Đặc sắc nghệ thuật múa Xòe truyền thống của người dân tộc Thái | Văn hóa | Vietnam+ (VietnamPlus)

Tại kỳ họp lần thứ 16 của Ủy ban Liên chính phủ Công ước UNESCO 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể diễn ra ở thủ đô Paris (Pháp), hồ sơ nghệ thuật Xòe Thái của Việt Nam được chính thức được công nhận danh hiệu di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Việc Tổ chức Khoa học, Giáo dục đào tạo và Văn hóa của Liên hợp quốc ( UNESCO ) công nhận ” Nghệ thuật Xòe Thái ” là Di sản Văn hóa phi vật thể đại diện thay mặt của quả đât mở ra thời cơ lớn, góp thêm phần bảo tồn và phát huy giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật của mô hình múa truyền thống cuội nguồn rực rỡ này .

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông, nói đến người Thái là ai cũng nghĩ đến các biểu đạt văn hóa mang tính cộng đồng cao như xòe, cũng như nói đến xòe người ta biết đến là di sản của người Thái ở Tây Bắc.

Xòe mang tính hình tượng bộc lộ nhân sinh quan, ngoài hành tinh quan, tâm tư nguyện vọng, tình cảm của người Thái, có ý nghĩa với đời sống niềm tin của người Thái ngày này .
Nghệ thuật xòe Thái tượng trưng cho cái đẹp, tiềm ẩn những giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ vũ đạo, âm nhạc, ca hát, phục trang, nhà hàng siêu thị và ứng xử văn hóa truyền thống của hội đồng người Thái .
Ngày nay, thẩm mỹ và nghệ thuật xòe Thái đã trở thành hình tượng của lòng hiếu khách, dấu ấn văn hóa truyền thống tộc người, truyền thống văn hóa truyền thống của người Thái vùng Tây Bắc Nước Ta …

[Xòe Thái được đệ trình xin công nhận là di sản văn hóa phi vật thể]

Nghệ thuật Xòe Thái là mô hình múa truyền thống lịch sử rực rỡ, chiếm vị trí quan trọng trong đời sống của hội đồng người Thái ở 4 tỉnh Tây Bắc của Nước Ta. Tiêu biểu ở những huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu ; huyện Mường Lay, tỉnh Điện Biên ; huyện Quỳnh Nhai, tỉnh Sơn La ; thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái .
Nghệ thuật múa Xòe có từ khi nào thì không ai hoàn toàn có thể chỉ rõ, chỉ biết từ thời xưa, người Thái Mường Lò đã có câu hát : “ Không xòe không vui / Không xòe cây ngô không ra bắp / Không xòe cây lúa không trổ bông / Không xòe trai gái không thành đôi. ”
Vì thế mà chẳng cuộc vui, ngày hội nào của người Thái đất này hoàn toàn có thể vắng bóng những điệu xòe, dù là ngày vui nhỏ của mỗi mái ấm gia đình hay những ngày lễ lớn của bản làng, bởi ” Anh không xòe thì hoa héo đi / Em không xòe trời Xuân qua đi … ”
Trong ảnh : Màn Xòe cổ lớn nhất Nước Ta với 2013 diễn viên quần chúng tại thị xã Nghĩa Lộ, tỉnh Yên Bái. ( Ảnh : Thanh Hà / TTXVN )Với người Thái, múa xòe như một phần đời sống, như cơm ăn, nước uống hằng ngày. Xòe không chỉ là món ăn ý thức không hề thiếu của đồng bào dân tộc Thái, mà đã trở thành nét văn hóa truyền thống chung của hội đồng những dân tộc Lai Châu, Sơn La, Điện Biên, Yên Bái, Thanh Hóa .
Xòe được hình thành và tăng trưởng cùng với quy trình lịch sử dân tộc hình thành truyền thống văn hóa truyền thống truyền thống cuội nguồn của hội đồng người Thái, gắn liền với đời sống, hoạt động và sinh hoạt, bộc lộ đời sống vật chất và ý thức của người Thái .
Trong cuộc mưu sinh để sống sót và tăng trưởng, người Thái luôn siêng năng, phát minh sáng tạo trong lao động sản xuất, chinh phục vạn vật thiên nhiên, can đảm đấu tranh chống lại thú dữ .

Mỗi khi hoàn thành một công việc trọng đại, chinh phục được thiên nhiên hay chiến thắng kẻ thù là thú dữ mọi người lại nắm tay nhau không phân biệt nam, nữ, già, trẻ và nhảy múa ăn mừng quanh đống lửa. Hoạt động ấy được lặp đi lặp lại nhiều lần, dần dần được nâng lên cả động tác lẫn ý thức, hình thành lên các điệu xòe.

Ngoài những điệu múa, như xòe quạt, xòe khăn, xòe nón, xòe quả nhạc, người Thái còn rất nhiều điệu xòe mang tên những vấn đề, nội dung, đạo cụ, như xòe chan khon, xòe kếp phắc, xòe kếp bók …
Thống kê cho thấy, người Thái có đến trên 30 điệu xòe, nhưng tổng thể đều bắt nguồn từ sáu điệu xòe cổ ( sáu điệu xòe cơ bản ). Đó là điệu xòe “ Khắm khăn mơi lảu ” – nâng khăn mời rượu ; “ Phá xí ” – bổ bốn ; “ Đổn hôn ” – tiến lùi ; “ Nhôm khăn ” – tung khăn ; “ Ỏm lọm tốp mư ” – vòng tròn vỗ tay và điệu “ Khắm khen ” – nắm tay .
Chỉ một động tác, một dáng đi, cách đứng, cách xếp đội hình, cách hoạt động cũng là những cung bậc sắc thái, những ý nghĩa khác nhau mà điệu xòe biểu lộ .
Như điệu xòe “ Nhôm khăn ” sôi động, với chiếc khăn thổ cẩm rực rỡ tỏa nắng quàng qua cổ, hai tay tung khăn theo nhịp trống biểu lộ sự vui tươi, phấn khởi khi mùa màng bội thu ; hay điệu xòe “ đổn hôn ” mang ý nghĩa, dù đời sống có lúc nghiêng ngả, sóng gió nhưng tình người vẫn vẹn nguyên .
Nhạc cụ dùng múa Xòe cổ gồm 1 trống, 2 cồng, 1 chũm chọe. Âm nhạc cho múa Xòe biểu lộ quan điểm về thế giới quan, nhân sinh quan của người xưa, khi tiếng trống là âm thanh của mặt đất, tiếng cồng là sự vang vọng của khung trời, tiếng chũm chọe là hình tượng “ phồn thực ” của muôn loài .
Nhịp điệu múa Xòe có 3 giai điệu lặp đi lặp lại theo tiếng nhạc là “ tùng tùng rinh, rinh rinh tùng ” để tượng trưng cho 3 vía là trời, đất, con người .
Ở giữa vòng Xòe của người Thái xưa được dựng lên một cây cột gọi là “ cây xén xính ” nghĩa là cây vạn vật, trên cây treo hình thù những con vật trên cạn, dưới nước, hình mặt trăng, mặt trời được đan bằng tre hoặc đẽo bằng gỗ. Về đêm hoàn toàn có thể múa Xòe quanh đống lửa vừa làm điểm trung tâm của vòng xòe vừa lấy ánh sáng cho đêm xòe …
Điệu xòe giúp con người quên đi những mệt nhọc của đời sống thường nhật, để rồi sau hội xòe, trở lại với đời sống đời thường, con người thấy yêu lao động, yêu đời sống hơn .
Tham gia múa xòe, những đôi trai gái cũng được gần nhau hơn, có dịp để biểu lộ tình cảm riêng tư của mình …
Nghệ thuật Xòe Thái đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công bố trong hạng mục di sản văn hóa truyền thống phi vật thể vương quốc năm 2013 .

Với những giá trị về tinh thần không thể phủ nhận qua thời gian, đến nay nghệ thuật Xòe Thái hiện vẫn đang được duy trì và phát triển, không chỉ trong cộng đồng dân tộc Thái mà còn có sức sống mãnh liệt và lan tỏa tới nhiều dân tộc khác tại các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Thời gian qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch những địa phương có thẩm mỹ và nghệ thuật Xòe đều tổ chức triển khai múa Xòe trong những sự kiện văn hóa truyền thống, tiệc tùng truyền thống cuội nguồn của địa phương, lồng ghép chương trình nghệ thuật và thẩm mỹ trình diễn dân gian, trong đó có nghệ thuật và thẩm mỹ Xòe Thái vào những chương trình ngoại khóa trong trường học .
Đây được coi là một trong những động lực quan trọng góp thêm phần bảo tồn nghệ thuật và thẩm mỹ múa dân gian cũng như những loại nhạc cụ được sử dụng để tôn lên cái hay, cái đẹp của múa dân gian nói chung và Nghệ thuật Xòe Thái nói riêng. / .

(Vietnam+)

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn