Đàn tính tẩu, thay lời tỏ tình của người Thái trắng Quỳnh Nhai
Tiếng đàn Tính tẩu trong cuộc sống đời thường của mỗi gia đình người Thái trắng Quỳnh Nhai.Điệu thứ nhất là đệm cho hát Long Te ( Hát giao duyên dọc Sông Đà ) ; Điệu thứ 2 đệm cho điệu hát Then ( Điệu hát của thầy cúng, thầy mo ) ; Điệu thứ 3 là đệm cho hát Sao sên ( Trai gái hát đối nhau ). Trong đó, đánh tính tẩu đệm cho điệu hát Then là khó nhất, vì nó có nhiều câu, 5 điệu riêng nữa. Chính vì vậy không hề thiếu được tiếng tính tẩu, vì nó ăn sâu vào trong trái tim, tiếng tính tẩu nó giúp ta xua đi mọi ốm đau, nhọc nhằn trong đời sống, nhất là vào dịp năm mới ” – Ông Điêu Văn Minh cho biết như vậy và say sưa biểu lộ 3 điệu hát được đánh đệm tính tẩu để dẫn chứng cho điều mình vừa nói .Đàn tính tẩu được đồng bào yêu thích, quan trọng như vậy, nhưng để chế tác được một cây đàn ứng ý không phải ai cũng làm được. Đặc biệt đối với thế hệ trẻ hiện nay công việc chế tác Đàn tính tẩu càng trở nên khó khăn hơn. Nên công việc này chủ yếu chỉ do các ông, các bác cao tuổi, có nhiều kinh nghiệm, những người thực sự tâm huyết với nhạc cụ dân tộc mới làm được, nhưng các nghệ nhân như này ở Quỳnh Nhai bây giờ cũng chỉ đếm được trên đầu ngón tay. “Chất liệu để làm nên chiếc đàn tính (tính tẩu), thứ nhất mình đi tìm gỗ đã, thường thường muốn cho nó dẻo, nó nhẹ mình làm bằng cây gỗ hoa sữa, tiếng Thái gọi là “co tin pết, tin cáy” là tốt nhất để làm thân đàn. Xong mang về nhà để khô từ 6 tháng đến một năm để gỗ không bị mọt mới bắt đầu làm. Quả bầu mình cũng phải để trên gác bếp từ 6 tháng đến 1 năm để thật khô đã, có quả non thì bị con mối con mọt nó ăn, phải quả già, quả thật già. Khi mình đem về đóng thì mình phải cạo sạch phần trong nó đi thì tiếng nó mới vang, cắt đi ¼ quả bầu, xong mình khoét lỗ để tiếng nó vang”.- Ông Điêu Chính Lả, một trong số rất ít người còn giữ được nghề biết chế tác tính tẩu hiện nay ở bản Nghe Toỏng, xã Mường Giàng, huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La cho biết.
Xem thêm: Bình Phước: Sau 13 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn
Nghệ nhân chế tác tính tẩu Điêu Chính LảNgày nay, thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, ít người trẻ tuổi dùng đàn tính tẩu sang nhà bạn gái để tỏ tình như xưa, nhưng cây đàn tính tẩu vẫn được bà con người Thái Quỳnh Nhai sử dụng tiếp tục trong những dịp vui bản, vui mường, tiệc tùng kin pang Then, Tết Síp sí, mừng nhà mới, mừng đám cưới, mừng tuổi, mừng thọ, hội thi, hội diễn thẩm mỹ và nghệ thuật quần chúng, hay cuộc hội ngộ liên hoan vui tươi bạn bè, bè bạn … ..
Mỗi dịp Tết đến Xuân về ở khắp những bản làng người Thái trắng, bà con đi từ nhà này sang nhà khác chúc tụng nhau, và không hề thiếu được tiếng đàn tính tẩu ngân vang, để làm cho không khí ngày tết thêm vui mừng, đầm ấm, thắt chặt thêm tình đoàn kết hội đồng. “ Đến Tết, đánh tính tẩu đệm hát, đệm múa, được bà con khắp những bản làng người Thái trắng đảm nhiệm rất sôi sục. Cách đây hơn 10 năm, do di dân thuỷ điện Sơn La, nhiều hộ đã di dân tái định cư về một số ít huyện trong tỉnh như Mai Sơn, Sông Mã, Mộc Châu, Yên Châu nhưng bà con cũng vẫn mang theo cây đàn tính tẩu. Kể cả không có người biết chế tác, hay bị hỏng hóc nhưng bà con vẫn tìm đến quê cũ Quỳnh Nhai để nhờ những nghệ nhân, hoặc tìm mua bằng được đàn tính mang về, vẫn giữ được truyền thống cuội nguồn của dân tộc mình ”, Ông Điêu Chính Hiến, ở Xóm 3, thị xã Quỳnh Nhai, huyện Quỳnh Nhai san sẻ .
Nghệ nhân đánh đàn tính tẩu Điêu Chính Hiến.Dù thời hạn có thay đổi, nhưng mỗi người con đồng bào Thái trắng Quỳnh Nhai vẫn luôn coi đàn tính tẩu như bảo vật của bản mường và gìn giữ, nâng niu cây đàn từ thế hệ này sang thế hệ khác. / .
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn
