Tên người Ê Đê – Wikipedia tiếng Việt

Tên người Ê Đê được theo cấu trúc Tên trước Họ sau.

Nguyên thủy xa xưa, người Êđê (Radaya) cũng như nhiều tộc người khác trên thế giới, không có họ riêng. Thông thường họ dùng từ Dam (nghĩa là Chàng) để đệm cho Nam giới như Dam Săn, Dam Điêt, Dam Bhu, Dam Păr Kuê, Dam Yi, Dam Rông, Dam Jŭ… và Hơbia (nghĩa là Nàng) để đệm cho Nữ giới như HơBia Blao, HơBia Jŭ, HơBia Drah Hjan.

Như hầu hết dân tộc trên quốc tế, họ của người Ê Đê cũng hình thành từ sự phân rã những bộ tộc. Ở thời kỳ tân tiến, họ của người Ê Đê có tương quan mật thiết với họ của người J’rai do quy trình gắn bó mật thiết truyền kiếp của 2 dân tộc này như Niê ( Nai, Nay ), Buôn Yă, B.Yă ( Kpă ), Mlô ( R’ô ), Êban ( Rhlan, Rbăm ), Ksơr ( Ksor ), Êčăm ( Rčăm, Rčom ), Kbuôr ( Puih, Kpuih, Kbor ), Adrơ ̆ ng ( Ajrơ ̆ ng ) …

Ngày nay, người Ê Đê đã hình thành rất nhiều họ khác nhau, tuy nhiên, có 2 dòng họ chính là Niê và Mlô, cùng nhiều phân họ kép hình thành từ 2 dòng họ này. Người Êđê cũng là tộc người duy nhất ở Việt Nam đặt tên theo cấu trúc Tên trước Họ sau, có thể là kết quả ảnh hưởng của văn hóa Pháp.

Người Ê Đê thường đặt tên theo cấu trúc như sau :Với Nữ giới, người Ê-đê sẽ đệm chữ ” H ‘ “, bắt nguồn từ chữ Hubaya sri devi trong tiếng Phạn Ấn Độ có nghĩa là ” những Nàng “, sau này rút âm gọn thành ” Hơ-Bia ” để chỉ những phụ nữ có vị thế cao sang chưa kết hôn, Chữ ” Hơ Bia ” sau này được Y Jut và Y ut viết gọn thành ” H ‘ ” để đệm cho tên nữ Ê-Đê như thể một điều bẳt buộc .

Ví dụ như: H’Maryam Niê, H’Či Êban.

Với Nam giới : Vào đầu thế kỷ 20, Y-Jut đã triển khai cải cách lối đặt đệm tên họ cho người Ê-đê bằng cách dùng vần âm đầu là chữ ” Y – ” là tên tuổi Thượng đế Y-HWH ( Thiên Chúa Giê-Hô-Va hay Gia-Vê ) để đệm tên lót cho tổng thể người nam sửa chữa thay thế hẳn lối đặt tên chịu ảnh hưởng tác động từ phong kiến Champa và Java ( Indonesia ) mang nhiều sắc tố phân biệt thứ bậc, tuổi tác, vị thế rườm rà phức tạp ( Dam, Hbia, Ama, Aê, Yă, Aduôn, pô … ) hầu hết thời nay người nam Ê-đê đều đệm vần âm ” Y – ” từ chữ ” YHWH ” theo cấu trúc ” ( Y – ) + ( tên gọi ) + ( họ ) như thể một điều bắt buộc cho mọi phái mạnh người Ê-đê mang ý nghĩa như là đứa con của Yàng ( Anak Yang Adiê ) .

Ký họa tên tuổi Thượng đế Y-HWH ( AÊ-DIÊ ) bằng chữ Do Thái Hebrew. Vào đầu thế kỷ 20, Y-Jut đã thực thi cải cách lối đặt đệm tên họ cho người Ê-đê bằng cách dùng vần âm đầu là chữ ” Y – ” là tên tuổi Thượng đế Y-HWH ( Thiên Chúa Giê-Hô-Va hay Gia-Vê ) để đệm tên lót cho toàn bộ người nam thay thế sửa chữa hẳn lối đặt tên chịu tác động ảnh hưởng từ phong kiến Champa và Java ( Indonesia ) mang nhiều sắc tố phân biệt thứ bậc, tuổi tác, vị thế rườm rà phức tạp ( Dam, Hbia, Ama, Aê, Yă, Aduôn, pô … ) hầu hết ngày này người nam Ê-đê đều đệm vần âm ” Y – ” từ chữ ” YHWH ” theo cấu trúc ” ( Y – ) + ( tên gọi ) + ( họ ) như là một điều bắt buộc cho mọi phái mạnh người Ê-đê mang ý nghĩa như là đứa con của Yàng ( anak Yang Adiê ) .

Ví dụ như: Y-Dam Săn Mlô, Y-Arol Êčăm, Y Dam Rông Buôndăp.

Tuy nhiên, thời nay người Ê Đê chịu tác động ảnh hưởng nhiều từ văn hóa truyền thống Đạo Tin Lành nên việc sử dụng tên Thánh đã trọn vẹn chiếm lợi thế so với cách đặt tên theo truyền thống cuội nguồn xưa .

Các tên Thánh để đặt tên theo tiếng Ê Đê.

Ðối với tên Nữ

• H’Mari
• H’Rut
• H’Ðêbora
• H’Madalen
• H’Maryam
• H’Rêbeka
• H’Ê-Wa
• H’An-na

Bên cạnh đó, một bộ phận không nhỏ người Ê Đê vẫn duy trì việc đặt tên theo nhân vật trong những tác phẩm sử thi như H’Bia, H ’ Ñĭ, H’Bh ĭ, Y-Dam Săn, Y-Dam Yi, Y-Dam Rông, …

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn