Đồng hồ – Wikipedia tiếng Việt

Đồng hồ là một dụng cụ thường dùng để đo khoảng thời gian dưới một ngày; khác với lịch, là một dụng cụ đo thời gian một ngày trở lên. Có những loại đồng hồ tân tiến và cấu trúc phức tạp đạt kỹ thuật đo thời gian rất chính xác. Ngoài những loại đồng hồ lớn đặt ở vị trí cố định, người ta cũng đã tạo ra loại đồng hồ nhỏ dễ dàng mang theo bên mình (gọi là đồng hồ đeo tay), ngoài chức năng ghi giờ giấc còn là món hàng mỹ thuật có tính thời trang.

Đồng hồ (từ thế kỉ 14 trở đi) thường hiện nhận ba đơn vị thời gian: giờ, phút, giây.

Nguồn gốc lịch sử vẻ vang[sửa|sửa mã nguồn]

Mô hình đồng hồ tiên phong của Trung Hoa, sử dụng nhang để báo giờ Stonehenge, một trong những đồng hồ mặt trời được biết đến tiên phongCon người ghi nhận và đặt tên cho những khoảng chừng thời hạn là buổi, ngày, tháng, năm … nhưng những khoảng chừng thời hạn dưới một ngày thì trước khi có đồng hồ, việc đo đạc thiếu đúng chuẩn. Dễ nhất là ước tính vị trí của mặt trời trên khung trời mà cho là sáng, trưa, chiều, tối. Ngắn hơn một buổi thì thuở trước người ta đốt nhang hay đèn cầy, mà tính lâu hay mau. Một loại bình đựng dùng cát hay nước cho chảy ra cũng là cách đo thời hạn từ thời cổ đại văn minh Ai Cập và Nước Trung Hoa .Loại đồng hồ như tất cả chúng ta biết đến thời nay hình thành vào khoảng chừng thế kỷ 17, xuất phát từ châu Âu. Đến thế kỷ 18 thì đồng hồ treo tường đã thông dụng là món hàng gia dụng của mọi giai cấp ở Âu châu. Kế tiếp là đồng hồ đeo tay được nhiều người dùng làm món trang sức đẹp cá thể .

Đồng hồ mặt trời, đồng hồ cát, nhang và đèn cầy[sửa|sửa mã nguồn]

Đồng hồ là một trong những phát minh cổ nhất của con người, khi con người có nhu yếu xác lập một tiến trình xảy ra trong một khoảng chừng thời hạn mau hay nhanh. Trong khi Mặt Trăng và những ngôi sao 5 cánh hoàn toàn có thể được sử dụng để đo những khoảng chừng thời hạn dài thì những khoảng chừng thời hạn ngắn lại là một yếu tố khác. Một trong những giải pháp tiên phong mà con người biết đến là đồng hồ mặt trời, nhưng chỉ hoàn toàn có thể để đo những khoảng chừng thời hạn nhỏ vào ban ngày bằng cách sử dụng bóng của Mặt Trời chiếu lên qua những cột mốc .Về sau, đèn cầy và những loại nhang được sử dụng để đo thời hạn. Khoảng thời hạn để chúng cháy hết xê dịch bằng nhau và thường được dùng để ước tính thời hạn .Ngoài ra còn có những loại đồng hồ cát. Ở đó, cát mịn được cho chảy qua một cái lỗ nhỏ ở một vận tốc nhất định, từ đó xác lập một khoảng chừng thời hạn .

Đồng hồ nước[sửa|sửa mã nguồn]

Sử gia Vitruvius ghi chép lại rằng ở Ai Cập cổ đại, người ta sử dụng những loại đồng hồ nước có tên là clepsydra. Herodotus cũng đã đề cập đến một dụng cụ đo thời gian khác của người Ai Cập hoạt động nhờ thủy ngân. Những tài liệu về đồng hồ nước cũng được tìm thấy ở nhiều nơi trên bán đảo Ả Rập, Trung Quốc và Hàn Quốc.

Tiếng Việt dùng chữ “đồng hồ” cũng có nguồn gốc từ phép dùng bình nước chảy, vốn gọi là lậu hồ (漏壺) hay khắc lậu hồ (刻漏壺), có mặt ở Việt Nam từ thời nhà Đường. Hồ trong dụng cụ đó là cái chậu đựng nước có châm thủng một lỗ nhỏ để nước rỏ ra. Người ta xếp hai ba chậu từ cao xuống thấp. Chậu trên cao nhỏ nước xuống chậu giữa rồi lại nhỏ xuống chậu dưới. Người ta đặt sẵn một cái thẻ khắc nhiều nấc ở cái chậu cuối cùng. Nước ở chậu dưới dâng tới nấc nào thì là giờ đó. Chậu làm bằng đồng nên gọi người sau quen gọi dụng cụ lậu hồ là đồng hồ, tức là cái chậu bằng đồng.[1]

Những loại đồng hồ cơ học tiên phong[sửa|sửa mã nguồn]

Tuy không còn bất kể chiếc đồng hồ nào sót lại từ thời Trung cổ nhưng những văn bản ghi chép của nhà thời thánh cũng một phần nào nói lên bí hiểm về lịch sử dân tộc của đồng hồ .Tín ngưỡng vào thời Trung cổ bắt buộc phải sử dụng đồng hồ để đo đạc thời hạn vì trong nhiều thế kỉ, buổi cầu nguyện hàng ngày và việc làm đều được pháp luật ngặt nghèo. Do đó người ta hoàn toàn có thể đã sử dụng những công cụ như đồng hồ nước, đồng hồ mặt trời và nến phối hợp với những dụng cụ khác để báo hiệu như chuông nhờ những cơ cấu tổ chức cơ học đơn thuần trong đó sử dụng quả nặng. Do đó, những loại đồng hồ tiên phong không sử dụng kim nhưng sử dụng âm thanh làm tín hiệu .

Vì vậy, trong nhiều ngôn ngữ hiện đại, từ “đồng hồ” có nguồn gốc từ tiếng Latin cloca có nghĩa là “chuông”.

Cấu trúc cơ học mới cho đồng hồ[sửa|sửa mã nguồn]

Ở khoảng chừng giữa những năm 1280 và 1320, những tư liệu của nhà thời thánh về những loại dụng cụ để đo thời hạn tăng lên. Điều này hoàn toàn có thể bộc lộ một cấu trúc đồng hồ mới được phong cách thiết kế ở thời kì này : gồm có một mạng lưới hệ thống những quả nặng phối hợp với những con quay. Năng lượng trong đồng hồ được tinh chỉnh và điều khiển bởi những cấu trúc gọi là ” hồi ” .Những dụng cụ cơ khí được vận dụng vào đồng hồ vì hai nguyên do chính : để ghi lại, báo hiệu thời hạn và về sau là ghi lại sự hoạt động của những thiên thể. Nhu cầu tiên phong là vì sự thuận tiện trong quản trị, còn nhu yếu sau dành cho những môn khoa học, thiên văn học, và mối quan hệ giữa chúng với tôn giáo. Những đồng hồ tiên phong thường được đặt ở những tòa tháp chính, không thiết yếu có kim nhưng chỉ cần có năng lực báo hiệu giờ. Những chiếc đồng hồ phức tạp khác cũng Open và có kim để chỉ giờ và cả một cơ cấu tổ chức tự động hóa .Vào năm 1283, một chiếc đồng hồ được lắp ráp ở Dunstable Priory, điều đáng chú ý quan tâm ở đây là nó là chiếc đồng hồ được người ta cho là đồng hồ cơ khí không sử dụng sức nước tiên phong. Vào năm 1292, một chiếc đồng hồ tựa như được cho là đã được lắp đạt ở nhà thời thánh Canterbury. Năm 1322, một cái khác được lắp ráp ở Norwich. Công trình như trên yên cầu sức lực lao động của hai người thợ tay nghề cao trong vòng 2 năm .

Những bộ phận của đồng hồ cơ[sửa|sửa mã nguồn]

Hầu hết những loại đồng hồ từ thế kỉ 14 đến nay đều có những bộ phận chính như sau :

• Nguồn năng lượng, lúc trước là một con lắc(nguồn năng lượng không bao giờ cạn kiệt là con lắc, năng lượng của nó rất nhỏ), về sau là dây cót và bây giờ là pin.
• Hồi, một cơ cấu được thiết kế sao cho năng lượng thoát ra từ từ chứ không thoát ra tất cả cùng lúc, cơ cấu của hồi ban đầu là con lắc đơn (trong các đồng hồ quả lắc), sau đó là con lắc xoay nằm ở tâm một lò xo mảnh và nhẹ (trong các đồng hồ quả quýt và đồng hồ đeo tay), rồi là tinh thể thạch anh, và các cơ cấu tinh vi hơn…
• Hệ thống bánh răng, có nhiệm vụ điều khiển và truyền chuyển động từ nguồn đến bộ phận hiển thị.
• Hệ thống hiển thị, bao gồm kim, chuông,…

Những nâng cấp cải tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Những người thợ làm đồng hồ đã nâng cấp cải tiến phát minh của mình dưới nhiều hình thức khác nhau. Thiết kế những loại đồng hồ càng lúc càng nhỏ từ từ trở thành một thử thách lớn, chính do họ còn phải bảo vệ tính đúng mực và bền chắc của đồng hồ. Đồng hồ hoàn toàn có thể là một tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật của một nghệ sĩ kĩ năng nhưng cũng hoàn toàn có thể được sản xuất hàng loạt để sử dụng trong nhà .Đầu tiên, mạng lưới hệ thống dây cót được tăng trưởng vào thế kỉ 15, và đó đã trở thành một thử thách mới cho những người thợ làm dồng hồ .

Kim phút xuất hiện đầu tiên ở đồng hồ vào năm 1475, được nhắc đến trong Almanus Manuscript của nhà tu Paul.

Trong suốt thế kỉ 15 và 16, thẩm mỹ và nghệ thuật làm đồng hồ tăng trưởng ở những thị xã như Nürnberg, Augsburg, Blois. Một số đồng hồ chỉ có một kim và mặt phẳng đồng hồ được chia làm 4 khoảng chừng để người đọc thuận tiện theo dõi đồng hồ. Một mạng lưới hệ thống hồi hoàn hảo được phong cách thiết kế bởi Jobst Burgi vào năm 1585. Những chiếc đồng hồ đúng mực của ông đã giúp Johannes Kepler và Tycho Brahe quan sát thiên văn với độ đúng chuẩn cao hơn .Kim giây Open vào khoảng chừng năm 1560 trong bộ sưu tập của Fremersdorf. Tuy nhiên nó hoạt động giải trí không được đúng mực lắm, và kim giây chỉ giúp cho tất cả chúng ta nhận ra rằng đồng hồ vẫn còn hoạt động giải trí .Vào năm 1653, Galileo Galilei phát minh ra con lắc dẫn đến sự sinh ra của đồng hồ quả lắc do Christiaan Huygens sản xuất. Ông đã xác lập nếu con lắc có độ dài là 99,38 cm thì một chu kì của nó sẽ là đúng 1 giây. Vào năm 1670, William Clement phát minh ra mạng lưới hệ thống hồi dạng mỏ neo giúp nâng độ đúng mực. Từ đó, kim phút và kim giây Open ở hầu hết những loại đồng hồ .Vào năm 1761, một người thợ làm đồng hồ tên John Harrison đã đạt được một phần thưởng lớn khi đã sản xuất thành công xuất sắc một đồng hồ chỉ chạy sai 5 giây trong vòng 10 ngày .William Clement vào năm 1670 phong cách thiết kế đưa đồng hồ quả lắc vào trong một hộp dài, từ đó nó trở thành một đồ vật trang trí trong rất nhiều mái ấm gia đình thời đó .Vào 17 tháng 11 năm 1797, Eli Terry ĐK bản quyền về đồng hồ tiên phong. Ông là một trong số những người thiết lập công nghiệp đồng hồ ở Hoa Kỳ .Alenander Bain, một người thợ người Scotland, đã phát minh ra đồng hồ điện vào năm 1840, sử dụng một môtơ điện và một mạng lưới hệ thống nam châm từ điện. Năm 1841, ông được cấp bằng phát minh về con lắc điện từ .Ngày nay, thời hạn trong đồng hồ được đo bằng nhiều cách khác nhau, từ những tinh thể thạch anh cho đến chu kì bán rã của một chất phóng xạ. Ngay cả những đồng hồ cơ học trước kia, tất cả chúng ta chỉ cần sử dụng pin chứ không cần phải lên dây cót như trước .

Đồng hồ Âu châu gia nhập Nước Ta[sửa|sửa mã nguồn]

Thời điểm người Việt biết đến đồng hồ Âu châu là khoảng chừng đầu thế kỷ 17. Giáo sĩ Đắc Lộ ghi là ngày 2 Tháng 7 năm 1627, ông cùng giáo sĩ Pero Marquez [ 2 ] vào bái yết chúa Thanh Đô Vương Trịnh Tráng và dâng nhà chúa một cỗ đồng hồ Âu châu, một loại đồng hồ treo có đánh chuông. Chúa Trịnh trầm trồ lấy làm lạ và xuống lệnh được cho phép hai giáo sĩ lưu lại truyền đạo ở Đàng Ngoài như là đặc ân. Đây là thời gian đúng chuẩn nhưng có lẽ rằng đồng hồ Âu châu đã đến Đàng Trong từ trước đó nữa vì Dòng Tên đã mở cơ sở truyền đạo ở Quảng Nam từ năm 1615. Thương nhân và giáo sĩ Tây phương lúc bấy giờ hay dâng những quân vương Viễn Đông những tặng vật lạ mắt để gây tình cảm. [ 1 ]

Các loại đồng hồ[sửa|sửa mã nguồn]

Đồng hồ hoàn toàn có thể được phân loại bằng cách nó hiển thị thời hạn cũng như giải pháp nó sử dụng để đếm thời hạn .

Cách hiển thị thời hạn[sửa|sửa mã nguồn]

Xem thêm: Lịch sử hình thành và phát triển của máy điều hoà

Đồng hồ cơ[sửa|sửa mã nguồn]

Đồng hồ cơ thể hiện thời hạn sử dụng những góc. Mặt đồng hồ có những số lượng từ 1 đến 12 và sử dụng kim để chỉ giờ và cả phút. Từ 1 số ít đến một số lượng kế cận là 5 phút ( so với kim phút ), 1 giờ ( so với kim giờ ) hay 5 giây ( so với kim giây ) .Một loại đồng hồ cơ khác được sử dụng là đồng hồ mặt trời. Nó hoạt động giải trí nhờ theo dọi liên tục ánh sáng Mặt Trời, và người ta theo dõi bằng cách nhìn bóng của chúng .

Đồng hồ điện tử[sửa|sửa mã nguồn]

Đồng hồ điện tửĐồng hồ điện tử sử dụng mạng lưới hệ thống số để bộc lộ thời hạn. Thông thường có 2 cách bộc lộ :

• 24 giờ để đếm giờ từ 00-23
• 12 giờ với ký hiệu AM / PM (chủ yếu ở Mĩ)

Đồng hồ âm thanh[sửa|sửa mã nguồn]

Để tiện nghi hơn, có 1 số ít đồng hồ sử dụng âm thanh để báo hiệu giờ. Âm thanh hoàn toàn có thể được sử dụng như ngôn từ tự nhiên ( ” Bây giờ là mười sáu giờ ba mươi phút ” ) hay một mã ( số tiếng chuông báo hiệu số giờ ) .

Đồng hồ chữ[sửa|sửa mã nguồn]

Loại đồng hồ này hiện thời hạn ở dạng chữ. Nếu như ở đồng hồ điện tử tất cả chúng ta đọc được những số lượng 12 : 35 thì ở đồng hồ chữ, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể đọc được ” Mười hai giờ ba mươi lăm phút “. Một số loại đồng hồ khác sử dụng chính sách gần đúng khiến người sử dụng cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn khi sử dụng đồng hồ ( ví dụ ” Khoảng mười hai giờ rưỡi ” ) [ 3 ] .

Cách đếm thời hạn[sửa|sửa mã nguồn]

Hầu hết đồng hồ đều có một chính sách giao động điều hòa bên trong, được cho phép đưa ra một tần số không đổi. Số lần xê dịch đó đều được đo lại và biểu lộ lên mặt đồng hồ .

