Về Sơn La nghe người Dao Tiền hát điệu Páo dung

Tại tiểu khu Sao Đỏ ( xã Vân Hồ, huyện Vân Hồ, Sơn La ), ông Lý Văn Đức là người rất am hiểu văn hóa truyền thống của người Dao và cũng nổi tiếng có giọng hát ngọt ngào với làn điệu Páo dung. Ông Đức san sẻ : Páo dung trong tiếng Dao có nghĩa là ca hát. Qua những câu hát có vần, có nhịp điệu, người Dao truyền tải tâm tư nguyện vọng, tình cảm, mong ước và khát vọng của mình. Páo dung có 2 nhóm chính : Páo dung trong nghi lễ tín ngưỡng và Páo dung trong đời sống hoạt động và sinh hoạt. Theo ông Đức, so với người Dao ở Vân Hồ, Páo dung luôn mang ý nghĩa rất quan trọng, gắn bó mật thiết với đời sống hoạt động và sinh hoạt của đồng bào. Nhưng để hát được làn điệu Páo dung hay thì người học phải mất khá nhiều thời hạn, đồng thời phải có chất giọng khỏe, truyền cảm. Cái khó nhất trong hát Páo dung là học cách lấy hơi, nhấn âm điệu lên, xuống sao cho đúng, rồi mới học thuộc hết phần lời. Làn điệu Páo dung của những nhóm người Dao có sự khác nhau tương đối, mang dấu ấn địa phương rất riêng. Páo dung trong nghi lễ tín ngưỡng ( đa phần là lễ cấp sắc ), có vai trò chủ yếu trong dân ca Dao. Trong đó, phải kể đến “ Tôm dung ” ( làn điệu lớn ). Đây được coi là cuốn sách cổ, với 36 chương, được ghi chép bằng chữ nôm Dao, được những thầy cúng Dao lưu giữ trong quy trình hành nghề. Cuốn sách nói về những câu truyện cổ, quy trình hình thành và tăng trưởng của thần linh, tổ tiên, con cháu đồng bào dân tộc Dao.

Sau “Tôm dung” là “Páo khía đáo” (hát giọng dài) và “Páo khía nính” (hát giọng ngắn). Nội dung các bài hát trong nghi lễ tín ngưỡng chủ yếu là lời cảm tạ và cầu mong thần linh che chở, phù hộ cho người được cấp sắc sức khỏe dồi dào, thông minh, khéo léo; dạy cho con, cho cháu biết được lối sống của người Dao trưởng thành, tránh xa cái ác, cái xấu; mong năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi. Nhóm Páo dung sinh hoạt gồm hát ru con và đối đáp giao duyên, với các làn điệu chủ yếu như hát đối đáp giữa trai gái về tình yêu đôi lứa, về cuộc sống, lao động sản xuất hằng ngày…

Say mê hát Páo dung từ khi còn nhỏ, bà Bàn Thị Mai ( 65 tuổi ) cho biết : Ca từ của những bài hát trong nghi lễ tín ngưỡng học rất khó. Mỗi bài hát thường ít lời nhiều ý, do đó để học thuộc cần phải có niềm mê hồn, am hiểu văn hóa truyền thống dân tộc và yêu những bài hát đó. Còn ca từ của những làn điệu hoạt động và sinh hoạt thì đơn giản và giản dị, dễ hiểu, dễ nhớ, bộc lộ sự biến hóa, tài nghệ đối đáp linh động của người hát, tạo không khí sung sướng, phấn khởi. Đây cũng là những làn điệu để những người trẻ muốn học hát dân ca Dao mở màn tập từ những câu hát đơn thuần nhất. Khi màn biểu diễn Páo dung, trai, gái thường chọn lối hát đối đáp. Hiện nay, tại những bản người Dao ở huyện Vân Hồ đều có người biết Páo dung, nhưng số người biết hát ngày càng ít, hầu hết là người lớn tuổi ( từ 50 đến 80 tuổi ), do đó, những làn điệu dân ca của người Dao đang dần bị mai một. Những năm gần đây, từ việc mở những lớp chữ Nôm Dao, nhiều người đã chăm sóc đến việc vừa học chữ viết dân tộc phối hợp học hát những bài dân ca Dao. Đã có 1 số ít người am hiểu về những làn điệu Páo dung, chép và in ra để san sẻ cho người dân trong bản cùng học. Việc dễ tiếp cận với những bài ca dao đã lôi cuốn nhiều người, nhất là người trẻ tuổi theo học và tập hát. Để giữ gìn làn điệu Páo dung của người Dao Tiền, nhiều địa phương ở huyện Vân Hồ luôn chăm sóc tuyên truyền, hoạt động bà con người Dao giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Đồng thời, đưa những làn điệu dân ca Dao vào trình diễn trong những dịp kỷ niệm, liên hoan, ngày hội và dịp Tết … ; tạo sân chơi để người dân liên kết và hát giao lưu với nhau, qua đó tăng thêm tình đoàn kết và tạo trào lưu học hát dân ca Dao tới thế hệ trẻ.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn