Đồng (đơn vị tiền tệ) – Wikipedia tiếng Việt

Đồng (Mã giao dịch quốc tế: VND, ký hiệu: ₫ hoặc đ) là đơn vị tiền tệ của Việt Nam, do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam phát hành.

Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, Đồng Việt Nam là phương tiện đi lại thanh toán pháp quy duy nhất tại Việt Nam, nghĩa là sản phẩm & hàng hóa hay dịch vụ tại thị trường Việt Nam phải được niêm yết giá trị thanh toán giao dịch bằng Đồng, người nhận tiền không được phép phủ nhận những tờ tiền đã được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam lao lý lưu hành bất kể mệnh giá ( theo điều 23 ) [ 1 ], và người trả tiền không được phép giao dịch thanh toán ép buộc bằng vật chất khác như tiền Đô la Mỹ hay kẹo. [ 2 ] Một Đồng có giá trị bằng 10 hào, một hào bằng 10 xu. Hai đơn vị chức năng xu và hào vì quá nhỏ nên không còn được lưu thông nữa .

Tiền giấy (gồm chất liệu cotton và polymer) được lưu hành hiện nay có các mệnh giá: cotton – 100₫, 200₫, 500₫, 1000₫, 2000₫, 5000₫; polymer – 10.000₫, 20.000₫, 50.000₫, 100.000₫, 200.000₫ và 500.000₫. Loại tiền này từng được gọi một cách dân dã là “tiền Cụ Hồ”[3] vì trừ tờ 100₫ thì mặt trước của hầu hết các tờ tiền giấy đều in hình của Chủ tịch Hồ Chí Minh và để phân biệt với các loại tiền khác lưu hành trước đó tại Việt Nam, vốn cũng được gọi là “đồng”. Hiện nay, thói quen làm tròn và không tiết kiệm mệnh giá nhỏ của người Việt khiến tờ 100₫ và 200₫ hiếm khi xuất hiện để tiêu thụ, và nguy cơ này đang dần lan tới tờ 500₫ và 1000₫. Tiền kim loại (tiền xu) có các mệnh giá 200₫, 500₫, 1000₫, 2000₫ và 5000₫. Tuy nhiên do người Việt không có thói quen sử dụng tiền xu nên những đồng tiền này hiện nay cũng hiếm khi xuất hiện để tiêu thụ.

Tháng 4 năm 2011, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chính thức thông tin ngừng phát hành mới tiền xu. [ 4 ] Tuy nhiên, cơ quan này không vô hiệu giá trị giao dịch thanh toán của tiền xu cũng như hai tờ tiền giấy cotton mệnh giá 100 ₫ và 200 ₫, nên về mặt pháp lý thì tiền xu và hai tờ tiền cotton này hiện tại vẫn có giá trị lưu hành thông thường và thanh toán giao dịch hợp lệ tại Việt Nam. [ 5 ] [ 6 ] Người dân và những cơ quan nếu có nhu yếu trọn vẹn hoàn toàn có thể đi đổi lấy những đồng xu tiền mệnh giá nhỏ và tiền xu tại những ngân hàng nhà nước. Các đồng xu tiền đã bị đình chỉ lưu hành là những đồng tiền giấy cotton với mệnh giá 10.000 ₫, 20.000 ₫, 50.000 ₫, 100.000 ₫, [ 7 ] đã được thay thế sửa chữa bằng những đồng xu tiền polymer với mệnh giá tương ứng .
Tiền sắt kẽm kim loại ở Việt Nam thời xưa thường làm bằng đồng, tiền đồng trong Hán văn được gọi là ” đồng xu tiền ” ( chữ Hán : 銅錢 ). Từ thời Pháp thuộc đến nay ” đồng ” ( 銅 ) từ chỗ vốn là tên gọi của một thứ sắt kẽm kim loại đã trở thành đơn vị chức năng tiền tệ chính thức ở Việt Nam, không phân biệt vật liệu làm ra tiền là gì .Đơn vị đo lường và thống kê của tiền Việt Nam thời phong kiến là ” văn ” ( 文 ), ” mạch ” ( 陌 ), ” mân ” ( 緡 ), ” cưỡng ” ( 繦, còn được viết là 鏹 ), ” quán ” ( 貫 ). Tiền sắt kẽm kim loại khi dùng đơn độc được gọi là ” văn “. Chúng thường có lỗ ở giữa. Khi cần dùng nhiều văn người ta thường xỏ dây qua cái lỗ trên những văn tạo thành một xâu văn. Khi số lượng văn trên xâu văn đạt đến một số lượng nhất định nào đó tuỳ theo pháp luật của từng thời mà xâu văn ấy sẽ được gọi là ” bách “, ” mân “, ” cưỡng “, ” quán ” .Vì trên tiền có văn tự cho nên vì thế được gọi là ” văn tiền ” ( 文錢 ). Chữ ” văn ” 文 ở đây cũng như chữ ” đồng ” 銅 trong ” đồng xu tiền ” 銅錢 đã được tách ra dùng như một lượng từ để đo đếm tiền .” Mạch ” 陌 là dạng viết đại tả của chữ ” bách ” 百 có nghĩa là một trăm được mượn dùng để chỉ một trăm văn nhưng về sau không phải khi nào bách cũng đúng bằng một trăm văn .” Mân ” 緡, ” cưỡng ” 繦 / 鏹, ” quán ” 貫 bắt đầu là chỉ cái dây xâu tiền, được dẫn thân làm đơn vị chức năng đo đếm tiền .Các bản dịch tiếng Việt lúc bấy giờ của cổ tịch Hán văn Việt Nam thường chuyển những tên gọi ” văn “, ” bách “, ” mân “, ” cưỡng “, ” quán ” sang những đơn vị chức năng tiền tệ quen dùng ở Việt Nam thời văn minh, ” văn ” bị gọi là ” đồng “, ” bách ” gọi là ” tiền “, ” cưỡng “, ” mân “, ” quán ” gọi là ” quan ” ( biến âm của ” quán ” 貫 ), gây ngộ nhận cho người đọc về đơn vị chức năng tiền tệ của Việt Nam thời xưa .Ngày nay, ” đồng ” cũng hoàn toàn có thể được người Việt dùng để chỉ đến những đơn vị chức năng tiền tệ quốc tế. Một số hội đồng dùng tiếng Việt ở hải ngoại cũng hoàn toàn có thể dùng ” đồng ” để chỉ đơn vị chức năng tiền tệ địa phương .
Tờ bạc 100 đồng Đông Dương

Trong thời kỳ này, đơn vị tiền tệ của cả khu vực Đông Dương là piastre, được dịch ra tiếng Việt là “đồng” hay đôi khi là “bạc”. Tiền tệ do chính quyền trong giai đoạn này lấy bạc làm bản vị nhưng những đồng tiền của các triều vua nhà Nguyễn vẫn được lưu hành chủ yếu ở các vùng nông thôn mặc dù bất hợp pháp. Tiền đúc lúc đầu có đồng bạc México nặng 27 gam 073 (độ tinh khiết 902 phần nghìn), sau đó là đồng bạc Đông Dương được đúc ở Pháp nặng 27 gam (độ tinh khiết là 900 phần nghìn). Tiền giấy thời kỳ này được Ngân hàng Đông Dương phát hành và có thể đem đến ngân hàng đổi thành bạc. Một sắc lệnh ngày 16 tháng 5 năm 1900 cho phép Ngân hàng Đông Dương in tiền giấy gấp ba lần số bạc đảm bảo nhưng khi Đệ nhất Thế chiến xảy ra thì tỷ lệ này không còn giữ được nữa, tiền giấy phát hành gấp nhiều lần số bạc đảm bảo. Sau một số biện pháp cải cách tiền tệ, ngày 31 tháng 5 năm 1930, Tổng thống Pháp có sắc lệnh quy định đồng bạc Đông Pháp (Đông Dương) có giá trị là 655 miligam vàng (độ tinh khiết 900 phần nghìn), từ đó chấm dứt chế độ bản vị bạc mà chuyển sang bản vị vàng.

Tiền giấy 10 đồng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa năm 1951 Tiền 50 đồng Việt Nam Cộng hòa năm 1975

Sau khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, ngày 31 tháng 1 năm 1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký nghị định phát hành tiền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Và ngày 31 tháng 11 năm 1946, giấy bạc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Một mặt in chữ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa bằng chữ quốc ngữ, chữ Hán và hình chủ tịch Hồ Chí Minh; một mặt in hình Nông – Công – Binh. Các loại giấy bạc đều có chữ số Ả rập, chữ Quốc ngữ, chữ Hán, Lào, Khmer chỉ mệnh giá, có ký tên Bộ trưởng Bộ Tài chính (Phạm Văn Đồng hoặc Lê Văn Hiến) và Giám đốc Ngân khố trung ương. Do đó ngoài tên gọi là “giấy bạc Cụ Hồ”, nhân dân còn gọi là “giấy bạc tài chính”. Ngày 5 tháng 6 năm 1951, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký nghị định thành lập Ngân hàng Quốc gia Việt Nam và phát hành giấy bạc ngân hàng. Giấy bạc ngân hàng đổi lấy giấy bạc tài chính theo tỷ lệ 1 đồng ngân hàng đổi 10 đồng tài chính. Giấy bạc ngân hàng có các loại mệnh giá: 1 đồng, 10 đồng, 20 đồng, 50 đồng, 100 đồng, 200 đồng, 500 đồng, 1.000 đồng và 5.000 đồng. Một mặt in chữ “Việt Nam Dân chủ Cộng hòa” (chữ Hán và chữ quốc ngữ) và hình Hồ Chí Minh; một mặt in hình công – nông – binh, hình bộ đội ở chiến trường. Trên tờ giấy bạc có số hiệu, mệnh giá ghi bằng số Ả Rập, chữ quốc ngữ và chữ Hán.

Về sau, việc liên lạc giữa địa phương và trung ương có nhiều khó khăn, nên chính quyền trung ương cho phép Trung Bộ và Nam Bộ phát hành tiền riêng. Tiền này có mệnh giá 1 đồng, 5 đồng, 20 đồng, 50 đồng, 100 đồng. Hình ảnh trang trí cũng tương tự như giấy bạc ngân hàng chỉ khác là trên giấy bạc có chữ ký của Chủ tịch Ủy ban kháng chiến Nam Bộ (Phạm Văn Bạch), đại diện Bộ trưởng Tài chính và Giám đốc Ngân khố Nam Bộ. Một số tỉnh được phát hành tín phiếu, phiếu đổi chác, phiếu tiếp tế…. hoặc giấy bạc chỉ lưu hành trong tỉnh.

Thời kỳ đó, ở Nam Bộ nền kinh tế tài chính chia ra hai vùng, sử dụng hai loại tiền khác nhau, vùng thuộc trấn áp của Pháp lưu hành tiền do Pháp phát hành. Mặt khác, mặc dầu nhà nước phát hành tiền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhưng do phương tiện đi lại giao thông vận tải còn khó khăn vất vả nên loại tiền này không hề được luân chuyển liên tục đến Nam Bộ. Chính cho nên vì thế, sau Cách mạng tháng Tám, nhân dân Nam Bộ vẫn sử dụng những loại tiền giấy, tiền sắt kẽm kim loại do Pháp phát ra .

Sau khi Pháp rời khỏi Việt Nam, miền Bắc và miền Nam có hai chế độ khác nhau, mỗi chế độ in tiền riêng, đều gọi là đồng.

Ở miền Nam, từ năm 1953 đã cho lưu hành tiền đồng riêng không liên quan gì đến nhau .
Khi mới thống nhất, tiền miền Nam đổi thành tiền giải phóng, với giá 500 đồng miền Nam cho mỗi đồng giải phóng từ Quảng Nam – TP. Đà Nẵng trở vào, ở Thừa Thiên Huế trở ra, 1000 đồng xu tiền miền Nam đổi được 3 đồng giải phóng .Vào năm 1978, sau khi thống nhất hai miền về mặt hành chính, lại có một cuộc đổi tiền nữa. Tỷ giá đổi tiền miền Bắc là 1 đồng thống nhất bằng 1 đồng cũ, trong khi tại miền Nam 1 đồng thống nhất bằng 8 hào tiền giải phóng .Lần đổi tiền thứ ba diễn ra vào năm 1985, khi 10 đồng xu tiền cũ đổi thành 1 đồng xu tiền mới .

Chính sách tỷ giá hối đoái[sửa|sửa mã nguồn]