• Đồng hồ cơ học sử dụng con lắc như cơ chế dao động điều hòa, cùng với bánh răng để điều khiển mặt đồng hồ
• Đồng hồ điện sử dụng điện để chạy
• Đồng hồ tinh thể sử dụng những tinh thể thạch anh và một hệ thống chia tần số để đếm thời gian. Với những đồng hồ hiện đại thì tần số đó là 215 Hz = 32.768 kHz
• Đồng hồ phân tử là loại đồng hồ chính xác nhất mà con người chế tạo,sử dụng sóng siêu âm để kích thích các phân tử như caesi, rubidium, hydrogen. Đồng hồ phân tử sử dụng caesium được sử dụng để định nghĩa thời gian hiện nay
• Đồng hồ xung đếm tần số của dòng điện đưa vào (50 Hz hay 60 Hz)
• Đồng hồ radio nhận một mã từ một trạm phát sóng gần đó và điều chỉnh thời gian theo nó. Những loại đồng hồ này thường được dùng bởi thợ lặn
• Đồng hồ mặt trời theo dõi vị trí giữa mặt trời và Trái Đất

Đồng hồ treo tường

Đồng hồ có thể được phân chia ra loại đồng hồ treo tường (clock), loại đồng hồ đeo tay (watch), loại nhét túi quần hay còn gọi là đồng hồ quả quýt. Ngoài ra, nó còn được gắn với các thiết bị khác nữa như máy tính, điện thoại cố định và di động…

Các tính năng của đồng hồ[sửa|sửa mã nguồn]

Chronograph có lẽ rằng không được sử dụng liên tục và hữu dụng như chỉ báo lịch, nhưng những chiếc đồng hồ này lại có một vẻ can đảm và mạnh mẽ cực kỳ hấp dẫn. Để hiểu một cách đơn thuần, Chronograph là đồng hồ có tính năng bấm giờ, giúp đo đúng chuẩn một khoảng chừng thời hạn ngắn .

Hiển thị hai múi giờ[sửa|sửa mã nguồn]

Chức năng này nhằm mục đích ship hàng những người kinh doanh tiếp tục phải vận động và di chuyển giữa những vương quốc, hoặc những người có người thân trong gia đình đang sinh sống ở một vương quốc khác múi giờ. Về cơ bản, tính năng này hoàn toàn có thể chia thành 1 số ít kiểu như sau :

• Hai bộ máy (dual-movement): về lý thuyết, đây không phải là một tính năng đồng hồ. Chiếc đồng hồ đặc biệt này thay vì sở hữu một bộ máy thì sẽ sở hữu tới hai bộ máy, mỗi bộ máy sẽ hoạt động độc lập và hiển thị thời gian độc lập.
• Một bộ máy hiển thị hai múi giờ: Tính năng này có thể thể hiện trên một mặt số phụ, hoặc một kim trung tâm kết hợp với vành bezel 24 giờ.
• Giờ thế giới (World Time): Một chiếc đồng hồ với tính năng giờ thế giới sẽ có vành bezel xoay, trên đó có tên của nhiều thành phố nổi tiếng tương ứng với các múi giờ. Người dùng sẽ xoay vành bezel để có thể biết được thời gian ở những múi giờ khác.

Lịch tuần trăng ( Moonphase )[sửa|sửa mã nguồn]

Đây là một tính năng có từ truyền kiếp và mang một vẻ đẹp điệu đàng. Lịch tuần trăng sẽ hiển thị hình dáng của mặt trăng trên khung trời ( khuyết hay tròn ), thường được sử dụng bởi thủy thủ để tính độ cao của thủy triều .
Bên cạnh năng lực hiển thị thời hạn, những chiếc đồng hồ đặc biệt quan trọng này còn hoàn toàn có thể báo thời hạn bằng những tiếng chuông. Bên cạnh đó, có những chiếc đồng hồ cơ học có tính năng hẹn giờ .

Hiển thị mức nguồn năng lượng ( Power reserve indicator )[sửa|sửa mã nguồn]

Chức năng này còn có 1 số ít cái tên khác như hiển thị thời lượng cót hay kim xăng. Đây là một tính năng khá hữu dụng của đồng hồ cơ, giúp bạn biết được độ căng của dây cót, tương ứng với đó là khoảng chừng thời hạn chiếc đồng hồ này hoàn toàn có thể liên tục hoạt động giải trí .
Đồng hồ treo tường được dùng trong nhà và văn phòng, đồng hồ đeo tay được mang trên tay, những loại đồng hồ lớn được đặt ở những nơi công cộng ( nhà thời thánh hay bến xe ). Hầu hết những máy tính và điện thoại di động đều có góc dưới màn hình hiển thị hiển thị giờ .Tuy nhiên, đồng hồ không phải khi nào cũng được sử dụng để hiển thị thời hạn. Nó còn hoàn toàn có thể sử dụng để tinh chỉnh và điều khiển một vật theo thời hạn. Ví dụ như đồng hồ chuông hoàn toàn có thể được dùng làm bom hẹn giờ. Tuy nhiên nó hoàn toàn có thể được gọi đúng mực hơn là một mạng lưới hệ thống đếm giờ .Máy tính sử dụng những tín hiệu đồng hồ để đồng điệu quy trình giải quyết và xử lý ( mặc dầu có 1 số ít nghiên cứu và điều tra về bộ giải quyết và xử lý không đồng nhất ). Máy tính tàng trữ thời hạn để báo hiệu hay chỉ là để hiển thị thời hạn. Bên trong máy tính có một đồng hồ được nuôi bằng pin. Máy tính vẫn hoàn toàn có thể hoạt động giải trí ngay cả khi đồng hồ trong máy bị chết nhưng khi khởi động máy lại, đồng hồ của máy tính sẽ được khởi động lại .Thời gian là một khái niệm cơ bản trong môn vật lý. Do đó, sản xuất dụng cụ đo thời hạn đúng chuẩn có ý nghĩa quan trọng trong những thí nghiệm .

Trong ngành thám hiểm[sửa|sửa mã nguồn]

Trong ngành thám hiểm, nhất là bằng thuyền, người ta cần phải có những công cụ đúng mực để đo đạc kinh độ và vĩ độ. Vỹ độ hoàn toàn có thể được đo bằng chiêu thức thiên văn trong khi kinh độ cần phải có một đồng hồ thật đúng chuẩn. John Harrison là người tiên phong sản xuất những loại đồng hồ tiên phong có độ đúng mực rất cao vào giữa thế kỉ 18. Ở Cape Town, người ta vẫn còn bắn súng hiệu để những tàu hoàn toàn có thể kiểm soát và điều chỉnh thời hạn đúng mực cho đồng hồ của mình .

Đồng hồ tân tiến[sửa|sửa mã nguồn]

Phần lõi thạch anh của đồng hồ được phát minh vào thập kỉ 1920. Đây là một phát minh mang tính cách mạng, nó giảm giá thành đồng hồ và tăng mạnh tính đúng chuẩn của việc giữ giờ .

Đồng hồ điện tử được phát minh năm 1956.

Những loại đồng hồ[sửa|sửa mã nguồn]

Một đồng hồ báo thức loại nhỏ

• Bruton, Eric. Lịch sử của các loại đồng hồ. London: Black Cat, 1993.
• Edey, Winthrop. Đồng hồ Pháp. New York: Walker & Co., 1967.
• Lloyd, Alan H. “Máy móc giữ thời gian.” trong Lịch sử các ngành kĩ thuật. Tập III. Biên tập: Charles Joseph Singer cùng các đồng sự. Nhà xuất bản Clarendon, 1957, trang 648-675.
• Robinson, Tom. Đồng hồ dài. 1981.
• Smith, Alan. Từ điển đồng hồ. London: nhà xuất bản Chancellor, 1996.
• Tardy. Đồng hồ ở Pháp và trên thế giới. Phần I và II. Paris: Tardy, 1981.
• Yoder, Joella Gerstmeyer. Thời gian không quay trở lại: Christiaan Huygens và toán học của tự nhiên. New York: Nhà xuất bản đại học Cambridge, 1988.
• North, John. Người thợ làm đồng hồ của thượng đế: Richard of Wallingford và sự phát minh ra thời gian. London, 2005
• Landes, David S. “Sự tiến hóa của thời gian: Sự tạo thành và páht triển các loại đồng hồ” Cambridge: Nhà xuất bản đại học Harvard, 1983

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Phát Minh