Nhận diện tiềm năng phát triển du lịch của Làng nghề truyền thống vùng Đồng Bằng sông Hồng – Tạp chí Kiến Trúc

Trong quá trình khảo sát thực trạng Làng nghề truyền thống (LNTT), thuộc đề tài “Nghiên cứu và xây dựng mô hình Làng nghề – Du lịch và Làng Di sản – Du lịch khu vực Đồng bằng sông Hồng (ĐBSH) nhằm góp phần phát triển kinh tế xã hội và xây dựng nông thôn mới”, nhóm tác giả đã nhận thấy LNTT vùng ĐBSH chứa đựng nhiều giá trị tiềm tàng cho phát triển du lịch. Tuy nhiên, việc khai thác, phát huy các tiềm năng này chưa được hiệu quả, sản phẩm du lịch làng nghề đơn điệu, thiếu tính đặc trưng. Qua bài báo, nhóm tác giả muốn đưa ra những nhận diện tiềm năng phát triển du lịch của LNTT vùng ĐBSH. Trên cơ sở nhận diện này, nhóm tác giả hi vọng góp phần xây dựng định hướng phát triển du lịch LNTT theo hướng bền vững, vừa gìn giữ được tài nguyên, vừa tạo sản phẩm du lịch mới hấp dẫn.

Làng xã nông thôn vùng ĐBSH phần nhiều là những làng xã truyền thống cuội nguồn đã được hình thành từ hàng trăm năm, tiềm ẩn nhiều giá trị văn hóa truyền thống, lịch sử dân tộc nhiều mẫu mã, đại diện thay mặt cho văn hóa truyền thống của người Việt. Trong đó, điển hình nổi bật là những giá trị về văn hóa truyền thống LNTT và những di sản văn hóa truyền thống khác như khu công trình kiến trúc đình, chùa, cảnh sắc, văn hóa truyền thống siêu thị nhà hàng, thẩm mỹ và nghệ thuật trình diễn, tiệc tùng … Những giá trị là những tiềm năng để tăng trưởng kinh tế tài chính dịch vụ du lịch nông thôn .
Theo thống kê năm năm nay cả nước có khoảng chừng 5000 làng nghề trong đó 1700 làng nghề đã được công nhận. Theo Quyết định số 85/2009 / QĐ – Ủy Ban Nhân Dân về việc “ Ban hành quy định xét công nhận thương hiệu “ LNTT TP.HN ”. Đến năm năm nay Thủ đô Thành Phố Hà Nội đã xét công nhận 276 làng nghề. Nhiều tỉnh cũng chăm sóc tăng trưởng, công nhận làng nghề như Hà Nam ( 163 làng năm 2010 ), Thành Phố Bắc Ninh ( 140 làng trong đó có 32 LNTT ) … Các LNTT đã được Phục hồi và tăng trưởng gần đây như gốm Bát Tràng, gỗ Đồng Kỵ, mây tre đan Phú Vinh, dệt lụa Nha Xá, nghề gỗ ở Hữu Bằng … có một tiềm năng về lôi cuốn khách du lịch bởi hành khách hoàn toàn có thể trải qua khám phá về nghề được hiểu biết thâm thúy thêm về văn hóa truyền thống Việt, được thưởng thức làm nghề, được tiếp cận những mẫu sản phẩm nghề độc lạ. Bước đầu 1 số ít địa phương đã có phối hợp đưa khách tới thăm quan du lịch như Bát Tràng, Phú Vinh .

Nhiều tiềm năng như vậy nhưng việc khai thác phát triển du lịch dựa trên các thế mạnh ở các LNTT hiện nay còn rất hạn chế, nhiều địa phương không đưa được khách du lịch tới vì môi trường ô nhiễm, không có không gian giới thiệu sản phẩm địa phương cho du khách, không có sản phẩm lưu niệm để khách mua… Các làng có nhiều di sản truyền thống cũng chưa biết khai thác tốt các giá trị này để phát triển du lịch, thúc đẩy việc giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống, kể cả khôi phục các nghề truyền thống đã mất. Đánh thức được tiềm năng là khai quật được giá trị du lịch tiềm tàng vô giá từ đó xây dựng được sản phẩm du lịch có tính đặc thù.

Qua quy trình nhìn nhận tình hình những làng nghề đại diện thay mặt cho 4 nhóm LNTT gốm sứ, mây tre đan, dệt và mộc, tác giả đưa ra nhận diện tiềm năng tăng trưởng du lịch của LNTT tại vùng ĐBSH như sau :

1. Giá trị LNTT

a. Giá trị tinh hoa công nghệ sản xuất truyền thống:

Để tạo ra một loại sản phẩm nghề, yên cầu người thợ nghề phải có tính kiên trì, khôn khéo và tỉ mẩn qua nhiều quá trình, từ khâu lựa chọn nguyên vật liệu đến lúc thành phẩm. Mỗi loại sản phẩm nghề gắn liền với sự đam mê, kỹ thuật của mỗi người thợ. Những loại sản phẩm khi triển khai xong sẽ là hình tượng cho tinh hoa của công nghệ tiên tiến .

Sản phẩm có tính truyền thống lịch sử có tính hình tượng cao : Sản phẩm nghề truyền thống lịch sử là hình tượng của người nông dân Nước Ta
Sản phẩm có tính thừa kế và tăng trưởng trong thời đại mới : Sản phẩm làng nghề có năng lực thừa kế vốn giá trị truyền thống cuội nguồn, từ đấy tích hợp với tính năng mới trong thời đại lúc bấy giờ để tạo loại sản phẩm mới .

Sản phẩm có thể nhân rộng ra hội đồng cùng triển khai : Những mẫu sản phẩm gắn với nhà nông tưởng như đã mất trong đời sống của người dân ĐBSH đã được người dân gìn giữ bằng toàn bộ đam mê, nhiệt huyết và sự biết ơn. Những mẫu sản phẩm có giá trị thấp nhưng nếu được nhân rộng trong cả làng vẫn mang lại niềm vui, bởi người dân lấy công làm lãi, vừa có thu nhập vừa gìn giữ được nghề truyền thống lịch sử mà cha ông để lại .

b. Giá trị vật liệu:

Mỗi mẫu sản phẩm LNTT gắn với loại vật tư khác nhau. Chính vật tư đã tạo ra những ấn tượng, hình thái, sắc tố đặc trưng của loại sản phẩm. Ngoài ra vật tư còn gắn với giá trị của dân tộc bản địa, làng xã, lịch sử dân tộc đấu tranh giải phóng và con người Nước Ta. Qua vật tư, hoàn toàn có thể ra mắt cho quốc tế biết con người, văn hóa truyền thống Nước Ta .
Sản phẩm có năng lực tăng trưởng đồ lưu niệm : Sản phẩm nghề ở ngoài công dụng Giao hàng hoạt động và sinh hoạt, còn được yêu thích trong trang đồ trang trí nội thất bên trong, lưu niệm. Chính vì thế, năng lực tăng trưởng loại sản phẩm thành đồ lưu niệm, nhất là đồ trang trí nội thất bên trong, đồ vật nhỏ sẽ là tiềm năng tăng trưởng mới so với những sản phầm nghề .

2. Các giá trị văn hóa khác của LNTT

Giá trị khu công trình tôn giáo, tín ngưỡng : LNTT còn lưu giữ được mạng lưới hệ thống những khu công trình tôn giáo tín ngưỡng như đình, chùa, miếu, nhà thời thánh, … Các khu công trình hình thành từ truyền kiếp, có giá trị văn hóa truyền thống lịch sử dân tộc cao. Theo khảo sát nhóm điều tra và nghiên cứu, hầu hết những khu công trình di tích lịch sử này mới được trùng tu, tôn tạo. Đây là những tiềm tăng lớn để tăng trưởng du lịch văn hóa truyền thống lịch sử vẻ vang – nghề .
Giá trị di sản cảnh sắc truyền thống lịch sử : Tuy LNTT chịu tác động ảnh hưởng mạnh của quy trình đô thị hóa, nhưng một số ít làng vẫn giữ được giá trịnh kiến trúc cảnh sắc truyền thống lịch sử. Vẫn còn những mái ngói thâm nâu ẩn hiện dưới những lũy tre xanh hiền hòa, những gốc nhãn cổ thụ. Hình ảnh những cây cổ thụ, mái đình soi bóng xuống mặt nước, tiêng ve kêu ngày hè yên bình đến lạ .

Giá trị di sản về cấu trúc làng : Theo khảo sát nhóm nghiên cứu và điều tra, những LNTT vẫn còn giữ cấu trúc làng truyền thống cuội nguồn. Bên cạnh cấu trúc làng, LNTT còn lưu giữ nhà ở nông thôn đều có dạng quy mô chung là nhà – vườn – ao. Đây là nét chung của vùng nông thôn vùng ĐBSH .
Sản phẩm nông nghiệp : Tỉnh thuộc vùng ĐBSH nổi tiếng với lúa, hoa màu, cây ăn quả, nuôi trồng thủy hải sản. Sản phẩm nông sản đã trở thành những món ăn đặc sản nổi tiếng, nhãn lồng cũng là được xem là đặc sản nổi tiếng. Thưởng thức món ăn truyền thống lịch sử đậm vị cùng nhâm nhi những tách trà để cảm nhận những tinh túy của vùng ĐBSH. Hàng năm đến mùa ăn quả thu hoạch, người dân dừng mọi hoạt động giải trí sản xuất khác như đan lát để tập trung chuyên sâu vào việc thu hoạch và dữ gìn và bảo vệ nông sản, phân phối cho thị trường trong nước và quốc tế .
Hội làng : Hàng năm, LNTT vùng ĐBSH có Lễ hội truyền thống cuội nguồn đầu năm. Đây là dịp diễn ra những game show dân gian như đấu vật, đu, … cạnh bên đó còn có chương trình hát ca trù do những nghệ nhân ca trù biểu lộ .
Truyền thống hát ca trù : Người dân có truyền thống lịch sử hát ca trù, hàng năm câu lạc bộ ca trù trong làng nghề thường góp phần những tiết mục ca múa hát của mình đến những hội thi trong huyện và tỉnh thuộc vùng ĐBSH .

Những điệu hát đối gắn với nghề : Ngày xưa, khi mọi người ngồi quây quần bên nhau đan rọ đó, người ta thường cất lên diệu hát đối quen thuộc .

Kết luận

Tóm tại, LNTT còn tiềm ẩn tiềm năng để tăng trưởng dịch vụ du lịch. Từ tuyệt kỹ sản xuất, giá trị hình tượng loại sản phẩm, năng lực tiếp nối trong thực tiễn, đến giá trị vật tư sản xuất … Nhận diện được tiềm năng tăng trưởng du lịch LNTT là bước đệm thiết yếu để thiết kế xây dựng bộ loại sản phẩm du lịch mới, mê hoặc .

Để phát huy các tiềm năng phát triển du lịch LNTT cần làm các vấn đề sau:

• Xây dựng tiêu chí đánh giá tiềm năng LNTT;
• Xây dựng bộ khung giá trị tiềm năng cho mỗi nhóm LNTT;
• Xây dựng chiến lược, định hướng phát huy các tiềm năng đó;
• Xây dựng các chính sách, tăng cường tham gia cộng đồng vào gìn giữ và phát huy các tiềm năng LNTT.

NCS.ThS. Nguyễn Thu Hương
(Bài đăng trên Tạp chí Kiến trúc số 02-2020)

— — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — — –

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Ngọc Anh (2014), “Cấu trúc xã hội của dân cư làng nghề vùng ĐBSH, Nghiên cứu trường hợp ở 2 làng nghề huyện Thường Tín, TP Hà Nội” – Luận án Tiến sĩ xã hội học, Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.
2. Nguyễn Trí Dĩnh (2005), “Những giải pháp phát triển làng nghề ở một số tỉnh vùng ĐBSH” – Đề tài cấp Bộ, Hà Nội.
3. Phạm Cao Quý (2016), “Bảo vệ và phát huy giá trị nghề thủ công truyền thống gắn với phát triển du lịch” – Tạp chí di sản văn hóa, Số 3(56)-2016.
4. Nguyễn Thu Hạnh (2013), “Tư duy sáng tạo sản phẩm du lịch: Khái niệm và phương pháp tiếp cận” – Nhà xuất bản xây dựng, Hà Nội.
5. Lê Xuân Tâm, Nguyễn Tất Thắng (2013), “Phát triển làng nghề tỉnh Bắc Ninh trong bối cảnh xây dựng nông thôn mới” – Tạp chí Khoa học và Phát triển 2013, tập 11, số 8: 1214-1222.
6. Nguyễn Vĩnh Thanh (2006), “Xây dựng thương hiệu sản phẩm LNTT vùng ĐBSH hiện nay” – Đề tài cấp Bộ, Hà Nội.

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn