mỗi dân tộc. Thái Tuấn cho biết, khi em được biết giá tiền của cuốn sổ tay, điều tiên phong em nghĩ tới là giá quá cao, rất khó để một cuốn sổ tay đến được với người mua thuận tiện. Mặc dù vậy thì càng đi, con đường càng lan rộng ra. Việc sản xuất một cuốn sổ tay thổ cẩm bằng công nghệ tiên tiến và máy móc thì rất dễ nhưng đây không phải là con đường mà em và Bá Hiển chọn. Do vậy, để xử lý yếu tố ” sinh kế ” mà em luôn trăn trở thì việc tạo dựng cho mỗi hộ mái ấm gia đình một thời cơ để sản xuất ra mẫu sản phẩm thổ cẩm là cấp thiết, theo kiểu ” mỗi nhà là một xí nghiệp sản xuất, mỗi người dân là một nghệ nhân “, bởi khi có được tiền, việc bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống sẽ được diễn ra và cũng một phần giúp cho dân cư không phải vào rừng khai thác. Đồng thời khi đó sẽ giảm áp lực đè nén của con người tới hệ sinh thái .Trước mắt, dự án Bất Động Sản số hóa của Thái Tuấn và Ranvi mới số hóa được hoa văn, họa tiết thổ cẩm của những dân tộc Cơ Tu, Mạ và Ê Đê. Ngoài tác động ảnh hưởng của dịch Covid-19, quy trình triển khai số hóa cũng rất khó khăn vất vả, vì để tìm hiểu và khám phá về thổ cẩm, Thái Tuấn và nhóm của mình phải gặp trực tiếp người dân trải qua những mối quan hệ sẵn có .Một khó khăn vất vả nữa là mỗi dân tộc đều có từ hai đến ba loại thổ cẩm trở lên, do vậy, để tránh thiếu sót những loại họa tiết thì họ cũng cần thời hạn để nghiên cứu và điều tra. Như đã nêu trên, mỗi hoa văn thổ cẩm đều đi chung với một câu truyện riêng không liên quan gì đến nhau và đặc trưng khác nhau. Chẳng hạn như hoa văn của đồng bào Cơ Tu nếu không nói về họa tiết thì họ có điểm đặc trưng là hay dùng hạt cườm để đan thành những dạng hoa văn tượng trưng cho tình yêu ( Ablơm ) và hình bông hoa Atút .

Tôi đã hỏi Thái Tuấn về việc sắp xếp thời gian thực hiện các hoạt động xã hội với chuyện học tập như thế nào khi em đang là sinh viên ngành Công nghệ Sinh học tại Trường đại học Sư phạm Đà Nẵng, giữ vai trò chủ nhiệm của ENV Đà Nẵng, hay đồng sáng lập Trạm Eco, một tổ chức thanh niên có mục đích nâng cao nhận thức về rác thải cho thanh niên tại thành phố Đà Nẵng, em thừa nhận có những áp lực nhưng không chỉ riêng dự án “Số hóa thổ cẩm” cùng với Ranvi hay việc học tập mà em cũng muốn thực hiện nhiều đầu việc khác khi cảm thấy mình đang có cơ hội.

Sau cùng thì như Thái Tuấn nói, giữa bảo tồn và số hóa, điểm chung của hai việc làm đều nhằm mục đích Giao hàng cho mục tiêu sống còn của con người. Không dân tộc nào không có văn hóa truyền thống. Không con người nào không nhờ vào vào tự nhiên, bởi tất cả chúng ta đang sống trên chính toàn cầu này. Vì thế, tầm quan trọng của thiên nhiên và môi trường sống và yếu tố văn hóa truyền thống – hội đồng là rất là quan trọng .Suy nghĩ của chàng trai mới 20 tuổi đó khiến tôi hiểu ra rằng vì sao UNESCO muốn lan tỏa câu truyện của em về mối quan hệ mật thiết giữa giáo dục và bảo tồn văn hóa truyền thống ra hội đồng. Bởi để bảo tồn được giá trị văn hóa truyền thống của người dân tộc thiểu số thì việc tiên phong, đó là phải nâng cao chất lượng giáo dục của họ. Thế nhưng, Ranvi và Thái Tuấn không chọn con đường như vậy, bởi sinh kế của người dân tộc thiểu số cũng quan trọng không kém. Khi họ có được tiền dựa vào cơ sở văn hóa truyền thống của chính họ, bản thân họ sẽ biến hóa tư duy .Chia tay tôi, Thái Tuấn bật mý rằng, mong mỏi của em và Bá Hiển là trong tương lai mỗi bản làng đều có một thư viện và là nơi để giáo dục – dạy học cho những em học viên tiểu học tại khu vực đó. Và trong thực tiễn thì dự án Bất Động Sản ” Thư viện sôi động ” của Ranvi Academy đã được thực thi tại hai nơi : Tây Giang và tỉnh Đắk Lắk. / .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn