Người Sán Dìu Quảng Ninh giữ gìn văn hóa dân tộc

Trong bối cảnh giao thoa văn hóa của cuộc sống hiện đại, cộng đồng người Sán Dìu Quảng Ninh đã và đang cố gắng lưu giữ nhiều nét đẹp trong bản sắc văn hóa dân tộc.

Các thành viên CLB hát Soọng cô xã Bình Dân (huyện Vân Đồn) tập hát.

Người Sán Dìu ở Quảng Ninh sống tập trung chuyên sâu ở 1 số ít huyện, thành phố như : Vân Đồn, Cẩm Phả và sống xen kẽ với những dân tộc khác ở Đông Triều, Ba Chẽ, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà … Nhìn chung, văn hóa truyền thống người Sán Dìu khá đa dạng và phong phú, biểu lộ ở những phong tục, tập quán, lễ nghi. Nghề chính của người Sán Dìu là làm ruộng nên họ có rất nhiều nghi lễ về nông nghiệp. Trong một năm, người Sán Dìu có nhiều lễ tiết như : Lễ hội Đại phan, lễ cầu an, lễ cầu mùa, Tết Mười Tư ( 14/7 âm lịch ), lễ rửa cày bừa hoặc lễ lên đồng, v.v. .
Văn hóa nhà hàng của người Sán Dìu cũng rất là nhiều mẫu mã và độc lạ. Người Sán Dìu Quảng Ninh đang bảo tồn món bánh bạc đầu, bánh tài nồng ệp, món khau nhục, canh gà địa phương nấu với rượu và lá ngải cứu, thịt muối, cháo khoai, sắn. Tất cả được chế biến từ những nguyên vật liệu sẵn trong đời sống của họ. Nhiều món ăn đã trở thành đặc sản nổi tiếng, không hề thiếu khi tiếp đón khách quý hoặc mỗi dịp lễ, Tết của người Sán Dìu .

Độc đáo nhất và tập trung nhiều nét văn hóa nhất trong các lễ hội dân gian của người Sán Dìu là lễ Đại phan. Lễ Đại phan thường được người Sán Dìu tổ chức vào dịp cuối năm, kéo dài tới 5 ngày, 4 đêm gắn liền với nghi thức tâm linh, cầu quốc thái dân an, mưa thuận gió hoà, cầu siêu cho các vong hồn chết đường, chết chợ, giải hạn. Các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của người Sán Dìu tích hợp trong lễ hội Đại phan gồm có: Thiết chế nhà sinh hoạt cộng đồng, miếu thờ tổ, trang phục truyền thống, ẩm thực dân gian, hát Soọng cô, trò chơi dân gian, nghề thủ công truyền thống, lễ cấp sắc v.v..

Lễ hội Đại phan của người Sán Dìu xã Thống Nhất, huyện Hoành Bồ.

Tuy nhiên, khoảng chừng hơn nửa thế kỷ qua, liên hoan Đại phan nói riêng và nét đẹp văn hóa truyền thống của người Sán Dìu nói chung đã có rủi ro tiềm ẩn mai một. Nghiên cứu văn hóa truyền thống của tộc người Sán Dìu sẽ giúp tất cả chúng ta hiểu sâu những giá trị văn hóa truyền thống phong phú và đa dạng của họ góp phần vào kho tàng văn hóa truyền thống những dân tộc Quảng Ninh, giúp nhận thức vừa đủ văn hóa truyền thống của một tộc người được tích góp, chắt lọc trải qua hàng ngàn năm lịch sử dân tộc. Gần đây, bà con Sán Dìu xã Bình Dân ( huyện Vân Đồn ), Cộng Hòa ( TP Cẩm Phả ), Thống Nhất ( huyện Hoành Bồ ) đã phục dựng liên hoan Đại phan .

Mới đây, UBND xã Hải Lạng (huyện Tiên Yên) đã tổ chức Ngày hội văn hóa, thể thao dân tộc Sán Dìu năm 2018. Ngày hội có nhiều hoạt động thể thao như: Thi kéo co, đẩy gậy, đi cà kheo, bịt mắt bắt vịt, bịt mắt đập niêu; ẩm thực dân tộc như: Thi gói bánh lá hẹ, bánh bạc đầu, thi trưng bày mâm cỗ cúng của người Sán Dìu; giao lưu hát Soọng cô, lễ hát đối đón dâu, hát giao duyên, xem các thầy cúng thực hiện nghi lễ leo gươm trong lễ hội Đại phan. Đây là lần đầu tiên một ngày hội văn hóa thể thao của người Sán Dìu được tổ chức trên địa bàn huyện Tiên Yên.

Để triển khai công tác làm việc bảo tồn một cách chuyên nghiệp, Ủy Ban Nhân Dân huyện Vân Đồn đã kiến thiết xây dựng đề án “ Nghiên cứu, bảo tồn, phát huy Lễ hội Đại phan và những giá trị văn hóa truyền thống dân gian truyền thống cuội nguồn dân tộc Sán Dìu huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh tiến trình 2018 – 2020 ”. Mục tiêu của đề án là trên cơ sở bảo tồn để nhân rộng và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống vật thể, phi vật thể truyền thống cuội nguồn đặc trưng của người Sán Dìu gắn với tăng trưởng kinh tế tài chính du lịch, góp thêm phần thôi thúc đời sống kinh tế tài chính – xã hội tăng trưởng. Đề án tập trung chuyên sâu bảo tồn và phát huy công suất nhà văn hóa dân tộc, phục dựng miếu thờ tổ, thờ thành hoàng ở xã Bình Dân, mở những lớp truyền dạy để phát huy những giá trị văn hóa truyền thống vật thể, phi vật thể truyền thống cuội nguồn trọng tâm : Trang phục, ẩm thực ăn uống ; cây xanh, vật nuôi ; âm nhạc, dân ca dân vũ ; game show dân gian ; ngữ văn dân gian và lời nói, chữ viết ; nghề thủ công truyền thống ; nghi lễ cấp sắc ; lễ Đại phan .

Ông Hồ Anh Tuấn, Phó trưởng Phòng VH-TT huyện Vân Đồn, cho biết: “Để các thế hệ trẻ tham gia trải nghiệm các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, tự hào với truyền thống văn hóa của tổ tiên để có ý thức bảo tồn cũng là dịp gắn kết cộng đồng làng xóm cũng như các mối quan hệ họ tộc. Đề án không chỉ giúp bảo tồn di sản mà còn phát huy giá trị di sản trong khai thác du lịch của địa phương”.

Trong quy trình bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống người Sán Dìu Quảng Ninh, có những nỗ lực của cá thể. Ông Trần Quốc Hùng, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn và Phát triển văn hóa truyền thống Sán Dìu Nước Ta, một người con của Quảng Ninh đã có nhiều chương trình sưu tầm, bảo tồn văn hóa truyền thống Sán Dìu, văn hóa truyền thống đình làng Quang Hanh ( TP Cẩm Phả ) và đã cùng với tập sự nghiên cứu và điều tra bộ chữ Latinh phát âm Sán Dìu nhằm mục đích truyền dạy và bảo tồn lời nói của người Sán Dìu cho thế hệ trẻ .

Huỳnh Đăng[links()]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn