Văn bản dưới luật là gì? Phân biệt giữa văn bản luật và văn bản dưới luật?

Hiện nay, văn bản dưới luật gồm có : Pháp lệnh, Nghị quyết, Sắc lệnh, Nghị đinh, Quyết định, Thông tư. Trong đó :

Pháp lệnh là văn bản dưới luật, chủ thể ban hành là Uỷ ban thường vụ Quốc hội và quy định những vấn đề được Quốc hội giao. Pháp lệnh thường quy định và điều chỉnh những mối quan hệ xã hội quan trọng, cơ bản nhưng chưa được văn bản luật quy định một cách chi tiết hoặc chưa được quốc hội quy định. Pháp lệnh ban hành một thời gian có thể được xem xét trở thành văn bản Luật.

Về giá trị pháp lý, văn bản dưới luật có hiệu lực hiện hành pháp lý dưới hiến pháp và những văn bản Luật. Khi phát hành, Pháp lệnh phải được quá nửa tổng số thành viên Ban thường vụ Quốc hội đồng ý chấp thuận và có hiệu lực thực thi hiện hành khi quản trị nước ký lệnh công bố. ( Trước 15 ngày kể từ ngày được trải qua ).

Nghị quyết là văn bản quy phạm pháp luật quyết định những nội dung cơ bản để điều chỉnh các quan hệ xã hội, ban hành sau khi được bàn bạc, biểu quyết thông qua theo đa số của một cơ quan, tổ chức về một vấn đề nhất định. Nghị quyết theo quy định tại Hiến pháp là hình thức văn bản của Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân các cấp.

Về yếu tố này, có hai quan điểm trái chiều với nhau về việc coi Nghị quyết là văn bản tựa như như Luật hoặc được coi là văn bản dưới Luật. Quan điểm thứ nhất cho rằng, nghị quyết của Quốc hội là văn bản “ có giá trị tương tự với luật ”. Quan điểm này lý giải được hai trường hợp phát hành nghị quyết : Nghị quyết dùng để phê chuẩn những điều ước quốc tế mà Nước Ta tham gia. Nhìn chung, pháp lý Nước Ta tôn trọng điều ước quốc tế và điều này gần như trở thành nguyên tắc trong tổng thể những luật đạo : trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có pháp luật khác với pháp luật của Luật này thì vận dụng theo lao lý của điều ước quốc tế7. Mà theo suy luận, điều ước quốc tế không hề có giá trị “ thấp hơn ” luật. Vì vậy, văn bản dùng để phê chuẩn điều ước quốc tế cũng không hề có giá trị pháp lý thấp hơn luật. Vì lẽ đó, nghị quyết của Quốc hội, trong trường hợp này, hoàn toàn có thể xem là văn bản “ có giá trị tương tự với luật ”. Ví dụ : Nghị quyết số 71/2006 / QH11 ngày 29/11/2006 của Quốc hội phê chuẩn Nghị định thư gia nhập Hiệp định xây dựng Tổ chức thương mại thế giới ( WTO ) của Nước Ta có phần Phụ lục gồm có những nội dung vận dụng trực tiếp một số ít cam kết có tương quan đến những quy phạm pháp luật của những luật đạo như : Luật Doanh nghiệp năm 2005, Luật Luật sư năm 2006 … Nghị quyết còn dùng để quyết định hành động những yếu tố khác thuộc thẩm quyền của Quốc hội. Trên thực tiễn, Quốc hội đã dùng Nghị quyết số 51/2001 / QH10 để sửa đổi, bổ trợ một số ít điều của Hiến pháp năm 1992. Điều này dựa trên cơ sở pháp lý rằng, VBQPPL chỉ được sửa đổi, bổ trợ, sửa chữa thay thế hoặc bãi bỏ bằng VBQPPL của chính cơ quan nhà nước đã phát hành văn bản đó ( Điều 9 Luật BHVBQPPL năm 1996 ; Khoản 1 Điều 9 Luật BHVBQPPL ). Tuy nhiên, nếu cho rằng nghị quyết là văn bản có giá trị pháp lý tựa như như luật, thì vẫn còn có những điều chưa thỏa đáng, bởi lẽ : Thứ nhất, một cách gián tiếp, cách hiểu trên đã như nhau giá trị văn bản và cơ quan phát hành. Nếu Hiến pháp là một luật đạo và nghị quyết là một văn bản “ có giá trị tương tự như luật ” thì chứng tỏ thẩm quyền phát hành ba loại văn bản của Quốc hội cơ bản giống nhau. Điều này, thật ra không hài hòa và hợp lý vì Quốc hội có nhiều tư cách : Quốc hội lập hiến, Quốc hội lập pháp và Quốc hội phát hành văn bản dưới luật. Khi phát hành một luật đạo, Quốc hội lập pháp nhất thiết phải tuân thủ Hiến pháp của Quốc hội lập hiến đã được trải qua trước đó. Thứ hai, việc xem nghị quyết là văn bản tương tự như luật hoàn toàn có thể gây ra 1 số ít khó khăn vất vả trong quy trình vận dụng pháp lý vì không xác lập được thứ bậc pháp lý giữa luật và nghị quyết. Theo khuynh hướng kiến thiết xây dựng chính sách bảo hiến, nếu có trường hợp nghị quyết trái với một luật đạo thì sẽ xử lý như thế nào ? Thứ ba, nhìn chung, khoanh vùng phạm vi kiểm soát và điều chỉnh của nghị quyết của Quốc hội trong đa phần những trường hợp là những nhóm quan hệ xã hội tuy quan trọng nhưng không thực sự cơ bản và bao trùm như luật. Hơn nữa, trong quy trình điều tra và nghiên cứu những văn bản hiện hành, chúng tôi chưa tìm thấy văn bản nào chứng minh và khẳng định giá trị pháp lý của nghị quyết của Quốc hội tương tự với luật, mặc dầu có một số ít quan hệ kiểm soát và điều chỉnh “ mang tính luật ”. Thứ tư, mặc dầu theo Luật BHVBQPPL, những văn bản của Quốc hội ( Hiến pháp, luật, nghị quyết ) đều phải công bố bởi quản trị nước, nhưng trên thực tiễn thì không phải nghị quyết nào của Quốc hội cũng được quản trị nước công bố.

Thứ năm, có thể nói vắn tắt, Hiến pháp và luật là văn bản trực tiếp đến toàn dân, cho toàn dân, thì trong rất nhiều trường hợp, nghị quyết của Quốc hội là văn bản cho việc ổn định công tác, hoạt động có tính tổ chức bộ máy của Quốc hội… và vì vậy chủ yếu ảnh hưởng gián tiếp tới người dân.

Quan điểm thứ hai cho rằng nghị quyết là văn bản dưới luật. Điều này được bộc lộ rõ qua những trường hợp phát hành nghị quyết trên thực tiễn. Thứ nhất, những quan hệ xã hội mà nghị quyết đều chỉnh, trong nhiều trường hợp mang tính dưới luật, như : nghị quyết được phát hành để quyết định hành động trách nhiệm tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội ; phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước ; nghị quyết dùng để không thay đổi chính sách công tác làm việc của Quốc hội và những cơ quan trực thuộc Quốc hội, ví dụ như : pháp luật chính sách thao tác của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Hội đồng Dân tộc, những Uỷ ban của Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội. Tính dưới luật của nghị quyết bộc lộ trong những nội dung mà nó kiểm soát và điều chỉnh. Trong khi đó, văn bản luật là văn bản mang tính chủ yếu nhằm mục đích kiểm soát và điều chỉnh những nhóm quan hệ xã hội có đặc thù cơ bản và nền tảng để tổ chức triển khai nên cỗ máy nhà nước và tổng thể những nghành hoạt động giải trí của Nhà nước. Về nội dung, luật tiềm ẩn những quy phạm “ gốc ”, tức là những quan hệ cơ bản như chính sách chính trị, chế độ kinh tế, quan hệ giữa nhà nước với công dân … Vì vậy, toàn bộ những văn bản dưới luật yên cầu phải tương thích với văn bản luật. Thứ hai, nghị quyết của Quốc hội dùng để hướng dẫn thi hành luật. Ví dụ : Nghị quyết số 56/2010 / QH12 ngày 14/11/2010 của Quốc hội hướng dẫn về việc thi hành Luật Tố tụng hành chính năm 2010. Thứ ba, về hình thức, trình tự, thủ tục trải qua, nghị quyết bộc lộ tính dưới luật. Văn bản luật có trình tự phát hành rất là ngặt nghèo, như phải lập chương trình thiết kế xây dựng luật ( Điều 22 – Điều 29 Luật BHVBQPPL ) ; trong khi đó, nghị quyết không yên cầu phải có tiến trình này. Thứ tư, nếu nghị quyết dùng để phê chuẩn điều ước quốc tế theo đặc thù “ vấn đề ” thì văn bản luật pháp luật thẩm quyền, điều kiện kèm theo phê chuẩn những điều ước quốc tế. Ví dụ : Nghị quyết của Quốc hội về việc phê chuẩn Nghị định thư gia nhập Hiệp định xây dựng Tổ chức thương mại thế giới ( WTO ) của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải địa thế căn cứ vào Luật Ký kết, gia nhập và thực thi điều ước quốc tế. Tuy nhiên, quan điểm trên đây cũng vấp phải 1 số ít điểm bất lợi trước thực tiễn lập hiến lúc bấy giờ. Mặc dù Hiến pháp nước ta không lao lý đơn cử tên văn bản dùng để bổ trợ, sửa đổi Hiến pháp, nhưng trên thực tiễn, Nghị quyết số 51/2001 / QH10 ngày 25/12/2001 của Quốc hội khóa X kỳ họp thứ 10 đã được dùng để thao tác này. Trong khoa học pháp lý, chỉ có VBQPPL có giá trị pháp lý bằng hoặc cao hơn VBQPPL trước mới hoàn toàn có thể sửa đổi, bổ trợ văn bản trước đó. Theo cách suy luận như vậy, nghị quyết có giá trị pháp lý “ bằng hoặc cao hơn Hiến pháp ”. Điều này rõ ràng là trái với toàn bộ những cơ sở hiến định và pháp định hiện hành. Rõ ràng, không hề xem nghị quyết là hình thức văn bản có giá trị “ cao hơn Hiến pháp ” vì nó vi phạm tính tối cao của Hiến pháp ; cũng không hề xem nghị quyết có giá trị “ bằng Hiến pháp ” vì như vậy là đồng nghĩa tương quan với việc xem nghị quyết có giá trị “ cao hơn luật ”.

Sắc lệnh là một loại văn bản quy phạm pháp luật hoặc văn bản pháp luật cá biệt của người đứng đầu bộ máy nhà nước hoặc bộ máy hành pháp, được ban hành bởi Chủ tịch nước. Hiện nay, tại một số quốc gia, sắc lệnh có thể do Tổng thống, Thủ tướng Chính phủ hoặc Tòa án ban hành.

Nghị định là hình thức văn bản quy phạm pháp luật được ban hành bởi Thủ tướng Chính phủ. Nghị định nêu chi tiết những vấn đề được văn bản luật quy định hoặc quy định những quyền và nghĩa vụ của người dân trên cơ sở quy định của Hiến pháp và các văn bản Luật do Quốc hội ban hành.

Quyết định cũng là một loại văn bản quy phạm pháp luật có tính chất đặc biệt hơn những văn bản dưới luật khác bởi đây vừa là văn bản quy phạm pháp luật, vừa là văn bản áp dụng pháp luật được ban hành bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Quyết định thường dụng để đưa ra những giải pháp nhằm mục đích thực thi tốt những chủ trương, chủ trương của Đảng và Nhà nước hoặc được sử dụng đẻ xử lý những việc làm hàng ngày tương quan đến hoạt động giải trí của những cơ quan nhà nước.

Thông tư là một loại văn bản quy phạm pháp luật dưới luật, được ban hành bới Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, dung để hướng dẫn thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật do cấp trên ban hành. Thông thường, thông tư sẽ dung để hướng dẫn Nghị định chính phủ. Thông tư thường sẽ được ban hành bổi một Bộ để hướng dẫn giải quyết những quy định của Nghị định liên quan đến lĩnh vực mà Bộ quản lý, hoặc cung có thể được ban hành bởi nhiều bộ, ngành để hướng dẫn các nghị định do Chính phủ ban hành để giải quyết các vấn đề liên quan đến các công việc do Bộ, ngành đó quản lý.