Soạn bài Văn bản văn học (chi tiết)>
Video hướng dẫn giải
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Bạn đang đọc: “>Soạn bài Văn bản văn học (chi tiết)>
Câu 1
Video hướng dẫn giải
Câu 1 (trang 121 SGK Ngữ văn 10 tập 2)
Hãy nêu những tiêu chí chủ yếu của văn bản văn học.
Lời giải chi tiết:
– Tiêu chí 1: Văn bản văn học còn gọi là văn bản nghệ thuật, văn bản văn chương. Văn bản văn học đi sâu vào phản ánh hiện thực khách quan, khám phá thế giới tình cảm, tư tưởng, thoả mãn nhu cầu hướng thiện và thẩm mỹ của con người.
Ví dụ : Đọc bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh tất cả chúng ta phải tâm lý để tìm kiếm lời giải đáp cho những câu hỏi : Tinh yêu là gì ? Hạnh phúc là gì ? Làm thế nào để giữ niềm tin ?
– Tiêu chí 2. Ngôn từ của văn bản văn học là ngôn từ nghệ thuật có hình tượng mang tính thẩm mỹ cao, trau chuốt biểu cảm, gợi cảm, hàm súc, đa nghĩa.
– Tiêu chí 3: Mỗi văn bản đều có một thể loại nhất định và theo quy ước cách thức thể loại đó (Kịch có hồi, cảnh, có lời đối thoại độc thoại; Thơ có vần, điệu, luật, khổ thơ…).
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 (trang 121 SGK Ngữ văn 10 tập 2)
Vì sao nói: hiểu tầng ngôn từ mới là bước thứ nhất cần thiết để đi vào chiều sâu của văn bản văn học?
Lời giải chi tiết:
– Văn học là nghệ thuật và thẩm mỹ ngôn từ. Đọc văn bản văn học, ta hiểu rõ ngữ nghĩa của từ, từ nghĩa tường minh đến hàm nghĩa, từ nghĩa đen đến nghĩa bóng. Cùng với ngữ nghĩa, phải quan tâm tới ngữ âm. Tuy nhiên, tầng ngôn từ mới là bước thứ nhất cần phải vượt qua để đi vào chiều sâu của văn bản .
– Vượt qua tầng ngôn từ, tất cả chúng ta cần đi sâu vào tầng hình tượng và tầng hàm nghĩa thì mới hoàn toàn có thể hiểu được văn bản văn học. Trên trong thực tiễn, ba tầng của văn bản văn học không tách rời mà liên hệ mật thiết với nhau. Không hiểu tầng ngôn từ sẽ không hiểu tầng hình tượng và thế cho nên cũng sẽ không hiểu tầng hàm nghĩa của văn bản .
– Trong một văn bản văn học, tầng ngôn từ hình tượng hiện lên tương đối rõ, tầng hàm nghĩa khó chớp lấy hơn. Tầng hàm nghĩa chỉ hoàn toàn có thể hiểu được khi người đọc biết suy luận, nghiên cứu và phân tích, khái quát .
=> Đọc văn bản văn học phải hiểu được tầng hàm nghĩa nhưng hiểu được tầng ngôn từ là bước thứ nhất thiết yếu để đi vào chiều sâu của văn bản văn học.
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Câu 3 (trang 121 SGK Ngữ văn 10 tập 2)
Phân tích ý nghĩa một hình tượng mà anh (chị) yêu thích trong một bài thơ hoặc đoạn thơ ngắn.
Lời giải chi tiết:
a. Để nghiên cứu và phân tích, học viên cần nắm được đặc trưng của hình tượng trong thơ, hiếu được lớp ngôn từ để nghiên cứu và phân tích đặc thù của hình tượng, từ đó nghiên cứu và phân tích ý nghĩa của hình tượng .
b. Nên chọn hình tượng trong một bài thơ, hoặc đoạn thơ đã học trong chương trình để thấy việc tiếp cận hình tượng theo hướng tìm hiểu và khám phá những tầng của văn bản có những cái hay riêng
c. Có thể tìm hiểu thêm ví dụ sau :
Bóng buồm đã khuất bầu không
Trông theo chỉ thấy dòng sông bên trời
( Lý Bạch – Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng )
– Học sinh so sánh với bản phiên âm và dịch nghĩa để hiểu lớp ngôn từ. Chú ý những từ “ cỡ phàm ” ( cánh buồm một mình, cô độc ) ; “ bích không tận ” ( khung trời xanh đến vô cùng ) ; “ duy kiến ” ( chỉ nhìn thấy duy nhất ) ; “ thiên tế lưu ” ( dòng sông bay lên ngang trời ) .
– Hình tượng nhân vật trữ tình được khắc hoạ qua hai hình ảnh : Cánh buồm khuất bầu không ( Cô phàm viễn ảnh bích không tận ) và dòng sông chảy ngang trời ( Duy kiến trường giang thiên tế lưu ) .
– Ngôn từ và hình ảnh thơ tạo nên rất nhiều trái chiều : cảnh và người ; kẻ đi và người ở ; nhỏ bé và to lớn ; hữu hạn và vô hạn ; trời và nước …
– Hình tượng thơ vừa gửi gắm niềm thương nhớ vừa khắc hoạ tâm trạng nôn nao khó tả của Lý Bạch trong thời gian tiễn bạn về chốn phồn hoa.
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Câu 4 (trang 121 SGK Ngữ văn 10 tập 2)
Hàm nghĩa của văn bản văn học là gì? Cho ví dụ cụ thể.
Lời giải chi tiết:
– Hàm nghĩa của văn bản văn học là năng lực gợi ra nhiều lớp ý nghĩa tiềm tàng, ẩn kín của văn bản văn học mà qua quy trình tiếp cận, người đọc từ từ nhận ra. Muốn nhận ra hàm nghĩa của văn bản văn học, người đọc cần đi qua những lớp : đề tài, chủ đề, cảm hứng chủ yếu … Hàm nghĩa của văn bản văn học không phải khi nào cũng dễ hiểu và không phải khi nào cũng hoàn toàn có thể hiểu đúng và hiểu đủ .
– Ví dụ :
a. Bài thơ Bánh trôi nước của Hồ Xuân Hương mới đọc qua tưởng chỉ là chuyện chiếc bánh trôi, từ đặc thù đến những quy trình làm bánh. Nhưng hàm chứa trong đề tài bánh trôi là cảm hứng về cuộc sống và thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ. Người phụ nữ than thân trách phận nhưng không dừng lại ở đó, còn chứng minh và khẳng định vẻ đẹp của mình và lên tiếng phê phán xã hội bất công, vô nhân đạo .
b. Truyện ngắn Bến quê của Nguyễn Minh Châu bao hàm nhiều ý nghĩa triết lý về con người và cuộc sống trải qua rất nhiều những nghịch lý :
– Trong đời mỗi con người, có nhiều chuyện mà ta không lường trước được, không tính hết được bởi có những việc xảy ra ngoài ý muốn ( Nhĩ đã không hề sang được bãi bồi bên kia sông, ngay trước nhà mình ) .
– Đôi khi, người ta cứ mải mê đi tìm những giá trị ảo tưởng trong khi có những giá trị quen thuộc, thân mật mà vững chắc thì lại bỏ lỡ để khi nhận ra thì quá muộn ( khi nằm liệt giường, Nhĩ mới nhận ra vẻ đẹp của “ bến quê ”, vẻ đẹp của người vợ tảo tần sống gần trọn đời với mình ) .
– Hãy biết trân trọng đời sống, trân trọng những gì thuộc về “ bến quê ”, đó là bức thông điệp mà Nguyễn Minh Châu muốn gửi đến mọi người trải qua những triết lý giản dị và đơn giản mà thâm thúy của tác phẩm.
Luyện tập
Câu hỏi (trang 121 SGK Ngữ văn 10 tập 2)
Đọc các văn bản (SGK trang 121, 122) và thực hiện các yêu cầu nêu bên dưới.
Văn bản Nơi dựa
a. Văn bản là một bài thơ văn xuôi của Nguyễn Đình Thi. Bố cục của văn bản chia làm hai đoạn có cấu trúc câu, hình tượng như nhau :
– Câu mở màn và câu kết của mỗi đoạn có cấu trúc giống nhau .
– Mỗi đoạn đều có hai nhân vật có đặc thù giống nhau. Đoạn một là một người đàn bà và một đứa nhỏ, đoạn hai là một người chiến sỹ và một bà cụ .
Tác giả tạo nên cấu trúc đối xứng cốt làm điển hình nổi bật tính tương phản, từ đó làm điển hình nổi bật ý nghĩa của hình tượng .
b. Những hình tượng trong hai đoạn của bài thơ gợi lên nhiều tâm lý về nơi dựa trong đời sống. Người đàn bà dắt đứa nhỏ nhưng chính đứa nhỏ lại là ” nơi dựa ” cho người đàn bà ; bà cụ già bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người chiến sỹ .
Văn bản Thời gian
a. Văn bản là một bài thơ của Nam Cao. Bài thơ có câu từ độc lạ và cách ngắt nhịp linh động, cách vắt dòng có chủ định. Văn bản hoàn toàn có thể chia làm hai đoạn :
Đoạn một : từ đầu đến “ trong lòng giếng cạn ” : nói lên sức mạnh tàn phá của thời hạn
Đoạn hai : còn lại : nói về những giá trị bền vững và kiên cố sống sót mãi với thời hạn .
– Thời gian cứ từ từ trôi “ qua kẽ tay ” và bí mật “ làm khô những chiếc lá ”. “ Chiếc lá ” vừa có nghĩa thực, đơn cử vừa có nghĩa bóng, ẩn dụ. Nó vừa là chiếc lá trên cây, mới hôm này còn xanh tươi sự sống thế mà chỉ một thời hạn lọt “ qua kẽ tay ”, là lá đã chết. Nó vừa là những chiếc lá cuộc sống trên cái cây đời sống mà khi thời hạn trôi đi, sự sống cứ rụng dần như những chiếc lá. Những kỷ niệm trong đời thì “ Rơi / như tiếng sỏi / trong lòng giếng cạn ”. Thật nghiệt ngã. Đó là quy luật băng hoại của thời hạn .
– Vấn đề ở đây là ai cũng nhận ra quy luật ấy nhưng không phải ai cũng hoàn toàn có thể làm cho mình bất tử cùng thời hạn. Vậy mà cũng có những giá trị mang sức sống mãnh liệt chọi lại với thời hạn, bất tử cùng thời hạn. Đó là sức mạnh vượt thời hạn của thi ca và âm nhạc ( hiểu rộng ra là thẩm mỹ và nghệ thuật ). Dĩ nhiên là “ những câu thơ “, “ những bài hát ”, những tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ đích thực. Hai chữ “ xanh ” được láy lại như “ chọi ” lại với chữ “ khô ” trong câu thứ nhất .
– Câu kết thật giật mình : ” Và đôi mắt em / như hai giếng nước ”. Dĩ nhiên đây là “ hai giếng nước ” chứa đầy những kỉ niệm tình yêu, những kỉ niệm tình yêu sống mãi, trái chiều với những kỉ niệm “ rơi ” vào “ lòng giếng cạn ” quên lãng của thời hạn .
b. Qua bài thơ Thời gian, Văn Cao muốn nói rằng : thời hạn hoàn toàn có thể xoá nhoà toàn bộ, chỉ có văn học thẩm mỹ và nghệ thuật và tình yêu là có sức sống lâu bền .
Văn bản Mình và ta
Văn bản là một bài tứ tuyệt rực rỡ của nhà thơ Chế Lan Viên rút trong tập Ta gửi cho mình. Bài thơ đề cập đến những yếu tố lý luận của thi ca, của văn học nghệ thuật và thẩm mỹ .
a. Hai câu đầu :
Mình là ta đấy thôi, ta vẫn gửi cho mình
Sâu thẳm mình ư ? Lại là ta đấy !
Hai câu thơ bộc lộ ý niệm thâm thúy của Chế Lan Viên về mối quan hệ giữa người đọc ( mình ) và nhà văn ( ta ). Trong quy trình phát minh sáng tạo, nhà văn luôn có sự đồng cảm với bạn đọc cũng như trong quy trình đảm nhiệm tác phẩm, bạn đọc luôn có sự đồng cảm với nhà văn. Sự đồng cảm phải có được nơi tận cùng “ sâu thẳm ” thì tác phẩm mới thực sự là tiếng nói chung, là nơi gặp gỡ của tâm hồn, tình cảm con người .
b. Hai câu sau là ý niệm của Chế Lan Viên về văn bản văn học và tác phẩm văn học trong tâm lý của người đọc :
Ta gửi tro, mình nhen thành lửa cháy
Gửi viên đá con, mình dựng lại nên thành .
Nhà văn viết tác phẩm văn học là sáng tạo nghệ thuật theo những đặc trưng riêng. Những điều nhà văn muốn nói đều đã được gửi gắm vào hình tượng nghệ thuật và nghệ thuật chỉ có giá trị gợi mở chứ không bao giờ nói hết, nói rõ. Người đọc phải tái tạo lại, tưởng tượng thêm, suy ngẫm, phân tích để sao cho từ bếp “tro” tưởng như tàn lại có thể “nhen thành lửa cháy”, từ “viên đá con” có thể dựng nên thành, nên luỹ.
Quan niệm trên của Chế Lan Viên đã được nhà thơ phát biểu theo cách của thơ và đó cũng là một dẫn chứng cho ý niệm của chính nhà thơ .
Loigiaihay.com
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Thủ Tục