Sắc màu thổ cẩm dân tộc Thái

Tinh hoa dân tộc

Trong tín ngưỡng, văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, loại sản phẩm thổ cẩm truyền thống lịch sử được dệt bằng tay thủ công không chỉ có vai trò quan trọng trong đời sống, trong những nghi lễ dân gian, mà còn mang hồn cốt văn hóa truyền thống dân tộc. Với gam màu chủ yếu tươi đẹp, bùng cháy rực rỡ, đường nét hoa văn phong phú làm từ nguyên vật liệu tự nhiên là sợi của quả bông trồng trên nương và tơ tằm do chị em phụ nữ ươm nuôi ; thổ cẩm được dùng trong may mặc hàng ngày, tạo nên những bộ phục trang dân tộc giàu truyền thống. Thổ cẩm còn được dùng làm vỏ gối, chăn, đệm và những đồ vật trang trí trong nhà ; làm quà tặng khuyến mãi trong đám cưới, đám hỏi hoặc sử dụng làm lễ vật cúng thần trong lễ xên bản, xên mường, đồ tùy táng cho người qua đời …Theo già Lường Thị Âng, bản Noong Chứn, phường Nam Thanh, TP. Ðiện Biên Phủ cho biết : Thổ cẩm của người Thái phong phú và đa dạng về sắc tố, phong phú về họa tiết, hoa văn. Trên mỗi tấm thổ cẩm luôn có màu xanh của cây cối, màu hồng, trắng, đỏ của hoa rừng, màu vàng rực rỡ của ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, ở mỗi độ tuổi, người phụ nữ lại khôn khéo tích hợp những sắc tố với nhau để tạo ra những tấm vải thổ cẩm tương thích. Nếu là cô gái Thái đang tuổi hẹn hò, yêu đương thì luôn chọn thổ cẩm gam màu sáng, thêu những hoa văn uốn lượn, bay bổng, thơ mộng, hấp dẫn. Còn với những thế hệ bà, mẹ lớn tuổi thì lấy gam màu trầm làm chủ yếu, đường nét rắn rỏi và có sự chiêm nghiệm về đời sống .

Đặc trưng hoa văn thổ cẩm Thái thường theo mô típ tượng trưng, cách điệu các hình tượng từ thiên nhiên và khắc họa đời sống sinh hoạt. Qua thẩm mỹ và tài nghệ của người phụ nữ, chúng được kết hợp khéo léo, cân đối, toát lên tình cảm, suy nghĩ của con người về cuộc sống xã hội và tự nhiên.

Hoa văn thêu trên sản phẩm thổ cẩm dân tộc Thái

Có tới hơn 30 loại hoa văn, họa tiết được thể hiện sống động trên thổ cẩm Thái và được sử dụng linh hoạt phù hợp với từng loại sản phẩm khác nhau. Ví như hoa văn ở chân váy thêu chủ yếu là chim muông, cỏ cây, hoa, lá… thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ Thái khiến cỏ cây, hoa lá, chim muông cũng phải ngắm nhìn và theo bước họ. Trên những chiếc chăn thường thêu hình con thuồng luồng thể hiện tình cảm, ước mơ và lòng vị tha cao cả của người mẹ, người vợ luôn chung thủy, bao dung; với khăn piêu hoa văn trang trí lại là một đồ án phức tạp với màu sắc đa dạng, sinh động và hài hòa…

Những đôi tay giữ nghề

Ðiểm đặc biệt quan trọng của nghề thêu, dệt vải thổ cẩm truyền thống cuội nguồn dân tộc Thái ở Điện Biên là chúng được làm ra từ chính đôi bàn tay của những người phụ nữ đảm đang. Họ chịu thương chịu khó, làm toàn bộ những khâu từ chuẩn bị sẵn sàng nguyên vật liệu : Trồng bông, hái dâu nuôi tằm, bật bông, xe sợi, dệt vải, đến lên rừng tìm những lá, cây về nhuộm màu cho vải, nhuộm chỉ và thêu thùa thành loại sản phẩm .

Xưa kia, nghề này rất thịnh hành tại khắp các bản làng người Thái, khi đến đâu cũng cảm nhận âm điệu nhịp nhàng của tiếng thoi đưa; bắt gặp hình ảnh người phụ nữ chăm chỉ dệt vải bên khung cửi, cần mẫn se kim thêu thùa. Dẫu vậy, ngày nay khi các sản phẩm may mặc công nghiệp được bán nhiều trên thị trường thì nghề dệt, thêu thổ cẩm Thái đã không mấy phát triển nữa, chỉ còn rất ít những người ở một số bản còn duy trì vì lòng đan mê và mong muốn giữ gìn nét văn hóa dân tộc mình.

Nằm ven quốc lộ, bản Mển, xã Thanh Nưa, huyện Điện Biên là số ít bản còn đông chị em phụ nữ vẫn ngày đêm cần mẫn bên khung cửi dệt, thêu những tấm thổ cẩm truyền thống lịch sử. Với mong ước gìn giữ và tăng trưởng nghề, những chị em đã link xây dựng Hợp tác xã Thêu dệt thổ cẩm dân tộc Thái. Đến nay, sau gần 10 năm xây dựng, đi vào hoạt động giải trí, Hợp tác xã tựa như “ ngôi nhà chung ” để chị em cùng nhau san sẻ kinh nghiệm tay nghề, tuyệt kỹ làm nghề, hăng say lao động cải tổ kinh tế tài chính mái ấm gia đình .Những đôi tay khéo léo của chị em phụ nữ dân tộc Thái tạo ra những tấm thổ cẩm rực rỡ sắc màu, đa dạng hoa văn

Bên chiếc giỏ thêu rực rỡ sắc màu, nào là khăn, túi, vỏ đệm ngồi, chị Lò Thị Minh, bản Mển tâm sự: Nghề dệt thổ cẩm gắn bó với phụ nữ Thái từ lâu đời. Khi lên 6 – 7 tuổi, chị em nào trong bản cũng chăm chỉ theo học người lớn các công đoạn thêu thùa, dệt vải. Phải rất kiên trì, thực hiện nhiều công đoạn tỉ mỉ, sáng tạo, chị em mới làm ra được một sản phẩm thổ cẩm đẹp mắt, hoa văn tinh tế.

Nói rồi chị Minh đứng lên mang ra túi thổ cẩm trong tủ cho chúng tôi xem. Rất nhiều mẫu thổ cẩm đẹp và rực rỡ, những mẫu khăn, váy lạ mà tôi chưa thấy khi nào. Lật dở từng tấm, chị cho tôi biết : Đây là những mẫu khăn làm riêng cho đàn ông, đây là những mẫu khăn làm riêng cho phụ nữ được dệt theo mẫu hoa văn cổ. Chị Minh kể : Mẫu thêu thì có nhiều lắm, mẫu cổ có, văn minh cũng có. Tuy nhiên tiềm năng của hợp tác xã là vừa bảo tồn và tăng trưởng văn hóa truyền thống dệt, thêu truyền thống lịch sử nên chị em hội viên được xu thế làm loại sản phẩm phong phú nhưng không quá cầu kỳ để Giao hàng nhu yếu của người mua ở trong và ngoài nước .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn