Múa dân gian Tây Nguyên trong đời sống đương đại

Đến nay, đã có không ít nghệ sĩ, biên đạo múa trên địa phận Tây Nguyên thành danh với nhiều tác phẩm nghệ thuật và thẩm mỹ nhờ khai thác những điệu múa dân gian ở đây. Tiêu biểu như người Jrai, Bana, Sê Đăng, Êđê có điệu múa Kông Kor, múa theo tiếng chiêng Aráp, theo điệu hát Ayrây, theo nhịp trống H’gơr, hay phỏng theo tư thế bay lượn tuyệt đẹp của con chim Grưh … Khi tiệc tùng được mở ra, hoặc trong nghi thức thực hành văn hóa của mỗi hội đồng, dân tộc thì những điệu múa ấy được gái trai, già trẻ triển khai .

Theo Nghệ sĩ Nhân dân Y San Alêo ( Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk ), họ gọi đó là xoang và cùng nhau xoang thâu đêm, suốt sáng trên nền nhạc của chiêng, của trống và nhiều loại nhạc cụ tre nứa mộc mạc, thân thiện khác. Từ vật liệu dân gian đặc trưng này, trong những thập niên 80 – 90 của thế kỷ trước, Nghệ sĩ Nhân dân tiên phong của vùng đất Tây Nguyên là cụ Y Brơm ( người Bana ) đã thừa kế và phát minh sáng tạo nên những tác phẩm múa văn minh, tiêu biểu vượt trội như “ Múa trống Tây Nguyên ”, “ Múa khiên ”, “ Múa giã gạo đêm trăng ” … được công chúng yêu thẩm mỹ và nghệ thuật trong nước và bạn hữu quốc tế đảm nhiệm, ngưỡng mộ .

Du khách thích thú với các điệu múa của đồng bào Tây Nguyên. Ảnh: Ánh Ngọc

Những tác phẩm này của ông được trao tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học – Nghệ thuật vào năm 2002. Nghệ sĩ Nhân dân Y San Alêo cho biết lúc sinh thời, cố Nghệ sĩ Nhân dân Y Brơm gần như “nhập tâm” vũ điệu dân gian Kông Kor của người Bana, Jrai – và trong quá trình sáng tác của mình, ông lấy đó làm cảm hứng chủ đạo để dàn dựng hơn 20 tác phẩm nghệ thuật múa hiện đại nhưng thấm đẫm tinh thần và bản sắc văn hóa dân gian Tây Nguyên.

Tiếp nối cố Nghệ sĩ Nhân dân Y Brơm, hiện có nhiều biên đạo múa đi theo đường hướng này. Ở Đoàn Ca múa dân tộc Đắk Lắk đang nổi lên 1 số ít khuôn mặt tiêu biểu vượt trội : H’Diễm Mlô, Y Del Buôn Krông, Đoàn Ngọc Trang và đặc biệt quan trọng là Lê Loan gắn liền với những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật múa xuất sắc, được giới trình độ nhìn nhận cao qua những kỳ Hội diễn toàn nước gần đây như “ Giai điệu của chiêng ”, “ Lễ trưởng thành ” và “ Vòng đời ”. Nữ biên đạo múa Lê Loan san sẻ : Những tác phẩm ấy được chị dày công điều tra và nghiên cứu, khám phá và cách điệu từ vật liệu dân gian của người Êđê, M’nông, Jrai .Múa trong Lễ hội mừng mùa của người Sê Đăng được cách điệu để trình diễn tại Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột năm 2019. Ảnh: Hoàng Gia

Trại sáng tác âm nhạc và múa Tây Nguyên – 2020 thu hút hơn 80 nghệ sĩ trong cả nước tham gia hội thảo, trao đổi kinh nghiệm sáng tác và biên đạo múa đương đại; đồng thời đi thực tế tại một số huyện: Lắk, Krông Năng, Ea H’leo, Krông Ana nhằm tìm hiểu vốn dân ca, dân vũ của người dân tộc thiểu số tại chỗ, phục vụ hoạt động sáng tác cho hai chuyên ngành âm nhạc và múa.

Từ nhịp xoang bình dị của các tộc người thiểu số nói trên được thể hiện trong những dịp hội hè, hay nghi thức thực hành văn hóa (làm lễ trưởng thành, cúng nhà mồ, đón hồn chiêng), được nữ biên đạo múa Lê Loan quan sát tỉ mỉ, sau đó tìm cách phát triển “ngôn ngữ” múa giàu tính dân gian ấy trở thành những mảng, miếng nghệ thuật của hình thể và động tác có chủ đích (chủ đề) hơn trong mọi không gian đời sống đương đại nhằm phục vụ đông đảo công chúng trong nước và quốc tế.

Nghệ sĩ Nhân dân Y San Alêo tự hào rằng, bất kể ai đến Tây Nguyên đều say đắm với nhịp xoang của người dân tộc thiểu số ở đây. Vốn văn hóa truyền thống giàu truyền thống và độc lạ của họ, trong đó có múa dân gian là nguồn cảm hứng bất tận để giới nghệ sĩ, biên đạo múa tìm hiểu và khám phá, khai thác và phát minh sáng tạo nên những tác phẩm thẩm mỹ và nghệ thuật rực rỡ, văn minh nhưng không xa rời truyền thống cuội nguồn .Và cũng cho nên vì thế mà mới gần đây, từ ngày 20 đến ngày 25-7, Cục Biểu diễn thẩm mỹ và nghệ thuật ( Bộ VH-TT-DL ) phối hợp với Sở VH-TT-DL tỉnh Đắk Lắk tổ chức triển khai Trại sáng tác âm nhạc và múa Tây Nguyên – 2020, tạo điều kiện kèm theo cho nhiều nghệ sĩ trong khu vực và cả nước gặp gỡ, san sẻ để hiểu và yêu thêm con người cũng như mảnh đất này .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn