Các yếu tố ảnh hưởng đến lạm phát năm 2021 và áp lực lạm phát năm 2022
LẠM PHÁT CỦA VIỆT NAM NĂM 2021 TĂNG THẤP NHẤT TRONG 6 NĂM QUA, MẶC DÙ LẠM PHÁT THẾ GIỚI TĂNG CAO
 |
|
TS. Nguyễn Bích Lâm, Nguyên Tổng cục trưởng, Tổng cục Thống kê |
Sau khi nhiều nền kinh tế tài chính quốc tế tiến hành tiêm vaccine, đại dịch Covid-19 từng bước được khống chế. nhà nước của những nền kinh tế tài chính lớn đã triển khai nhiều gói tương hỗ với quy mô lớn cùng với chủ trương tiền tệ thả lỏng nhằm mục đích kích thích tổng cầu, hỗ trợ sản xuất và thôi thúc tăng trưởng. Đầu tư và tăng trưởng kinh tế tài chính từng bước phục sinh, nhưng nhiều vương quốc trên quốc tế đã trải qua một năm lạm phát cao, vượt tiềm năng dự kiến. Bộ Lao động Mỹ vừa công bố, lạm phát của Mỹ trong tháng 12/2021 tăng 7 % so với cùng kỳ năm 2020, là mức tăng cao nhất và nhanh nhất trong vòng 40 năm qua. Theo đó, lạm phát cả năm 2021 tại Mỹ lên tới 5,3 %, trong toàn cảnh chỉ số giá tiêu dùng tăng mạnh trên 5 % liên tục trong nửa năm 2021. Lạm phát cơ bản đạt mức tăng 5,5 % – mức tăng nhanh nhất kể từ tháng 2/1991. Tình trạng lạm phát không trấn áp được đang là một yếu tố so với chính quyền sở tại Mỹ. Các nước thuộc khu vực đồng xu tiền chung châu Âu ( Eurozone ) có mức lạm phát tháng 12/2021 cao kỷ lục, tới mức 5 %, cao nhất trong 25 năm qua. Đặc biệt, tại Cộng hoà Liên bang Đức, trong tháng 12/2021, tỷ lệ lạm phát liên tục tăng so với tháng 11 trước đó, lên mức 5,3 %. Trung bình cả năm 2021, tỷ lệ lạm phát của nền kinh tế tài chính đầu tàu châu Âu đạt 3,1 % – mức tăng cao nhất trong gần 20 năm gần đây. Một trong những nguyên do chính khiến tỷ lệ lạm phát của Eurozone tăng cao là do giá nguồn năng lượng tăng mạnh. Tại Nhật Bản, chỉ số giá sản phẩm & hàng hóa doanh nghiệp – chỉ số thống kê giám sát mức giá mà những công ty tính phí sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ của nhau – trong tháng 11/2021 đã tăng 9 % so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức tăng theo năm cao chưa từng thấy và hoàn toàn có thể coi là một tín hiệu phản ánh khủng hoảng cục bộ chuỗi đáp ứng và ngân sách nguyên vật liệu thô leo thang, đang tạo sức ép lên giá cả sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ kinh doanh bán lẻ. Đối với kinh tế tài chính Việt Nam, lạm phát được trấn áp ở mức thấp. Tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng ( CPI ) trung bình năm 2021 ở mức 1,84 % so với năm trước, đây là mức tăng thấp nhất kể từ năm năm nay đến nay. Mặt bằng giá tiêu dùng trên thị trường năm 2021 sau khi giảm trong tháng đầu năm ( tháng 01/2021 ) đã dịch chuyển theo xu thế tăng dần qua những tháng, nhưng không tăng đột biến. Giá những nhóm sản phẩm & hàng hóa tăng, giảm xen kẽ do ảnh hưởng tác động bởi giá quốc tế, bởi nhu yếu tiêu dùng trong nước và chủ trương tương hỗ của nhà nước. Năm 2021, dịch chuyển giá nguyên, nhiên vật tư quốc tế đã tác động ảnh hưởng tới lạm phát của Việt Nam. Kinh tế nước ta có độ mở lớn và nhờ vào nhiều vào nguyên, nhiên vật tư nhập khẩu, với tỷ lệ ngân sách nguyên, nhiên vật tư nhập khẩu trong tổng ngân sách nguyên, nhiên vật tư của toàn nền kinh tế tài chính là 37 %. Do đó, khi giá nguyên, nhiên vật tư quốc tế, như : xăng dầu, sắt thép … tăng, cùng với giá cước vận tải, ngân sách losigtics tăng cao, sẽ tác động ảnh hưởng đến lạm phát của Việt Nam. Cụ thể trong năm 2021, cùng với xu thế dịch chuyển giá xăng dầu quốc tế, giá xăng dầu trong nước đã được kiểm soát và điều chỉnh hơn 20 đợt, khiến giá xăng dầu trung bình năm 2021 tăng khoảng chừng 30 % so với năm trước. Tương tự, giá gas cũng tăng tới 25 %, ảnh hưởng tác động làm tăng chỉ số CPI của nền kinh tế tài chính. Tuy nhiên, dịch chuyển giảm giá của 1 số ít nhóm hàng đã góp thêm phần kiềm chế lạm phát trong năm. Một trong những nhóm hàng khiến chỉ số CPI tăng thấp phải kể đến là mặt hàng thịt lợn – loại sản phẩm chiếm tỷ trọng khá lớn trong cơ cấu tổ chức tiêu dùng. Mặt hàng thịt lợn trong thời hạn qua chịu tác động ảnh hưởng rất mạnh của dịch Covid-19. Giá thịt lợn giảm sâu từ cuối tháng 4, tháng 5, tháng 7 và nhất là từ đầu tháng 10/2021, Đây cũng là những thời gian dịch Covid-19 tái bùng phát, diễn biến phức tạp trên cả nước, làm cho nhu yếu tiêu dùng của dân cư giảm mạnh, đặc biệt quan trọng tại những địa phương thực thi giãn cách xã hội. Bên cạnh đó, lưu thông sản phẩm & hàng hóa bị đứt gãy, nguồn cung thịt lợn dồi dào đã gây nên thực trạng tồn dư đàn lợn quá lứa chưa xuất chuồng, khiến giá lợn hơi giảm mạnh. Mặc dù tháng cuối năm, giá lợn đã có xu thế tăng nhẹ và không thay đổi lại, nhưng tính chung cả năm 2021, giá thịt lợn vẫn giảm gần 10 % so với năm trước. Dịch Covid-19 còn gây tổn thất nặng nề tới những ngành dịch vụ văn hóa truyền thống, vui chơi, du lịch và vận tải đường bộ. Các hoạt động giải trí hầu hết bị hạn chế, hoặc gần như tạm dừng trọn vẹn, nhu yếu của dân cư giảm mạnh khiến chỉ số giá tiêu dùng của những nhóm dịch vụ này giảm. Đặc biệt, năm 2021, việc nhà nước tiến hành những gói tương hỗ người dân gặp khó khăn vất vả bởi đại dịch, như : giảm giá điện, nước hoạt động và sinh hoạt, miễn, giảm học phí … đã kiềm chế vận tốc tăng chỉ số giá tiêu dùng của nhóm nhà ở và nhóm dịch vụ giáo dục.
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LẠM PHÁT NĂM 2021
| Nới lỏng chính sách tiền tệ, tài khóa giúp nhiều nền kinh tế phục hồi đà tăng trưởng, nhưng đi kèm với đó là lạm phát tăng cao… |
Lạm phát năm 2021 của Việt Nam ở mức thấp nhất trong vòng 6 năm qua do 1 số ít nguyên do hầu hết sau :
Thứ nhất, tổng cầu của nền kinh tế suy giảm, người dân chỉ tiêu dùng các mặt hàng thiết yếu cho cuộc sống hàng ngày. Làn sóng đại dịch lần thứ tư bùng phát trong năm đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới tiêu dùng của người dân. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của nước ta năm 2019 – năm trước khi xảy ra đại dịch – có tốc tăng 2 con số (11,8%), nhưng đến năm 2020 mức tăng chỉ còn 2,6% và bắt đầu giảm so với cùng kỳ năm trước từ tháng 5/2021 và xuống mức giảm sâu nhất – 31,3% vào tháng 8. Những tháng cuối năm, tổng mức bán lẻ có dấu hiệu phục hồi, nhưng vẫn không đạt được mức tăng trưởng dương. Tổng cầu thấp khiến giá các hàng hóa thực phẩm giảm so với năm trước, trong khi nguồn cung dồi dào. Bên cạnh đó, nhu cầu du lịch, văn hóa, vui chơi, giải trí giảm mạnh, người dân chỉ tập trung vào tiêu dùng các hàng hóa thật sự thiết yếu phục vụ đời sống thường nhật, đã khiến cho chỉ số giá tiêu dùng neo ở mức thấp.
Thứ hai, chính sách tài khóa hỗ trợ đặc thù, kịp thời và hiệu quả. Tương tự như các nước trên thế giới, Việt Nam sử dụng chính sách tài khóa để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp vượt qua khó khăn, nhưng phương thức hỗ trợ của Việt Nam mang tính đặc thù riêng. Trong thời gian qua, Mỹ bỏ ra tổng cộng 4.500 tỷ USD để khắc phục hậu quả của đại dịch, EU cũng bơm 2.190 tỷ USD nhằm giải quyết những hậu quả về kinh tế, xã hội do Covid-19 gây ra. Trung Quốc, Ấn Độ, Hàn Quốc, Nhật Bản tung ra gói hỗ trợ tài khóa với quy mô lớn chưa từng có trong tiền lệ. Bên cạnh đó, chính sách nới lỏng tín dụng ở các nền kinh tế lớn đã bơm ra thị trường hàng chục ngàn tỷ USD.
Nới lỏng chủ trương tiền tệ, tài khóa giúp nhiều nền kinh tế phục hồi đà tăng trưởng, nhưng đi kèm với đó là lạm phát tăng cao. Với Việt Nam, sử dụng chủ trương tài khóa có nét đặc trưng ở chỗ, thay vì phát tiền trực tiếp cho toàn dân, nhà nước chỉ tương hỗ cho một số ít đối tượng người dùng khó khăn vất vả, chịu ảnh hưởng tác động trực tiếp của đại dịch với mức tương hỗ vừa phải. Thêm nữa, nhà nước giảm giá điện, nước, cước viễn thông, không tăng học phí, viện phí theo lộ trình, thậm chí còn còn miễn, giảm học phí năm học 2021 – 2022 cho 1 số ít đối tượng người dùng, nên nhu yếu xã hội đã thấp do triển khai giãn cách, lại được giảm giá những sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ thiết yếu, khiến lạm phát tăng thấp.
Cụ thể, tính từ năm 2020 đến nay, Chính phủ đã 5 lần giảm tiền điện cho người dân và doanh nghiệp chịu ảnh hưởng tiêu cực của đại dịch. Ước tính số tiền hỗ trợ 2 đợt trong năm 2020 khoảng 12,3 nghìn tỷ đồng và 3 đợt trong năm 2021 khoảng trên 4,3 nghìn tỷ đồng. Giá nước sinh hoạt cũng giảm, lần giảm thứ nhất thực hiện trong năm 2020 và lần thứ hai thực hiện từ tháng 8 năm 2021. Gói hỗ trợ dịch vụ viễn thông được triển khai từ ngày 05 tháng 08 năm 2021, kéo dài trong 3 tháng, cũng lên tới gần 10 nghìn tỷ đồng. Các chính sách hỗ trợ của Việt Nam mang tính đặc thù, với mức chi thấp, nhưng hiệu quả và kiểm soát được lạm phát, trong khi vẫn thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Thứ ba, giá xăng dầu trong năm 2021 diễn biến phức tạp, nhiều thời điểm tăng đột biến do ảnh hưởng của yếu tố kinh tế và chính trị thế giới, nhưng với việc sử dụng linh hoạt, phù hợp Quỹ bình ổn giá xăng dầu đã giúp Việt Nam kiểm soát được tác động của giá xăng dầu tới CPI. Giá xăng dầu tăng không chỉ tác động làm tăng giá thành sản phẩm hàng hóa và dịch vụ, mà còn trực tiếp làm tăng CPI, ảnh hưởng đến thu nhập và chi tiêu của người dân. Khi giá xăng dầu tăng 10%, sẽ làm cho chỉ số CPI tăng 0,36 điểm phần trăm. Bên cạnh đó, chi tiêu cho xăng dầu chiếm 1,5% trong tổng tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình. Khi giá xăng dầu tăng cao, hộ gia đình sẽ cơ cấu lại và cắt giảm một phần chi tiêu, điều này làm giảm tổng cầu của nền kinh tế. Năm 2021, giá xăng dầu bình quân tăng khoảng 30% so với năm trước. Tuy nhiên, mức tăng này vẫn thấp hơn so với mức tăng giá xăng dầu của thế giới, bởi song hành với việc điều hành theo giá thế giới, Chính phủ đã kết hợp sử dụng hiệu quả công cụ Quỹ bình ổn giá xăng dầu để hỗ trợ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và giảm một phần chi tiêu của người dân.
Thứ tư, do chuẩn bị trước nguồn vật tư, doanh nghiệp cắt giảm chi phí và lợi nhuận, không tăng giá bán sản phẩm trong bối cảnh giá nguyên, nhiên vật liệu thế giới tăng cao. Sản xuất của nền kinh tế nước ta phụ thuộc nhiều vào nguyên vật liệu nhập khẩu. So với cùng kỳ năm trước, năm 2021, giá nguyên vật liệu nhập khẩu tăng cao, cụ thể: giá lúa mì tăng 12,47%; ngô tăng 33,95%; thức ăn chăn nuôi và nguyên liệu tăng 20,6%; đậu tương tăng 41,42%; hóa chất hữu cơ tăng 31,09%; chất dẻo nguyên liệu tăng 21,38%; gỗ và các mặt hàng bằng gỗ tăng 13,04%; xơ sợi dệt các loại tăng 17,86%; phế liệu sắt thép tăng 56,94%; sắt và thép không hợp kim tăng 42,61%; thép không gỉ, thép hợp kim khác tăng 36,34%. Mặc dù giá nguyên vật liệu thế giới tăng cao, nhưng chưa tác động nhiều tới chỉ số giá tiêu dùng trong nước, do các doanh nghiệp lớn của Việt Nam thường ký hợp đồng dài hạn, hàng hóa đã nhập khẩu từ trước chuẩn bị cho hoạt động sản xuất. Thêm vào đó, chi phí đầu vào tăng, sản xuất gặp nhiều khó khăn nhưng các doanh nghiệp chấp nhận giảm lợi nhuận, chưa tăng giá bán để duy trì sức cạnh tranh của sản phẩm trong nước, không gây ảnh hưởng đến khả năng tiêu thụ hàng hóa, nhất là trong bối cảnh tổng cầu yếu như hiện nay. Ngoài ra, việc các doanh nghiệp tham gia chương trình bình ổn giá, không tăng giá bán trong suốt mùa dịch cũng giúp kiềm chế lạm phát năm 2021.
Thứ năm, chính sách tiền tệ linh hoạt, đồng bộ, hiệu quả góp phần kiểm soát thành công lạm phát. Trong năm 2021, chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước có sự phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa, điều hành chủ động, linh hoạt trong tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp, kiểm soát lạm phát mục tiêu, ổn định kinh tế vĩ mô, góp phần phục hồi tăng trưởng kinh tế trong vòng xoáy của đại dịch.
Lãi suất được quản lý và điều hành tương thích với diễn biến kinh tế tài chính vĩ mô, lạm phát và thị trường tiền tệ. Tỷ giá hối đoái được quản lý theo hướng công bố tỷ giá TT, dịch chuyển linh động hàng ngày tương thích với diễn biến thị trường trong và ngoài nước, bảo vệ không thay đổi vĩ mô, cung ứng tiềm năng của chủ trương tiền tệ. Ngân hàng Nhà nước đã giảm tần suất can thiệp, tạo điều kiện kèm theo để tỷ giá diễn biến linh động hơn, tương thích với điều kiện kèm theo thị trường trong, khi vẫn hấp thu nguồn cung ngoại tệ dồi dào, bảo vệ thị trường ngoại tệ quản lý và vận hành thông suốt, tương hỗ thanh khoản đồng nội tệ trong toàn cảnh dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp. Nhờ đó, tỷ giá liên ngân hàng nhà nước diễn biến linh động, thanh khoản thị trường thông suốt, những nhu yếu ngoại tệ hợp pháp được cung ứng rất đầy đủ, kịp thời. Đến tháng 12/2021, tỷ giá thanh toán giao dịch trung bình thị trường liên ngân hàng nhà nước giảm 0,03 % so với cuối năm 2020, góp thêm phần giảm sức ép tăng giá của nguyên vật liệu và hàng tiêu dùng nhập khẩu so với thị trường trong nước. Kết quả của việc thực thi chủ trương tiền tệ dữ thế chủ động, linh động, kịp thời và hiệu suất cao trong trấn áp lạm phát được phản ánh qua chỉ tiêu lạm phát cơ bản trung bình năm 2021 tăng 0,81 % so với năm 2020, thấp hơn mức tăng CPI năm 2021 và là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2011. Điều này cũng phản ánh lạm phát của năm 2021 đa phần gây ra bởi giá lương thực, giá nguyên, nhiên vật tư, dịch vụ vận tải đường bộ, logistics.
ÁP LỰC LẠM PHÁT NĂM 2022
| Do phụ thuộc nhiều vào đầu nhập khẩu, nên năm 2022, kinh tế nước ta có thể phải đối mặt với tình trạng gia tăng nhập khẩu lạm phát, trong bối cảnh các nền kinh tế đối tác thương mại lớn, như: Mỹ, EU, Hàn Quốc… đều ở tình trạng lạm phát cao. |
Năm 2021 khép lại, kinh tế tài chính Việt Nam trải qua “ giấc ngủ đông ” bất đắc dĩ do chịu tác động ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 lần thứ tư, nhưng vẫn thành công xuất sắc trong việc duy trì được mức tăng trưởng dương và trấn áp lạm phát ở mức thấp nhất trong 6 năm qua. Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới, năm 2022 tăng trưởng kinh tế tài chính của Việt Nam sẽ hồi sinh về mức trước đại dịch. Khi nền kinh tế phục hồi, lạm phát hoàn toàn có thể ngày càng tăng từ cả bên cung và bên cầu. Vì vậy, áp lực đè nén lạm phát của năm 2022 là rất lớn. nhà nước đang thiết kế xây dựng để trình Quốc hội Chương trình phục sinh và tăng trưởng kinh tế tài chính sau đại dịch Covid-19 với quy mô 800.000 tỷ đồng, cùng với những gói tương hỗ của năm 2021 đang thẩm thấu vào mọi nghành nghề dịch vụ của nền kinh tế tài chính. Nếu những chủ trương được tiến hành, tổng cầu sẽ tăng đột biến, sẽ ngày càng tăng áp lực đè nén lên lạm phát năm 2022. Đại dịch Covid-19 đã gây ra thực trạng đứt gãy trong nhiều chuỗi sản xuất và lưu thông sản phẩm & hàng hóa, hoạt động giải trí sản xuất của nền kinh tế tài chính gặp khó khăn vất vả, phát sinh thêm nhiều khoản ngân sách. Bên cạnh đó, khu vực doanh nghiệp phải đương đầu với thực tiễn thiếu vắng lao động do ảnh hưởng tác động của đại dịch. Để có đủ lao động thao tác, doanh nghiệp phải trả lương cao hơn, tăng ngân sách huấn luyện và đào tạo và tuyển dụng, từ đó làm tăng giá thành loại sản phẩm. Nếu sản xuất của doanh nghiệp không sớm trở lại thông thường, nguồn cung của nền kinh tế tài chính bị thiếu vắng, cũng sẽ là tác nhân đẩy giá thành tăng cao. Đây cũng là yếu tố gây áp lực đè nén lên lạm phát của nền kinh tế tài chính trong năm 2022 và những năm tiếp theo. Nền kinh tế tài chính Việt Nam đã hội nhập sâu rộng với kinh tế tài chính quốc tế, sản xuất, tiêu thụ mẫu sản phẩm và Chi tiêu trong nước chịu ảnh hưởng tác động rất mạnh từ tổng cầu của kinh tế tài chính quốc tế, từ dịch chuyển giá nguyên, nhiên vật tư nhập khẩu và tỷ giá hối đoái. Năm 2022, kinh tế tài chính quốc tế được dự báo sẽ liên tục phục sinh can đảm và mạnh mẽ, khiến nhu yếu sản xuất và tiêu dùng tăng cao, trong khi nguồn cung chưa cung ứng kịp thời tổng cầu dẫn đến giá những mẫu sản phẩm ngày càng tăng. Do nhờ vào nhiều vào đầu nhập khẩu, nên năm 2022, kinh tế tài chính nước ta hoàn toàn có thể phải đương đầu với thực trạng ngày càng tăng nhập khẩu lạm phát, trong toàn cảnh những nền kinh tế tài chính đối tác chiến lược thương mại lớn, như : Mỹ, EU, Nước Hàn … đều ở thực trạng lạm phát cao. Sau khi Tổ chức Y tế Thế giới thông tin biến thể Omicron của virus SARS-CoV-2 gây dịch Covid-19 có rủi ro tiềm ẩn lây nhiễm rất cao, Fitch và Moody, hai công ty xếp hạng tin tưởng của Mỹ, đã nhận định và đánh giá, biến thể Omicron hoàn toàn có thể làm tổn hại tới triển vọng tăng trưởng toàn thế giới, đồng thời đẩy giá thành thị trường lên cao hơn. Bên cạnh đó, quản trị Cục Dự trữ Liên bang Mỹ ( FED ) Jerome Powell thừa nhận, lạm phát của nền kinh tế tài chính Mỹ trong năm 2021 không phải là nhất thời, đồng thời cho biết, FED cần chuẩn bị sẵn sàng ứng phó với ngữ cảnh lạm phát không suy giảm trong 6 tháng đầu năm 2022. Do đó, FED cần kiểm soát và điều chỉnh chủ trương tiền tệ để thực thi chủ trương bớt dễ dãi hơn trong năm tới. Giám đốc Đầu tư của Hãng quản lý tài sản Kingswood, ông Rupert Thompson nhận định và đánh giá : “ Lạm phát tại Eurozone năm 2022 sẽ cao hơn khá nhiều so với tiềm năng 2 %. Những số lượng này sẽ khiến những ngân hàng nhà nước TW khó khăn vất vả hơn trong việc kiểm soát và điều chỉnh chương trình kích thích và hoãn tăng lãi suất vay đến năm 2023 “.
Để thực hiện thành công mục tiêu tăng trưởng và kiểm soát lạm phát năm 2022 khoảng 4%, với sức ép lạm phát thế giới tăng cao trong năm 2022 trong khi nền kinh tế Việt Nam có độ mở lớn, Chính phủ cần có giải pháp linh hoạt, phù hợp với diễn biến tình hình kinh tế – xã hội trong nước và quốc tế, ưu tiên phòng chống đại dịch, khẩn trương phục hồi và thúc đẩy tăng trưởng sau khi khống chế, kiểm soát thành công làn sóng đại dịch Covid-19 lần thứ tư./.
TS. Nguyễn Bích Lâm,
Nguyên Tổng cục trưởng, Tổng cục Thống kê
(Bài đăng trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo, số 2 năm 2022)
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Thị Trường
