Ai đã phát minh ra quả bóng tròn?

Đến nay người ta vẫn chưa kết luận được bóng đá do ai hay quốc gia nào phát minh ra. Song sự ra đời của quả bóng là một quá trình dài đầy thú vị.

Bóng làm từ…đầu động vật, vải vụn

Con người vốn có bản năng hay tung chân đá vào những thứ đồ vật bắt gặp trên đường, nhất là khi nó có dạng tròn tròn. Trong những cuộc chiến tranh thời cổ đại, các binh sĩ hay ăn mừng chiến thắng bằng cách đá thủ cấp của quân đối phương bị họ chém đầu.

Ở những làng mạc, người ta chơi trò tranh nhau đá một cái sọ trâu, bò và cả sọ người về phía khu đất dùng làm chỗ hội họp của làng khác. Những game show như thế thường dẫn đến những màn ấu đả kinh hoàng giữa dân cư những làng .Ở châu Âu thời Trung Cổ, người ta thường chơi đá bằng đầu những người bị hành quyết như một trò vui, sau đó là đầu động vật hoang dã rồi những bó vải vụn .Bức điêu khắc La Mã cổ đại minh họa một ‘ cầu thủ ‘ đang tâng bóng – Ảnh : Footballhistory. comCho đến trước thế kỷ 19, những quả bóng tiên phong được làm bằng khủng hoảng bong bóng lợn, bò, bên trong nhồi tóc, lông vũ hoặc những lát bấc cắt nhỏ rất thô sơ … sinh ra. Khi sút quả bóng, nó bay theo một quỹ đạo ngoằn nghèo và đương nhiên là không đúng với ý muốn của ” cầu thủ “. Loại bóng này đương nhiên cũng rất dễ vỡ .Sau đó có ” nhà sáng tạo ” vô danh nào đó nghĩ ra cách may một lớp da bao quanh cái khủng hoảng bong bóng này để giúp nó trở nên bền và khó vỡ hơn. Giới quý tộc phong phú thì dùng da hươu nai, còn giới tầm trung sử dụng da bò rẻ tiền. Trái bóng từ từ mang hình dạng phải thế của nó .Năm 1836, kỹ sư người Mỹ Charles Goodyear phát minh ra cách lưu hóa cao su. Nhưng mãi đến năm 1855, Goodyear mới sản xuất được quả bóng đá làm bằng cao su đặc lưu hóa, tuy nhiên vẫn chưa phải là là loại bóng có ruột bằng cao su đặc bơm hơi như sau này .Quả bóng bằng cao su đặc lưu hóa tiên phong do Charles Goodyear sản xuất năm 1855 – Ảnh : Soccerballworld. comKỹ sư Charles Goodyear ( 1800 – 1860 ) – Ảnh : WikipediaNăm 1862, Richard Lindon – một người làm nghề thuộc da ở Anh, mới chính là người tiên phong sản xuất thành công quả bóng có cái ruột bằng cao su đặc hoàn toàn có thể bơm hơi vào bằng một cái van cũng do ông nghĩ ra. Ông cũng là người sản xuất thành công quả bóng bầu dục ( rugby ball ) tiên phong .Nhưng đây cũng là thảm kịch với nhà sáng tạo nghiệp dư này, bởi trong quy trình phụ giúp chồng nghiên cứu và điều tra sản xuất ruột bóng cao su đặc, vợ ông đã phải thổi bằng miệng hàng trăm cái khủng hoảng bong bóng lợn. Việc này đã làm bà bị nhiễm trùng, mắc bệnh phổi và qua đời sau đó .Tuy vậy, luật bóng đá thời 1836 chưa có pháp luật rõ ràng về quả bóng dùng tranh tài. Phải chờ đến năm 1872, Thương Hội Bóng đá Anh quốc ( FA ) mới phát hành pháp luật về quả bóng là ” phải có hình cầu, đường kính từ 27 đến 28 inch ( 68 cm-70cm ) .Quy định kích cỡ này vẫn được vận dụng đến ngày này theo luật FIFA. Về khối lượng quả bóng, pháp luật của FA năm 1872 là nặng tối thiểu 13 ounce ( 368 g ) và tối đa không quá 15 ounce ( 425 g ), năm 1937 FIFA sửa đổi lại, nâng mức khối lượng lên từ 14 đến 16 ounce ( 410 – 450 g ) .

Những quả bóng công nghiệp đầu tiên

Quả bóng dùng tại World Cup 1930 – Ảnh : Soccerballworld. com

Các quả bóng được sản xuất công nghiệp đầu tiên là ở Anh vào những năm 1900. Nó gồm 18 dải da bò (đã thuộc) hình chữ nhật hẹp được khâu lại bằng chỉ tạo thành một khối cầu, bên trong là bong bóng cao su lưu hóa có thể bơm không khí vào.

Loại bóng tốt nhất được may từ da mông bò và loại rẻ tiền thì dùng da ở vai bò. Cách may những dải da song song với nhau, sau đó được nâng cấp cải tiến bằng cách may xen kẽ giúp quả bóng giữ được hình dạng tròn hơn và chịu lực tốt hơn .Khi khâu, người thợ phải lộn ngược ruột bóng ra ngoài ( khâu ngược ), lúc hoàn tất thì lộn mặt phẳng da ra ngoài, chừa một đoạn 15 cm giữa 2 dải da cạnh nhau thì không khâu. Sau đó họ nhét cái khủng hoảng bong bóng cao su đặc có vòi bơm hơi vào trong. Bơm hơi xong nhét vòi hơi vào trong và cột miệng đoạn chừa trống đó lại giống như ta buộc dây dài, rất lỉnh kỉnh .Loại bóng làm bằng da thuộc này có điểm yếu kém là rất nặng khi trời khí ẩm hay mưa do da bò hấp thu nhiều nước. Các cầu thủ thời đó rất ngán ngại khi phải đánh đầu, quả bóng quá nặng đã gây rất nhiều ca chấn thương vùng đầu .

Thêm nữa chất lượng quả bóng tùy thuộc vào loại da dùng may bóng và rất mau hỏng, có khi hư ngay giữa trận đấu là chuyện bình thường.

Những năm cuối thập niên 1930, dù trong toàn cảnh bùng phát Chiến tranh quốc tế thứ hai, việc sản xuất quả bóng cũng có 1 số ít tiến triển về mặt kỹ thuật. Các nhà phân phối bổ trợ thêm một lớp lót bằng vải cực bền để cố định và thắt chặt hình dạng quả bóng, giúp hấp thu chấn động tốt hơn .Quả bóng có cấu trúc bằng những dải da dài dùng tại World Cup 1958 – Ảnh : Soccerballhistory. comQuả bóng được phủ một lớp sơn tổng hợp lên mặt phẳng da giúp cho da không bị hấp thu nước nên sẽ không trở nên quá nặng khi tranh tài dưới trời sương mù, mưa. Van bơm hơi cũng được nâng cấp cải tiến cho nhỏ gọn hơn, không cần phải nhét vào trong và cột miệng 2 dải da lại như trước .Tuy vậy, quả bóng thời này cũng chưa có độ bền cao, lắm khi giữa trận đấu bóng bị vỡ vì không chịu nổi lực sút quá mạnh hay pha tranh chấp kinh khủng giữa những cầu thủ .Khôi hài nhất là khi cầu thủ sút bóng vào gôn, quả bóng bị vỡ và xì hơi nên biến hóa đường bay rất bất ngờ đột ngột làm chàng thủ môn tội nghiệp ngẩn ngơ, đứng trơ mắt ngó cái ” xác bóng ” xẹp lép bay vào lưới .

Những quả bóng ban đầu chỉ có màu da xám tự nhiên, sau đó là màu trắng do thuộc da cho thật sạch màu. Rồi đến những quả bóng màu cam để thi đấu vào mùa đông mặt sân đầy tuyết để cầu thủ dễ quan sát bóng.

Người chế ra quả bóng là… kiến trúc sư

Quả bóng cấu trúc mới 32 múi Telstar của Adidas dùng tại World Cup 1970 – Ảnh : Soccerballworld. com

Tại World Cup 1970 ở Mexico, hãng sản xuất dụng cụ thể thao nổi tiếng của Đức là Adidas đã trình làng quả bóng Telstar với cấu trúc rất mới lạ, gồm 32 miếng da ghép lại: 12 miếng hình ngũ giác và 20 miếng hình lục giác.

Cấu trúc mới này – được đặt tên là Buckminster, giúp phân chia cân đối lực căng mặt phẳng của quả bóng nên bóng không bị biến dạng trong quy trình tranh tài .Điều mê hoặc là người sáng tạo ra cấu trúc ghép 32 mảnh da này lại chẳng tương quan gì đến bóng đá, đó là kiến trúc sư người Mỹ tên Richard Buckminster Fuller, ông tìm ra chiêu thức ghép này trong quy trình điều tra và nghiên cứu tiết kiệm ngân sách và chi phí vật tư trong kiến thiết xây dựng những cao ốc .Cho đến nay, cấu trúc 32 miếng da này vẫn được xem là tối ưu nhất trong việc sản xuất quả bóng .Vào những năm 1960 đã Open những quả bóng làm bằng vật tư tổng hợp nhưng không được giới thể thao ưu thích. Lý do là loại này không có được những thuộc tính tốt như bóng làm bằng da thật ( như độ nảy, quỹ đạo bay, cảm xúc bóng … ) .Nhưng đến thời gian hiện tại, nhờ vào những phát minh trong nghành vật tư tổng hợp, điều tra và nghiên cứu khí động học và công nghệ thông tin, những quả bóng đá sản xuất từ đầu thế kỷ 21 đã mang những nét rất mới lạ và tốt hơn hẳn so với những quả bóng của thế kỷ trước .Các loại vật tư tổng hợp dùng sản xuất quả bóng đã ” nhái ” được cấu trúc tế bào của da thật, lại ưu việt hơn vì không cần lớp phủ chống nước và lại có độ bền cao hơn .Thêm vào đó, với những phát kiến về khí động học, máy móc công cụ sản xuất tinh chỉnh và điều khiển bằng vi tính phối hợp những ứng dụng tích lũy và nghiên cứu và phân tích tài liệu đã giúp cho đơn vị sản xuất hoàn toàn có thể phong cách thiết kế và sản xuất những quả bóng gần như tuyệt vời và hoàn hảo nhất về mặt kỹ thuật .Bóng làm bằng vật tư tổng hợp đã dần soán ngôi của bóng làm bằng da tự nhiên. Quả bóng tranh tài chính thức ở World Cup 2018 này là của hãng Adidas gọi là bóng Telstar 18 .

Adidas vẫn còn giữ kín một số chi tiết về cấu tạo của quả bóng, nhưng cho biết Telstar 18 được làm bằng vật liệu tái sinh, các miếng da tổng hợp được nối với nhau bằng keo dán chứ không may, bề mặt quả bóng có lớp hoa văn nổi dạng 3-D giúp cầu thủ kiểm soát bóng tốt hơn.

Bên trong quả bóng có gắn 1 con chip điện từ tiếp xúc tầm ngắn NFC ( near-field communication ). Trước mắt chưa biết ứng dụng của nó trong tranh tài là gì, nhưng so với những mẫu Telstar 18 thương mại sẽ bán ra thị trường, Adidas cho biết người mua hoàn toàn có thể dùng điện thoại cảm ứng mưu trí có tính năng NFC để tiếp xúc với quả bóng trên sân .

Bóng là thứ không thiếu trong môn bóng đá, nhưng để bảo vệ đôi chân cầu thủ khỏi chấn thương cũng như giúp tăng cường sự kiểm soát bóng và tăng lực sút bóng, con người đã nghiên cứu chế tạo ra những đôi giày chuyên dùng cho chơi bóng đá. Mời các bạn đón đọc kỳ tới: Sự ‘tiến hóa’ của đôi giày đá bóng.

World Cup thành một từ riêng của bóng đá, tại sao? TTO – World Cup là một danh từ chung nhưng kể từ khi nào, và vì sao nó đã trở thành danh từ riêng, một từ riêng của bóng đá. Nhắc đến World Cup, đồng nghĩa tương quan với giải vô địch quốc tế bóng đá !

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh