Vừa là đối tác, vừa là đối thủ – Báo Công an Nhân dân điện tử

Đó là cụm từ mà các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) dùng để miên tả về mối quan hệ giữa EU và Trung Quốc.

Tại Hội nghị cấp cao lần thứ 22 giữa hai bên theo hình thức trực tuyến vào chiều 22/6, quản trị Ủy ban châu Âu ( EC ) Ursula von der Leyen thẳng thừng công bố, quan hệ với Trung Quốc là một trong những mối quan hệ kế hoạch quan trọng nhất, đồng thời cũng là một trong những thử thách lớn nhất của EU .
Nội dung của Hội nghị lần này là nỗ lực xử lý những độc lạ và sẵn sàng chuẩn bị cho cuộc họp không bình thường của chỉ huy hai bên vào cuối năm với tham vọng ký kết Thỏa thuận Đầu tư tổng lực EU-Trung Quốc, như tiềm năng đã được hai bên nhất trí trong hội nghị cấp cao năm ngoái .
Tại hội nghị, quản trị Hội đồng châu Âu Charles Michel công bố Trung Quốc cần phải Open thị trường hơn nữa so với EU để cân đối lại thực trạng mà ông gọi là mối quan hệ thương mại không phù hợp giữa hai bên. Bà Von der Leyen thì cho biết hai bên đã không đạt được tiến triển như đã đề ra trong công bố của hội nghị cấp cao năm ngoái về nỗ lực xử lý những rào cản tiếp cận thị trường …

Từ trái qua phải: Thủ tướng Lý Khắc Cường, Chủ tịch Tập Cận Bình, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel và Chủ tịch EC Ursula von der Leyen.

Đại diện EU nhấn mạnh vấn đề “ một thỏa thuận hợp tác tồi không nằm trong lựa chọn ”, do đó phải cần thêm thời hạn, cho rằng hai bên cần tuân thủ những cam kết ngay lập tức và phía Trung Quốc cần có tham vọng lớn hơn nhằm mục đích kết thúc cuộc đàm phán về thỏa thuận hợp tác góp vốn đầu tư .
Trong khi đó, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường chứng minh và khẳng định Bắc Kinh “ dành nhiều tận tâm ” để lan rộng ra và cam kết tạo ra một môi trường tự nhiên kinh doanh thương mại theo khuynh hướng thị trường mang tầm cỡ quốc tế với khung pháp lý tương thích cho những doanh nghiệp từ toàn bộ những nước, đồng thời nói thêm rằng, những công ty châu Âu đã được hưởng nhiều quyền lợi .

Bắc Kinh hy vọng EU cũng sẽ mở cửa thị trường đầu tư và thương mại của khối và nới lỏng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với Trung Quốc để tạo thuận lợi cho việc phát triển thương mại công nghệ cao song phương. Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng tuyên bố Trung Quốc là “đối tác chứ không phải đối thủ” của EU, vì Bắc Kinh sẽ tiếp tục tăng cường cải cách và mở rộng mở cửa, sẽ cung cấp cho châu Âu những cơ hội hợp tác và phát triển mới.

Có thể thấy rằng Trung Quốc, vốn đang vướng sâu vào cuộc chiến thương mại với quy mô chưa từng có và cả những tranh cãi về chính trị với Mỹ, muốn tìm kiếm một sự tương hỗ từ EU. Quan hệ với EU, đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, cung ứng quyền lợi kế hoạch của Bắc Kinh không chỉ về kinh tế tài chính, mà đây còn là một phần trong kế hoạch toàn diện và tổng thể của Trung Quốc tăng cường ảnh hưởng tác động và sức mạnh trên toàn thế giới trải qua “ sự hiện hữu ” tại những khu vực khác nhau trên quốc tế .
Trong khi đó, EU hiện cũng đang phải đương đầu với không ít yếu tố nội tại cũng như trong những mối quan hệ với bên ngoài, đặc biệt quan trọng quan hệ khá căng thẳng mệt mỏi với Mỹ, cũng coi Trung Quốc như một đối tác không hề bỏ lỡ .
Chương trình nghị sự của EU trong quan hệ đa phương được xác lập rõ với những tiềm năng về khí hậu, y tế, gồm có cả chống đại dịch COVID-19 và tương hỗ nền kinh tế tài chính của châu Phi, kể cả quyết định hành động giãn những khoản nợ trong khuôn khổ Nhóm G20. Trên ba chủ đề này, EU rất khó có thể xử lý hiệu suất cao nếu thiếu vai trò của Trung Quốc .
Thách thức so với EU lúc bấy giờ là làm thế nào để thiết lập được quan hệ “ cân đối quyền lực tối cao ” trong khi phải tìm kiếm sự đồng thuận, trong bối cảnh giới chuyên viên nhiều lần cảnh báo nhắc nhở việc chuyển giao công nghệ tiên tiến có lợi cho Trung Quốc đã diễn ra ồ ạt sau hai thập niên, và sự phụ thuộc vào của EU đang ngày càng trở nên đáng lo lắng hơn .
Mặt khác, EU vẫn luôn cố giữ không bị cuốn vào “ cuộc đấu ” stress giữa hai cường quốc Mỹ và Trung Quốc. Ngay trước hội nghị này, Ủy viên đảm nhiệm nghành công nghiệp EU Thierry Breton khẳng định chắc chắn : “ Châu Âu sẽ không phải là mặt trận của Mỹ và Trung Quốc ” .

Bất chấp những khác biệt với chính quyền Mỹ, EU vẫn xác định liên kết đối tác xuyên Đại Tây Dương là mối quan hệ quan trọng hàng đầu đối với liên minh. Nhưng EU cũng khẳng định Trung Quốc là một đối tác cần thiết, đồng thời đánh giá mối quan hệ với Bắc Kinh vốn dĩ rất phức tạp và tình trạng này sẽ còn tiếp diễn. Do vậy, quan điểm của EU là mối quan hệ này cần được xây dựng dựa trên sự tin tưởng, minh bạch và nguyên tắc “có đi có lại”.

Cách tiếp cận của EU so với Trung Quốc đã được xác lập trong kế hoạch được trải qua năm năm nay và update vào tháng 3-2019. Đối với EU, Trung Quốc đồng thời là một đối tác hợp tác, đối tác đàm phán, cũng là đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu trong kinh tế tài chính và đối thủ cạnh tranh về ý thức hệ, có thể nói “ vừa là đối tác chiến lược vừa là đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu ”. EU theo đuổi cam kết mang tính trong thực tiễn, hiệu suất cao và phối hợp với Trung Quốc, dựa trên giá trị và quyền lợi châu Âu .
Tuy nhiên, việc cân đối giữa thử thách và thời cơ đến từ Trung Quốc luôn dịch chuyển theo thời hạn. Là hai trụ cột, hai thị trường to lớn, có thể nói rằng, những nghành nghề dịch vụ mà EU và Trung Quốc phối hợp đều có ý nghĩa to lớn và có thể tạo ra những tác động ảnh hưởng quy mô toàn thế giới .
Trong thực trạng lúc bấy giờ, xu thế “ vừa hợp tác vừa đấu tranh ” giữa EU và Trung Quốc có lẽ rằng mang tính tất yếu và khách quan. Đề cập những chủ trương ưu tiên của Đức trên vai trò quản trị luân phiên EU 6 tháng cuối năm từ ngày 1/7 tới, Thủ tướng Đức Angela Merkel cũng nêu rõ mối quan hệ với Trung Quốc cần được định hình một cách tích cực bởi Berlin và Brussels “ coi trọng và cũng thận trọng ” trong quan hệ với Bắc Kinh. Bởi vậy, thời hạn tới, có thể thấy EU và Trung Quốc sẽ nỗ lực tìm cách tái cân đối mối quan hệ “ vừa là đối tác vừa là đối thủ cạnh tranh ” này để mỗi bên thu được quyền lợi lớn nhất có thể .