Giữ tiếng hát soọng cô của người Sán Dìu

Một buổi giao lưu của CLB hát dân ca Sán Dìu xã Giáp Sơn, huyện Lục NgạnXã Giáp Sơn ( Lục Ngạn ) là nơi có CLB hát dân ca Sán Dìu tiên phong trên địa phận huyện và nhiều nghệ nhân tâm huyết với là điệu soọng cô như Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Văn An hay Trần Văn Ba … Nơi đây còn có hàng chục thành viên khác góp sức sưu tầm, truyền dạy dân ca cho giới trẻ, tổ chức triển khai những buổi hát giao lưu dân ca trong và ngoài địa phương …Đến nay lớp truyền dạy cho thanh – thiếu niên vẫn được duy trì vào những ngày cuối tuần. Các thành viên trong CLB tích cực sưu tầm những bài hát cổ và tổ chức triển khai sáng tác đặt lời mới cho hàng trăm bài hát, làm đa dạng chủng loại thêm cho kho tàng dân ca dân tộc mình. Trong đó có nhiều bài ca tụng Đảng, Bác Hồ, quê nhà, quốc gia, hoạt động Nhân dân thực thi tốt những trách nhiệm của địa phương, kiến thiết xây dựng đời sống mới, lên án hủ tục, … rồi kỳ công phiên dịch từ tiếng dân tộc sang tiếng Việt để nhiều người cùng hiểu, cùng hát .Nghệ nhân Nguyễn Văn An ở thôn Trại Bèo, xã Giáp Sơn san sẻ : Đồng bào rất yêu văn nghệ, hễ gặp nhau là hát, thậm chí còn có những cuộc hát bên vệ đường, trên sườn đồi, dưới chợ hay trong ngày hội .. Đồng bào hát không cần sân khấu, không có nhạc đệm. Soọng cô có những sắc thái riêng, theo nhịp điệu, vần vè, làm cho người hát lẫn người nghe rất tình cảm, lưu luyến, có khi muốn hát thâu đêm đến suốt sáng không muốn về. Giọng ca nhỏ nhẹ, êm dịu, dễ nghe và yên cầu người hát phải luyến láy lên xống trầm bổng theo từng từ, từng câu. Đặc biệt, hát soọng cô chỉ có song ca, đơn ca mà không có tốp ca. Soọng cô có những thể loại : Hát đám cưới, hát giao duyên, hát mừng nhà mới, chúc tụng …Trẻ em dân tộc Sán Dìu ở huyện Lục Ngạn hát soọng cô.

Trai gái người Sán Dìu thường quen nhau trong mùa hội, mến nhau qua câu hát và đến với nhau bằng sự rung động của con tim. Mỗi điệu hát vang lên là niềm cảm xúc khó tả đối với đồng bào, nó gợi nhớ về một thời trẻ hào hoa, háo hức trước những mùa hội, những đêm trăng hẹn hò và cả những mối tình tha thiết.

Theo những nghệ nhân nơi đây, so với hình thức hát giao duyên đêm hôm thường có một bên nam và bên nữ ngồi hoặc đứng đối lập nhau, hai bên hát ăn nhịp theo từng bước chuyển tiếp như : Hát mở màn ( Pát cô thói ), mời gọi cùng hát ( soi cô ). Tiếp đến là hát tỏ tình trai gái ( long hói cô ), hát mời ăn đêm ( sêch phan cô ), hát gà gáy năm canh ( cay tháy cô ), hát sáng bình minh ( then tuy nhiên cô ) và ở đầu cuối là hát chia tay hẹn gặp lại ( hun lý cô ) .Cũng theo nghệ nhân Nguyễn Văn An, dân ca Sán Dìu hầu hết được truyền khẩu trong dân gian, lớp trước truyền cho lớp sau. Có người vừa hát vừa sáng tác bài hát từ đó mà dân ca ngày càng tăng trưởng nhiều mẫu mã. Ngoài ra, so với hát đám cưới, soọng cô có những sắc thái và những bước riêng như hát xin được vào dâng lễ tổ tiên, hát khai hoa tửu, hát chúc tổ tiên và đố vui với trưởng phi hành đoàn đón dâu. Tiếp đó mới đến hát giao duyên trai gái hai họ. Khi hát, mọi người luôn bắt nhịp một cách tự nhiên, đều, ứng tác nhanh trong từng thực trạng .

Nhằm khuyến khích phong trào ca hát, bảo tồn bản sắc dân tộc, hằng năm UBND xã hỗ trợ kinh phí cho CLB hát dân ca và đều đặn tổ chức Ngày hội Văn hóa, thể thao các dân tộc tạo sân chơi cho đồng bào. Từ hạt nhân là các thành viên CLB, hiện cơ bản trẻ em ở đây biết hát soọng cô, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa Sán Dìu.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn