Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nông nghiệp, nông thôn – https://laodongdongnai.vn

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nông nghiệp, nông thôn là gì, các nội dung cơ bản, những quan điểm chính. Thành tựu 15 năm (1990 – 2004) tại Việt Nam

Quan niệm CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn

“Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp là quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa lớn, gắn với công nghiệp chế biến và thị trường; thực hiện cơ khí hóa, điện khí hóa, thủy lợi hóa, ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ, trước hết là công nghệ sinh học, đưa thiết bị, kỹ thuật và công nghệ hiện đại vào các khâu sản xuất nông nghiệp nhằm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa trên thị trường.

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn là quy trình chuyển dời cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính nông thôn theo hướng tăng nhanh tỷ trọng giá trị mẫu sản phẩm và lao động những ngành công nghiệp và dịch vụ ; giảm dần tỷ trọng loại sản phẩm và lao động nông nghiệp ; thiết kế xây dựng kiến trúc kinh tế tài chính – xã hội, quy hoạch tăng trưởng nông thôn, bảo vệ môi trường sinh thái ; tổ chức triển khai lại sản xuất và thiết kế xây dựng quan hệ sản xuất tương thích ; kiến thiết xây dựng nông thôn dân chủ, công minh, văn minh, không ngừng nâng cao đời sống vật chất, văn hóa truyền thống của nhân dân ở nông thôn ” * .Nhiệm vụ của công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và trách nhiệm CNH, HĐH nông thôn có quan hệ ngặt nghèo với nhau, hoà quyện vào nhau, ảnh hưởng tác động lẫn nhau trong quy trình tăng trưởng .

Nội dung cơ bản của CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn

– Phát triển nền nông nghiệp hàng hóa đa dạng, xây dựng các vùng chuyên canh sản xuất trên quy mô lớn và từng bước hiện đại hóa, đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và xuất khẩu. Trước mắt tập trung một số ngành chủ lực như: cây lương thực (lúa, ngô); cây công nghiệp (cao su, cà phê, chè, mía, lạc); cây ăn quả, rau, hoa; chăn nuôi và nuôi trồng thuỷ hải sản (bò, lợn, tôm, cua).

• Thúc đẩy quá trình hiện đại hóa nông nghiệp và kinh tế nông thôn bao gồm: thuỷ lợi hóa, cơ giới hóa, điện khí hóa; phát triển giao thông nông thôn, phát triển thông tin liên lạc; phát triển giáo dục văn hóa, y tế, khoa học công nghệ và ứng dụng các thành tựu của cách mạng khoa học – công nghệ vào sản xuất và đời sống.
• Phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp ở nông thôn như: Công nghiệp chế biến nông, lâm, thuỷ sản; công nghiệp dệt may, giày dép, thuỷ tinh sành sứ, cơ khí sủa chữa; các ngành nghề truyền thống tại các địa phương.
• Phát triển các loại hình dịch vụ sản xuất và đời sống ở nông thôn như: dịch vụ thuỷ nông, dịch vụ thú y, dịch vụ bảo vệ thực vật, dịch vụ cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm…
• Xây dựng nông thôn mới sạch về môi trường, giàu có, công bằng, dân chủ, văn minh.

Những quan điểm chính về đẩy nhanh CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn

Một là, “ CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn là một trong những trách nhiệm quan trọng số 1 của CNH, HĐH quốc gia. Phát triển công nghiệp, dịch vụ phải gắn bó ngặt nghèo, tương hỗ đắc lực và Giao hàng có hiệu suất cao cho CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn ” * .
Hai là, “ Ưu tiên tăng trưởng lực lượng sản xuất, chú trọng tăng trưởng nguồn lực con người, ứng dụng thoáng rộng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến ; thôi thúc vận động và di chuyển cơ cấu tổ chức kinh tế tài chính theo hướng phát huy lợi thế của từng vùng gắn với thị trường đẻ sản xuất sản phẩm & hàng hóa quy mô lớn với chất lượng và hiệu suất cao cao, bảo vệ môi trường tự nhiên, phòng chống, hạn chế và giảm bớt thiên tai, tăng trưởng nông nghiệp, nông thôn vững chắc ” * .
Ba là, “ Dựa vào nội lực là chính, đồng thời tranh thủ tối đa những nguồn lực từ bên ngoài, phát huy tiềm năng của những thành phần kinh tế tài chính, trong đó kinh tế tài chính nhà nước giữ vai trò chủ yếu, cùng với kinh tế tài chính tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chãi ; tăng trưởng can đảm và mạnh mẽ kinh tế tài chính hộ sản xuất sản phẩm & hàng hóa, những mô hình doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nông thôn ” * .
Bốn là, “ Kết hợp ngặt nghèo những yếu tố kinh tế tài chính và xã hội trong quy trình CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn nhằm mục đích xử lý việc làm, xoá đói giảm nghèo, không thay đổi xã hội và tăng trưởng kinh tế tài chính, nâng cao đời sống vật chất và văn hóa truyền thống của người dân nông thôn, nhất là đồng bào những dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa ; giữ gìn và phát huy truyền thống cuội nguồn văn hóa truyền thống và thuần phong mỹ tục ” .
Năm là, “ Kết hợp ngặt nghèo CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn với việc thiết kế xây dựng tiềm lực và thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận bảo mật an ninh nhân dân bộc lộ trong kế hoạch, quy hoạch, kế hoạch, dự án Bất Động Sản tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội của cả nước, của những ngành, những địa phương. Đầu tư tăng trưởng kinh tế tài chính xã hội, không thay đổi dân cư những vùng xung yếu, vùng biên giới, cửa khẩu, hải đảo tương thích với kế hoạch quốc phòng và kế hoạch bảo mật an ninh vương quốc ” ( * ) .Những quan điểm chỉ huy nói trên không chỉ bảo vệ cho sự tăng trưởng nông nghiệp, nông thôn bền vững và kiên cố mà còn góp thêm phần quan trọng cho sự tăng trưởng hài hoà giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa thành thị và nông thôn, giữa đồng bằng và miền núi, giữa kinh tế tài chính và xã hội, bảo mật an ninh, quốc phòng, môi trường tự nhiên, tăng cường khối liên minh công nhân – nông dân – tri thức, thiết kế xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, phát huy sức mạnh toàn dân tộc bản địa, bảo vệ cho nước ta tăng trưởng nhanh, bền vững và kiên cố theo khuynh hướng XHCN .

Những thành tựu 15 năm ( 1990 – 2004 )

Thực hiện đường lối đổi mới, CNH, HĐH nông nghiệp, nông thôn, hơn mười

năm qua nông nghiệp, nông thôn nước ta đã có bước tăng trưởng mới đạt được những thành tựu to lớn, biểu lộ :

Một là, nền nông nghiệp nước ta về cơ bản đã chuyển sang sản xuất hàng hóa, phát triển tương đối toàn diện, tăng trưởng khá.

Nhận định nói trên dựa vào những địa thế căn cứ sau đây :

• Nhìn tổng thể nông nghiệp nước ta không còn là nền nông nghiệp tự cung, tự cấp, thiếu lương thực triền miên, mà đã là nền nông nghiệp có tỷ suất hàng hóa ngày càng cao (lúa gạo 56%, cà phê 98%, cao su 85%, chè 60%…); giá trị kim ngạch xuất khẩu ngày càng lớn (từ 2,5 tỷ USD năm 1995 lên hơn 6,3 tỷ USD năm 2004), nhiều mặt hàng xuất khẩu có thị phần lớn trong khu vực và trên thế giới (gạo, cà phê, hạt điều đứng thứ 2 và hạt tiêu đứng thứ nhất trên thế giới; thuỷ sản đứng thứ hai ở thị trường Nhật Bản và Mỹ…), từng vùng, từng địa phương đều có sản phẩm đặc thù.
• Đã hình thành nhiều vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với công nghiệp chế biến: lúa gạo ở đồng bằng sông Cửu Long; mía đường ở miền Trung; chè ở Trung du, miền núi phía Bắc; cà phê ở Tây nguyên; cao su ở đông Nam Bộ, cây ăn quả ở đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, Trung du và miền núi phía Bắc; nuôi trồng thuỷ sản ở nhiều tỉnh ven biển và đồng bằng sông cửu long (ĐBSCL); vùng nguyên liệu giấy ở Trung du, miền núi …
• Tính chất sản xuất hàng hóa còn được thể hiện ở cơ cấu sản xuất ngày càng phát triển đa dạng, chuyển dịch theo hướng tăng nhanh tỷ trọng các ngành công nghiệp, dịch vụ; quy mô sản xuất ngày càng tập trung; người sản xuất ngày càng quan tâm đến nhu cầu của thị trường.
• Nhịp độ tăng trưởng khá, bình quân 5,2%/ năm.

Tuy nhiên vẫn phải thấy rằng vẫn còn 1 số ít vùng, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số tăng trưởng sản xuất hàng hóa chậm, sản xuất còn mang nặng tính tự cấp, tự cung tự túc, cần phải tập trung chuyên sâu chỉ huy để chuyển nhanh sang sản xuất sản phẩm & hàng hóa .
Hai là, công nghiệp, ngành nghề và dịch vụ ở nông thôn trong bước đầu được hồi sinh và tăng trưởng ; kiến trúc kinh tế tài chính – xã hội được chăm sóc góp vốn đầu tư kiến thiết xây dựng ; môi trường sinh thái và đời sống nông dân ở hầu hết những vùng được cải tổ rõ ràng .

• Hiện nay cả nước có: 27% số hộ nông dân vừa sản xuất nông nghiệp vừa làm ngành nghề phi nông nghiệp; 13% số hộ chuyên kinh doanh ngành nghề; có 40.500 cơ sở sản xuất, kinh doanh ngành nghề ở nông thôn, trong đó doanh nghiệp nhà nước chiếm 14,1% hợp tác xã 5,8%, tư nhân 80,1%; hơn 1.200 làng nghề, trong đó 2/3 là làng nghề truyền thống. Năm 2004, tổng giá trị các ngành nghề ở nông thôn đạt 60.000 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu gần 500 triệu USD và giải quyết việc làm cho hơn 10 triệu lao động.
• Hiện có hàng trăm cơ sở công nghiệp được xây dựng trên địa bàn nông thôn trong đó chế biến nông, lâm, thủy sản chiếm 32,5%; sản xuất vật liệu xây dựng 30,9%, các cơ sở công nghiệp nhẹ 15%; điện – cơ khí 12,8%…
• Nhiều loại hình dịch vụ ở nông thôn phát triển nhanh như dịch vụ thương mại, tài chính, kỹ thuật nông nghiệp (giống, bảo vệ thực vật, thú y, tưới, tiêu nước…), dịch vụ thông tin, văn hóa, giải trí…
• Kết cấu hạ tầng kinh tế – xã hội nông thôn được tăng cường góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển và nâng cao đời sống cho dân cư nông thôn.

+ Hệ thống thủy lợi đã bảo vệ cho 84,8 % diện tích quy hoạnh trồng lúa, hàng vạn ha rau màu và cây công nghiệp ; mạng lưới hệ thống đê điều ngày càng được củng cố .+ Hiện nay đã có 95 % số xã có đường xe hơi đến khu TT ; trên 85 % xã có điện ; 58 % dân cư nông thôn được dùng nước sạch ; 98 % số xã có trạm xá ; 94 % số xã được phủ sóng truyền hình ; 98,8 % số xã có trường tiểu học ; 98 % số xã có máy điện thoại cảm ứng ; 35 % số xã liên kết internet .
Đời sống nhân dân ở hầu hết những vùng được cải tổ rõ ràng. Tốc độ thu nhập trung bình hàng năm ở khu vực nông thôn trong 3 năm ( 1996 – 1999 ) tăng 6 % ; thu nhập trung bình đầu người / tháng năm 2004 so với 1991 ở những vùng đều tăng ( Trung du, miền núi phía Bắc 3,15 lần đồng bằng sông Hồng 3,07 lần ; tây nguyên 4,85 lần ). Số hộ đói nghèo giảm từ 55 % năm 1990 xuống còn 10 % năm 2004 ( theo tiêu chuẩn cũ ). Điều kiện ăn, ở, đi lại, học tập, chữa bệnh … của nhiều vùng được cải tổ, trình độ dân trí được nâng lên ( cả nước có hơn 92 % số hộ dân cư nông thôn có nhà ở bền vững và kiên cố và bán vững chắc, trong đó 21,86 % vững chắc ; đã đạt được chuẩn vương quốc về xóa mù chữ và phổ cập tiểu học trên khoanh vùng phạm vi cả nước vào năm 2000 ) .
Ba là, quan hệ sản xuất từng bước thay đổi tương thích với nhu yếu tăng trưởng nền nông nghiệp sản phẩm & hàng hóa : mạng lưới hệ thống chính trị ở cơ sở được tăng cường, dân chủ được phát huy tốt hơn ; bảo mật an ninh chính trị, trật tự, bảo đảm an toàn xã hội ở nông thôn được bảo vệ .

• Vai trò của kinh tế hộ được phát huy, ngày càng có nhiều hộ làm ăn giỏi, có 5.600 trang trại bước đầu sản xuất kinh doanh có hiệu quả. Đã có 5959 hợp tác xã hoàn thành thủ tục chuyển đổi và 1.765 hợp tác xã thành lập mới theo luật HTX, hình thành các mô hình kinh tế tập thể kiểu mới, dưới nhiều hình thức đa dạng. Có 18 tổng công ty và hàng ngàn doanh nghiệp độc lập đang được sắp xếp, củng cố, sản xuất kinh doanh có hiệu quả hơn, bước đầu làm được vai trò trung tâm để liên kết, hỗ trợ kinh tế hộ, kinh tế hợp tác và hợp tác xã trong vùng, một số đã đẩy mạnh công nghiệp chế biến gắn với lợi ích của người nông dân như: Nông trường Sông Hậu, Công ty mía đường Lam Sơn, Công ty chè Mộc Châu…
• Hệ thống chính trị ở cơ sở được tăng cường, dân chủ ở nông thôn được phát huy tốt hơn, an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội được đảm bảo; môi trường sinh thái được cải thiện một bước.

Những thành tựu trên mặt trận nông nghiệp nông thôn đã góp thêm phần rất quan trọng vào sự không thay đổi và tăng trưởng kinh tế tài chính – xã hội, tạo tiền đề tăng nhanh sự nghiệp CNH, HĐH quốc gia .

(*) ĐCSVN. Văn kiện lần thứ 5 khóa IX. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Sự thật. Hà Nội. Năm 2002. Tr 93-96

Xem thêm:

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Nông Thôn