Độc đáo những ngôi nhà sàn của người Mường ở Thanh Hóa | Văn hóa | Vietnam+ (VietnamPlus)

Nhà sàn – nơi lưu giữ tinh hoa, văn hóa của dân tộc

Thủa rất lâu rồi, nơi sinh sống của người Mường vẫn còn là vùng rừng núi âm u, nhiều chim muông thú dữ .

Đối mặt với những mối đe dọa từ thiên nhiên, người Mường tại đây lựa chọn xây dựng nhà sàn với những cột cao an toàn để bảo vệ khỏi sự đe dọa của rắn rết, mãnh thú, đem lại cuộc sống bình yên. Nhà sàn trở thành nơi che chở, bảo vệ cho con người trước sức mạnh của thiên nhiên.

Không chỉ là nơi trú ẩn, nhà sàn còn là nơi gắn liền với đời sống tâm linh của người Mường, là nơi lưu giữ nhiều tập quán, văn hóa truyền thống, phong tục, tín ngưỡng của hội đồng người Mường qua nhiều thế hệ tiếp nối đuôi nhau nhau từ sử thi “ Đẻ đất, đẻ nước ” cho đến thời điểm ngày hôm nay .
Trong ngôi nhà này, người Mường lưu giữ, tiếp nối, thừa kế những nét văn hóa truyền thống siêu thị nhà hàng truyền thống lịch sử như rượu cần, lợn thui luộc, thịt lợn muối chua, thịt lợn muối chua, măng chua nấu thịt gà, chả cuốn lá bưởi, cá nướng đồ, thịt trâu lá nồm, cơm lam, xôi những màu, măng đắng, rau rừng đồ, canh Loóng …
Đây cũng là nơi người Mường tăng trưởng những nghề thủ công truyền thống như mộc, rèn, đan lát, dệt vải, góp thêm phần vừa tăng sắc màu cho đời sống, vừa tăng tăng trưởng kinh tế tài chính .

[Khau cút – Biểu tượng văn hóa độc đáo trên nhà sàn của người Thái đen]

Nhà sàn của người Mường có cấu trúc 3 tầng. Tầng 1, dưới gầm sàn là nơi để dụng cụ sản xuất, những phương tiện đi lại đi lại. Trước kia, gầm sàn là nơi làm chuồng gia súc, gia cầm nhưng thời nay thì chuồng trại đã được đưa ra ngoài để bảo vệ vệ sinh thiên nhiên và môi trường .
Tầng 2 là khoảng trống hoạt động và sinh hoạt của những thành viên trong mái ấm gia đình và được pháp luật đơn cử, có sự phân bậc theo vị thế xã hội và thứ bậc của thành viên trong mái ấm gia đình. Mọi phong tục, tập quán, ứng xử văn hóa truyền thống, nghi lễ, tín ngưỡng được lưu giữ ở đây. Đây chính là giá trị độc lạ của nhà sàn người Mường .
Còn lại tầng 3 là gác, nơi để thóc, lúa và những vật phẩm quý và hiếm, ngoài chủ nhà ra thì không ai được lên đó .
Thông thường nhà sàn Mường xưa được phân cấp theo vị thế, thứ bậc trong xã hội, thường có quy mô từ 3 đến 7 gian. Song, dù ở vị thế nào, thứ bậc nào thì nhà sàn truyền thống lịch sử người Mường đều có đặc thù chung là có cầu thang phụ. Theo ý niệm của người Mường, cầu thang phụ chỉ dành cho người trong nhà sử dụng ; khách lạ cấm kỵ không được lên xuống .

Bảo tồn nhà sàn trong điều kiện mới

Theo kết quả rà soát thống kê đến tháng 12/2020, trên địa bàn huyện Ngọc Lặc có 1.465 nhà sàn, trong đó chủ yếu tập trung tại xã Thạch Lập với 700 nhà sàn. Số còn lại phân bố quy mô nhỏ lẻ tại các cộng đồng dân cư người Mường trên địa bàn huyện.

Nhiều nhà sàn thôn Lập Thắng, xã Thạch Lập, huyện Ngọc Lặc, có tuổi đời gần 100 năm. (Ảnh: Nguyễn Nam/TTXVN)

Thời kỳ đầu, người Mường làm nhà sàn từ những nguyên vật liệu tự nhiên như gỗ, tre, nứa. Ngày nay, cùng với sự tăng trưởng của xã hội văn minh, người Mường đã sử dụng thêm những vật liệu khác bêtông để thiết kế xây dựng ngôi nhà của mình, khiến ngôi nhà trở nên chắc như đinh, bền vững và kiên cố hơn .
Bên cạnh đó, nhiều ngôi nhà tân tiến cũng đã mọc lên xen kẽ giữa những nếp nhà sàn truyền thống cuội nguồn, khiến việc bảo tồn, gìn giữ những ngôi nhà cổ càng trở nên cấp thiết .
Hiện nay, huyện Ngọc Nặc vẫn còn lại một số ít ngôi nhà sàn truyền thống cuội nguồn, trong đó có ngôi nhà sàn của mái ấm gia đình bà Phạm Thị Sáu ( thôn Lập Thắng, xã Thạch Lập, huyện Ngọc Lặc ) với tuổi đời gần 100 năm .
Ngôi nhà có ba gian hai chái, 2 cầu thang lên xuống, giữa nhà là nơi thờ tổ tiên và tiếp khách phái mạnh, bên trong là nhà bếp đồng thời là nơi hoạt động và sinh hoạt của phụ nữ trong nhà. Nhà có nhiều ô hành lang cửa số xung quanh để đón không khí, ánh sáng, thoáng mát về mùa hè, ấm cúng về mùa đông .
Nhằm vừa giúp người dân gìn giữ truyền thống văn hóa truyền thống dân tộc, vừa tìm hướng kinh doanh thương mại, tăng trưởng kinh tế tài chính, huyện Ngọc Nặc đang lên kế hoạch tăng trưởng du lịch hội đồng dựa trên sức hút của những ngôi nhà sàn truyền thống lịch sử .
Làng Lập Thắng, xã Thạch Lập hiện được coi là điểm quy tụ đủ điều kiện kèm theo thuận tiện để tăng trưởng du lịch hội đồng gắn với bảo tồn nhà sàn truyền thống lịch sử của đồng bào Mường .
Dự kiến, đầu năm 2022, những nhà sàn của người Mường tại làng Lập Thắng, xã Thạch Lập sẽ Open đón khách theo hình thức du lịch hội đồng. Trong đó, ngôi nhà của bà Sáu trở thành một trong 10 ngôi nhà sàn có kiến trúc gỗ đẹp nhất được huyện Ngọc Lặc chọn là nơi bảo tồn khoảng trống nhà sàn truyền thống lịch sử của người Mường gắn với tăng trưởng du lịch .
Hiện tại, những hộ mái ấm gia đình được lựa chọn đang chuẩn bị sẵn sàng những điều kiện kèm theo để phân phối những nhu yếu ship hàng khách du lịch thăm quan, cũng như tập huấn nhiệm vụ du lịch .

Ông Phạm Văn Đạt, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Ngọc Lặc khẳng định, du lịch cộng đồng là loại hình có thể đáp ứng khá tốt nhu cầu khám phá, trải nghiệm, tìm hiểu giá trị văn hóa cộng đồng cho du khách, lại vừa góp phần bảo tồn nhà sàn truyền thống của người Mường.

Trước mắt, huyện hoàn thiện các nhà làm điểm trước, năm 2021 sẽ làm 10 nhà cùng hạng mục như cảnh quan, vị trí chụp ảnh cho thanh thiếu niên đến chơi, nhà vệ sinh sinh công cộng, làm nhà sàn truyền thống với quy mô 7 gian.

Để triển khai hiệu suất cao đề án, thời hạn tới, huyện Ngọc Lặc tăng cường công tác làm việc quản trị nhà nước về du lịch, từng bước đa dạng hóa, nâng cao chất lượng mẫu sản phẩm du lịch hội đồng cũng như tích cực tuyên truyền, ra mắt, tiếp thị điểm du lịch, bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống truyền thống lịch sử .

Huyện phấn đấu giai đoạn 2021-2025 sẽ bảo tồn được khoảng 400 nhà sàn truyền thống người Mường, nâng tổng số nhà sàn truyền thống trên địa bàn huyện lên khoảng 1.800 nhà sàn./.

(Vietnam+)

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn