Bác sĩ Trần Văn Phúc: ‘Đối diện giữa sự sống và cái chết thì bác sĩ ‘xé’ quy trình đi’

Cuộc trò chuyện hơn 3 tiếng trò chuyện bị ngắt quãng bởi nhiều cuộc gọi nhờ tư vấn của bệnh nhân và hỏi cách thức giải quyết từ đồng nghiệp của anh.

Gần đây, anh chia sẻ trên trang cá nhân của mình câu chuyện niềm vui đặc biệt của Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) huyện Thạch Thất ‘Đêm qua chúng tôi đã sinh ra một em bé theo cách không bình thường!’. Cụ thể tình huống đó như thế nào?

– Vào lúc 21 giờ, ngày 6/11, Phòng khám Cấp cứu BVĐK huyện Thạch Thất tiếp đón một bệnh nhân 22 tuổi, có thai 37 tuần, bị đau bụng bất ngờ đột ngột. Bác sĩ Phạm Phi Long cùng ê kíp trực đã nhanh gọn khám bệnh nhân, phát hiện thấy có tín hiệu mất máu rất nặng, bụng có phản ứng, tử cung mềm, tính mạng con người sản phụ và thai nhi đang bị rình rập đe dọa từng phút. Ngay sau cuộc điện thoại thông minh gấp với giám đốc Vương Trung Kiên, bác sĩ Phạm Phi Long chỉ kịp hét lên một câu : Mổ cấp cứu ngay lập tức !

Như vậy, các nhân viên y tế của BVĐK huyện Thạch Thất đã không kịp làm thủ tục theo quy trình?

– Đúng vậy. Các nhân viên cấp dưới y tế ở BVĐK huyện Thạch Thất đã không kịp làm bệnh án, không xét nghiệm máu, không kịp làm những thủ tục tối thiểu cho một ca mổ cấp cứu, không kịp lý giải nhiều cho mái ấm gia đình …

Xuất phát từ đâu mà các y bác sĩ kíp trực lại đưa ra quyết định nhanh chóng như vậy?

– Tiến sĩ Amy Tuteur, giảng viên lâm sàng sản phụ khoa của Đại học Harvard cảnh báo nhắc nhở bằng những số lượng thống kê nghiên cứu và điều tra của những đồng nghiệp, với những sản phụ vỡ tử cung bác sĩ chỉ có thời hạn 18 phút để đứa trẻ bảo đảm an toàn không bị thiếu Ôxy máu. Sau 18 – 30 phút sẽ dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn, muộn hơn rất ít thời cơ để cứu sống. Trong trong thực tiễn lâm sàng, vỡ tử cung khi có thai là một thực trạng hiếm gặp, nhưng đặc biệt quan trọng thảm khốc, rình rập đe dọa tính mạng con người cả người mẹ và thai nhi, là một sự kiện đáng sợ với bác sĩ. Chẩn đoán xác lập thường rất khó, nhưng lại yên cầu phải xử trí nhanh và dứt khoát. Nếu lúc đó những y bác sĩ chạy ra hỏi người nhà bệnh nhân thì sẽ không kịp cứu sống bệnh nhân.

Anh đánh giá như thế nào về quyết định của đồng nghiệp của mình?

– Đây là một quyết định hành động cực kỳ khó khăn vất vả so với êkip trực khi đó. Tôi nghĩ với bầt kì nhân viên cấp dưới y tế nào rơi vào trường hợp đó cũng quyết định hành động làm như vậy. Chuyện bỏ lỡ quá trình để cứu bệnh nhân không phải là ít. Đó là những điều trọn vẹn thông thường trong ngành y.

May mắn đã mỉm cười với các y bác sĩ của ê kíp trực hôm đó. Còn những trường hợp bỏ qua quy trình khác, chẳng may không cứu được bệnh nhân thì họ sẽ phải hứng chịu điều gì?

– Ngay sau khi tôi đăng tải câu truyện đó lên mạng xã hội, mọi người đặt nhiều câu hỏi với ê kíp trực hôm đó nói riêng và cả ngành y tế nói chung. Họ cũng đặt câu hỏi nếu ca mổ không thành công xuất sắc thì ê kíp y bác sĩ đó sẽ như thế nào ? Tôi trao đổi với Giám đốc bệnh viện Vương Trung Kiên, giả sử trường hợp đó xảy ra điều gì thì người phải ngồi viết tường trình là giám đốc bệnh viện và người chịu nghĩa vụ và trách nhiệm là trưởng kíp trực đó. Vậy khi đưa ra quyết định hành động mổ cấp cứu vượt quá trình thì họ đã phải chịu bao nhiêu áp lực đè nén ?

Kết quả tốt đẹp, bệnh nhân được cứu kịp thời và ê kíp trực được khen thưởng. Như vậy, công sức của ê kíp đã được cộng đồng ghi nhận?

– Bộ Y tế cũng nhìn nhận cao việc BVĐK huyện Thạch Thất bỏ lỡ quy trình tiến độ để cứu bệnh nhân. Ngay sau khi nghe chuyện, bác sĩ Nguyễn Đình Anh, Vụ trưởng Vụ Thi đua Khen thưởng ( Bộ Y tế ) bày tỏ xúc động, liên tục hỏi thăm tình hình sức khỏe thể chất của mẹ con bệnh nhân. Và đề xuất cơ sở làm báo cáo giải trình lên trên để Bộ Y tế khen thưởng nhưng giám đốc Vương Trung Kiên và những nhân viên cấp dưới y tế ở BVĐK huyện Thạch Thất không muốn báo cáo giải trình thành tích để được khen thưởng.

Tại sao họ lại không muốn báo cáo thành tích?  

– Hơn ai hết, họ hiểu vinh quang không nằm ở thành tích, mà vinh quang ở trong chính sự hi sinh từ những việc làm thầm lặng mà họ đã và đang làm cho người bệnh. Thành tích chỉ là một phần của vinh quang, nên những thành tích như vậy sẽ là việc mà họ sẽ phải làm liên tục. Sau đó, tôi nói với anh Kiên nếu như đây là trường hợp suôn sẻ tức thì thì không khen thưởng. Nhưng với một bệnh viện tuyến huyện, nơi không có máy chụp cắt lớp vi tính, không có trang thiết bị văn minh nhưng thực thi thành công xuất sắc những ca phẫu thuật gan mật khó, phẫu thuật chấn thương chỉnh hình kỹ thuật cao … thì bác sĩ xử trí được những ca bệnh là một nền tảng tích luỹ thành công xuất sắc từ trước chứ không phải bỗng dưng họ làm được thế.

Vậy việc tuân theo quy trình có cần thiết hay không với những ca bệnh cấp cứu?

– Chẩn đoán trước mổ là một việc làm thiết yếu và quan trọng. Tuy nhiên, không phải phương tiện đi lại chẩn đoán hình ảnh nào cũng cho hiệu quả đúng chuẩn. Vì vậy, có nhiều trường hợp khi mổ ra thì những bác sĩ mới biết thực trạng của bệnh nhân. Nếu lúc đó ê kíp trực chạy ra xin quan điểm người nhà bệnh nhân thì bệnh nhân hoàn toàn có thể sẽ nguy kịch, thậm chí tử vong. Một là bác sĩ làm theo tiến trình để bảo vệ chính bản thân họ, bệnh nhân sẽ phải trả giá. Hai là bác sĩ phá vỡ quá trình để tương hỗ bệnh nhân. Tôi không hề nói rằng trong toàn bộ những trường hợp thì đều bỏ lỡ quá trình.

Theo anh, có nên bỏ qua quy trình trong ngành y tế?

– Quy trình làm nên sức mạnh tập thể, tôi đề cao quy trình. Nếu ở đâu không có quy trình tốt thì ở đó không phát triển được.

Xây dựng quy trình tiến độ là việc bắt buộc phải làm, có quy trình tiến độ thì mới tạo nên sức mạnh tập thể. Nếu xoá bỏ quá trình thì vô tổ chức triển khai, vô kỷ luật. Dù cho có theo quy trình tiến độ hay không thì nhân viên cấp dưới y tế luôn đặt người bệnh lên trên hết, trình độ lên đầu. Trong trường hợp đối lập giữa sự sống và cái chết thì bác sĩ nên ‘ xé ’ tiến trình đi. Nhưng trong trường hợp bệnh nhân không được cứu sống thì bác sĩ sẽ phải đương đầu với rủi ro đáng tiếc về dư luận xã hội. Đó là đặc trưng của ngành. Những người đã đi vào ngành thì phải gật đầu điều đó.

Những rủi ro đó là gì, thưa bác sĩ?

– Bao nhiêu vụ lùm xùm về ngành y tế nhưng khi được lên tiếng thì mọi chuyện sẽ khác. Tôi nghĩ, nếu bác sĩ đặt quyền hạn của người bệnh và trình độ lên trên hết thì sẽ thắng lợi. Điều đó chính là lá bùa để bảo vệ bác sĩ. Quy trình cứ kiến thiết xây dựng, những nhân viên cấp dưới y tế làm theo đúng quy trình tiến độ. Những trường hợp khẩn cấp thì vẫn bỏ lỡ quá trình và bác sĩ không có gì phải hoảng sợ cả. Tôi chỉ sợ nhất là mình làm trái lương tâm, không có nghĩa vụ và trách nhiệm với bệnh nhân chứ khi mình đã là đúng thì mình không phải sợ. Cũng có những người chưa bản lĩnh thì họ không dám đương đầu. Trước đây có trường hợp ở Cần Thơ, chẩn đoán trước mổ là đau ruột thừa nhưng sau đó cắt buồng trứng khi chưa có quan điểm của người nhà, bác sĩ đó phải hầu toà. Tôi thấy đó là một việc oan uổng, không đáng có.

Xã hội ít biết về những sự hy sinh thầm lặng trong ngành y tế. Khi có bất kì sai sót nào thì họ sẽ lên án, chỉ trích. Anh có thấy đó là một sự cay nghiệt?

– Tôi cho rằng khoảng cách giữa người bệnh và nhân viên cấp dưới y tế lúc bấy giờ lớn. Trước kia, thời bao cấp không xảy ra chuyện người bệnh phản ứng với bác sĩ. Họ tìm tới bác sĩ với tình cảm, không có chuyện phong bì, họ đều bần hàn như nhau nên khoảng cách ít. Có một cái hố ngăn cách cái nhìn của nhân viên cấp dưới y tế với người bệnh. Nó đang rơi vào hai thái cực. Nguyên do của nó là tất cả chúng ta đang lừng khừng ở giữa, một bên là đi theo thời kì ban phát như trước đây với y tế giá rẻ, một bên là chất lượng dịch vụ cao. Chúng ta phải coi y tế là ngành dịch vụ đặc biệt quan trọng và sức khoẻ của người bệnh trên hết, đạo đức ngành y đặt lên đầu.

Anh nói xu hướng ngành y là một ngành dịch vụ, như vậy xuất hiện sự sòng phẳng?

– Nếu ngành y là ngành nhân đạo mà ở đó y tế ban phát cho người bệnh thì nghề y không tăng trưởng được, nó chỉ ‘ bay ’ lên từ những câu nói suông. Còn nếu coi y tế như những ngành nghề dịch vụ đặc biệt quan trọng, bệnh nhân là người mua, nhân viên cấp dưới y tế là những người cung ứng dịch vụ thì dễ dẫn tới sự sòng phẳng. Bệnh nhân cho rằng mình mất tiền thì phải được nhận lại điều tương ứng. Và nhân viên cấp dưới y tế cần phải làm cho cho bệnh nhân những điều gì để họ hài lòng. Từ đó, tạo ra sự xung khắc, giữa nhân viên cấp dưới y tế và xã hội có cái nhìn cực đoan về nhau.

Cực đoan như thế nào, thưa bác sĩ?

– Nếu có một hiện tượng kỳ lạ không hay trong ngành y xảy ra, họ sẽ nhảy vào chửi bới, lên án và gây áp lực đè nén cho toàn thể nhân viên cấp dưới y tế.

Vậy theo anh, làm thế nào để thu hẹp khoảng cách đó? 

– Cách thu hẹp khoảng cách là cần biến hóa, y tế là ngành dịch vụ đặc biệt quan trọng thay vì tuân theo quy luật kinh tế thị trường. Những quy luật của kinh tế thị trường vận dụng vào ngành y tế hầu hết không tương thích. Tôi nghĩ ngành y tế cần xây dựng kinh tế tài chính y tế và quản trị y tế tách biệt nhau. Kinh tế y tế phải xuất phát từ đạo đức đi lên chứ không phải từ doanh thu mà ra. Kinh tế y tế là đơn vị chức năng kinh doanh thương mại tạo ra doanh thu để duy trì hoạt động giải trí của ngành y tế.

Nếu ngành y tế tuân theo quy luật kinh tế thị trường thì sẽ như thế nào?

– Nếu vận dụng theo quy luật kinh tế thị trường, nhân viên cấp dưới y tế mua máy rẻ nhất rồi họ sẽ tìm đủ mọi cách để chèo kéo bệnh nhân tới để có được nhiều tiền thì đó là sự phi đạo đức về y khoa. Nhưng nếu xuất phát từ đạo đức thì người ta sẽ phải góp vốn đầu tư trang thiết bị thật tốt để tăng trưởng trình độ. Các nhân viên cấp dưới y tế lấy niềm tin của người bệnh, của đồng nghiệp và chính năng lượng của bản thân làm nền tảng thì sẽ tăng trưởng được. Trên cơ sở đó thì nhân viên cấp dưới y tế không còn bức xúc với người bệnh và ngược lại.

Nhưng đã có rất nhiều câu chuyện bức xúc giữa y bác sĩ và bệnh nhân được đưa ra?

– Nếu cứ nhìn vào thái cực sai thì cuộc chiến tranh sẽ xảy ra mà chẳng xử lý yếu tố gì, chỉ làm khổ nhau thôi. Tốt nhất không nên đẩy câu truyện đi quá xá. Chúng ta hơn nhau ở chỗ biết kiềm chế và tìm giải pháp tối ưu nhất, cải tổ tình hình chứ không phải lao vào chỉ trích nhau.

Anh đã xử lý như thế nào khi gặp những người bệnh có thái độ bức xúc?

– Có những bệnh nhân vào viện, do đang phải gánh chịu quá nhiều điều nên họ gây sự với nhân viên y tế. Nhiều người đi khám chữa bệnh hết không thể chi trả viện phí nên họ sinh ra đòi hỏi.

Khi đó, tôi phải thực sự bình tĩnh, hiểu rằng người ta phản ứng vậy vì người ta đang quá đáng thương. Tôi đã bỏ tiền túi ra đưa cho họ và cảm ơn họ vì đã lựa chọn bệnh viện để khám chữa bệnh. Y học thực sự là lao động của tình yêu.

Anh vẫn dành tình cảm cho họ dù họ làm những điều không đúng với anh và đồng nghiệp của anh?  

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Bác Sĩ