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang thực thi chủ trương quản trị tỷ giá hối đoái theo hướng thả nổi có trấn áp. Trong vòng vài ba năm trở lại đây ( quá trình 2003 – 2005 ), đồng Việt Nam có tỷ giá khá không thay đổi so với đồng đô la Mỹ do chủ trương của Ngân hàng Nhà nước chỉ cho đồng giảm giá khoảng chừng 1 % một năm. Sau khi đồng đô la Zimbabwe đổi giá vào đầu tháng 8 năm 2006, đơn vị chức năng đồng của Việt Nam trở thành đơn vị chức năng tiền thấp giá nhất trên quốc tế trong một thời hạn dài trước khi bị Rial Iran vượt qua. Hiện Việt Nam đồng là đồng xu tiền có giá trị thấp thứ 3 quốc tế, sau Rial Iran và Bolívar Venezuela ) .Việt Nam đồng hiện vẫn là tiền tệ có năng lực tự do quy đổi thấp, chưa trở thành đồng tiền dùng trong thanh toán giao dịch quốc tế. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang triển khai nỗ lực nâng cao năng lực tự do quy đổi của đồng Việt Nam bằng cách trước mắt nâng cao tỷ trọng giao dịch thanh toán xuất khẩu bằng đồng, tiến tới sử dụng đồng Việt Nam trong thanh toán giao dịch nhập khẩu song song với việc tự do hóa trọn vẹn thanh toán giao dịch vãng lai .
Tháng 11 năm 2009, nhà nước Việt Nam quyết định hành động phá giá 5 % đồng xu tiền Việt Nam, đồng thời tăng lãi suất vay lên 8 %. Việc này được xem như thể hành vi làm căng thẳng mệt mỏi thị trường kinh tế tài chính châu Á, vì những nền kinh tế tài chính trong vùng đang tranh nhau tạo lợi thế với thị trường Âu Mỹ. [ 15 ]Ngày 11 tháng 2 năm 2010, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam định lại mức tỷ giá trung bình liên ngân hàng nhà nước giữa Việt Nam đồng và Đô la Mỹ, theo đó, một Đô la Mỹ bằng 18.544 đồng. Trước đó, mức tỷ giá là 17.941 đồng. Như vậy, đồng xu tiền Việt Nam bị phá giá 3,25 % so với Đô la Mỹ. [ 16 ] Đến ngày 28 tháng 2 năm 2010, mức tỷ giá ở thị trường chợ đen là 19.500 đồng .Ngày 17/08/2010, Ngân hàng Nhà nước nâng tỷ giá từ mức 18.544 đồng / USD lên mức 18.932 đồng / USD, tăng 388 đồng. [ 16 ]Ngày 11/02/2011, Ngân hàng Nhà nước công bố quyết định hành động tăng tỷ giá trung bình liên ngân hàng nhà nước giữa USD với VND, từ 18.932 VND lên 20.693 VND ( tăng 9,3 % ), cùng với đó là thu hẹp biên độ vận dụng cho tỷ giá của những ngân hàng nhà nước thương mại từ ± 3 % xuống còn ± 1 %. [ 17 ] Tuy nhiên đến ngày 19/02/2011 tỷ giá USD ở thị trường chợ đen là 22.300 đồng .Việc đồng xu tiền mất giá ở Việt Nam đã bộc lộ qua vài trường hợp đơn cử như một mái ấm gia đình gửi ngân hàng nhà nước tiết kiệm chi phí tháng 9 năm 1983 số tiền 90 đồng, giá trị một chỉ vàng. Đến tháng 3 năm năm ngoái, rút ra thì được hơn 20.000, chỉ mua được một ổ bánh mỳ kẹp thịt. [ 18 ]

Các mệnh giá đang lưu hành[sửa|sửa mã nguồn]

Tiền sắt kẽm kim loại[sửa|sửa mã nguồn]

Cũng như các quốc gia khác, ý tưởng ban đầu của việc phát hành tiền kim loại (tiền xu) là để dùng vào việc thanh toán tại các máy bán hàng tự động. Tuy nhiên, thời điểm phát hành tiền xu, thị trường thanh toán tự động và hệ thống máy móc lại chưa phổ biến tại Việt Nam cho nên dân chúng vẫn dùng tiền xu song song với tiền giấy, đó là thói quen sai về mặt ứng dụng.

Tiền xu lại phiền phức hơn, nếu quy đổi thành cùng một mệnh giá tương tự, khối lượng tiền xu nặng hơn rất nhiều so với tiền giấy, gây khó khăn vất vả cho việc mang đựng, kiểm đếm. Kích cỡ bé, tròn nhưng nặng khiến cho tiền xu sẽ lăn rất xa nếu rơi và dễ vào chỗ hẹp như khe nhà, khe cống. Đã xảy ra những tai nạn thương tâm về việc trẻ nhỏ nuốt tiền xu. Những phiền phức này cộng với việc máy bán hàng tự động hóa lúc bấy giờ đã tương tác được với tiền giấy, khiến cho tiền xu không còn là cách giao dịch thanh toán tự động hóa duy nhất. Tiền xu không còn được sử dụng trong đời sống hằng ngày tại Việt Nam trên thực tiễn, [ 19 ] mặc dầu giá trị thanh toán giao dịch của nó vẫn còn .

• Đào Duy Anh, Việt Nam văn hóa sử cương, Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin 2002.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Tin Tức