Nghĩa trang nhân dân đạt chuẩn nông thôn mới: Đang là “bài toán” khó

(QBĐT) – Nghĩa trang nhân dân (NTND) là một trong những chỉ tiêu của tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới (XDNTM). Chỉ tiêu này được xem là đạt khi NTND được xây dựng theo quy hoạch, được cấp thẩm quyền phê duyệt và có quy chế về quản lý. Quy định là thế nhưng trên thực tế, nhiều địa phương trong tỉnh vẫn tồn tại hàng trăm nghĩa trang không có quy hoạch hoặc quy hoạch bất hợp lý. Đây đang thực sự là “bài toán” khó đối với chính quyền cơ sở khi muốn đẩy nhanh lộ trình XDNTM.

“Khó quy về một mối”

Đó là nhận định và đánh giá của chính quyền sở tại những địa phương khi đề cập đến quy hoạch NTND trên địa phận. Nghĩa trang không chỉ đơn thuần là nơi an táng mà còn là nơi bày tỏ tình cảm, đạo lý của người sống với người đã khuất. Tuy nhiên, bên cạnh nghĩa trang liệt sĩ được quy hoạch, thiết kế xây dựng một cách chuyên nghiệp, thì từ trước đến nay tại nhiều địa phương, NTND phần đông chưa được chăm sóc. Những nghĩa trang tự phát, những khu mộ dòng tộc Open ngày càng nhiều .

Hầu hết các nghĩa trang tự phát từ rất lâu. Số lượng nghĩa trang ở từng địa phương thường phụ thuộc vào quy mô dân số hoặc số thôn, do đó, trung bình mỗi thôn hoặc khu dân cư thường có ít nhất một nghĩa trang. Như vậy, mặc dù nhiều địa phương đã xác định rõ để đạt chuẩn NTM cần quy hoạch NTND tập trung, nhưng thực tế để thực hiện điều này là chuyện không hề dễ dàng.

Xã Sơn Trạch ( Bố Trạch ) là một trường hợp nổi bật. Cả xã có 10 thôn, bản nhưng lại có đến 13 NTND và 1 nghĩa trang liệt sỹ, trong đó, có thôn sống sót đến 2 nghĩa trang, như : Trằm Mé, Hà Lời, Xuân Sơn. Giải thích tình hình này, ông Nguyễn Văn Hòa, quản trị Ủy ban MTTQVN xã Sơn Trạch cho biết, Sơn Trạch gồm có cả người lương và giáo, trong đó người công giáo chiếm khoảng chừng 42 % .
Do tâm ý bà con luôn muốn có nghĩa trang riêng của dòng họ, họ giáo, nên những nghĩa trang tự phát mọc lên khá nhiều. Thêm vào đó, trừ hai thôn Hà Lời và Xuân Tiến có địa hình tương đối thuận tiện, 7 thôn còn lại và bản Rào Con địa hình phức tạp, đa phần là đồi núi dốc cộng với những khó khăn vất vả trong việc kêu gọi vốn, nên việc hoạt động những thôn quy hoạch kiến thiết xây dựng nghĩa trang tập trung chuyên sâu gần như là điều không hề .
Cũng giống như Sơn Trạch, xã Quảng Thạch ( Quảng Trạch ) có 9 NTND nằm rải rác ở 9 thôn và theo nhìn nhận của chính quyền sở tại địa phương thì việc quy hoạch để quy về một mối so với những nghĩa trang trên địa phận xã là điều ngoạn mục .
“ Ngoài yếu tố tâm ý của dân cư, không muốn di tán những phần mộ thì điều kiện kèm theo địa hình và kinh phí đầu tư là trở ngại lớn nhất trong quy hoạch nghĩa trang của Quảng Thạch. Xã hiện có 9 thôn nhưng mỗi thôn lại cách nhau 3-4 km, giao thông vận tải đi lại khó khăn vất vả cộng với nguồn ngân sách hạn hẹp nên việc quy hoạch cụm nghĩa trang tập trung chuyên sâu là rất khó, nói thẳng ra là không hề ”, ông Phan Thanh Sơn, quản trị Ủy Ban Nhân Dân xã Quảng Thạch san sẻ .

Hầu hết các nghĩa trang nhân dân ở nhiều địa phương đều không đạt chuẩn theo quy hoạch.

Tương tự, xã Cảnh Hóa ( Quảng Trạch ) có 5 NTND / 7 thôn, chưa kể đến những phần mộ nằm rải rác nhiều nơi. Vướng mắc địa phương đang gặp phải khi quy hoạch thiết kế xây dựng NTND ngoài yếu tố địa hình, vốn góp vốn đầu tư và yếu tố tâm linh thì nguồn quỹ đất cũng đang khiến chỉ huy xã loay hoay không tìm được hướng xử lý. Với 5 nghĩa trang / 7 thôn, Cảnh Hóa phải cần trên 10 ha đất mới đủ để thiết kế xây dựng những nghĩa trang tập trung chuyên sâu. Trong khi đó, quỹ đất của xã rất hạn hẹp, lại phải chia đều cho nhiều nhu yếu khác, như nhà ở dân cư, sản xuất, kinh doanh thương mại …
Đây chỉ là 3 trong số rất nhiều địa phương tỉnh ta đang loay hoay với “ bài toán ” quy hoạch NTND về một mối. Rõ ràng, để tiết kiệm chi phí quỹ đất, bảo vệ yếu tố vệ sinh thiên nhiên và môi trường, so với nhiều địa phương, việc quy hoạch cụm nghĩa trang tập trung chuyên sâu là rất thiết yếu. Tuy nhiên, do nhiều nguyên do mà hầu hết là yếu tố tâm linh, vốn, quỹ đất, nên đây đang thực sự là “ giấc mơ xa ” so với không ít xã .

