Xương: Phân loại, Cấu tạo, Thành phần hóa học, Sự phát triển – https://laodongdongnai.vn

Đại cương về cơ xương

Bộ xương là một cái khung rắn chắc của khung hình có trách nhiệm làm chỗ bám cho cơ. Xương cùng với cơ làm trách nhiệm hoạt động khung hình động vật hoang dã. Bộ xương còn có trách nhiệm nâng đỡ và bảo vệ cho những cấu trúc mềm và quan trọng trong khung hình, tránh những tổn thương do cơ giới gây ra. Xương cũng còn là nơi dự trữ chất khoáng và sản sinh ra hồng cầu mới .

Sự tăng trưởng của bộ xương tốt hay xấu quyết định hành động tầm vóc của con vật và quyết định hành động sự thao tác mạnh hay yếu .
Hệ cơ của khung hình gồm 3 loại cơ :

• Cơ trơn tham gia cấu tạo các nội tạng và mạch máu.
• Cơ tim cấu tạo nên thành quả
• Cơ xương hay còn gọi là cơ vân liên hệ với xương tạo thành cơ quan vận động.

Phân loại xương

Bộ xương khung hình gồm nhiều xương hợp thành. Tùy theo hình dạng của xương, người ta chia chúng thành 4 nhóm :

• Xương dài: Xương thường có hình trụ, hai đầu phình Tỷ lệ chiều dài lớn hơn chiều rộng. Xương này có nhiệm vụ nâng đỡ cột sống và có tác dụng như đòn bẩy khi vận động. Ví dụ: Xương đùi, xương cánh tay…
• Xương dẹp: Mỏng và rộng. Nhiệm vụ bảo vệ các cơ quan như xương bả vai, xương sườn tạo thành lồng ngực, xương chậu tạo thành xoang chậu, xương sọ tạo thành hộp sọ.
• Xương ngắn: Các chiều của xương gần bằng nhau, thường gặp ở các khớp cổ tay, cổ chân (xương cườm), có nhiệm vụ làm giảm ma sát khi con vật vận động.
• Xương đa dạng: Không có hình dạng nhất định và không có đôi. Ví dụ: Xương đốt sống, xương bướm, xương sàng ở đáy hộp sọ, xương mũi…

Cấu tạo và thành phần hóa học của xương

a. Cấu tạo

Đối với xương dài : Bổ dọc một xương dài, từ ngoài vào trong gồm :
+ Màng xương ( cốt mạc ) : Là màng link bao trùm mặt ngoài của xương trừ những mặt khớp .
+ Mô xương : Là thành phần hầu hết của xương gồm có :

• Mô xương chắc: Là lớp xương mịn, rắn chắc màu vàng nhạt, có cấu trúc từng lớp mỏng gọi là phiến xương. Các phiến xương này xếp thành các vòng đồng tâm với ống tủy hoặc ống haver. Trong mô xương đặc có những ống nhỏ chạy theo chiều dọc của xương là những ống havers. Ống này có chứa mạch máu, dây thần kinh. Có các ống ngang là ống volkman thông với hệ thống havers.
• Mô xương xốp: Cơ bản giống như mô xương chắc, chỉ khác nhau ở hình thức kiến trúc của chất xương. Mô xương xốp cấu tạo đơn giản và không thứ tự như mô xương chắc. Toàn bộ khối xương xốp được bao trong một lớp xương đặc. Bên trong có các phiến xương tạo thành những ngăn chứa tủy đỏ.

+ Tuỷ xương : Chứa trong ống tủy chạy dọc theo xương. Khi gia súc còn non, tủy xương là tủy đỏ có năng lực sản sinh hồng cầu. Khi khung hình trưởng thành một phần tủy đỏ được thay thế sửa chữa bằng tế bào mỡ và trở thành tủy vàng. Tủy đỏ chỉ còn lại ở hai đầu xương. Trong tủy xương có nhiều tế bào sắp trở thành hồng cầu .

b. Thành phần hóa học của xương

+ Chất hữu cơ : Chiếm khoảng chừng 30 % khối lượng xương, còn gọi là chất cốt giao. Chất cốt giao bảo vệ cho xương có tính mềm dẻo và đàn hồi. Ở gia súc còn non, tỉ lệ chất cốt giao cao hơn so với gia súc già .
+ Chất vô cơ ( muối khoáng ) : Chiếm 70 % khối lượng xương, chứa nhiều canxi, phốt pho. Trong đó đa phần là phốt phát canxi ( 85 % ). Ngoài ra còn cácbonat canxi, phốt phát magie, clorua canxi … chất vô cơ bảo vệ tính cứng rắn cho xương. Chất vô cơ ở gia súc già chiếm tỉ lệ cao hơn với gia súc non. Tỷ lệ trên cũng còn biến hóa nhờ vào vào từng loại xương, từng thời kỳ tăng trưởng của khung hình .

Sự tăng trưởng của xương

Xương tăng trưởng theo chiều dài và theo đường kính. Người ta đã làm thí nghiệm để chứng tỏ điều đó .
+ Xương tăng trưởng theo chiều dài :

Sụn của bào thai dần dần biến thành xương cứng. Hiện tượng biến thành xương cứng gọi là sự cốt hóa.

Xương dài cốt hóa ở ba điểm : 2 điểm ở hai đầu và một điểm ở giữa. Sụn nối không ngừng tăng trưởng nên xương dài ra. Càng về sau vận tốc càng chậm dần. Khi xương đã cốt hóa trọn vẹn thì xương không dài ra được nữa .
Thí nghiệm : Lấy 2 kim bằng bạc cắm ngoài hai lớp sụn xương dài của con vật đang lớn, thấy hai kim ấy cứ xa dần nhau .
+ Xương tăng trưởng về đường kính : Những tế bào sinh xương ở mặt dưới cốt mạc không ngừng sinh xương do đó xương được lớn thêm. Khi con vật trưởng thành, cốt mạc mất năng lực sinh xương nhưng khi xương bi ̣ gãy thì năng lực đó lại được phục sinh .

Các tác nhân ảnh hưởng tác động đến sự tăng trưởng của xương

a. Thức ăn

Những chất chứa trong thức ăn rất thiết yếu cho sự tăng trưởng của xương. Protit : Cần thiết để tạo chất cốt giao .
Muối khoáng : Rất thiết yếu những loại muối của Ca, P., Mg, F … Đặc biệt cần trong thời kỳ con vật đang lớn .
Vitamin : Cần thiết cho sự cốt hóa của xương .
Vitamin D giúp hấp thu Ca từ máu vào xương, giữ Ca cho xương. Thiếu vitamin D gia súc non chậm lớn. Ở dưới da của gia súc thường có tiền vitamin D3, chất này sẽ biến thành vitamin D3 dưới tính năng của tia tử ngoại của ánh sáng mặt trời .
Vitamin A : Điều hòa sự hoạt động giải trí của đĩa sụn tiếp hợp. Vitamin C : Giúp tạo tế bào xương và chất cốt giao .

b. Sự hoạt động

Vận động vừa phải và thao tác thích hợp với lứa tuổi và trạng thái sức khoẻ có công dụng kích thích sự tăng trưởng cân đối và đều đặn của xương. Khi gia súc phải thao tác quá sớm, quá sức, xương sẽ cốt hóa nhanh, con vật sẽ bị còi cọc .

c. Kích thích tố

+ Thyroxin : Ảnh hưởng rất lớn đến sự tăng trưởng của xương. Thiếu nó con vật sẽ lùn .
+ Parathyroxin : Điều hòa lượng Ca trong máu. Khi hormone này tiết ra nhiều sẽ làm Ca + + vận động và di chuyển từ xương qua máu nên xương dễ gãy. Khi hormone này ít, lượng ion phốt pho trong máu tăng, do đó tỉ lệ ion Ca / P. bị đổi khác .

Nguồn: Giáo trình giải phẫu sinh lý động vật

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Chia Sẻ Kiến Thức