Công nghiệp văn hóa Việt Nam: Bức chân dung khuyết

ĐBQH Bùi Hoài Sơn – ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, giáo dục của Quốc hội – nêu quan điểm trong buổi tranh luận chiều 25-10 – Ảnh : Website Bộ Văn hóa – thể thao và du lịchChúng ta đang sống sót tổng thể những ngành thẩm mỹ và nghệ thuật nhưng lại chưa có những ngành công nghiệp văn hóa đúng nghĩa .PGS.TS Bùi Hoài Sơn

Đâu là lực lượng sản xuất của công nghiệp văn hóa? Câu hỏi căn bản tưởng chừng không cần thiết phải đặt ra này lại là câu hỏi mà bản Chiến lược năm 2016 cũng cùng các biện giải của các nhà quản lý đã trả lời bằng một bức chân dung khuyết về chủ thể công nghiệp văn hóa Việt Nam.

Bắt đầu từ định nghĩa

Công nghiệp văn hóa – theo định nghĩa của UNESCO và Hiệp ước chung về thuế quan và mậu dịch GATT – là một phần của ngành công nghiệp phát minh sáng tạo, được hình thành từ sự phối hợp của sự phát minh sáng tạo, quy trình sản xuất và phân phối sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ thuộc về văn hóa và thường được những quyền sở hữu trí tuệ bảo vệ .Không gian tăng trưởng của công nghiệp văn hóa là văn hóa, nghệ thuật và thẩm mỹ, tuy nhiên quy trình tạo thành mẫu sản phẩm công nghiệp văn hóa không dừng lại ở sáng tạo tác phẩm, mà mở màn từ phát minh sáng tạo để một tiến trình sản xuất, đóng gói, phân phối và lưu thông được quản lý và vận hành, tạo nên nguồn lệch giá và quyền lợi trực tiếp cũng như gián tiếp cho những chủ thể trong tiến trình đó .Các ngành công nghiệp văn hóa là những nghành nghề dịch vụ sử dụng kĩ năng phát minh sáng tạo, vốn văn hóa phối hợp với công nghệ tiên tiến và kiến thức và kỹ năng kinh doanh thương mại để tạo ra những mẫu sản phẩm và dịch vụ văn hóa. Như vậy, việc sống sót những ngành nghệ thuật và thẩm mỹ không bảo vệ rằng những ngành này đã đương nhiên trở thành những ngành công nghiệp văn hóa .Đây là nguyên do tại sao tất cả chúng ta thấy dù tất cả chúng ta đang sống sót toàn bộ những ngành nghệ thuật và thẩm mỹ nhưng lại chưa có những ngành công nghiệp văn hóa đúng nghĩa của nó. Để có những ngành công nghiệp văn hóa, tất cả chúng ta cần quy tụ và liên kết rất đầy đủ 4 thành tố là năng lực phát minh sáng tạo, vốn văn hóa phối hợp với công nghệ tiên tiến và kiến thức và kỹ năng kinh doanh thương mại cho những mẫu sản phẩm và dịch vụ văn hóa .Điều này có nghĩa là, để hình thành một ngành công nghiệp điện ảnh ví dụ điển hình, tất cả chúng ta phải có sự link một cách đồng điệu, chuyên nghiệp giữa thành phần phát minh sáng tạo điện ảnh là đạo diễn, biên kịch, diễn viên …, khai thác giá trị văn hóa của dân tộc bản địa, tích hợp với sử dụng những công nghệ tiên tiến tiên tiến và phát triển và kỹ năng và kiến thức kinh doanh thương mại là thiết kế xây dựng tên thương hiệu cho bộ phim, đạo diễn, diễn viên, tổ chức triển khai sự kiện, tăng trưởng người theo dõi …Đó là sự phối hợp thiết yếu để một bộ phim được sản xuất và ra thị trường trở thành một mẫu sản phẩm của công nghiệp điện ảnh .

PGS TS Bùi Hoài Sơn – ủy viên Thường vụ Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội, nguyên Viện trưởng Viện Văn hóa – Nghệ thuật Quốc gia

Ơ kìa TP.HN – khoảng trống phát minh sáng tạo do đạo diễn Nguyễn Hoàng Điệp sáng lập là điểm đến của những đơn vị sản xuất điện ảnh độc lập và cái nôi của nhiều dự án Bất Động Sản thử nghiệm được nhìn nhận cao. Nhà sáng lập cùng tập sự chi trả ngân sách duy trì khoảng trống bằng nguồn hỗ trợ vốn cho 1 số ít sự kiện và bằng cả nguồn thu từ bán cafe và thực phẩm chế biến sẵn – Ảnh : Nguyễn Hoàng Điệp trong khoảng trống Ơ kìa TP.HN do chính cô sáng lập

Chủ thể của công nghiệp văn hóa là ai?

Quả thực, tất cả chúng ta đang sống sót toàn bộ những ngành thẩm mỹ và nghệ thuật nhưng lại chưa có những ngành công nghiệp văn hóa đúng nghĩa. Thậm chí, tất cả chúng ta còn chưa xác lập được chủ thể của công nghiệp văn hóa là ai ?Tổ chức nhà nước hay doanh nghiệp tư nhân, hay nghệ sĩ, người làm văn hóa ? Đối tượng hướng tới của Chiến lược năm nay vẫn tập trung chuyên sâu vào những bộ, ngành, những cơ quan văn hóa – nghệ thuật và thẩm mỹ do những bộ, ngành TW và sở, ngành địa phương quản trị, và những văn nghệ sĩ, người làm văn hóa .

Và như vậy, phần lớn các nhiệm vụ, giải pháp đặt ra trong Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa được phê duyệt năm 2016 không tác động trực tiếp đến các ngành công nghiệp văn hóa bởi ngoài những câu chữ chung chung như “khuyến khích các doanh nghiệp”, “thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh trên thị trường”, doanh nghiệp công nghiệp văn hóa cũng như thị trường công nghiệp văn hóa hầu như không được đề cập đến… 

Thậm chí, việc đặt trách nhiệm ” nâng cao nhận thức của những doanh nghiệp trong việc góp vốn đầu tư cho văn hóa như là một phần kế hoạch kinh doanh thương mại và bộc lộ nghĩa vụ và trách nhiệm với xã hội, hội đồng ” còn biểu lộ nhận thức sai lầm đáng tiếc về công nghiệp văn hóa khi coi đây là một phần kế hoạch kinh doanh thương mại và phần nghĩa vụ và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp .Sản xuất và kinh doanh thương mại phân phối thưởng thức, dịch vụ văn hóa – thẩm mỹ và nghệ thuật là một ngành kinh tế tài chính sánh ngang những ngành công nghiệp khác như công nghiệp chế tạo máy, công nghiệp dệt may hay công nghiệp thực phẩm .Các doanh nghiệp công nghiệp văn hóa thiết kế xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh thương mại nhằm mục đích tiềm năng tạo ra mẫu sản phẩm và nguồn lệch giá khi cung ứng được những nhu yếu của thị trường. Và chính những doanh nghiệp này mới chính là chủ thể của ngành công nghiệp văn hóa .

Nói một cách cụ thể: 

Khi nói đến công nghiệp là nói đến tổ chức triển khai một cách có mạng lưới hệ thống, những tác phẩm văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ nay trở thành loại sản phẩm, dịch vụ được bảo vệ bởi bản quyền, hoàn toàn có thể được nhân rộng về quy mô, có sự phân loại lao động được chuyên môn hóa rõ ràng, được kinh doanh thương mại khai thác một cách có mạng lưới hệ thống .Lúc đó hoàn toàn có thể khởi đầu nói đến một nền công nghiệp văn hóa. Các đơn vị chức năng và cá thể làm văn hóa, thẩm mỹ và nghệ thuật cần được tổ chức triển khai theo quy mô doanh nghiệp, và hoạt động giải trí theo những quy luật quản lý và vận hành của thị trường, ra những quyết định hành động phát minh sáng tạo có tính đến những tài liệu tích lũy được từ công chúng tiềm năng là người mua mua và tiêu thụ loại sản phẩm văn hóa .

Ông Nguyễn Đình Thành – chuyên gia truyền thông và văn hóa

Các thiết chế văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ được Nhà nước thiết kế xây dựng để quản trị văn hóa hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến hướng đi cũng như năng lực tăng trưởng của công nghiệp văn hóa, hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến thị trường công nghiệp văn hóa, nhưng không hề tạo nên ngành công nghiệp văn hóa nếu không có doanh nghiệp .

Và đã là doanh nghiệp tham gia thị trường, cơ chế xin cho để giải ngân ngân sách nhà nước cho các bộ phim điện ảnh không chiếu rạp, cho các chương trình nghệ thuật không bán vé, cho các tượng đài nghìn tỉ để đọ với nắng mưa… với họ không tồn tại.

Và đã là doanh nghiệp công nghiệp văn hóa, việc giảng dạy và tự giảng dạy đội ngũ nhân sự để nâng cao năng lượng sản xuất kinh doanh thương mại, phân phối được nhu yếu về chất lượng loại sản phẩm theo những tiêu chuẩn quốc tế và theo yên cầu của thị trường là một bước bắt buộc của tiến trình phát minh sáng tạo, là yếu tố ” sống còn ” để sống sót trên trị trường công nghiệp văn hóa .Một trong những hoạt động giải trí về bình đẳng giới mà Ơ kìa Thành Phố Hà Nội tổ chức triển khaiTrả lời thắc mắc ” Trong Chiến lược tăng trưởng văn hóa đến năm 2030 mà Bộ Văn hóa – thể thao và du lịch đang kiến thiết xây dựng có xác lập phải kiến thiết xây dựng một nền công nghiệp văn hóa, bộ sẽ thiết kế xây dựng thế nào ? ” .Ngoài việc hoàn thành xong chủ trương pháp lý thì rất cần góp vốn đầu tư cho huấn luyện và đào tạo nguồn nhân lực trong nghành văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ mà lúc bấy giờ đang có nhiều khó khăn vất vả … Đòi hỏi bức thiết là phải nâng cao chất lượng giảng dạy nhân lực làm văn hóa văn nghệ .

Bộ trưởng Bộ Văn hóa – thể thao và du lịch Nguyễn Văn Hùng

Cùng quan điểm với bộ trưởng liên nghành, tháng 8-2019, ông Bùi Nguyên Hùng – cục trưởng Cục Bản quyền tác giả và Thứ trưởng Lê Quang Tùng cùng nhấn mạnh vấn đề một trách nhiệm trọng tâm để tiến hành những đề án thiết kế xây dựng tên thương hiệu vương quốc cho những ngành công nghiệp văn hóa là … liên tục điều tra và nghiên cứu, khảo sát, học tập kinh nghiệm tay nghề tại 1 số ít vương quốc có ngành công nghiệp văn hóa tăng trưởng .Hình như, nguồn nhân lực làm văn hóa văn nghệ hay đối tượng người dùng cần liên tục nghiên cứu và điều tra, khảo sát, học tập kinh nghiệm tay nghề tại những vương quốc tăng trưởng trong câu vấn đáp của những chỉ huy ngành, cũng như đối tượng người dùng được tu dưỡng, nâng cao nhiệm vụ trong những giải pháp được nêu trong kế hoạch là những chủ thể khác chứ không phải lực lượng doanh nghiệp đã và đang thực sự ” tham chiến “, giành giật thị trường trong nước từ những đế chế công nghiệp văn hóa đến từ Hollywood, Trung Quốc, Nước Hàn, càng không phải là những doanh nghiệp đã khởi đầu từng bước trên con đường đưa mẫu sản phẩm văn hóa Nước Ta ra thị trường quốc tế .Họ – những doanh nghiệp này không xuất hiện với đúng vai trò và nhu yếu tăng trưởng của mình trong bản Chiến lược năm năm nay, cũng không xuất hiện trong 11 đề án, chương trình cần trình Thủ tướng nhà nước và 11 đề án, chương trình do những bộ phê duyệt nhằm mục đích cụ thể hóa Chiến lược tăng trưởng văn hóa đến năm 2030 do Thủ tướng phê duyệt mới gần đây trong quyết định hành động 1909 ký ngày 12-11-2021 .Nhưng chính họ đã và đang dò dẫm những bước tiên phong để xây lên con đường tăng trưởng công nghiệp văn hóa Nước Ta .Thành tựu công nghiệp văn hóa được tạo nên từ khối kinh tế tài chính tư nhân nhưng những chủ thể dám góp vốn đầu tư vào công nghiệp văn hóa đang đối lập rất nhiều rủi ro đáng tiếc .PGS.TS Bùi Hoài Sơn trong bài phỏng vấn năm 2018, khi ông là viện trưởng Viện Văn hóa nghệ thuật và thẩm mỹ vương quốc Nước Ta, đã thẳng thắn nhìn nhận những thành tựu ghi nhận được trong nghành nghề dịch vụ công nghiệp văn hóa Nước Ta những năm gần đây hầu hết đến từ nỗ lực của những cá thể .

Nhưng những cá nhân dám đầu tư vào công nghiệp văn hóa đó phải đối diện với rất nhiều rủi ro:

“ Ví dụ như dù tất cả chúng ta rất vui mừng với sự nở rộ của quy mô khoảng trống phát minh sáng tạo thời hạn gần đây, nhưng mặt trái là số lượng khoảng trống phát minh sáng tạo biến mất cũng nhanh không kém so với số lượng mới sinh ra .Trong số 60 khoảng trống phát minh sáng tạo được thống kê vào năm năm nay, giờ gần như đã biến mất hết. 140 địa chỉ khoảng trống phát minh sáng tạo được thống kê vào năm 2018 là trọn vẹn mới và đang đối lập nguy cơ biến mất trong vòng … một năm ”. Công nghiệp văn hóa: Sự thành bại của các quốc gia TTO – Ngày 24-11 sẽ diễn ra Hội nghị văn hóa toàn nước. Tuổi Trẻ Online sẽ đăng tải nhiều bài viết về những yếu tố, nhân vật, sự kiện của công nghiệp văn hóa Nước Ta trong dòng tăng trưởng của công nghiệp văn hóa quốc tế qua góc nhìn đa diện.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Doanh Nghiệp