“Cửa ải gian nan”

Trong bộ tiêu chí XDNTM, tiêu chí 17 pháp luật xã nông thôn mới phải có NTND thiết kế xây dựng theo quy hoạch, được cấp có thẩm quyền phê duyệt, khoảng cách của nghĩa trang so với khu dân cư phải bảo vệ lớn hơn 100 m ; diện tích quy hoạnh đất thiết kế xây dựng cho mỗi mộ chôn cất một lần tối đa không quá 5 mét vuông ; có quy định về quản trị nghĩa trang ; nơi trồng cây xanh, có lối đi thuận tiện cho việc thăm viếng ; mộ phải đặt theo hàng, kiến thiết xây dựng đúng diện tích quy hoạnh và chiều cao lao lý … Quy định là như vậy nhưng trong thực tiễn lại khác xa “ một trời một vực ” bởi lẽ, số lượng NTND thì nhiều nhưng số lượng đạt chuẩn lại rất “ nhã nhặn ” .
Không có tường rào bảo vệ, không nhà quản trang, không mạng lưới hệ thống thoát nước và đường đi lại khó khăn vất vả là đặc thù chung của phần đông những NTND tại Sơn Trạch. Hầu hết những nghĩa trang của địa phương đều hình thành từ truyền kiếp theo hình thức tự phát nên không được quy hoạch chuyên nghiệp và bài bản. Gọi là nghĩa trang nhưng thực ra chỉ là những khu chôn cất tự phát của dân cư có từ bao đời nay. Những khu chôn cất này nằm giữa đồng, trên rẫy hoặc nằm dọc hai bên đường, không có lối đi thông thoáng, cây cối, cỏ dại mọc che khuất cả tầm nhìn .
Hiện tại, cả 13 NTND của xã đều chưa đạt chuẩn theo quy hoạch, đặc biệt quan trọng, rất nhiều phần mộ không có ranh giới rõ ràng với khu dân cư hoặc nguồn nước hoạt động và sinh hoạt của người dân gây ảnh hưởng tác động không nhỏ đến mỹ quan khu vực cũng như chất lượng đời sống của bà con .
Cùng chung cảnh ngộ, xã Thái Thủy ( Lệ Thủy ) có 7 thôn nhưng lại có đến hơn 10 NTND. Trước kia, mặc dầu chưa có quy hoạch khu nghĩa trang đơn cử, nhưng so với người dân, những khu vực có nhiều mồ mả được mặc định là khu nghĩa trang dành cho người mất. Ngoài yếu tố bảo vệ khoảng cách với khu dân cư thì hầu hết những NTND của Thái Thủy đều không đạt chuẩn theo quy hoạch. Đây cũng là thực trạng chung của xã Quảng Thạch ( Quảng Trạch ), xã Thuận Hóa ( Tuyên Hóa ) và rất nhiều địa phương khác ở tỉnh ta .
Theo thống kê của Chi cục Bảo vệ thiên nhiên và môi trường, Sở Tài nguyên – Môi trường, sau hơn 6 năm tiến hành thực thi Chương trình tiềm năng vương quốc XDNTM với nỗ lực không ngừng của Đảng bộ, chính quyền sở tại và nhân dân những địa phương, đến nay toàn tỉnh đã có 80/136 xã đạt chuẩn tiêu chí thiên nhiên và môi trường. Tuy nhiên, so với những địa phương còn lại, việc chuẩn hóa tiêu chí này đang gặp phải rất nhiều trở ngại, trong đó yếu tố quy hoạch nghĩa trang được xác lập là một trong “ cửa ải ” gian truân nhất .

Cần những giải pháp bền vững

Trên thực tế, việc quy hoạch lại NTND theo các tiêu chí NTM là rất cần thiết. Song cũng phải thừa nhận rằng, thực hiện được quy hoạch là một áp lực không nhỏ với mỗi chính quyền cơ sở. Chưa nói đến kinh phí hỗ trợ, cái khó nhất là ý thức, tư tưởng, quan niệm của mỗi người. Quy hoạch đã có nhưng để thực hiện được theo quy hoạch là chuyện không hề dễ dàng.

Theo quan điểm của chính quyền sở tại nhiều địa phương, khi việc quy hoạch cụm nghĩa trang tập trung chuyên sâu là chuyện của “ tương lai ” thì yếu tố trước mắt là cần phải chỉnh trang lại những nghĩa trang, bảo vệ những tiêu chí đã đề ra, như : phải có hàng rào, lối đi thông thoáng, trồng cây xanh … ; tích cực tuyên truyền, hoạt động để nâng cao nhận thức cho người dân về yếu tố chỉnh trang, tái tạo nghĩa trang, đặc biệt quan trọng cần tôn vinh ý thức tự giác của mỗi đảng viên .
Theo đó, đảng viên thuộc dòng họ, chi họ nào thì có nghĩa vụ và trách nhiệm tuyên truyền, hoạt động dòng họ đó. Đồng thời, những địa phương cần tổ chức triển khai họp bàn, đưa pháp luật về nếp sống văn hóa truyền thống trong ma chay vào quy định xét thi đua khen thưởng với những cơ sở thôn, làng và có chế tài, giải quyết và xử lý nghiêm những tổ chức triển khai, dòng họ, mái ấm gia đình, cá thể vi phạm. Để bảo vệ lộ trình XDNTM, những địa phương cần nâng cao hơn nữa vai trò, nghĩa vụ và trách nhiệm của mình trong công tác làm việc quy hoạch NTND, tránh để thực trạng quy hoạch là chuyện quy hoạch còn thực thi hay không là chuyện “ để đó ” .

Tâm An
 

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn