26 năm Việt Nam gia nhập ASEAN: Dấu ấn đối ngoại đa phương

Bộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (thứ hai, từ phải sang), Tổng Thư ký ASEAN và các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tại cuộc họp kết nạp Việt Nam trở thành thành viên chính thức thứ bảy của ASEAN, ngày 28/7/1995, tại Thủ đô Bandar Seri Begawan (Brunei). Ảnh: Trần Sơn/TTXVNBộ trưởng Ngoại giao Nguyễn Mạnh Cầm (thứ hai, từ phải sang), Tổng Thư ký ASEAN và các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN tại cuộc họp kết nạp Việt Nam trở thành thành viên chính thức thứ bảy của ASEAN, ngày 28/7/1995, tại Thủ đô Bandar Seri Begawan (Brunei). Ảnh: Trần Sơn/TTXVN

ASEAN trong chính sách đối ngoại của Việt Nam

Gia nhập ASEAN là một quyết định hành động mang tính lịch sử dân tộc, một quyết sách đúng đắn và kịp thời, là nâng tầm tiên phong để Việt Nam hội nhập khu vực và quốc tế. Chính sách của Việt Nam so với ASEAN gắn liền với quy trình tăng trưởng và thay đổi tư duy đối ngoại của Việt Nam .Nhìn lại lịch sử dân tộc khi Nhà nước Việt Nam độc lập sinh ra vào 76 năm trước, tăng trưởng quan hệ hợp tác hữu nghị với những nước láng giềng đã là chủ trương được ưu tiên số 1. Và ngay sau khi quốc gia thống nhất năm 1975, chủ trương gia nhập ASEAN cũng là ưu tiên số 1 để Việt Nam phá thế vây hãm, cô lập, hội nhập khu vực và quốc tế .

Để hiện thực hóa sự kiện gia nhập ASEAN vào ngày 28/7/1995, Việt Nam đã trải qua những bước phát triển mạnh mẽ trong tư duy đối ngoại, nhờ đó có sự chuyển hướng chiến lược sáng suốt, kịp thời, nhấn mạnh lợi ích cao nhất của đất nước lúc này là tranh thủ điều kiện hòa bình để phát triển.

Kể từ khi chính thức gia nhập ASEAN vào ngày 28/7/1995, đường lối, chủ trương đối ngoại của Việt Nam trong ASEAN đã trở thành một bộ phận quan trọng trong chủ trương đối ngoại của Việt Nam thời kỳ mới, và được chỉ huy rõ trong những văn kiện Đại hội Đảng. Việt Nam liên tục “ Tăng cường quan hệ với những nước láng giềng và những nước trong tổ chức triển khai ASEAN ” …, “ Tham gia tích cực những hoạt động giải trí thôi thúc sự hợp tác cùng có lợi trong Thương Hội những nước Khu vực Đông Nam Á ( ASEAN ) và “ Thúc đẩy quan hệ hợp tác tổng lực và có hiệu suất cao với những nước ASEAN ” .Nghi thức chào cờ ASEAN tại Lễ khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36, ngày 26/6/2020, tại Hà Nội Ảnh tư liệu: Trọng Đức/TTXVNNghi thức chào cờ ASEAN tại Lễ khai mạc Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36, ngày 26/6/2020, tại Hà Nội Ảnh tư liệu: Trọng Đức/TTXVNTại Đại hội XI ( tháng 1/2011 ), Đảng ta liên tục khẳng định chắc chắn chủ trương Việt Nam sẽ “ Chủ động, tích cực và có nghĩa vụ và trách nhiệm cùng những nước thiết kế xây dựng Cộng đồng ASEAN vững mạnh, tăng cường quan hệ với những đối tác chiến lược, liên tục giữ vai trò quan trọng trong những khuôn khổ hợp tác ở khu vực châu Á-Thái Tỉnh Bình Dương ”, đồng thời xác lập trách nhiệm “ Phấn đấu cùng những nước Thương Hội những vương quốc Khu vực Đông Nam Á ( ASEAN ) kiến thiết xây dựng Khu vực Đông Nam Á thành khu vực độc lập, không thay đổi, hợp tác và tăng trưởng phồn vinh ” .Tiếp đó, Đại hội XII của Đảng ( tháng 1/2016 ) đã xác lập phương hướng so với hợp tác trong ASEAN là “ dữ thế chủ động, tích cực và có nghĩa vụ và trách nhiệm cùng những nước ASEAN kiến thiết xây dựng Cộng đồng vững mạnh ”, “ dữ thế chủ động tham gia và phát huy vai trò tại những chính sách đa phương, đặc biệt quan trọng là ASEAN và Liên hợp quốc ”. Với xu thế này, việc tham gia ASEAN trở thành một trong những trọng tâm trong chủ trương đối ngoại của Việt Nam, một trọng tâm kế hoạch của ngoại giao đa phương trong ASEAN của Việt Nam. Vì vậy, cần “ phải nhận thức rõ tầm quan trọng của ASEAN trong tổng thể và toàn diện những hoạt động giải trí đối ngoại, coi ASEAN là vành đai bảo mật an ninh trực tiếp của quốc gia, là ngôi nhà chung của mình ” .Chỉ thị số 25 – CT / TW, ngày 8/8/2018, của Ban Bí thư, về “ Đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030 ” một lần nữa nhấn mạnh vấn đề cần “ Tiếp tục phát huy và khai thác có hiệu suất cao vai trò thành viên của Cộng đồng Kinh tế ASEAN ”, “ Phát huy vị thế của Việt Nam trong thiết kế xây dựng Cộng đồng Chính trị-An ninh ASEAN 2025, tăng cường vai trò TT của ASEAN ở khu vực và nâng cao vị thế, sự hiện hữu của Cộng đồng trên trường quốc tế ” …Như vậy, trong suốt 26 năm qua và kể cả trước đó, chủ trương của Việt Nam với ASEAN phản ánh sự tăng trưởng cơ bản trong tư duy đối ngoại và đã trở thành một bộ phận quan trọng trong chủ trương đối ngoại của quốc gia .

Những dấu ấn quan trọng

Các đại biểu tham dự trực tuyến Diễn đàn ASEAN - Nhật Bản lần thứ 36. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNCác đại biểu tham dự trực tuyến Diễn đàn ASEAN – Nhật Bản lần thứ 36. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNTrong 26 năm qua, Việt Nam đã tích cực cùng với những nước tiến hành những thỏa thuận hợp tác và kế hoạch hợp tác quan trọng của ASEAN, đặc biệt quan trọng là việc thiết kế xây dựng Cộng đồng ASEAN. Sự kiện Cộng đồng ASEAN chính thức hình thành vào cuối năm năm ngoái có những góp phần đáng ghi nhận của Việt Nam, trong đó có những ý tưởng sáng tạo, đề xuất kiến nghị như Chương trình Hành động TP. Hà Nội 2010. Việt Nam cũng là một trong những nước đi đầu trong việc thực thi những tiềm năng của Cộng đồng ASEAN .Dấu ấn của Việt Nam trong ASEAN còn được biểu lộ qua những góp phần so với quy trình lan rộng ra hợp tác của ASEAN. Khi giữ chức quản trị ASEAN 2010, Việt Nam đã đưa ra ý tưởng sáng tạo lan rộng ra thành viên của Hội nghị cấp cao Đông Á ( EAS ) bằng việc thôi thúc kết nạp Nga và Mỹ. Việt Nam cũng yêu cầu ý tưởng sáng tạo lan rộng ra chính sách Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng những nước ASEAN lan rộng ra ( ADMM + ). Đó là những chính sách rất là quan trọng trong việc liên kết không riêng gì trong ASEAN mà giữa ASEAN với những nước, tạo vị thế của ASEAN với những nước .Thông qua hàng loạt sáng tạo độc đáo, chương trình như “ Tầm nhìn 2020 và kế hoạch thực thi ”, “ Tuyên bố ASEAN 2 ”, “ Hiến chương ASEAN ”, “ Lộ trình tăng trưởng Cộng đồng ASEAN ( 2009 – năm ngoái ) ”, “ Sáng kiến hội nhập ASEAN ” và “ Kế hoạch Tổng thể và Kết nối ASEAN ” …, Việt Nam được nhìn nhận đã bộc lộ vai trò điều phối những chính sách với những đối tác chiến lược bên ngoài như bằng cách liên kết, lan rộng ra quan hệ, làm thâm thúy thêm quan hệ giữa ASEAN với những đối tác chiến lược này .Vai trò và nghĩa vụ và trách nhiệm của Việt Nam còn được bộc lộ rõ qua những lần đảm nhiệm thành công xuất sắc vai trò quản trị ASEAN với những góp phần và sáng tạo độc đáo đơn cử. Chỉ 3 năm sau khi gia nhập ASEAN, với vai trò quản trị Thương Hội năm 1998, Việt Nam đã soạn thảo Kế hoạch hành vi Thành Phố Hà Nội để thôi thúc sự hồi sinh sau cuộc khủng hoảng cục bộ kinh tế tài chính châu Á, góp thêm phần khắc phục khoảng cách tăng trưởng giữa những vương quốc thành viên. Năm 2010, lần thứ hai đảm nhiệm cương vị quản trị ASEAN, Việt Nam đã thôi thúc những gì những nhà quan sát ngoại giao gọi là “ văn hóa truyền thống triển khai ”. Theo nhìn nhận của Giáo sư Carl Thayer, nói cách khác, Việt Nam đã thôi thúc việc triển khai xong những hoạt động giải trí thiết thực sau khi ASEAN trải qua những công bố và kế hoạch hành vi .Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn (Việt Nam) cùng Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN và Hoa Kỳ dự hội nghị trực tuyến. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNBộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn (Việt Nam) cùng Bộ trưởng Ngoại giao các nước ASEAN và Hoa Kỳ dự hội nghị trực tuyến. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNVề bảo mật an ninh và tự do, phải kể tới những góp phần đơn cử của Việt Nam trong việc thiết kế xây dựng Tuyên bố về ứng xử của những bên ở Biển Đông ( DOC ) cũng như thôi thúc kiến thiết xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử của những bên ở Biển Đông ( COC ) hiệu suất cao và hiệu lực thực thi hiện hành nhằm mục đích góp thêm phần bảo vệ tự do và không thay đổi ở khu vực Biển Đông .

Đặc biệt, năm 2020, đánh dấu 25 năm gia nhập ASEAN, cũng là lần thứ ba đảm đương cương vị Chủ tịch ASEAN, Việt Nam nói riêng và ASEAN nói chung khi đó phải đối mặt với những thách thức to lớn do đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19 gây ra. Tuy nhiên, Việt Nam đã chứng tỏ bản lĩnh và vai trò dẫn dắt, chủ động của nước Chủ tịch luân phiên. Dưới sự chủ trì của Việt Nam, ASEAN đã tổ chức một loạt hội nghị trực tuyến nhằm thảo luận cách ứng phó với dịch, như tổ chức thành công hai hội nghị cấp cao ASEAN 36 và ASEAN 37; Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN và ASEAN+3 về đại dịch COVID-19… 

Nhiều sáng tạo độc đáo về hợp tác ứng phó với COVID-19 và hồi sinh sau đại dịch đã được công bố và đưa vào tiến hành trong năm 2020 như Quỹ ASEAN ứng phó COVID-19, Kho dự trữ vật tư y tế khẩn cấp ASEAN, Khung kế hoạch ASEAN về những trường hợp khẩn cấp, Khung phục sinh toàn diện và tổng thể ASEAN và Kế hoạch tiến hành, Tuyên bố ASEAN về Khung thỏa thuận hợp tác hiên chạy dọc đi lại ASEAN. .., biểu lộ cách tiếp cận toàn diện và tổng thể, đồng nhất mang tính “ cả Cộng đồng ” của ASEAN trong ngăn ngừa và trấn áp dịch bệnh, thích ứng và từng bước hồi sinh tổng lực. Những ý tưởng sáng tạo này đã góp thêm phần giúp ASEAN đứng vững trước đại dịch COVID-19 và sớm đi vào phục sinh, bảo vệ cho xu thế tăng trưởng của ASEAN. Quan trọng hơn, trải qua hợp tác chống COVID-19 và hồi sinh kinh tế tài chính, sự kết nối trong ASEAN càng bền chặt. Đây là những “ dấu son ” mang đậm dấu ấn của Việt Nam và góp thêm phần tô đẹp bức tranh thành công xuất sắc tổng lực của ASEAN .Bộ trưởng Ngoại giao các nước dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao đặc biệt ASEAN - Nga theo hình thức trực tuyến ngày 6/7. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNBộ trưởng Ngoại giao các nước dự Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao đặc biệt ASEAN – Nga theo hình thức trực tuyến ngày 6/7. Ảnh: Lâm Khánh/TTXVNNhìn lại hơn 1/4 thế kỷ trôi qua, sự thành công xuất sắc và vai trò ngày càng lớn của ASEAN trong chặng đường vừa mới qua cùng sự sát cánh của Việt Nam đã một lần nữa cho thấy sự đúng đắn trong quyết định hành động của Việt Nam khi gia nhập ASEAN. Sự tham gia ấy không riêng gì biểu lộ sự dữ thế chủ động, tích cực trong mục tiêu đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ đối ngoại của Việt Nam mà còn cho thấy nhu yếu hợp tác tất yếu vì độc lập, tăng trưởng thịnh vượng của cả khu vực .Trong toàn cảnh đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp, Việt Nam liên tục dữ thế chủ động yêu cầu những sáng tạo độc đáo, khuynh hướng để chung tay kiến thiết xây dựng hội đồng ASEAN. Một Cộng đồng ASEAN vững mạnh và tự cường cũng là chỗ dựa vững chãi của Việt Nam để cùng vượt qua những khó khăn vất vả trong thời hạn tới. / .Lãnh đạo các nước ASEAN khẳng định phụ nữ đang là “anh hùng thầm lặng”