Nghề thủ công truyền thống ở Đồng Nai

nghe thu cong truyen thong o dong nai
Ảnh minh họa

Mộc mỹ nghệ Xuân Lộc hấp dẫn người sưu tầm loại sản phẩm mỹ nghệ qua dáng thế tự nhiên của vật liệu gốc, rễ cây qua bàn tay tài hoa của người thợ làm bật nên chủ đề tác phẩm. Hiện trên địa phận Xuân Lộc còn trên 30 cơ sở mộc mỹ nghệ đang hoạt động giải trí, lôi cuốn hàng trăm lao động tham gia. Nét độc lạ của mẫu sản phẩm mộc mỹ nghệ Xuân Lộc là mẫu sản phẩm độc bản – không cái nào giống cái nào. Sản phẩm mộc mỹ nghệ Xuân Lộc là sự trộn lẫn của 2 yếu tố, tự nhiên và con người. Tận dụng phế phẩm là gốc, rễ từ quy trình khai thác gỗ rừng tự nhiên để lại, người thợ mộc mỹ nghệ Xuân Lộc đã tận dụng nó để chế tác nên những đồ vật trang trí nội, thiết kế bên ngoài, hoặc làm tranh, tượng, được người mua trong và ngoài tỉnh ưu thích. Tuy nhiên, mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ nào cũng có sự tăng trưởng thăng trầm, mộc mỹ nghệ Xuân Lộc cũng không nằm ngoài quy luật này. Làng nghề mộc mỹ nghệ Xuân Lộc trước kia tăng trưởng rất mạnh do có lợi thế rất lớn từ nguồn nguyên vật liệu gỗ tự nhiên được khai hoang trong vườn rẫy tại địa phương hoặc mua từ những tỉnh lân cận chuyển về. Nay thì gần như hết sạch nguồn gỗ này, khiến giá tiền đầu vào tăng trong khi người mua giảm mạnh do họ thắt chặt tiêu tốn với những mặt hàng không thiết yếu làm tác động ảnh hưởng nhiều đến hoạt động giải trí của những cơ sở mộc mỹ nghệ Xuân Lộc. Giải pháp cho nguồn nguyên vật liệu là tìm nguồn gỗ từ rừng trồng như : xà cừ, me tây, mít, tràm vào chế tác với giá trị nghệ thuật và thẩm mỹ cao không thua kém loại sản phẩm từ vật liệu gỗ rừng tự nhiên.

Mộc mỹ nghệ Xuân Lộc là nét độc đáo rất hiếm có không riêng ở Đồng Nai mà còn của cả khu vực Đông Nam bộ. Các sản phẩm mỹ nghệ thường được khách du lịch chọn làm quà lưu niệm, nên việc gắn kết giữa sản xuất với du lịch làng nghề trong tương lai có lẽ là hướng đi mới giúp làng nghề phát triển bền vững hơn.

Mặt hàng thủ công truyền thống hiện không ít bị ép chế bởi mẫu sản phẩm được sản xuất công nghiệp. Sản xuất mang tính hàng loạt theo lối công nghiệp có lợi thế lớn về giá tiền, thấp hơn nhiều so với hàng thủ công. Đây là yếu tố then chốt khiến nhiều nghề thủ công đánh mất thời cơ tăng trưởng, thợ thủ công cũng phải đổi nghề để bảo vệ đời sống. Sản phẩm đá Bửu Long là một thí dụ. Gần 20 năm trước là quá trình hoàng kim của nghề chế tác đá Bửu Long, cả làng có không dưới 30 cơ sở với hàng trăm lao động từ nhiều địa phương trong cả nước về đây. Các cơ sở chế tác đá quy tụ nhiều ở Bửu Long đến mức người ta gọi là làng nghề dù chưa đạt những tiêu chuẩn để công nhận làng nghề. Trước kia, làng đá Bửu Long có tiếng với mẫu sản phẩm đá bia mộ, tượng thờ, đèn đá sân vườn v.v. Nhưng nay, những mẫu sản phẩm này dù có giá trị vĩnh hằng, độ bền vượt thời hạn nhưng nay hoàn toàn có thể được thay thế sửa chữa bởi nhiều vật liệu khác, giá tiền rẻ hơn, thời hạn thiết kế nhanh hơn và nhiều người tiêu dùng thuận tiện đồng ý. Không loay hoay với những mẫu sản phẩm xưa, làng đá Bửu Long đã có rất nhiều loại sản phẩm mới, tranh, tượng, đồ vật sử dụng và trang trí nội, thiết kế bên ngoài mang phong thái mới đã góp thêm phần duy trì được nghề đá truyền thống lịch sử nhưng số lượng cơ sở giảm sút đáng kể khi chỉ còn 7 cơ sở lớn, nhỏ còn hoạt động giải trí với xấp xỉ 50 thợ chế tác.

Làng đá Bửu Long nay cũng không còn sử dụng đá xanh Bửu Long mà đã sản xuất sản phẩm từ nhiều nguồn đá xanh, đá trắng, đá màu từ các địa phương khác chuyển về góp phần đa dạng về chủng loại, phong phú về màu sắc, và thay thế nguồn đá Bửu Long đã dừng khai thác lâu nay. Tại cuộc thi sáng tạo kiểu dáng sản phẩm thủ công mỹ nghệ Đồng Nai mở rộng hàng năm, làng đá Bửu Long đều có sản phẩm tham gia dự thi, một mặt giao lưu, học hỏi kinh nghiệm từ các làng nghề thủ công khác đến từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước, mặt khác quảng bá hình ảnh, sản phẩm đá Bửu Long.

Trên địa phận TP. Biên Hòa hiện còn trên 30 cơ sở hoạt động giải trí sản xuất gôm mỹ nghệ. Đây là số ít cơ sở còn trụ lại, sống sót sau quá trình dài khó khăn vất vả về đầu ra của ngành gốm. Để sống sót những cơ sở sản xuất gốm đã lựa chọn hướng đi riêng, tạo ra những dòng loại sản phẩm độc, nâng cao hơn sức cạnh tranh đối đầu tại thị trường trong và ngoài nước. Trên thị trường xuất khẩu, gốm sứ Nước Ta luôn chịu sự cạnh tranh đối đầu về loại sản phẩm cùng loại đến từ những thị như Trung Quốc, Mexico, Vương Quốc của nụ cười, Ấn Độ. Nhận thấy tầm quan trọng của thủ công mỹ nghệ và thủ công mỹ nghệ truyền thống lịch sử, từ nhiều năm qua tỉnh Đồng Nai đã có nhiều hoạt động giải trí tương hỗ để thủ công mỹ nghệ có điều kiện kèm theo tăng trưởng như : Tổ chức những cuộc thi phát minh sáng tạo mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ, trao tặng những thương hiệu thợ giỏi, nghệ nhân, người có công đưa nghề về địa phương, tổ chức triển khai những chuyến đi du lịch thăm quan và học tập kinh nghiệm tay nghề tại những tỉnh bạn, tạo điều kiện kèm theo cho những cơ sở, tham gia những hội chợ, triển lãm để tìm đầu ra cho loại sản phẩm … ..

Thiếu hụt đội ngũ lao động kế thừa là thực trạng chung của nhiều nghề truyền thống và dẫn đến nguy cơ mai một. Các cơ sở mỹ nghệ truyền thống ở Đồng Nai vẫn tiếp nhận và đào tạo được những lớp thợ trẻ yêu nghề là tín hiệu cho thấy một số nghề thủ công truyền thống, cùng những giá trị văn hóa truyền thống vẫn có chỗ đứng nhất định, dù đời sống, xã hội vẫn đang biến đổi từng ngày.

Nhìn chung tiểu thủ công nghiệp nói chung và ngành nghề truyền thống cuội nguồn trên địa phận tỉnh chiếm tỷ trọng không cao hơn so với 1 số ít ngành khác trong cơ cấu tổ chức giá trị kinh tế tài chính của những địa phương tuy nhiên nó mang nhiều giá trị vô hình dung về mặt xã hội và văn hóa truyền thống, thậm chí còn kết nối và thôi thúc thương mại, du lịch tăng trưởng nếu được góp vốn đầu tư khai thác đúng mức. /.

L.N