Đề số 3 – Đề thi vào lớp 10 môn Ngữ văn>

Đề bài

A. PHẦN BẮT BUỘC ĐỐI VỚI MỌI THÍ SINH

Câu I: (3.0 điểm)

1. Trắc nghiệm (1 điểm) (Nhận biết)

Chọn một trong 4 giải pháp A, B, C, D để vấn đáp những câu hỏi sau :
a / Văn bản nào sau đây có cùng thể thơ với bài thơ “ Ông đồ ” ?
A. Nói với con
B. Sang thu
C. Viếng lăng Bác
D. Đồng chí
b / Tác phẩm nào sau đây không thuộc văn học trung đại ?
A. Làng
B. Vũ trung tùy bút
C. Lục Vân Tiên
D. Truyện Kiều
c / Bài thơ “ Đồng chí ” của Chính Hữu được sáng tác năm nào ?
A. 1947 B. 1948
C. 1949 D. 1950
d / Câu “ Nói ngọt lọt đến xương ” thuộc kiểu loại nào sau đây ?
A. Thành ngữ B. Tục ngữ
C. Ca dao D. Dân ca

2. Tiếng Việt (2 điểm)

a. ( Nhận biết ) Chỉ ra và gọi tên thành phần khác biệt trong những câu sau :
– Chao ôi, phát hiện một con người như anh ta là một thời cơ hãn hữu cho sáng tác, nhưng hoàn thành xong sáng tác còn là một chặng đường dài .
( Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa )
– Lúc đi, đứa con gái đầu lòng của anh – và cũng là đứa con duy nhất của anh, chưa đầy một tuổi .
( Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà )
b. ( Thông hiểu ) Chỉ ra và nghiên cứu và phân tích hiệu suất cao thẩm mỹ và nghệ thuật của những biện pháp tu từ trong đoạn thơ sau :
Việt Nam, ôi Tổ quốc thương yêu !
Trong khổ đau, Người đẹp hơn nhiều
Như bà mẹ sớm chiều gánh nặng
Nhẫn nại nuôi con suốt đời lạng lẽ …
( Tố Hữu, Chào xuân 67 ! )

Câu II: (2 điểm) Vận dụng cao

      Lời nói trong giao tiếp ứng xử được xem là một tiêu chuẩn đánh giá trình độ tri thức, văn hóa của mỗi con người.

Coi câu trên là câu chủ đề, em hãy viết tiếp một đoạn văn khoảng chừng 12 đến 15 câu trình diễn tâm lý của mình về việc lựa chọn sử dụng ngôn từ trong đời sống hàng ngày. Trong đó có một phép nối để link câu ( gạch chân dưới từ ngữ link đó ) .

B. PHẦN TỰ CHỌN (Thí sinh chọn một trong hai câu IIIa hoặc IIIb để làm bài)

Câu IIIa: (5 điểm) Vận dụng cao

Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy có gợi nhắc thấm thía về thái độ sống “ Uống nước nhớ nguồn ”, ân tình thủy chung cùng quá khứ. Em hãy nghiên cứu và phân tích đoạn thơ sau để làm sáng tỏ nhận xét trên .
Từ hồi về thành phố
quen ánh điện cửa gương
vầng trăng đi qua ngõ
như người dưng qua đường

thình lình đèn điện tắt
phòng buyn-đinh tối om
vội bật tung hành lang cửa số
bất thần vầng trăng tròn

Ngửa mặt lên nhìn mặt
có cái gì rưng rưng
như là đồng là bể
như là sông là rừng

Trăng cứ tròn vành vạnh
kể chi người vô tình
ánh trăng im phăng phắc
đủ cho ta giật mình .
( Nguyễn Duy, Ánh trăng, Ngữ văn 9, Tập một, NXB Giáo dục đào tạo Việt Nam, năm nay, trang 156 )

Câu IIIb: (5 điểm)

Phân tích hình tượng nhân vật Phương Định trong truyện ngắn Những ngôi sao 5 cánh xa xôi của Lê Minh Khuê ( phần trích SGK Ngữ văn 9, Tập hai ) để làm điển hình nổi bật vẻ đẹp tâm hồn, tư tưởng và những phẩm chất cao quý của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.

Lời giải chi tiết

A. PHẦN BẮT BUỘC ĐỐI VỚI MỌI THÍ SINH

Câu I                                   

1.Trắc nghiệm

a. B

b. A

c. B

d. A

2. Tiếng Việt

a.

– Thành phần khác biệt : Chao ôi – thành phần khác biệt cảm thán .- Thành phần khác biệt : và cũng là đứa con duy nhất của anh – thành phần khác biệt phụ chú .

b.

– Biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ là so sánh ( như bà mẹ ) và nhân hóa .- Tác dụng :+ Giúp câu thơ trở nên sinh động giàu hình ảnh .+ Hai biện pháp thẩm mỹ và nghệ thuật chứng minh và khẳng định sự gắn bó giữa Tổ quốc và mỗi người dân như tình mẫu tử thiêng liêng .+ Đồng thời ngợi ca bà mẹ Tổ quốc, làm điển hình nổi bật sự nhẫn nại, lam lũ, quyết tử, bảo phủ cho những con mình, suốt đời khó khăn vất vả mà vẫn bình thản .

Câu II:

* Yêu cầu về hình thức

– Đoạn văn 12 đến 15 câu- Đoạn văn có câu chủ đề là Lời nói trong giao tiếp ứng xử được xem là một tiêu chuẩn nhìn nhận trình độ tri thức, văn hóa truyền thống của mỗi con người .- Trong đoạn văn sử dụng một phép nối để link câu ( gạch chân dưới từ ngữ link đó ) .- Trình bày rõ ràng, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu .

* Yêu cầu về nội dung

– Lời nói là phương tiện đi lại để tiếp xúc -> lời nói trong tiếp xúc hàng ngày được xem là tiêu chuẩn nhìn nhận trình độ văn hóa truyền thống, trình độ tri thức của mỗi người đúng như ông bà xưa đã dạy “ Lời nói chẳng mất tiền mua – Lựa lời mà nói cho thỏa mãn nhu cầu nhau ” hay “ Nhất ngôn cửu đỉnh – Tứ mã nan truy ” ( một lời nói ra, bốn con ngựa chạy theo không kịp ). Vì vậy, phải lựa chọn sử dụng ngôn từ trong đời sống thận trọng để đạt được hiệu suất cao tiếp xúc và ứng xử có văn minh .- Thực trạng : Hiện nay việc sử dụng ngôn từ tiếp xúc còn thiếu chuẩn, đặc biệt quan trọng là so với những bạn học viên .- Vì sao phải lựa chọn ngôn từ trong tiếp xúc ?

+ Cách sử dụng ngôn từ sẽ phản ánh con người, nhân cách, trình độ văn hóa truyền thống của mỗi người .+ Lựa chọn ngôn từ tiếp xúc không đúng sẽ không đạt được hiệu suất cao tiếp xúc .+ Đôi khi sử dụng những lời lẽ nặng nề, xúc phạm hoàn toàn có thể làm cho người cùng tiếp xúc tổn thương .+ … .

– Cách  lựa chọn ngôn từ để sử dụng chính xác:

+ Lựa chọn từ xưng hô chuẩn xác .+ Dùng từ ngữ tương thích với ngữ cảnh và đối tượng người tiêu dùng tiếp xúc .- Khi không sử dụng từ ngữ đúng, tác dụng tiếp xúc sẽ kém, gây không dễ chịu với người khác. Không sử dụng đúng từ ngữ còn biểu lộ sự không lịch sự và trang nhã, kém văn minh của bản thân .- Liên hệ bản thân : em đã và đang sử dụng ngôn từ tiếp xúc như thế nào ?

B. PHẦN TỰ CHỌN (Thí sinh chọn một trong hai câu IIIa hoặc IIIb để làm bài)

IIIa.    

A. Giới thiệu chung:

– Giới thiệu nhà thơ Nguyễn Duy, nhà thơ quân đội, một khuôn mặt tiêu biểu vượt trội cho lớp nhà thơ trẻ thời chống Mĩ cứu nước .

– Tập thơ “ Ánh trăng ” của ông được khuyến mãi giải A của Hội Nhà Văn Việt Nam năm 1984. Trong đó, có bài thơ mà tựa đề dùng làm nhan đề cho cả tập thơ : Ánh Trăng. Bài thơ là một câu truyện riêng nhưng có ý nghĩa triết lý như một lời tự nhắc nhở thấm thía của nhà thơ về lối sống nghĩa tình, thủy chung với quá khứ gian lao, với vạn vật thiên nhiên, quốc gia và đồng đội .- Bài thơ Ánh trăng của Nguyễn Duy có gợi nhắc thấm thía về thái độ sống “ Uống nước nhớ nguồn ”, ân huệ thủy chung cùng quá khứ. Bốn khổ thơ cuối bài thơ đã biểu lộ nội dung tư tưởng đó .

B. Phân tích:

1. Vầng trăng trong hiện tại và tính huống bất ngờ ập đến

– Hoàn cảnh sống : “ Từ hồi về thành phố ”+ Bản lề : khép lại một thời hạn cuộc chiến tranh gian khó, mở ra những năm tháng độc lập .+ Đánh dấu những thay đổi trong cuộc sống con người ; họ đã đi qua cuộc chiến tranh để bước vào một đời sống khá đầy đủ hơn về tiện lợi, vật chất .

+ Hoàn cảnh sống đổi khác : xa rời đời sống đơn giản và giản dị của quá khứ, con người được sống sung túc trong “ ánh điện cửa gương ” – đời sống khá đầy đủ, tiện lợi, khép kín trong những căn phòng tân tiến, xa rời vạn vật thiên nhiên .- “ Vầng trăng đi qua ngõ – như người dưng qua đường ” :+ Vầng trăng giờ đây so với người lính năm xưa giờ chỉ là dĩ vãng, dĩ vãng nhạt nhòa của quãng thời hạn xa xôi nào đó .+ Biện pháp nhân hóa, so sánh -> “ Vầng trăng tình nghĩa ” trở thành “ người dưng qua đường ”. Vầng trăng vẫn “ đi qua ngõ ”, vẫn tròn đầy, vẫn thủy chung tình nghĩa, nhưng con người đã quên trăng, hờ hững, lạnh nhạt, dửng dưng đến vô tình. Vầng trăng giờ đây bỗng trở thành người lạ lẫm, chẳng còn ai nhớ, chẳng còn ai hay biết .-> Rõ ràng, khi biến hóa thực trạng, con người hoàn toàn có thể thuận tiện quên đi quá khứ, hoàn toàn có thể biến hóa về tình cảm .

– Con người gặp lại vầng trăng trong một trường hợp giật mình :+ Tình huống : “ Đèn điện tắt ”. Đây là biến cố chân thực, thường thấy trong đời sống đô thị. Cái lấp lánh lung linh của ánh điện, cửa gương biến mất, con người bị vây bọc trong căn phòng tối om, ngột ngạt .+ Hành động “ Vội bật tung ” : hấp tấp vội vàng, khẩn trương -> phát hiện vầng trăng-> Đây là khổ thơ quan trọng trong cấu tứ toàn bài. Chính cái khoảnh khắc giật mình ấy đã tạo nên bước ngoặt trong mạch cảm hứng của nhà thơ -> Sự Open giật mình của vầng trăng khiến nhà thơ ngỡ ngàng, hoảng sợ, gợi cho nhà thơ bao kỉ niệm nghĩa tình .+ “ Đột ngột vầng trăng tròn ” : Đảo ngữ : Cảm giác ngỡ ngàng khi con người gặp lại vầng trăng .+ Ấn tượng về vẻ đẹp của trăng : trăng đang độ tròn đẹp nhất ; trăng vẫn vẹn nguyên, vẫn ở rất gần, luôn chờ đón dõi theo dù con người lạnh nhạt, dửng dưng .

2. Cảm xúc và suy ngẫm của tác giả trước vầng trăng.

– Với tư thế “ ngửa mặt lên nhìn mặt ” người đọc cảm nhận sự lặng im, tôn kính và trong phút chốc xúc cảm dâng trào khi gặp lại vầng trăng : “ có cái gì rưng rưng ”. Rưng rưng của những niềm thương nỗi nhớ, của những quên béng lạnh nhạt với người bạn cố tri ; của một lương tri đang thức tỉnh sau những ngày đắm chìm trong cõi u mê mộng mị ; rưng rưng của nỗi ân hận ăn năn về thái độ của chính mình trong suốt thời hạn qua. Một chút áy náy, một chút ít hụt hẫng, một chút ít xót xa đau lòng, tổng thể đã làm nên cái “ rưng rưng ”, cái thổn thức trong sâu thẳm trái tim người lính .- Và trong phút giây nhân vật trữ tình nhìn thẳng vào trăng – hình tượng đẹp tươi của một thời xa vắng, nhìn thẳng vào tâm hồn của mình, bao kỉ niệm chợt ùa về chiếm trọn tâm tư nguyện vọng “ như là đồng là bể, như thể sông là rừng ”. Đồng, bể, sông, rừng, những hình ảnh gắn bó nơi khoảng chừng trời kỉ niệm .

-> Chính thứ ánh sáng dung dị đôn hậu đó của trăng đã thức tỉnh bao tâm tình vốn tưởng chừng ngủ quên trong góc tối tâm hồn người lính. Chất thơ mộc mạc chân thành như vầng trăng hiền hòa, ngôn từ hàm súc, giàu tính biểu cảm như “ có cái gì rưng rưng ”, đoạn thơ đã đánh động tình cảm nơi người đọc .- Hình ảnh “ trăng cứ tròn vành vạnh ” là tượng trưng cho quá khứ nghĩa tình, thủy chung, đầy đặn, bao dung, nhân hậu .- Hình ảnh “ ánh trăng im phăng phắc ” mang ý nghĩa nghiêm khắc nhắc nhở, là sự trách móc trong lặng im. Chính cái im phăng phắc của vầng trăng đã thức tỉnh con người, làm xáo động tâm hồn người lính năm xưa. Con người “ giật mình ” trước ánh trăng là sự bừng tỉnh của nhân cách, là sự trở lại với lương tâm trong sáng, tốt đẹp. Đó là lời ân hận, ăn năn day dứt, làm đẹp con người .

C. Kết luận:

– Nội dung : Đoạn thơ đã cho thấy và lí giải sự thay đổi của người lính trước và sau cuộc chiến tranh ; từ đó tạo trường hợp thức tỉnh tâm hồn họ. Hai khổ cuối bài thơ cho ta thấy sự thức tỉnh của con người .+ Lời nhắn gửi con người không được quên béng quá khứ khó khăn mà sâu đậm nghĩa tình .+ Lời nhắc nhở về nghĩa tình thiêng liêng của nhân dân, quốc gia và đạo lí uống nước nhớ nguồn .- Nghệ thuật :+ Thể thơ ngũ ngôn với nhiều phát minh sáng tạo độc lạ .+ Sự tích hợp hòa giải giữa chất tự sự và trữ tình .+ Ngôn ngữ, hình ảnh đơn giản và giản dị, thân mật mà giàu sức gợi .+ Giọng điệu tâm tình thấm thía, khi thì thiết tha xúc cảm, lúc lại chững lại, suy tư .

IIIb.    Phân tích nhân vật Phương Định trong tác phẩm “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê (Ngữ văn 9, tập hai) để thấy được vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuôn cuộc bảo vệ Tổ quốc.

Yêu cầu về kĩ năng:

– Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học .- Lý lẽ rõ ràng, dẫn chứng xác nhận .- Văn viết giàu xúc cảm, diễn đạt trôi chảy .- Bố cục ba phần rõ ràng, cân đối .- Trình bày sạch sẽ và đẹp mắt ; ít sai lỗi câu, từ, chính tả .

Yêu cầu về kiến thức: đảm bảo được các ý sau:

A. Mở bài: Giới thiệu vấn đề

B. Thân bài

– Giới thiệu về tác giả, tác phẩm, thực trạng sáng tác .- Tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm

1. Hoàn cảnh sống và chiến đấu đầy gian khổ:

– Phương Định cùng những người đồng đội của mình ở trong một cái hang dưới chân cao điểm, giữa một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, nơi tập trung chuyên sâu nhiều nhất bom đạn, sự nguy khốn và ác liệt, từng ngày từng giờ phải đương đầu với bom rơi, đạn nổ .- Công việc của những cô đặc biệt quan trọng nguy khốn. Họ phải chạy trên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch để đo và ước tính khối lượng đất đá lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ và nếu cần thì phá bom. Nhiệm vụ của họ quan trọng nhưng cũng đầy khó khăn, hi sinh, phải mạo hiểm với cái chết, luôn căng thẳng mệt mỏi thần kinh, yên cầu sự quả cảm và bình tĩnh rất là .

 2. Vẻ đẹp của Phương Định:

a. Vẻ đẹp ngoại hình: Phương Định là một cô gái đẹp, cô ý thức được vẻ đẹp của mình (dẫn chứng). Đó là một vẻ đẹp nữ tính, ẩn chứa chiều sâu nội tâm.

b. Vẻ đẹp tâm hồn:

* Vẻ đẹp của tình yêu nước, niềm tin dũng mãnh :- Tình yêu nước : Rời ghế nhà trường đại trà phổ thông, Phương Định xung phong ra mặt trận, cùng thể hệ của mình “ Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước / Mà lòng phơi phới dậy tương lai ” để giành độc lập, tự do của Tổ quốc. Cô ra đi mà không tiếc tuổi thanh xuân, nguyện dâng hiến hết mình cho quốc gia .- Tinh thần dũng mãnh :+ Đối mặt với nguy hại, cô và những người đồng đội của mình thật sự là những anh hùng. Phương Định nghĩ về thực trạng sống nơi đây một cách đơn giản và giản dị và cho là có cái thú riêng .+ Đặc biệt, hi sinh mất mát của bản thân cũng được Phương Định coi rất là nhẹ nhàng : “ Tôi giờ đây vẫn còn một vết thương chưa lành miệng ở đùi. Tất nhiên Tôi không vào viện quân y ”. Nếu không có cái nhìn sáng sủa và một niềm tin quả cảm thì Phương Định không hề có cách nói bình thản như vậy .

+ Cuộc sống nơi mặt trận luôn đương đầu với thử thách, nguy khốn và cái chết đã tôi luyện ở Phương Định lòng quả cảm, không sợ hi sinh. ( Phương Định trong một lần phá bom )

c. Tính hồn nhiên, mơ mộng, và tinh nghịch của Phương Định:

– Nét điển hình nổi bật và cũng là điểm mê hoặc nhất ở Phương Định chính là vẻ đẹp của một tâm hồn trong sáng, hồn nhiên và mơ mộng :+ Phương Định mê hát và thích nhiều bài hát. Thích hát, Phương Định còn bịa ra lời mà hát, ngồi dựa vào thành đá và khe khẽ hát .+ Vẻ đẹp tâm hồn Phương Định ngời sáng nhất khi cơn mưa đá giật mình ập đến. Chỉ một trận mưa đá vụt đi qua cũng thức tỉnh ở Phương Định rất nhiều kỉ niệm và nỗi nhớ về thành phố, quê nhà, về mái ấm gia đình, về tuổi thơ thanh thản của mình .

d. Tình đồng chí, đồng đội nồng ấm:

– Ở Phương Định nét đẹp còn được ngời sáng trong tình đồng đội thắm thiết. Cô luôn yêu thương trìu mến và chăm sóc đến đồng đội. Cô lo ngại cho chị Thao và Nho lên cao điểm chưa về đến nỗi “ nói như gắt vào máy ” khi đại đội trưởng hỏi tình hình .

– Chăm sóc chu đáo, cẩn trọng cho Nho khi Nho bị thương- Đặc biệt, cô dành tình yêu và niềm cảm phục cho tổng thể những chiến sỹ mà cô gặp ngày đêm trên con đường ra mặt trận. Với cô “ những người đẹp nhất, mưu trí, cam đảm và hùng vĩ nhất là những người mặc quân phục có ngôi sao 5 cánh trên mũ ” .-> Tình chiến sỹ đồng đội của Phương Định thật thiêng liêng, cao quý và đáng quý ! Chính điều đó đã tiếp thêm sức mạnh cho cô để cô triển khai xong tốt trách nhiệm của mình .

3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

– Có thể nói, kiến thiết xây dựng nhân vật Phương Định, Lê Minh Khuê đã chọn được những phương pháp trần thuật phải chăng khi nhà văn đặt điểm nhìn vào nhân vật chính của mình để nhân vật tự kể chuyện. Nhờ vậy, nghệ thuật và thẩm mỹ miêu tả tâm lí nhân vật – tâm lí Phương Định đạt đến độ tinh xảo nhất .- Ngôn ngữ trần thuật qua nhân vật chính làm cho tác phẩm có giọng điệu, ngôn từ tự nhiên gần với khẩu ngữ, tươi tắn, dịu dàng êm ả .

– Lời kể linh động, cùng câu ngắn dài, nhịp nhanh tạo không khí mặt trận, nhịp kể chậm lại khi hồi tưởng như gợi nhớ kỉ niệm của tuổi thơ êm đềm … Tất cả góp thêm phần tạo nên một nhân vật chính – một Phương Định thật như ở ngoài đời và một Phương Định rất TP.HN .

C. Đánh giá, bình luận:

– Qua dòng suy nghĩ và tâm trạng của nhân vật Phương Định, cuộc sống chiến đấu của các cô thanh niên xung phong được tái hiện đầy đủ, chân thực và sinh động với vẻ đẹp tỏa sáng. Hình tượng về những nữ thanh niên xung phong Trường Sơn không hiếm trong văn học chống Mĩ, song với những sáng tạo riêng của mình, Lê Minh Khuê trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng giàu mơ mộng, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, sự hi sinh và rất lạc quan của họ. Đó là hình ảnh đẹp, tiêu biểu cho thể hệ trẻ Việt Nam đã sống và chiến đấu, hi sinh tuổi thanh xuân của mình cho Tổ quốc.

Nguồn: Sưu tầm

Loigiaihay.com

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Tin Tức