Doanh nghiệp cần xác định tâm thế chủ động hội nhập

Ông Lê Anh Văn – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ pháp lý, tăng trưởng nguồn nhân lực, Hiệp hội Doanh Nghiệp nhỏ và vừa Nước Ta nhấn mạnh vấn đề trong cuộc trao đổi với phóng viên báo chí Báo Công Thương.

Doanh nghiệp cần xác định tâm thế chủ động hội nhập
Các FTA đang mở ra nhiều lợi ích thiết thực, nhất là thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa cho DN

Với một nền kinh tế định hướng xuất khẩu như Việt Nam, lợi ích xuất khẩu từ các FTA là dễ đo đếm nhất. Tuy nhiên, những kỳ vọng từ các FTA này không chỉ dừng lại ở đó, mà còn bao gồm cả hoàn thiện thể chế, mở cửa cạnh tranh cho nhiều ngành dịch vụ, thu hút đầu tư… Ông nhận định thế nào về điều này và các cơ hội từ các FTA đối với DN cũng như nền kinh tế?

Hội nhập kinh tế tài chính quốc tế sâu rộng, đặc biệt quan trọng là việc ký kết, thực thi những Hiệp định Thương mại tự do ( FTA ) đã đem lại cho Nước Ta nhiều quyền lợi thiết thực, nhất là thôi thúc xuất khẩu sản phẩm & hàng hóa. Đặc biệt, thực thi những FTA sẽ mang lợi những thời cơ lớn cho những ngành, nghành nghề dịch vụ sản xuất, chế biến được coi là thế mạnh của Nước Ta như dệt may, da giày, chế biến gỗ, hàng nông sản, thủy hải sản. Thực tế cho thấy, tỷ suất xuất siêu của nhóm những mẫu sản phẩm này trong thời hạn vừa mới qua kể từ khi 1 số ít FTA có hiệu lực hiện hành đã có sự ngày càng tăng đáng kể. Ngoài ra những FTA còn đem lại những giá trị xã hội như giảm thiểu ô nhiễm môi trường tự nhiên, nâng cao đời sống người lao động, người dân được hưởng lợi từ việc tiêu dùng những loại sản phẩm xanh, sạch, đẹp khi tất cả chúng ta thực thi những cam kết.

Đối với cộng đồng DN nhỏ và vừa (DNNVV), các cam kết FTA cắt giảm sâu và nhanh mức thuế xuất với các hàng hóa dịch vụ giúp các DN nâng cao sức cạnh tranh, khi giá thành hàng hóa, sản phẩm được giảm xuống. Đặc biệt, việc thực thi các hiệp định FTA sẽ tạo áp lực thúc đẩy, cải cách thể chế, đổi mới hệ thống pháp luật, cải cách thủ tục hành chính, tư duy quản lý. Điều đó tạo một môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, công khai được pháp luật đảm bảo, giúp DN yên tâm đầu tư. Đồng thời, các FTA cũng tạo động lực thu hút các nhà đầu tư nước ngoài FDI vào Việt Nam, qua đó mang lại cơ hội cho các DNNVV liên doanh, liên kết, nhận chuyển giao, hợp tác chuỗi liên kết. Mặt khác, với các yêu cầu cao về tiêu chuẩn kỹ thuật, làm cho DNNVV biết mình thiếu những thứ gì, soi vào đó để bù đắp, tự nâng cao năng lực.

Ông Lê Anh Văn – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ pháp luật, phát triển nguồn nhân lực, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam
Ông Lê Anh Văn – Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ pháp luật và Phát triển nguồn nhân lực, Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam

Tuy nhiên, dù nhận thức của DN về các FTA mặc dù đã có cải thiện, tuy nhiên vẫn còn nhiều dư địa. Quan điểm của ông về vấn đề này?

Thực tế, nhận thức về thời cơ và thử thách từ những FTA của DNNVV vẫn còn khá rất ít, nhã nhặn. Ngoài ra, những khó khăn vất vả của Doanh Nghiệp trong việc khai thác FTA, đó là trình độ quản trị chưa cung ứng với những nhu yếu quốc tế ; Doanh Nghiệp hầu hết vẫn đang sử dụng công nghệ tiên tiến lỗi thời, tận dụng nhân công giá rẻ và nguyên vật liệu tại chỗ ; mặt khác, hầu hết Doanh Nghiệp đều gặp thử thách trước những rào cản kỹ thuật trong những FTA như an toàn lao động, bảo đảm an toàn thực phẩm, nguồn gốc nguyên vật liệu nguồn vào, bảo lãnh quyền sở hữu trí tuệ ; hạn chế năng lượng kinh tế tài chính, tiếp cận đất đai, mặt phẳng sản xuất. Đặc biệt, sức cạnh tranh đối đầu của Doanh Nghiệp, hàng Việt còn thấp, dễ bị ép chế trong cuộc cạnh tranh đối đầu quyết liệt với hàng ngoại. Với những FTA, Nước Ta sẽ phải Open trọn vẹn thị trường cho Doanh Nghiệp quốc tế vào bán hàng và góp vốn đầu tư với những tặng thêm. Rõ ràng những ngành kinh tế tài chính của Nước Ta rất dễ thua trên “ sân nhà ” nếu không có sự cải tổ, nâng cao sức cạnh tranh đối đầu.

Hiện nay, chính sách bảo hộ của một số thị trường xuất khẩu cũng như ảnh hưởng của đại dịch đến nền kinh tế thế giới, số lượng các vụ điều tra phòng vệ thương mại dự kiến gia tăng trong thời gian tới. Vậy, DN cần chủ động ứng phó như thế nào, thưa ông?

Đối với DNNVV, để đối phó với sự kiện pháp lý về PVTM, phòng ngừa các rủi ro pháp lý liên quan đến có thể bị khởi kiện, điều tra về PVTM, các doanh nghiệp có hàng hóa xuất khẩu cần chủ động trang bị những kiến thức cơ bản về pháp luật PVTM, các quy định về PVTM trong các FTA mà Việt Nam và đối tác cùng tham gia, cần tìm hiểu thực tiễn điều tra PVTM của những nước mà DN xuất khẩu hàng hóa. Mặt khác, DN cần xây dựng bộ phận pháp chế, nâng cao hệ thống quản trị tiên tiến, lưu trữ hồ sơ chứng từ rõ ràng. Cũng như DN cần chủ động sử dụng công cụ “ vũ khí” PVTM để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình trước hàng hóa nhập khẩu.

Ban đầu những vụ khởi xướng tìm hiểu hoàn toàn có thể mở màn với bị đơn là một Doanh Nghiệp hoặc một vài DN. Tuy nhiên rủi ro tiềm ẩn thiệt hại cho cả một ngành hàng là rất lớn. Do vậy, vai trò của những Hiệp hội Doanh Nghiệp những tổ chức triển khai đại diện thay mặt Doanh Nghiệp là rất lớn. Theo đó, những Hiệp hội cần dữ thế chủ động khuyến nghị những thông tin về thị trường xuất khẩu cho hội viên để nhìn nhận rủi ro tiềm ẩn quốc tế tìm hiểu vận dụng những giải pháp PVTM ; thông tin kịp thời những thông tin tương quan đến quốc tế tìm hiểu, vận dụng những giải pháp PVTM cho Doanh Nghiệp hội viên biết ; xem xét cử đại diện thay mặt Hiệp hội có lời nói, yêu cầu, tham gia bên tương quan trong những vấn đề tìm hiểu về PVTM ; tương hỗ về thông tin, giảng dạy tu dưỡng kỹ năng và kiến thức cho hội viên về những pháp luật về PVTM theo pháp lý Nước Ta và những lao lý về PVTM trong những FTA

Thới gian tới, nhằm giúp cộng đồng tận dụng và hiện thực hóa cơ hội từ các FTA, cần những chính sách, cơ chế hỗ trợ như thế nào từ cơ quan quản lý?

Trước hết, muốn tham gia vào sân chơi kinh tế quốc tế, DN cần nỗ lực tìm hiểu thị trường, tìm kiếm hướng đi và từ đó, chọn một phân khúc phù hợp với năng lực của mình. Xác định một tâm thế chủ động trước bối cảnh hội nhập, không ngừng chuyển đổi số, nâng tầm kỹ năng về quản trị, về văn hóa kinh doanh. Từ đó thay đổi phương thức sản xuất, theo hướng coi trọng những yếu tố đầu vào, lao động, các tiêu chuẩn sản xuất…

Còn về phía cơ quan quản trị, cần thúc dẩy tương hỗ thông tin cho Doanh Nghiệp thoáng rộng, đi vào chiều sâu. Trọng tâm là những thông tin về tiêu chuẩn kỹ thuật, nhu yếu nông sản, thói quen của người tiêu dùng ; cung ứng thông tin kịp thời cho Doanh Nghiệp về những dịch chuyển của thị trường, tăng cường hoàn thành xong thể chế, thay đổi mạng lưới hệ thống pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, tạo dựng môi trường tự nhiên góp vốn đầu tư kinh doanh thương mại thuận tiện, minh bạch ; thôi thúc tương hỗ huấn luyện và đào tạo tu dưỡng nguồn nhân lực cho Doanh Nghiệp ; triển khai những Đề án, chương trình tương hỗ để Doanh Nghiệp vận dụng những quy chuẩn, tiêu chuẩn phổ quát của những nước tăng trưởng trên quốc tế. Ngoài ra, những tổ chức triển khai, hiệp hội đại diện thay mặt Doanh Nghiệp cần bảo vệ quyền và quyền lợi hợp pháp hội viên trong những sự kiện pháp lý tương quan đến PVTM, tranh chấp góp vốn đầu tư ; phân phối thông tin về diễn biến thị trường tới những Doanh Nghiệp, tu dưỡng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho hội viên. Đặc biệt, cần thiết kế xây dựng những tiêu chuẩn để khuyến khích thôi thúc hội viên vận dụng những tiêu chuẩn, quy chuẩn về sản xuất sản phẩm & hàng hóa, như yếu tố an toàn lao động, bảo đảm an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc. Tổ chức bình xét, tôn vinh những Doanh Nghiệp hội viên tiêu biểu vượt trội, có thành tích trong hội nhập để động viên và nhân rộng.

Xin cảm ơn ông!

Việt Nam đã ký kết, thực thi và đang đàm phán 17 FTA. Việc ký kết và tham gia các FTA đã mở ra thị trường xuất nhập khẩu của Việt Nam rộng lớn chưa từng thấy; gia tăng thu hút đầu tư FDI, cải thiện thể chế, nâng cao năng lực cạnh tranh… Thống kê cho thấy, kim ngạch xuất khẩu qua thị trường của các hiệp định này luôn tăng trưởng, đặc biệt là các FTA thế hệ mới. Điển hình, Hiệp định CPTPP, sau 2 năm thực thi, Canada và Mexico là 2 thị trường tận dụng ưu đãi thuế quan cao nhất trong bức tranh xuất khẩu của Việt Nam. Về Hiệp định EVFTA, 9 tháng năm 2021, Việt Nam đã xuất khẩu sang EU tăng 11,5% so với cùng kỳ năm trước, nâng mức xuất siêu sang thị trường này lên 16,37 tỷ USD. Còn đối với Hiệp định UKVFTA, kim ngạch xuất khẩu nhiều mặt hàng sang Anh sau khi hiệp định có hiệu lực đã tăng trưởng cao.