Vì sao sạt lở liên tục ở vùng núi miền Trung?

Vì sao sạt lở liên tục ở vùng núi miền Trung? - Ảnh 1.Một điểm sạt lở trên đường vào hiện trường vụ sạt lở ở Trà Leng ( ảnh chụp sáng 29-10 ) – Ảnh : MINH HÒA

* Thưa ông, miền Trung thời gian qua liên tục sạt lở đất ở miền núi, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này?

– Với những người làm công tác làm việc điều tra và nghiên cứu địa chất, việc sạt lở đất ở miền Trung tăng đột biến trong thời hạn này là không giật mình. Nguyên nhân chính vẫn là sự biến hóa bất thần của thời tiết, cộng với những đổi khác khi những sườn đồi này bị tác động ảnh hưởng bởi bàn tay con người .

* Ông có thể nói rõ hơn về việc sạt lở ở các sườn dốc miền núi các tỉnh miền Trung đã và đang xảy ra?

– Đối với những sườn dốc, nước là quân địch số 1. Mưa to dài ngày như ở miền Trung tháng 10 vừa qua làm cho những sườn dốc giữ nước. Nước khiến cho những sườn dốc nặng hơn rất nhiều. Chính nước làm yếu đi đặc thù cơ lý của đất đá. Tính kháng trượt của sườn dốc yếu đi rất nhiều. Hai yếu tố cộng hưởng cùng lúc là nguyên do gây ra sạt lở liên tục ở miền Trung .

* Trong nhiều năm qua, mỗi đợt mưa lớn nhưng sạt lở không nhiều như năm nay. Nếu nói mưa là yếu tố chính, vậy tại sao những năm trước lượng mưa cũng lớn nhưng sạt lở không lớn như năm nay?

– Mưa lớn là nguyên do chính nhưng phối hợp với sự kiện thời tiết của năm trước. Năm 2019, hiện tượng kỳ lạ thời tiết El Nino dẫn đến khô hạn lê dài, miền Trung cả năm chỉ hứng vài trận mưa nhỏ, đất đá ” há mồm ” vì hạn. El Nino cũng khiến cho cấu trúc đất đá biến hóa, độ rỗng trong lòng đất lớn hơn .Năm nay Open hiện tượng kỳ lạ La Nina, mưa và bão liên tục đổ vào miền Trung. Những trận mưa lịch sử vẻ vang trút xuống liên tục. Miền Trung như một túi nước, khu vực miền núi lượng nước cực lớn ứ lại trong cấu trúc rỗng của lòng đất. Chỉ cần có trận mưa lớn lập tức xảy ra sạt lở .Như tất cả chúng ta thấy khi Open sạt lở, lập tức có hiện tượng kỳ lạ lũ bùn, lũ ống quét mạnh. Những đợt cứu hộ cứu nạn vừa qua, lượng đất đổ xuống lại trở thành bùn nhão, đá và đất không kết dính với nhau mà tạo thành hai khối riêng không liên quan gì đến nhau. Hiện tượng thời tiết La Nina được những chuyên viên khí tượng thủy văn cảnh báo nhắc nhở từ đầu năm .Vì sao sạt lở liên tục ở vùng núi miền Trung? - Ảnh 2.Tiến sĩ Trần Tân Văn ( phải ) – Ảnh : TRẦN MAI

* Hiện tại khu vực miền núi nào của miền Trung nằm trong nhóm nguy cơ sạt lở cao?

– Như các chuyên gia khí tượng thủy văn đã cảnh báo, hiện tượng La Nina sẽ còn gây mưa lớn cho cả miền Trung. Năm ngoái El Nino cũng khiến cả miền Trung khô hạn. Cho nên không loại trừ bất kỳ khu vực nào, mà hiện tại với kết cấu đất đá của miền Trung, nhất là các sườn đồi, sạt lở có thể xảy ra bất cứ lúc nào. 

Chỉ cần thêm những trận mưa lớn, nước ứ đọng trong đất đá sẽ tạo áp lực đè nén dẫn đến sự đổi khác bất ngờ đột ngột, lực kháng trượt không còn, mà lực gây trượt tăng lên gây sạt lở .Tôi nhìn nhận hàng loạt khu vực miền núi của miền Trung nằm trong nhóm rủi ro tiềm ẩn sạt lở cao. Nhất là những sườn đồi có hoạt động giải trí dân số ảnh hưởng tác động trực tiếp .

* Nhiều quả đồi có rừng và nhiều quả đồi không có rừng cũng bị sạt lở. Vậy theo ông, rừng có gia cố, chống sạt lở ở sườn đồi vùng núi miền Trung?

– Rừng có tính năng hai chiều, một mặt bộ rễ làm cho sườn dốc khỏe hơn, không thay đổi hơn. Mặc khác mạng lưới hệ thống thân, lá làm cho sườn dốc gánh sức nặng nhiều hơn. Nên rừng quan trọng nhất là thảm phủ thực vật nguyên sinh nhiều tầng, nhiều lớp, nhiều chủng loại, khi đó công dụng thẩm thấu tốt hơn, giúp cho đất đá có thời hạn link, hay nói đơn thuần là sự kết dính trong lòng đất .Còn rừng trồng, rừng sản xuất phía dưới không còn thảm thực vật nào khác, công dụng thẩm thấu từ từ không còn. Mưa xuống, trong lòng đất là túi nước, và còn gánh thêm sức nặng của thân lá, thì rừng sản xuất vô tình trở thành gánh nặng, chứ không giúp giảm sạt lở .Đã đến lúc trả lại cho vạn vật thiên nhiên. Trong thời hạn qua, việc tập trung chuyên sâu tăng trưởng kinh tế tài chính lấn sân vào tự nhiên quá nhiều .

* Sự tác động của con người vào thiên nhiên, những hiện tượng thời tiết cực đoan có phải cục bộ ở miền Trung không?

– Không, trọn vẹn không phải đặc hữu hay cực đoan so với Nước Ta mà trên quốc tế đã đúc rút từ lâu. Chúng ta hoàn toàn có thể thấy toàn quốc tế thiên tai ngày càng nhiều hơn cả về cường độ lẫn tần suất, thiệt hại cũng nhiều và lớn hơn .Trong khi đó vai trò của những hoạt động giải trí dân số ngày một tăng lên. Nhiều nước trên quốc tế đã nhìn nhận thẳng yếu tố sự ảnh hưởng tác động của con người là nguyên do hầu hết gây ra thiên tai .Những vấn đề rất đau lòng do sạt lở núi, nhưng tất cả chúng ta cần nhìn thẳng rằng thời tiết cực đoan, cấu trúc đất đổi khác là thiên tai hay nhân tai khi tất cả chúng ta đã khai thác vạn vật thiên nhiên quá nhiều để ship hàng cho sự tăng trưởng .