Kiến Thức Cho Người lao Động Việt Nam > Nông Thôn > Bách Việt – Wikipedia tiếng Việt

Bách Việt – Wikipedia tiếng Việt

Các dân tộc không phải người Hoa ở miền nam Trung Quốc cổ đại

Việt (chữ Hán: 越/粵; bính âm: yuè), hoặc Bách Việt (chữ Hán: 百越/百粵; bính âm: bǎi yuè, bǎik wyuèt), là thuật ngữ mà người Trung Quốc thời cổ đặt cho các nhóm dân cư thuộc Ngữ hệ Nam Á và Ngữ hệ Kra-Dai định cư và sinh sống ở tại vùng đất phía Nam Trường Giang, mà ngày nay thuộc miền nam Trung Quốc và Việt Nam.[1][2] Đây cũng là từ cổ chỉ vùng đất mà các bộ tộc này sinh sống. Trong tiếng Trung Quốc cổ, các chữ (越, 粵, 鉞) đã thường được dùng thay thế nhau cho nghĩa “Yue”. Từ “Baiyue” lần đầu tiên thấy chép là trong Sử ký Tư Mã Thiên thời nhà Hán năm 91 TCN.[3]

Các sách cổ do Trung Quốc viết có nói đến nhiều nhóm Bách Việt khác nhau, trong đó có Câu Ngô ( 句吳 ), Ư Việt ( 於越 ), Điền Việt ( 滇越 / 盔越 ), Dương Việt ( 揚越 ), Cán Việt ( 干越 ), Sơn Việt ( 山越 ), Dạ Lang ( 夜郎 ), Mân Việt ( 閩越 ), Lạc Việt ( 雒越 ), Âu Việt ( 甌越 – hay còn gọi là Tây Âu – 西甌 ) … Tuy được gọi chung là ” Bách Việt “, nhưng thực tiễn những bộ tộc Bách Việt không phải là khối thống nhất ( tức là không có nhà nước và chủ quyền lãnh thổ chung ). Giữa những bộ tộc này cũng có nhiều khác nhau về địa phận cư trú, văn hoá, ngôn từ cũng như ranh giới quyền lợi và nghĩa vụ, và nhiều khi những xứ Bách Việt còn giao tranh với nhau, như Đông Âu từng có cuộc chiến tranh với Mân Việt, Âu Việt có cuộc chiến tranh với Lạc Việt ( cũng giống như người địa phương châu Mỹ được người châu Âu gọi chung là ” người da đỏ “, nhưng thực tiễn người da đỏ có rất nhiều bộ lạc với những ngôn từ và văn hóa truyền thống khác nhau, họ cư trú rải rác khắp nơi chứ không phải là một dân tộc thống nhất ) .

Các ký hiệu được phát hiện trên di tích như trống đồng có lẽ là 1 hệ thống văn hóa hoặc vật tượng trưng trong đời sống tâm linh của xã hội họ. Ngày nay rất khó xác định chi tiết lịch sử của các bộ tộc Bách Việt, vì các nhóm bộ tộc này không có chữ viết nên không để lại các văn bản khảo cổ.

Sau khi nhà Tần thống nhất những nước Hoa Hạ với nhau để trở thành vị hoàng đế tiên phong trong lịch sử vẻ vang phong kiến Trung Quốc thì phần đông những tộc Bách Việt đã bị vượt mặt sau cuộc chinh phạt xuống phía Nam của nhà Tần ở trong quy trình tiến độ 220 – 210 TCN. Ở trong thời nhà Hán thì biên giới Trung Quốc đã lê dài đến miền Bắc Nước Ta lúc bấy giờ. Trong hàng trăm năm sau đó, những bộ tộc Bách Việt dần bị đồng điệu với người Trung Quốc để trở thành tổ tiên của người Hán phía Nam Trường Giang lúc bấy giờ, hoặc dần chuyển hóa thành 1 số ít dân tộc thiểu số khác cư trú tại miền nam Trung Quốc ngày này ( ví dụ như người Choang ). Chỉ còn sót lại Âu Việt và Lạc Việt ( tổ tiên trực tiếp của người Việt và 1 số ít dân tộc thiểu số tại phía Bắc Nước Ta thời nay ) là không bị đồng nhất, đến năm 939 thì họ giành độc lập và tăng trưởng thành nước Nước Ta ngày này. Có giả thuyết cho rằng tộc Âu Việt là tổ tiên người Tày và người Nùng sống tại khu vực miền Bắc Nước Ta lúc bấy giờ .
Rìu đồng phong thái Bách Việt tìm thấy tại tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc .

Vào thời nhà Chu, người Trung Quốc (Hoa Hạ, sau này gọi là người Hán) chỉ chung các dân tộc sống ở đất đai phía Nam Trường Giang bằng một cái tên chung quy là “man di” còn trong các sách chính sử thì có ghi chép đến cái tên “yue”. Bắt đầu từ thời nhà Hán thì gom chung lại, sử sách thường nói đến cái tên Bai yue nhằm làm cụ thể hóa và nhấn mạnh tới cái tên gọi “yue” khi lãnh thổ của họ kéo dài tới khu vực Bắc Việt Nam hiện nay; với nghĩa “một trăm bộ lạc Việt”. Sách Hán thư (漢書) đã viết rằng là: “Trong vòng 7 hoặc 8 nghìn dặm từ Giao Chỉ (đồng bằng sông Hồng) tới Cối Kê (thuộc vùng Bắc Chiết Giang), ở đâu cũng có Bách Việt, mỗi nhóm có các thị tộc của mình.” Cổ sử Trung Quốc gọi tên là Việt vì Việt là tên một loại vũ khí độc đáo giống như rìu của các bộ tộc phía Nam Trường Giang, đồng thời cũng có nghĩa là “vượt qua” (vượt Trường Giang xuống lưu vực phía Nam), chỉ phạm vi mà văn hóa Trung Hoa thời đó chưa vươn tới (Thực tế thì họ đã gọi người phía Nam bằng chữ Việt từ thời nhà Thương – có lẽ là từ cuối thời nhà Thương (Ân Thương) nhưng tại đây thì ta tính từ Việt có từ thời nhà Chu vì thời Chu thì văn minh Trung Hoa mới đạt tới Bắc Trường Giang, con sông này là biên giới chung phân biệt 2 dân tộc.

Nhà sử học người Trung Quốc là La Hương Lâm (羅香林) đã cho rằng các dân tộc cổ này nguyên thủy có cùng tổ tiên với người Hán ở vùng đất phương Bắc.Tuy nhiên, các di chỉ khảo cổ có niên đại thuộc Thời đại đồ đá mới (Neolithic) tại Quảng Tây và ở miền Bắc Việt Nam, đặc biệt là các ngôi mộ chum được tìm thấy nhiều ở Việt Nam và một số ở Quảng Tây, đã phản bác lại và cho thấy người bản địa có nguồn gốc ở phía Nam và có quan hệ gần gũi với các nền văn hóa Hòa Bình (9000-5600 TCN) và Bắc Sơn (8300-5900 TCN) ở Việt Nam [4].

Các nhà ngôn từ dân tộc học cho rằng phát âm của từ 越 ( Việt, Yue, Yueh ) hoàn toàn có thể có tương quan đến một loại sợi cây gai dầu ( 麻 ) được làm tại nơi mà nay là Chiết Giang. Chính chữ Việt ( 越 ) có tương quan đến chữ ” việt ” ( 鉞 – cái rìu lớn, một thứ binh khí thời xưa ), thường được coi là hình tượng của hoàng gia hoặc quyền lực tối cao nhà vua ( vua ). Nhiều rìu đá đã được tìm thấy tại vùng Hàng Châu, và còn có dẫn chứng rằng loại rìu đó là một ý tưởng của vùng đất phía Nam .Các sách cổ nói đến nhiều nhóm người Việt, trong đó có Câu Ngô ( 句吳 ), Ư Việt ( 於越 ), Dương Việt ( 揚越 ), Cán Việt ( 干越 ), Sơn Việt ( 山越 ), Dạ Lang ( 夜郎 ), Điền Việt ( 滇越 / 盔越 ), Lạc Việt ( 雒越, tổ tiên trực tiếp của người Việt ở Nước Ta ngày này, … và Âu Việt ( 甌越, hay còn gọi là Tây Âu – 西甌 ). Đa số những cái tên này sống sót được đến những thời đế chế sơ khai ở Trung Quốc và hoàn toàn có thể được lý giải gần đúng là những nhóm văn hóa truyền thống .Theo huyền sử của Nước Ta, một trăm người con của Lạc Long Quân và Âu Cơ là tổ tiên của những dân tộc Bách Việt. Lãnh thổ nước Văn Lang ( hay Lĩnh Nam ) của những Hùng Vương, theo huyền sử cũng trùng với vùng đất Bách Việt. [ 5 ] Các vật chứng về ngôn ngữ học cho thấy Vietic Nguyên thủy ( Proto-Vietic ), ngôn từ tổ tiên của tiếng Việt, tiếng Mường, Chứt, tiếng Thavưng ( Thaveung ), Cuối, … có nguồn gốc từ những tỉnh Khammouane và Bolikhamxay thuộc Lào với một số ít phân bổ qua sườn bên kia của dãy Sai Phou Louang ( Annamite ) ( tức dãy Trường Sơn ), phía bắc đến Nghệ An và phía đông đến Quảng Bình, nghĩa là xa về phía nam của đồng bằng sông Hồng. [ note 1 ] [ note 2 ] [ note 3 ]

Đặc điểm và phân loại[sửa|sửa mã nguồn]

Nhận thấy những điểm độc lạ quan trọng giữa những nhóm tộc Việt, những học giả Trung Quốc đã nỗ lực phân loại những nhóm Việt khác nhau, thường dựa trên phép gọi tên của những học giả Hán cổ hơn. Ở phía Nam, vùng Quảng Đông, Quảng Tây, vùng đất mà từ thời nhà Tần đã thường được gọi là Lĩnh Nam, người Hán đã xác lập những nhóm với tên Dương Việt, Tây Âu, Lạc Việt, Ư Việt, Điền Việt, Dạ Lang, v.v.. Vào đầu thời nhà Hán, Bách Việt được chia thành những nhóm / vương quốc, trong đó : Đông Âu ( 東甌 ), Mân Việt ( 閩越 ) và Nam Việt ( 南越, gồm có cả Tây Âu, Lạc Việt ) là những nhóm chính với những ranh giới đơn cử, nhà Hán đã nỗ lực phân loại một cách rất mạng lưới hệ thống :
Cho đến gần đây, những học giả Trung Quốc mới khởi đầu cố gắng nỗ lực phân biệt những nhóm một cách tráng lệ hơn. Trong khi nhiều học giả vẫn dựa quá nhiều vào việc trích dẫn những sách cổ, những hiệu quả khảo cổ học gần đây đã khởi đầu đơn giản hóa quy trình nghiên cứu và phân tích .Một số học giả [ 6 ] [ 7 ] liệt kê những đặc thù văn hóa truyền thống của những nhóm tộc Việt như sau :

  1. Tục cắt tóc ngắn và xăm mình
  2. Xây nhà sàn
  3. Trang phục đặc trưng bởi quần ngắn hoặc váy quấn (kilt) và đầu đội khăn xếp (turban)
  4. Chế độ ăn nhiều sò hến và ếch
  5. Tục nhổ răng, thường là răng nanh hoặc răng cửa trên
  6. Tục lệ người cha tham gia quá trình đỡ đẻ, sau đó chăm sóc con nhỏ để người mẹ quay lại với việc làm đồng
  7. Đúc và sử dụng trống đồng trong các nghi lễ
  8. Bói bằng xương chim, đặc biệt là xương gà
  9. Thờ vật tổ, đặc biệt là chim, bò sát, và cóc/ếch
  10. Tục táng trên vách đá
  11. Sử dụng nhiều đến thuyền bè và điêu luyện về thủy chiến
  12. Hình dáng hình học của đồ gốm sứ
  13. Kỹ thuật dệt phát triển cao

Tuy nhiên, không phải toàn bộ những đặc thù trên đều có ở mỗi nhóm tộc Việt. Chẳng hạn, người Việt ven biển phía Đông Nam Trung Quốc, cũng như ở Nước Ta, sử dụng rìu đá có vai, còn người ở vùng biển phía Bắc và xa phía Tây Nam Trung Quốc thì không .Một số nhà nghiên cứu và điều tra cho rằng cách phân loại hữu dụng nhất là chia những tộc Việt thành hai nhánh :

  • Nhóm Bắc, phân bố khắp vùng Trung và Bắc Quảng Đông, nối với vùng Bắc và Đông Quảng Tây, và trong thời kỳ đầu còn trải dài lên phía Bắc tới Phúc Kiến, Giang Tây, Chiết Giang và Nam Giang Tô.
  • Nhóm Nam, với địa bàn trải dài tới vùng mà ngày nay là Tây Nam Quảng Đông, Nam và Tây Quảng Tây, và Bắc Việt Nam.

Các kết quả khảo cổ học có hỗ trợ cho cách phân chia đơn giản này. Các cổ vật đặc trưng cho nhóm thứ nhất, nhóm Bắc, bao gồm đồ gốm hình học (geometric pottery), xẻng đá lớn (large stone shovel), và đồ đồng kiểu Sở. Đặc điểm của nhóm thứ hai, nhóm Nam, là các đồ đồng kiểu tây nam, việc sử dụng các loại dụng cụ đồ đá đa dạng, hầu như không thấy đồ gốm hình học và xẻng đá lớn [8]. Nhóm phía Nam bắt đầu từ Việt Nam và kéo dài theo vùng ven biển lên tới khu vực Tây Nam tỉnh Quảng Đông.[9] Phát triển từ các nhóm văn hóa thời đại đồ đá cũ bản địa, sự tiếp nối của nhóm này đã được ghi nhận. Đó là các xã hội phát triển cao với một nền tảng nông nghiệp và một bộ đầy đủ các loại đồ gốm và đồ đá. Một điểm khác biệt rõ nét khác để phân tách hai nhóm chính là sự phát triển của một trong những loại cổ vật quan trọng nhất của khu vực: trống đồng được tìm thấy chủ yếu ở các vùng Vân Nam, Quảng Tây, và miền Bắc Việt Nam. Xem thêm bài Trống đồng.

Hướng tới một phân loại đơn cử hơn, những nhà học giả khác đã sử dụng cách chia ba để phân tách những nhóm văn hóa truyền thống Việt. Ba nhóm này gồm có :
Tuy hai nhóm Tây Âu ( phía Tây Nam ) và Lạc Việt ( phía Đông Nam ) hoàn toàn có thể xếp vào một nhóm khi phân biệt với nhóm Việt phía Bắc, giữa hai nhóm này cũng có những điểm độc lạ quan trọng về Lever tăng trưởng. Địa lý là một tác nhân quan trọng để lý giải sự độc lạ này. Phía Tây là vùng đồi núi, do đó, giao thông vận tải liên lạc khó khăn vất vả và những phong phú địa phương hoàn toàn có thể được bảo tồn vĩnh viễn hay liên tục tăng trưởng. Ở miền Đông Nam và những khu vực ven biển, giao thông vận tải liên lạc thuận tiện hơn, do đó, sự xâm nhập của những văn hóa truyền thống bên ngoài cũng thuận tiện hơn, và theo thời hạn, những phong phú văn hóa truyền thống địa phương có khuynh hướng tăng trưởng về phía một dạng văn hóa truyền thống chung. Theo những hiệu quả khảo cổ học, tuy chịu ảnh hưởng tác động rõ ràng bởi những nhóm văn hóa truyền thống vùng Đông Nam Trung Quốc và Nước Ta, những nhóm văn hóa truyền thống vùng Tây Nam Trung Quốc biểu lộ những độc lạ địa phương điển hình nổi bật cho thấy một tiến trình tăng trưởng thấp hơn, đặc biệt quan trọng về kinh tế tài chính nông nghiệp .

Thời tiền sử[sửa|sửa mã nguồn]

Bên cạnh những di chỉ khảo cổ về những nền văn hóa truyền thống Hòa Bình ( 9000 – 5600 TCN ) và Bắc Sơn ( 8300 – 5900 TCN ) tại Nước Ta, ở phía Nam Trung Quốc cũng có những di chỉ khảo cổ được cho là của những tộc người Bách Việt cổ bản địa, những di chỉ ở Quảng Tây có vẻ như có tương đương với những di chỉ tại miền bắc Nước Ta .Hai khu vực khảo cổ thời Đồ Đá Mới được biết nhiều đến ở Quảng Tây là động Bailian gần Liễu Châu ( 柳州 ) và Zhenpi Yan gần Quế Lâm ( 桂林 ). Các vật phẩm tìm thấy tại Bailian Dong được xác lập theo định tuổi bằng cacbon-14 cách đây khoảng chừng từ 30.000 đến 7.500 năm. Còn niên đại tại Zhenpi Yan được xác lập vào khoảng chừng 10.000 năm trước. Có hơn 400 mộ được cho là của tổ tiên người Tráng đã được phát hiện ở vùng này. Trong những mộ này, xác người được chôn ở tư thế nằm co, một kiểu chôn rất hiếm thấy ở Trung Quốc nhưng lại được tìm thấy rất nhiều ở Nước Ta. Theo Jeffrey Barlow, [ 11 ], những người thổ dân của vùng này có nguồn gốc ở phía Nam và có mối quan hệ thân mật với những nền văn hóa truyền thống Hòa Bình và Bắc Sơn ở Nước Ta .Ở vùng Nam Ninh thuộc phía Tây Nam Quảng Tây, người ta tìm thấy những di chỉ với vỏ sò hến nước ngọt lẫn trong lớp tro nhà bếp. Các di chỉ này thường nằm ven bờ những khúc sông, gần những khu đất phẳng phiu, nhà thường quay sống lưng vào đồi núi. Tại nhiều khu vực, những nhà khảo cổ học cũng tìm được mộ. Tuy nhiên, ngoài kiểu chôn nằm co thông dụng, còn có những kiểu khác như nằm thẳng hoặc nằm nghiêng. Đặc biệt là những kiểu táng phong phú này lại được tìm thấy tại cùng một khu vực .Rìu đá có vai, đặc trưng của những di chỉ Đồ đá mới tại Quảng Đông và Bắc Nước Ta, cũng được tìm thấy tại những khu vực trên, nhưng được tìm thấy nhiều hơn theo hướng xuôi theo sông .Cùng với những loại di chỉ, sự phân bổ trên cho thấy ở phía Đông Nam những nền văn hóa truyền thống địa phương phức tạp và có tính kết nối hơn là phía Tây Nam. Sự độc lạ này hoàn toàn có thể được lý giải bằng điều kiện kèm theo địa lý : vùng Tây Nam nhiều đồi núi hơn nên những nền văn hóa truyền thống ở đây khó giao lưu với nhau hơn .

Dòng di cư của người Hán và chiếm đất[sửa|sửa mã nguồn]

Kiếm bằng đồng xanh có hình đầu người Bách Việt

Từ thế kỷ IX trước Công nguyên, hai nhóm Việt ở phía Bắc, Câu Ngô và Ư Việt, bị ảnh hưởng ngày càng nhiều bởi láng giềng Trung Hoa (người Hán) ở phía Bắc. Hai nước này, một nước có lãnh thổ ở phía Nam Giang Tô, nước kia ở vùng Bắc Chiết Giang. Giới quý tộc lãnh đạo học chữ Hán, tiếp nhận các thể chế chính trị và kỹ thuật quân sự Trung Hoa. Người ta đã cho rằng sự thay đổi về văn hóa này là do Tể tướng nước Ngô là Ngô Thái Bá (吳太伯) – một vương tử của nhà Chu đã chạy về phía Nam lánh nạn. Vùng đất đầm lầy ở phía Nam đã mang lại cho Câu Ngô và Ư Việt những đặc điểm độc đáo. Họ không chú trọng vào làm ruộng mà dựa nhiều hơn vào nghề thủy sản (aquaculture). Giao thông đường thủy có tầm quan trọng lớn ở phía Nam, do đó hai nước này đã tiến lên trình độ cao về kỹ thuật đóng tàu thuyền và kỹ thuật thủy chiến. Họ còn được biết đến với những thanh bảo kiếm.

Vào thời Xuân Thu Chiến Quốc, hai nước này, bấy giờ có tên là Ngô và Việt, đã tham gia ngày càng sâu vào chính trị Nước Trung Hoa. Năm 512 TCN, Ngô đánh Sở – nước lớn nhất ở miền Trung sông Dương Tử. Một chiến dịch tựa như đã diễn ra vào năm 506, lần này Ngô chiếm được kinh đô của Sở – thành Dĩnh ( 郢 ). Cũng năm đó, cuộc chiến tranh nổ ra giữa Ngô và Việt và tiếp nối thêm 3 thập kỷ nữa. Năm 473 TCN, Việt Vương Câu Tiễn ( 雒句踐 – Lạc Câu Tiễn ) sau cuối đã vượt mặt nước Ngô và được những nước phía Bắc là Tề và Tấn ( 晉 ) công nhận. Năm 333 TCN, đến lượt Việt bị Sở diệt .
Bản đồ những khu vực lẻ tẻ do nhà Tần chiếm được của những nhóm tộc Bách Việt ở phía Nam sông Dương Tử sau năm 210 TCN .

Sau khi Tần Thủy Hoàng thống nhất Trung Hoa, vùng đất của Bách Việt bị nhập vào đế quốc Trung Hoa. Quân Tần còn tiến xa hơn về phía Nam dọc theo sông Tương (湘江) tới vùng đất nay là Quảng Đông và thiết lập các quận dọc theo các tuyến giao thông chính. Trong suốt thời nhà Hán, có hai nhóm Việt được nhắc đến, đó là Nam Việt ở phía cực Nam, sống chủ yếu tại các vùng Quảng Đông, Quảng Tây, và miền Bắc Việt Nam; và nhóm Mân Việt ở phía Đông Bắc, tập trung tại sông Mân Giang (閩江) ở vùng Phúc Kiến ngày nay.

Quá trình Hán hóa những dân tộc này được triển khai bởi sự tích hợp giữa sức mạnh quân sự chiến lược đế quốc và định cư của người Hán. Các khó khăn vất vả về vận tải đường bộ và thủy thổ phương Nam đã làm cho việc chiếm đất và ở đầu cuối là đồng điệu những dân tộc Việt diễn ra một cách lờ đờ. Khi người Hán đến tiếp cận với những dân tộc Việt địa phương, họ thường giành lấy quyền trấn áp chủ quyền lãnh thổ hoặc khuất phục dân địa phương bằng đấm đá bạo lực. Khi Hai Bà Trưng khởi nghĩa vào năm 40, tướng Mã Viện của nhà Hán đã đem một lực lượng gồm 20.000 quân đến đánh dẹp. Trong khoảng chừng từ năm 100 đến 184 đã có không dưới 7 cuộc nổi dậy bằng quân sự chiến lược, nhà Hán đã thường phải dùng đến những hoạt động giải trí phòng vệ mạnh .Khi dân nhập cư người Hán tăng dần, những tộc Việt từ từ bị buộc phải chuyển đến những vùng đất xấu hơn ở khu vực miền núi. Tuy nhiên, không giống với những dân tộc du mục ở miền Trung Á, ví dụ điển hình người Hung Nô hoặc người Tiên Ti ( 鮮卑 ), những dân tộc Việt chưa khi nào là mối rình rập đe dọa lớn so với sự bành trướng hay quyền trấn áp của người Hán. Đôi khi, họ thực thi những cuộc tiến công quy mô nhỏ vào vùng định cư của người Hán – những nhà sử học truyền thống cuội nguồn của Trung Quốc gọi đây là ” những cuộc làm mưa làm gió “. Về phần mình, người Hán coi những dân tộc Việt chỉ là những tộc người rất kém văn minh và có khuynh hướng gây chiến lẫn nhau .Tuy nhiên, dưới đời nhà Tần và nhà Hán, những tộc Bách Việt vẫn cư ngụ ở vùng đất cũ của họ với những tổ chức triển khai xã hội và chính trị của riêng họ, sự quản lý của chính quyền sở tại người Hán chỉ là trên danh nghĩa. Từ thế kỷ IV, khi Trung Quốc khởi đầu bị những tộc du mục phương Bắc đánh chiếm – những người đã chiếm được hàng loạt vùng Bắc Trung Quốc và thiết lập Ngũ Hồ thập lục quốc và Bắc triều, cuộc chiến tranh đã gây ra những đợt lớn dân di cư từ phía Bắc về đổ về Nam Trung Quốc. Điều này đã tăng cường quy trình Hán hóa ( giao thoa văn hóa truyền thống giữa người Bách Việt và người Hán ) ở vùng Nam Trung Quốc, dân cư địa phương đã từ từ bị nhập vào văn hóa truyền thống Hán hoặc phải dời đi nơi khác. Theo thời hạn, từ ” Bách Việt ” đã không còn được sử liệu của Trung Quốc nhắc đến. Phần nhiều những tộc Bách Việt đã bị Hán hóa và giống hệt với người Hán ( hoặc nói cách khác, người Hán di cư làm phong phú và đa dạng thêm văn hóa truyền thống Bách Việt phía nam Trung Hoa ). Một số trở thành tổ tiên của những dân tộc thiểu số như người Tráng, người Bố Y ( 布依族 ), người Đồng ( 侗族 ), người Hỏa ( 火族 ) … ở miền Nam Trung Quốc .Trong khi hầu hết những dân tộc Bách Việt sau cuối đã bị đồng điệu vào nền văn hóa truyền thống Hán, người Việt, hậu duệ trực tiếp của nhóm Lạc Việt, đã giữ được truyền thống dân tộc của mình và sau cuối thoát khỏi sự thống trị của Trung Quốc vào thế kỷ X. [ 12 ] [ note 3 ]

Di sản của Bách Việt[sửa|sửa mã nguồn]

Sự sụp đổ của nhà Hán và tiến trình phân loại sau đó đã đẩy nhanh quy trình Hán hóa. Các quá trình không ổn định và cuộc chiến tranh ở vùng phía bắc Trung Quốc, như là Nam Bắc triều và trong thời nhà Tống đã dẫn đến nhiều cuộc di dân lớn của người Hán. Hôn nhân giữa những sắc tộc và tiếp xúc giữa những nền văn hóa truyền thống đã dẫn đến sự trộn lẫn của người Hán và những dân tộc khác ở phía nam. Vào thời nhà Đường, từ ” Việt ” đã gần như trở thành một địa điểm hơn là một từ mang tính văn hóa truyền thống. Chẳng hạn, trong thời Ngũ Đại Thập Quốc, một nước tại vùng ngày này là tỉnh Chiết Giang đã dùng tên nước là Ngô Việt. Cũng giống như vậy, từ ” Việt ” trong ” Nước Ta ” có gốc từ chữ ” Việt ” ( 越 ) này .

Ảnh hưởng của văn hóa Bách Việt đối với văn hóa Trung Hoa chưa được người Hán khẳng định một cách chính thức, nhưng rõ ràng ảnh hưởng đó là đáng kể. Các ngôn ngữ của những quốc gia cổ như Ngô và Việt đã hình thành nền tảng cho tiếng Ngô hiện đại (吳語 – Ngô văn) và ở một mức độ nào đó cũng là nền tảng cho tiếng Mân (閩方言)[cần dẫn nguồn] – các ngôn ngữ của vùng Phúc Kiến[cần dẫn nguồn]. Các nhà nhân học ngôn ngữ cũng đã khẳng định rằng một số lượng lớn các từ trong tiếng Trung Quốc có nguồn gốc từ các từ Việt cổ. Một ví dụ là từ “giang” (江), nghĩa là “sông”. Các con sông ở phía Bắc Trung Quốc đều được gọi là “hà” (河), trong khi các con sông ở phía Nam Trung Quốc được gọi là “giang” (江). Dấu vết của ngôn ngữ Việt, đặc biệt là cấu trúc “tính từ đi sau danh từ” (ngược lại với tiếng Trung Quốc) vẫn còn lại trong các tác phẩm văn thơ kinh điển của Trung Quốc như Kinh Thi[13], và trong tên gọi của các vị thần/vương truyền thuyết mà người Trung Quốc coi là của họ như Thần Nông, Đế Nghiêu, Đế Thuấn, Đế Khốc [14].

Ở một mức độ nào đó, một số dấu vết còn lại của các dân tộc Bách Việt và văn hóa của họ còn có thể được thấy trong một số dân tộc thiểu số ở Trung Quốc, đặc biệt là người Tráng, và nhiều dân tộc ở Việt Nam[cần dẫn nguồn].

Một số học giả đặt giả thuyết rằng Kinh Dịch là mẫu sản phẩm của nền văn minh Thần Nông ở phía Nam sông Dương Tử ( nghĩa là thuộc vùng đất Bách Việt ). Có người còn cho rằng đây là mẫu sản phẩm của người Âu Việt và Lạc Việt [ 15 ] [ 16 ] [ 17 ] [ 18 ] [ 19 ], với những lập luận ví dụ điển hình như : hoàn toàn có thể thấy 1 số ít khái niệm giống như Kinh Dịch được mã hóa trên những họa tiết trống đồng và tranh Đông Hồ ; một số ít tên quẻ cũng như diễn giải quẻ của người Trung Quốc từ xưa tới nay nhiều lúc còn rất mơ hồ …Tuy nhiên, những giả thuyết ở trên đều mang tính suy diễn chủ quan, vẫn chưa thoát khỏi sự ràng buộc của thần thoại cổ xưa hư cấu và cũng chưa tìm được những vật chứng khảo cổ để chứng tỏ, nên chưa đủ sức thuyết phục ngay cả so với giới học giả trong nước Nước Ta. Mặt khác, so sánh niên đại thì những giả thuyết này bộc lộ sự vô lý : trống đồng của người Việt có niên đại cổ nhất là khoảng chừng gần 2.800 năm trước, tranh Đông Hồ thì chỉ mới Open vài trăm năm trước, trong khi những yếu tố của Kinh Dịch đã được người Trung Quốc ghi lại trên giáp cốt văn từ thời nhà Thương ( một triều đại tiếp nối nhà Hạ được công nhận là khởi đầu Lịch sử Nước Trung Hoa ) cách đây 3.500 năm rồi, thêm nữa tiếng Việt chịu tác động ảnh hưởng lớn từ Hán-Việt ( từ tiếng kinh đô Trường An được dùng làm tiếng Lingua franca vào thời nhà Đường để đọc chữ Hán ) nên càng không có địa thế căn cứ để nói rằng Kinh Dịch là phát minh sáng tạo của người Việt .

Cách dùng văn minh[sửa|sửa mã nguồn]

Trong tiếng Trung Quốc văn minh, những chữ ” 越 ” và ” 粵 ” là khác nhau. Chữ thứ nhất thường được dùng để chỉ vùng đất nguyên thủy của Vương quốc Việt, một khu vực phía bắc của Chiết Giang và Thượng Hải, đặc biệt quan trọng là những khu vực xung quanh Thiệu Hưng và Ninh Ba. Hát tuồng Chiết Giang, ví dụ điển hình, được gọi là ” Việt kịch ” ( 越劇 ). Chữ ” 越 ” cũng được dùng để chỉ Nước Ta ( 越南 ). Chữ thứ hai ” 粵 ” ( yuè ) được dùng làm tên gọi tắt của tỉnh Quảng Đông. Tiếng Quảng Đông, được sử dụng tại Quảng Đông, Quảng Tây, Hồng Kông, Ma Cao và trong nhiều hội đồng Hoa kiều ở những nước trên quốc tế, còn được gọi là ” Việt ngữ ” ( 粵語 ) .Trong chữ Hán – Nôm mà người Nước Ta sử dụng, chữ ” 越 ” cũng được dùng trong tên Nước Ta – ” 越南 ” .
Nước Việt, nước Ngô và nước Sở thời Xuân Thu có dân cư địa phương là những bộ tộc Bách Việt. Do vị trí địa lý nên họ là những nhóm Bách Việt tiếp xúc sớm nhất với người Nước Trung Hoa, và đã mở màn ” Trung Hoa hóa ” từ thời nhà Thương. Sử ký chép rằng vua của 3 nước này đều là quý tộc từ Nước Trung Hoa di cư đến rồi lập quốc tại đây, và họ đều được Nhà Chu phong tước để trở thành chư hầu. Cho đến thời Xuân Thu thì dân cư địa phương tại những nước này đã ” Trung Hoa hóa ” khá nhiều, tuy nhiên họ vẫn giữ lại 1 số ít nét văn hóa truyền thống riêng, khác với người Nước Trung Hoa ở những vùng khác .Chiến Quốc sách miêu tả về người nước Việt ( Ư Việt ) và nước Ngô thời Xuân Thu ( nay thuộc những tỉnh Giang Tô, Chiết Giang – Trung Quốc ) như sau :

Người Ư Việt để tóc ngắn và xăm trổ trên người, vai phải để trần và buộc chặt quần áo bên trái. Ở nước Ngô, họ đánh răng đen và làm cho khuôn mặt sần sùi, họ đội những chiếc mũ làm bằng da cá và [ quần áo ] được khâu lại bằng một chiếc dùi .Chiến Quốc sách

Người Hán gọi các dân tộc “man rợ” không phải người Hán khác nhau ở miền nam Trung Quốc là “Bách Việt”, nói rằng họ có những thói quen thích ứng với nước, cắt tóc ngắn và xăm mình.[21] Người Hán cũng nói rằng ngôn ngữ của họ giống như “súc vật kêu” và họ thiếu luân lý, khiêm tốn, văn minh và văn hóa.[22][23] Theo lời kể của một người Hán nhập cư vào thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên: Người Việt cắt tóc ngắn, xăm trổ đầy mình, sống trong những rặng tre, không thành thị hay làng mạc, không sở hữu cung tên, ngựa hay xe ngựa.”[24][25][26] Họ cũng nhuộm đen răng.

Về mặt quân sự chiến lược, những nước Việt và Ngô thời Xuân Thu khác với những vương quốc Hán tộc khác vì họ chiếm hữu thủy quân. Không giống như những nhà nước khác của Trung Quốc thời đó, họ cũng đặt tên cho thuyền và kiếm. Một văn bản Trung Quốc miêu tả nước Việt thời Xuân Thu đã sử dụng thuyền làm xe và mái chèo làm ngựa của họ. Vùng đất đầm lầy ở phía nam đã tạo cho người Câu Ngô và Ư Việt những đặc thù riêng không liên quan gì đến nhau. Theo Robert Marks, những tộc Bách Việt sống ở khu vực ngày này là tỉnh Phúc Kiến kiếm sống đa phần từ đánh cá, săn bắn và 1 số ít mô hình canh tác nương rẫy. Trước khi người Hán di cư từ phương bắc đến, những bộ tộc Bách Việt trồng lúa nước, đánh cá và đốt nương làm rẫy, thuần hóa trâu nước, kiến thiết xây dựng nhà sàn, xăm mặt và thống trị những vùng ven biển từ bờ biển đến những thung lũng phì nhiêu ở vùng núi trong nước. [ 32 ] [ 33 ] [ 36 ] Giao thông đường thủy là tối quan trọng ở phía Nam, vì thế hai nước Ngô và Việt đã trở nên tiên tiến và phát triển trong việc đóng tàu và tăng trưởng công nghệ tiên tiến cuộc chiến tranh hàng hải, lập map những tuyến đường thương mại đến những bờ biển phía Đông của Trung Quốc và Khu vực Đông Nam Á. [ 39 ] [ 40 ]

Nước Việt thời Xuân Thu nổi tiếng về kiếm thuật và sản xuất những thanh kiếm tốt. Theo Ngô Việt Xuân Thu, Việt vương Câu Tiễn đã gặp một nữ kiếm sĩ tên là Nanlin (Việt nữ), người đã thể hiện sự tinh thông kiếm thuật và vì vậy ông đã sai năm người tùy tướng của mình học hỏi kiếm thuật của cô. Kể từ đó, môn kiếm thuật này được biết đến với cái tên “Việt Nữ Kiếm”. Người Việt cũng được biết đến với việc sở hữu những thanh kiếm thần bí có sức mạnh bùa chú của rồng hoặc các sinh vật lưỡng cư khác.

Người phụ nữ đang đi về phía bắc để yết kiến vua [ Câu Tiễn của nước Việt ] thì gặp một ông già trên đường, ông ta tự trình làng mình là Lãnh chúa Nguyên. Anh ta hỏi người phụ nữ : ” Tôi nghe nói rằng cô giỏi kiếm thuật, tôi muốn được thấy tận mắt. ” Người phụ nữ nói : ” Tôi không dám giấu giếm điều gì ; thưa ngài, ngài hoàn toàn có thể thử thách tôi. ” Lãnh chúa Nguyên sau đó đã chọn một cây trúc, phần ngọn của nó đã bị héo. Anh ta bẻ [ những chiếc lá ] và ném chúng xuống đất nhưng người phụ nữ đã nhặt được chúng [ trước khi chúng rơi xuống đất ]. Lãnh chúa Nguyên sau đó nắm lấy đầu dưới của cây tre và đâm người phụ nữ. Cô phản đòn, họ đánh nhau ba trận và ngay khi người phụ nữ nâng cây gậy để tiến công anh ta, Lãnh chúa Nguyên bay vào ngọn cây và trở thành một con vượn trắng ( Nguyên ) .Ngô Việt Xuân Thu

Chiến Quốc sách có đề cập đến chất lượng cao của kiếm phương nam và khả năng chém xuyên qua trâu, ngựa, bát, chậu nhưng sẽ vỡ nếu chém trúng cột hoặc đá. Kiếm của nước Ngô và nước Việt được đánh giá cao và những người sở hữu chúng hầu như không bao giờ sử dụng chúng vì sợ hư hại. Tuy nhiên, ở nước Ngô và nước Việt, những thanh kiếm này là bình thường và được đối xử kém tôn kính hơn. Việt Tuyệt Thư (Ghi chép về những thanh kiếm quý) đề cập đến một số thanh kiếm nổi danh: Trạm Lư (湛卢), Haocao (Dũng cảm), Cự Khuyết (巨阙), Lutan (Màn sương), Thuần Quân (纯钧), Thắng Tà (胜邪), Ngư Trường (鱼肠), Long Uyên (龙渊), Thái A (泰阿) và Công Bố (工布). Nhiều thanh danh kiếm trong số này được rèn bởi thợ rèn kiếm người Việt là Âu Dã Tử.

Kiếm giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong văn hóa truyền thống của những vương quốc Ngô và Việt cổ đại. Truyền thuyết về thanh kiếm được ghi lại ở đây sớm hơn và chi tiết cụ thể hơn nhiều so với bất kể vùng nào khác của Trung Quốc và điều này phản ánh cả sự tăng trưởng của công nghệ tiên tiến sản xuất kiếm phức tạp và tầm quan trọng của những lưỡi kiếm này trong nền văn hóa truyền thống cổ đại ở miền Nam Trung Quốc. Cả Ngô và Việt đều nổi tiếng trong số những nước đương thời về số lượng và chất lượng của những thanh kiếm mà họ sản xuất, nhưng mãi đến sau này, vào thời nhà Hán, thần thoại cổ xưa về chúng mới lần tiên phong được tích lũy. Những câu truyện này đã trở thành một phần quan trọng của truyền thuyết thần thoại Trung Quốc và trình làng những thợ rèn lịch sử một thời như Can Tương 干將 và Mạc Tà 莫耶 trong những câu truyện nổi tiếng trong nhiều thiên niên kỷ. Những câu truyện này sẽ giữ cho khét tiếng của nghề rèn kiếm của nước Ngô và Việt sống sót, nhiều thế kỷ sau khi những vương quốc này biến mất và thực sự vào một thời kỳ mà kiếm đã trở nên trọn vẹn lỗi thời ngoài mục tiêu nghi lễ bởi sự tăng trưởng của công nghệ tiên tiến quân sự chiến lược .— Olivia Milburn

Ngay cả sau khi Ngô và Việt được hòa nhập vào các triều đình lớn hơn ở Trung Quốc, ký ức về những thanh kiếm của họ vẫn còn tồn tại. Vào thời nhà Hán, Việt vương Lưu Tỵ (195-154 TCN) có một thanh kiếm mang tên Ngô Kiếm để tôn vinh lịch sử chế tác kim loại ở vương quốc của ông.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Tiếng Việt :
Tiếng Anh :

Bài viết liên quan
Bài Mới Nhất