Tế bào là gì? Cấu tạo, đặc tính sinh lý của tế bào – https://laodongdongnai.vn

Khái niệm tế bào

Tế bào là đơn vị chức năng sống nhỏ nhất, có những đặc thù cơ bản của khung hình sống như trao đổi vật chất, tính chịu kích thích, lớn lên, sinh sản và chết .

Ở động vật hoang dã đơn bào khung hình là một tế bào .
Ở động vật hoang dã nói chung khung hình gồm nhiều tế bào hợp thành tổ chức triển khai, bộ phận, cỗ máy. Các cỗ máy tạo nên thể hữu cơ hoàn hảo là khung hình .
Theo trình độ tiến hóa của sinh vật, những tế bào động vật hoang dã được biến hóa ra thành nhiều loại, mỗi loại có hình thái, công dụng riêng. Ví dụ : Có tế bào hình đĩa như hồng cầu, có tế bào hình đa giác như tế bào gan, tế bào có đuôi như tinh trùng, có lông rung như tế bào niêm mạc đường hô hấp, có loại tế bào sinh sản rất nhanh như tế bào sinh dục, có loại không sinh sản như tế bào thần kinh .
Kích thước của tế bào khác nhau, hoàn toàn có thể từ 5 – 7 µ hoặc từ 20 – 30 µ .

Cấu tạo tế bào

a. Màng tế bào

Bao bọc mặt ngoài của tế bào, có tính thẩm thấu tinh lọc, không chứa celluloza như ở tế bào thực vật .

b. Chất nguyên sinh

Gồm có .

• Chất nguyên sinh căn bản: Là chất keo vô định hình thuộc loại albumin giống như lòng trắng trứng gà.
• Chất nguyên sinh biệt hóa : Bên cạnh chất nguyên căn bản, thường có những bộ phận có hình rõ rệt được biệt hóa để làm cho tế bào có chức năng mới như thể golghi, tiểu vật, bào tâm…

c. Nhân tế bào

Nằm trong tế bào, nhân có hình dạng biến hóa tùy theo loại tế bào. Ví dụ : Nhân tế bào hồng cầu gà có hình bầu dục, nhân tế bào gan có hình tròn trụ, nhân của tế bào bạch cầu có loại hình tròn, có loại chia nhiều thùy .
Nhân hoàn toàn có thể nằm giữa hay lệch về một bên. Trong nhân có những hạt bắt màu gọi là nhiễm sắc chất. Trong thời kỳ tế bào phân loại tập hợp thành nhiễm sắc thể, có chứa gen
Nhân đóng vai trò quan trọng trong đời sống của tế bào, đặc biệt quan trọng trực tiếp tham gia vào việc sinh sản của tế bào ( trừ tế bào thần kinh ) .

Cấu tạo hóa học của tế bào

Tế bào động vật hoang dã được cấu tạo bởi nhiều nguyên tố hóa học ( khoảng chừng 40 nguyên tố ) hầu hết là C, H, O, N, S, P., Ca, Mg, Na, K, Cl, Fe … Những nguyên tố này chiếm 99 % khối lượng chất nguyên sinh và chia ra thành hai loại hợp chất : Vô cơ và hữu cơ .
– Hợp chất vô cơ : Gồm nước, muối khoáng : Ca3 ( PO4 ) 2, Mg3 ( PO4 ) 2, Na2CO3, NaHCO3, K2CO3, KHCO3, NaCl, KCl … ngoài những còn một chút ít Fe và I2 .
– Hợp chất hữu cơ : Chia ra 3 nhóm :
+ Nhóm gluxit gồm ba loại đường : Đường đơn ( C6H12O6 ), đường đôi ( C12H22O11 ), đường đa ( C6H10O5 ) n .
+ Nhóm lipit gồm những chất lipit chính như : Olein, Stearin, Butirin …
+ Nhóm protit là chất cơ bản của sự sống, là chất thiết kế xây dựng nên tế bào, gồm đủ 4 nguyên tố C, H, O, N và thêm S, P., K tham gia cấu tạo rất phức tạp .

Đặc tính sinh lý của tế bào

a. Sự trao đổi chất của tế bào

Một hoạt động giải trí cơ bản của tế bào là trao đổi vật chất giữa tế bào với ngoại cảnh. Tế bào lấy những chất dinh dưỡng từ bên ngoài vào để sống sót và sinh trưởng. Một số chất bị oxy hóa sinh ra nguồn năng lượng duy trì hoạt động giải trí của tế bào. Quá trình trao đổi chất của tế bào có sản sinh ra một số ít chất có hại, được thải ra ngoài .
Tất cả những phản ứng sinh lý, sinh hóa xảy ra trong tế bào g ọi là sự trao đổi chất của tế bào. Sự trao đổi vật chất được triển khai dưới hai quy trình đồng điệu và dị hóa .

Quá trình đồng hóa: Là phản ứng xây dựng nên vật chất của tế bào. Ví dụ: Sự tổng hợp chất gluxit thành mỡ, tổng hợp chất protit từ các axit amin, tổng hợp glycogen từ glucoza.

Quá trình dị hóa : Là những phản ứng phân hủy những chất sẵn có trong tế bào và những cặn bã được thải ra ngoài. Ví dụ : Oxy hóa glucoza thành nguồn năng lượng, CO2 và H2O .
Khi quy trình đồng nhất mạnh hơn dị hóa thì khung hình tăng trưởng .
Khi hai quy trình ấy tương tự thì khung hình giữ cân đối dinh dưỡng .
Khi quy trình dị hóa mạnh hơn đồng điệu thì khung hình suy yếu .

b. Tính thích ứng và trạng thái hưng phấn của tế bào

Trạng thái hưng phấn :
Những hoạt động giải trí của tế bào phản ứng với kích thích của ngoại cảnh gọi là trạng thái hưng phấn của tế bào. Tế bào sống luôn luôn chịu ảnh hưởng tác động của ngoại cảnh như : Nhiệt độ, ánh sáng, thức ăn, tiếng động … Vì thế để hoàn toàn có thể thích nghi tế bào phải có những hoạt động giải trí đối phó lại gọi đó là sự phản ứng. Mỗi loại tế bào có một kiểu phản ứng riêng .
Ví dụ : Tế bào cơ phản ứng bằng cách co rút .
Tế bào tuyến phản ứng bằng cách tiết dịch .
Tính thích ứng :
Do ngoại cảnh luôn biến hóa nên ảnh hưởng tác động đến tế bào mỗi lúc mỗi khác nhau. Để kịp thời chuyển biến cho tương thích với ngoại cảnh, tế bào có năng lực thích ứng, gọi đó là tính thích ứng. Sự thích ứng có khi là trong thời điểm tạm thời. Ví dụ : Tế bào thượng bì sinh ra những sắc tố đen và phân tán chúng, da sẽ trở nên đen lúc ra nắng. Khi ở trong râm mát lâu ngày thì sắc tố đen mất đi, da trắng lại. Sắc tố đen có tính năng ngăn ngừa bức xạ để bảo vệ da .
Sự thích ứng khi qua nhiều thế hệ được duy trì mãi và trở nên có năng lực di truyền .

c. Sự sinh sản của tế bào

Tế bào tăng trưởng đến một mức độ nhất định thì phân loại thành nhiều tế bào, đó là sự phân bào. Có hai hình thức phân bào : Trực phân và gián phân .
Hình thức trực phân : Nguyên sinh chất và nhân lê dài ra, rồi thóp lại ở giữa, sau cùng đứt thành hai phần tương tự là hai tế bào mới. Trực phân hoàn toàn có thể thấy khi bạch cầu cần phân loại gấp .
Hình thức gián phân : Là sự phân loại phức tạp của tế bào trải qua nhiều quá trình trung gian, mở màn là sự phân loại của nhân, rồi đến chất nguyên sinh, ở đầu cuối cũng phân thành hai tế bào mới .
Riêng tế bào thần kinh không có năng lực sinh sản, khi bị tổn thương chúng không hồi sinh được .
Tóm lại : Tế bào là đơn vị chức năng sống nhỏ nhất của khung hình nhưng nó mang khá đầy đủ đặc thù của một khung hình sống. Hiểu được đặc tính sinh lý của tế bào giúp ta hiểu được đặc tính sinh lý của khung hình .

Nguồn: Giáo trình giải phẫu sinh lý động vật

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Chia Sẻ Kiến Thức