Khốc liệt thị trường nước mắm 500 triệu USD

Cuộc chiến giành thị trường nước mắm quyết liệt kể từ khi nước mắm công nghiệp Open cách đây chưa đầy 20 năm. Không chỉ cạnh tranh đối đầu với nước mắm truyền thống cuội nguồn, những hãng nước mắm công nghiệp cũng tìm cách lấy thị trường của nhau đầy kinh khủng .
Nước mắm được nhìn nhận là gia vị không hề thiếu trong bữa ăn của mái ấm gia đình người Việt. Theo số liệu điều tra và nghiên cứu thị trường của Kantar Worldpanel 2018, mức độ xâm nhập hộ mái ấm gia đình ở khu vực thành thị của nước mắm vào tầm 97 %, với mức tiêu thụ đáng kể là 11 lít / năm / mỗi hộ .

Miếng bánh béo bở

Theo các công ty nghiên cứu, thị trường gia vị, nước chấm của VN mỗi năm sẽ tăng trưởng bình quân từ 25-32% từ nay đến năm 2022. Đây là một thị trường đầy tiềm năng và các doanh nghiệp VN đang phải nỗ lực chạy đua cùng doanh nghiệp ngoại.

Nước mắm truyền thống cuội nguồn ( làm từ cá và muối ) đã được người dân nhiều vùng biển tại việt nam tạo ra từ hàng ngàn năm nay. Cách ủ chượp mà ngày này những làng nghề mắm như Phú Quốc ( Kiên Giang ), Phan Thiết ( Bình Thuận ), Cát Hải ( TP. Hải Phòng ) … đang làm cũng đã sống sót tối thiểu 200 năm .
Trong khi đó, nước mắm chế biến theo kiểu công nghiệp ( dùng nước mắm nguyên chất pha chế cộng với hương liệu, chất tạo mùi, tạo màu, dữ gìn và bảo vệ ) thì chỉ chính thức Open vào việt nam từ năm 2002 khi Unilever trình làng tên thương hiệu nước mắm Knorr ra thị trường. Dù được quảng cáo rầm rộ trên truyền hình, tên thương hiệu nước mắm Knorr không mấy thành công xuất sắc vì giá cao .
Tới năm 2007, Tập đoàn Masan tung ra loại sản phẩm nước mắm Chinsu và Nam Ngư và nhanh gọn sở hữu thị trường nước mắm VN. Từ đây, thị trường nước mắm công nghiệp lan rộng ra nhanh gọn. Nước mắm công nghiệp với lợi thế mùi vị ít mặn, thêm những gia vị cho tương thích với người tiêu dùng và đặc biệt quan trọng là Chi tiêu phải chăng đã nhanh gọn nhận được sự tiêu dùng của người dân. Sự tăng trưởng nhanh gọn của nước mắm do Masan sản xuất đã kéo theo nhiều đơn vị chức năng khác tham gia vào đại chiến giành thị trường nước mắm công nghiệp .
Năm 2009, Công ty nhựa Ngọc Nghĩa góp vốn vào Công ty thực phẩm Hồng Phú góp vốn đầu tư 20,6 triệu USD góp vốn đầu tư nhà máy sản xuất sản xuất nước mắm quy mô lớn nhất việt nam khi đó. Hồng Phú cho ra thị trường hai tên thương hiệu là Kabin và Thái Long. Đầu năm 2010, “ triệu phú thực phẩm ” Acecook tham gia thị trường với nhãn hàng nước mắm Đệ Nhất. Mới đây nhất, tháng 7-2018, Công ty Nestlé việt nam đã ra đời loại sản phẩm nước mắm Maggi chính thức tham gia thị trường nước mắm việt nam .
Dù có sự tham gia của nhiều công ty giàu tiềm lực kinh tế tài chính nhưng đại chiến phân loại thị trường nước mắm công nghiệp kết thúc nhanh gọn sau khoảng chừng 10 năm hình thành. Đến nay, Masan Consumer thuộc Tập đoàn Masan vẫn là đơn vị chức năng đứng vị trí số 1 và áp đảo thị trường nước mắm với khoảng chừng 70 % thị trường … Sự thành công xuất sắc của Masan cũng đồng nghĩa tương quan với những tên thương hiệu nước mắm công nghiệp khác khó tăng trưởng, thậm chí còn phải rời khỏi thị trường .
Theo báo cáo giải trình từ 1 số ít công ty sàn chứng khoán, từ khi tham gia thị trường đến khi thoái vốn, chưa năm nào Ngọc Nghĩa có lãi, thậm chí còn còn liên tục thua lỗ nặng nề. Công ty này đã chuyển nhượng ủy quyền hàng loạt 8,1 triệu CP ( 40,5 % vốn điều lệ ) tại Công ty Hồng Phú cho một cá thể với tổng giá trị 810 triệu đồng vào đầu 2018. Sau những chiến dịch tiếp thị quảng cáo rầm rộ cho mẫu sản phẩm nước mắm Đệ Nhất, đến cuối năm 2013, Acecook chuyển giao thương hiệu này cho Công ty Nam Phương VN. Đến nay nước mắm Knorr cũng vắng bóng ở nhiều nhà hàng hay shop kinh doanh nhỏ .

Thị phần khiêm tốn của nước mắm truyền thống

Bên cạnh đại chiến quyết liệt giành thị trường giữa những công ty sản xuất nước mắm công nghiệp với nhau là đại chiến giữa nước mắm công nghiệp và nước mắm truyền thống lịch sử. Năm 2012, khi thị trường nước mắm của Masan lên tới đỉnh điểm, đạt 70 % lệch giá toàn thị trường thì những doanh nghiệp khác như Hưng Thịnh, Đệ Nhất, Hồng Hạnh, Mười Thu, Micoem, 584 Nha Trang, Thanh Hà … chỉ chiếm thị trường ở mức 1/5 % .
Sau gần 20 năm, sự cạnh tranh đối đầu can đảm và mạnh mẽ của nước mắm công nghiệp làm cho nước mắm truyền thống lịch sử – đa phần hoạt động giải trí khá manh mún, trớ trêu. Khi nước mắm công nghiệp Open, chỉ có một số ít doanh nghiệp lớn sản xuất theo công thức truyền thống cuội nguồn còn sống sót được ở Phan Thiết, Nha Trang ( Khánh Hòa ), Cát Hải …, còn những cơ sở nhỏ hầu hết bán nguyên vật liệu hoặc bán sỉ theo thùng nên lệch giá không cao .
Trên thị trường, nước mắm công nghiệp gần như áp đảo nước mắm truyền thống lịch sử tại tổng thể những kênh phân phối về số lượng, chủng loại. Hiệp hội Nước mắm Phú Quốc thống kê hiện chỉ khoảng chừng 20 % sản lượng nước mắm của những thành viên hiệp hội sản xuất ra được đóng chai, bán đúng với tên thương hiệu và hướng dẫn địa lý “ nước mắm Phú Quốc ”, còn lại vẫn có đến 80 % là bán theo dạng hàng xá cho những công ty khác để họ tự pha chế và tiêu thụ .
Theo Hội Lương thực thực phẩm Thành Phố Hồ Chí Minh, trung bình mỗi năm việt nam tiêu thụ 250 triệu lít nước mắm. Trong đó, nước mắm truyền thống cuội nguồn chỉ chiếm khoảng chừng 60 triệu lít. Còn nước chấm công nghiệp ( nước mắm tự nhiên pha loãng và thêm mùi vị ) chiếm xấp xỉ 190 triệu lít, tương tự 70 % thị trường trong nước .

Chiến lược “cao cấp hóa” 

Hội Lương thực thực phẩm TP.HCM cho rằng những cơ sở sản xuất nước mắm tự nhiên chủ yếu là hộ gia đình kinh doanh ngành nghề truyền thống. Họ không có nhiều chi phí để đầu tư các hoạt động quảng bá thương hiệu sản phẩm.

Trong khi đó, những tập đoàn lớn sản xuất nước chấm công nghiệp lại mạnh về vốn góp vốn đầu tư. Họ dành rất nhiều ngân sách cho hoạt động giải trí tiếp thị tên thương hiệu và loại sản phẩm. Điều đáng nói, trong nội dung tiếp thị về nước mắm, luôn có sự nhập nhằng, thông tin không rõ ràng về nước mắm tự nhiên với nước chấm công nghiệp. Thực tế này khiến người tiêu dùng hay bị nhầm lẫn khi sử dụng nước mắm tự nhiên và nước chấm .
Trong quy trình tiến độ đầu của đại chiến nước mắm truyền thống cuội nguồn – công nghiệp, những nhà phân phối nước mắm công nghiệp đưa ra thông điệp cho thấy nước mắm truyền thống cuội nguồn thiếu bảo đảm an toàn. Có thể kể đến những thông điệp marketing như nước mắm không cặn, không đổi màu …
Nguy hiểm nhất là “ vụ bê bối nước mắm nhiễm asen ” vào cuối năm năm nay. Chỉ đến khi những chuyên viên thực phẩm lên tiếng bảo vệ nước mắm truyền thống cuội nguồn vì thực chất nước mắm đã chứa hàm lượng thạch tín hữu cơ nhưng thạch tín hữu cơ gần như vô hại, thậm chí còn châu Âu còn được cho phép hàm lượng này trong nước chấm lên tới 30 mg / lít, vấn đề sau đó lắng lại .
Theo một chuyên viên thực phẩm, thời hạn gần đây khi đời sống của người dân đã được cải tổ và tôn vinh tính bảo đảm an toàn trong yếu tố vệ sinh thực phẩm, người tiêu dùng ngày càng chăm sóc hơn đến nguồn gốc và tiến trình sản xuất, những loại sản phẩm tự nhiên thì thị trường nước mắm công nghiệp có phần lung lay. Các đơn vị sản xuất nước mắm công nghiệp lại đổi kế hoạch sang “ hạng sang hóa ” và “ đồng nhất hóa ” với nước mắm truyền thống cuội nguồn. Đó là việc làm mất đi khái niệm nước mắm truyền thống lịch sử và tiếp thị quảng cáo tới người mua rằng nước mắm công nghiệp cũng được sản xuất như nước mắm truyền thống lịch sử .

Theo chứng nhận chỉ dẫn địa lý, nước mắm Phú Quốc phải được đóng chai ngay trên đảo. Ảnh: K.NAM

“Làm khó” nước mắm truyền thống?

Theo tiến sỹ Trần Thị Dung ( cố vấn kỹ thuật Thương Hội Thực phẩm minh bạch ), ngay sau khi nước mắm truyền thống cuội nguồn bị đánh bằng “ giải pháp asen ” năm năm nay thì những nhà phân phối nước mắm truyền thống cuội nguồn đã thiết kế xây dựng cho mình TCCS 01 : năm nay / NMTT – Nước mắm truyền thống cuội nguồn. Đây là cách để phân biệt với nước mắm pha chế sử dụng nước mắm – nước mắm truyền thống lịch sử làm nguyên vật liệu để pha chế và đã có định nghĩa đơn cử thế nào là nước mắm – nước mắm truyền thống cuội nguồn .
Ở nhiều cuộc hội thảo chiến lược tương quan đến nước mắm, đã có nhiều lần đề xuất làm tiêu chuẩn riêng không liên quan gì đến nhau cho nước mắm và nước mắm công nghiệp – nước mắm pha chế, nhưng những cơ quan quản trị nhà nước được quyền kiến thiết xây dựng và phát hành TCVN đều tránh mặt việc này. Điều này bộc lộ rõ ở TCVN 5107 : 2018 Nước mắm và TCVN 12607 : 2019 Quy phạm thực hành thực tế sản xuất nước mắm lần này .
Đáng quan tâm là trong dự thảo tiêu chuẩn việt nam mà cơ quan chức năng đưa ra lại có nhiều lao lý “ gây khó dễ ” cho nước mắm truyền thống cuội nguồn. TS Dung nghiên cứu và phân tích, tuy dự thảo không đưa ra mức số lượng giới hạn về những chỉ tiêu sắt kẽm kim loại nặng và histamin ( chất có trong khung hình cá trong quy trình lên men ), nhưng khi những hiệu quả nghiên cứu và phân tích sắt kẽm kim loại nặng trong nước mắm đều không phát hiện tồn dư sắt kẽm kim loại nặng, và không có vật chứng chứng tỏ người ăn nước mắm từ xưa đến nay bị ngộ độc histamin thì không hề coi đó là mối nguy để bắt những đơn vị sản xuất nước mắm phải trấn áp những chỉ tiêu này. Nước mắm những vùng khác nhau được sản xuất theo những tiến trình khác nhau .
“ Không có ai nói là không cần kiến thiết xây dựng tiêu chuẩn, không những thế đã có hẳn quy chuẩn kỹ thuật vương quốc QCVN 02-16 : 2012 / BNNPTNT Cơ sở sản xuất nước mắm, điều kiện kèm theo bảo vệ bảo đảm an toàn thực phẩm. Cái mà những đơn vị sản xuất nước mắm truyền thống lịch sử cần là phải có sự phân biệt rõ ràng giữa nước mắm công nghiệp và nước mắm truyền thống lịch sử. Nếu còn lập lờ hay như nhau hai khái niệm nước mắm ấy với nhau thì những nhà phân phối nước mắm truyền thống lịch sử không hề sống sót được ” – bà Dung nhận định .
■

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Thị Trường