Chẩn đoán X quang chấn thương xương khớp

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Hương – Khoa Chẩn đoán hình ảnh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Tia X có hiệu quả cao để chẩn đoán với mô xương khớp. Do đó, trong các trường hợp nghi ngờ chấn thương xương khớp, X quang là công cụ hình ảnh đầu tiên cần phải có để chẩn đoán gãy xương, di lệch khớp hay các bất thường về cấu trúc trên X quang cơ xương khớp, nhằm nhanh chóng can thiệp cho người bệnh.

1. Chụp X quang cơ xương khớp là gì?

Chụp X quang là một xét nghiệm y tế không xâm lấn giúp bác sĩ chẩn đoán và điều trị các tình trạng bệnh. Chụp ảnh bằng tia X là kỹ thuật cho một phần cơ thể tiếp xúc với một lượng nhỏ bức xạ ion hóa để tạo ra hình ảnh của các cấu trúc bên trong cơ thể. Đây là hình thức chụp ảnh ứng dụng trong y khoa lâu đời nhất và được sử dụng thường xuyên nhất, có tính đơn giản, nhanh chóng và được phổ biến rộng rãi.

Trong các loại mô, mô xương có khả năng cản tia X cao nhất. Do đó, chụp X quang xương có thể tạo ra hình ảnh của bất kỳ xương nào trong cơ thể, bao gồm bàn tay, cổ tay, cánh tay, khuỷu tay, vai, cột sống, xương chậu, hông, đùi, đầu gối, cẳng chân, mắt cá chân hoặc bàn chân.

Bên cạnh đó, tại vị trí nối giữa các đầu xương là khớp, cấu trúc này cũng thường được khảo sát tính ổn định về mặt giải phẫu dưới phim X quang. Khác với xương, vì đây là một cấu trúc động nên X quang khớp muốn đánh giá toàn diện đòi hỏi phải có hai phim khi khớp gập và duỗi. Ngoài ra, vì chấn thương khớp không chỉ là biến dạng khớp, di lệch khớp hay tổn thương xương đơn thuần mà còn ảnh hưởng đến các thành phần khác trong ổ khớp như lớp sụn, bao hoạt dịch, dây chằng, gân cơ. Trong khi đó, các mô này không hiện hình trên phim X quang. Do đó, phim chụp cộng hưởng từ khớp đôi khi cần được chỉ định tiếp theo sau những đánh giá sơ lược ban đầu trên phim X quang khớp.

2. Chẩn đoán X quang chấn thương xương

Khi tiếp cận một bệnh nhân bị chấn thương xương, một trong những điều đầu tiên mà bác sĩ muốn biết là các dấu hiệu của gãy xương, đặc điểm về vị trí, kiểu gãy và mức độ. Để xác định mức độ nghiêm trọng và thời gian điều trị hay phục hồi, các bác sĩ thường sẽ tiến hành chụp X quang vì đây là công cụ phổ quát và hữu hiệu nhất. Trong một số trường hợp khó, chấn thương xương phức tạp, các kỹ thuật hình ảnh khác cũng sẽ được sử dụng để hỗ trợ chẩn đoán, chẳng hạn như chụp cắt lớp vi tính hoặc cộng hưởng từ, đặc biệt là trong các trường hợp nghi ngờ gãy xương bệnh lý thay vì chấn thương xương đơn thuần. Theo đó, đây là một loại gãy không phải do chấn thương mà là kết quả của một tình trạng sức khỏe hay bệnh lý tiềm ẩn nào đó làm chất lượng xương kém đi.

3. Mục tiêu của X quang chấn thương xương

Chụp X quang xương được sử dụng với các mục đích trong chấn thương xương gồm có:

• Chẩn đoán gãy xương hoặc trật khớp
• Đánh giá sự liên kết và ổn định thích hợp của các mảnh xương sau khi điều trị cố định nẹp gãy xương
• Hướng dẫn phẫu thuật chỉnh hình, chẳng hạn như sửa chữa hay hợp nhất cột sống, thay khớp và giảm nguy cơ gãy xương
• Tìm những tổn thương, nhiễm trùng, viêm xương thứ phát cũng như sự phát triển bất thường của xương hay những thay đổi về xương nói chung sau biến cố chấn thương xương
• Xác định vị trí dị vật trong các mô mềm xung quanh hoặc trong xương khi chấn thương xương

4. Mô tả vị trí gãy xương trên phim X quang chấn thương xương

Vị trí giải phẫu của vết gãy không chỉ là vị trí của vết gãy mà còn mô tả các đặc điểm về cấu trúc sự phá vỡ tính ổn định của mô xương. Để trình bày được điều này, các bác sĩ thường sẽ sử dụng các thuật ngữ chẩn đoán gãy xương như sau:

• Thân xương: Phần giữa (trung tâm) của xương
• Đầu xương: Nằm về phía một đầu của xương nhưng không nằm ở khớp
• Quanh khớp: Thuộc khu vực khớp ở cuối đầu xương
• Trong khớp: Trong các trường hợp gãy xương kéo dài vào ổ khớp qua lớp sụn khớp

Khi nhận thấy trên phim X quang chấn thương xương có gãy xương liên quan đến bề mặt khớp, bệnh nhân cần được điều trị tích cực vì mất liên kết tại xương vào khớp có thể dẫn đến tình trạng viêm khớp nhanh hơn.

5. Mô tả kiểu gãy xương trên phim X quang chấn thương xương

Sự di lệch vị trí của hai đầu xương gãy so với vị trí ban đầu là đặc trưng cho kiểu gãy xương. Nói cách khác, bác sĩ sẽ mô tả trên phim X quang cho biết xương đã dịch chuyển ra khỏi vị trí bao xa bằng cách sử dụng các thuật ngữ sau:

• Không di lệch: Nơi xương bị gãy nhưng vẫn giữ được trục của xương như ban đầu
• Dịch chuyển tối thiểu: Có một chút thay đổi vị trí, thường không đáng kể
• Di lệch: Nơi đầu xương gãy đã bị dịch chuyển đáng kể, mức độ này được mô tả bằng phần trăm so với ước tính bề rộng thân xương
• Trật khớp: Gãy trong khớp và đầu xương bị đẩy ra khỏi ổ khớp
• Gập góc: Góc tạo bởi đầu xương bị lệch khỏi trục của thân xương bình thường ban đầu, được mô tả bằng độ
• Chồng ngắn: Một hiệu ứng gây ra khi các cơ xung quanh kéo các đầu xương lại với nhau do phản xạ đau gây co cứng cơ, làm chiều dài của xương bị rút ngắn lại

Chẩn đoán gãy xương phức tạp trên phim X quang chấn thương xương

Bác sĩ sẽ cần mô tả chi tiết để chẩn đoán trên phim X quang chấn thương xương do các bối cảnh chấn thương có tác động mạnh như tai nạn xe hơi hoặc ngã lớn, như là:

• Gãy nhiều đoạn: Gãy xương thành nhiều hơn hai đoạn
• Gãy phức tạp: Gãy xương trong đó có tạo thành nhiều mảnh vỡ xương với nhiều kích thước, tách khỏi phần thân chính của xương

Chẩn đoán gãy xương bệnh lý trên phim X quang

Gãy xương bệnh lý xảy ra khi xương yếu đi do một căn bệnh làm di chuyển chất xương hoặc cản trở quá trình trao đổi chất bình thường (tái tạo) của xương. Các trường hợp này sẽ gây gãy xương tự phát mà không do chấn thương xương hoặc chỉ cần một lực tác động, mức độ té ngã nhẹ cũng làm cho gãy xương. Những bất thường khi chẩn đoán gãy xương bệnh lý được mô tả như sau:

• Giảm mật độ xương: Tình trạng cơ thể không tạo ra xương mới nhanh chóng bằng cách tái hấp thu xương cũ, tái tạo xương mới. Hệ quả là giảm mật độ xương, kéo dài có thể dẫn đến loãng xương.

• U nang xương: Đặc trưng bởi sự hình thành các u nang như có thể xảy ra với ung thư xương và một số bệnh nhiễm trùng không phải ung thư
• Tổn thương xương: Một bất thường không xác định có thể do tổn thương xương mới phát hiện hoặc đơn giản là chấn thương xương trong quá khứ

Đánh giá sự lành xương trên phim X quang sau chấn thương xương

Xương gãy thường có tín hiệu lành trong vòng vài tuần sau chấn thương, kể cả được can thiệp điều trị hay không. Các bác sĩ sẽ miêu tả quy trình này bằng những thuật ngữ nhìn nhận tiến trình sửa chữa thay thế lành xương như sau :

• Liền xương: Xương mới phát triển xung quanh chỗ gãy được xem là dấu hiệu tốt cho thấy các mảnh xương đang tái hợp
• Đang liền xương: Mô tả quá trình hoàn thiện hình dạng của xương do tu sửa
• Chậm liền xương: Khi xương gãy không lành lại do lưu thông máu kém, nhiễm trùng, không ổn định được vị trí gãy hoặc các nguyên nhân khác
• Khớp giả: Là quá trình liền xương không diễn ra mà thay vào đó là quá trình tạo sụn.

6. Chẩn đoán X quang chấn thương khớp

Cấu trúc của hầu hết những khớp cơ bản là gồm có lớp hoạt dịch và hai đầu xương nối lại trong ổ khớp, được lót bằng lớp sụn hyalin và bảo phủ trong một bao hoạt dịch .

Các mô mềm trong tổ chức khớp như sụn, dây chằng, bao hoạt dịch là có mật độ thấp và do đó sẽ ít được xác định rõ trên hình ảnh X quang, mặc dù vậy chẩn đoán X quang chấn thương khớp vẫn là phương tiện hình ảnh học ban đầu.

Những thông tin trên phim X quang chấn thương khớp giúp chẩn đoán bất kỳ sự bất thường về cấu trúc khớp, bao gồm trật khớp, di lệch khớp, biến dạng khớp, chèn ép khớp. Trong các trường hợp nghi ngờ gãy xương vào khớp, một phim chẩn đoán X quang chấn thương khớp cũng cần được chỉ định theo sau phim X quang chấn thương xương.

Ngoài ra, chẩn đoán X quang chấn thương khớp còn giúp mô tả thêm tình trạng của mô mềm quanh khớp sau chấn thương, ví dụ như tình trạng viêm, phù nề,…

Tóm lại, với các bệnh nhân nhập viện do chấn thương, một phim X quang cơ xương khớp là xét nghiệm cơ bản ban đầu. Thông qua đó, tia X sẽ giúp bác sĩ nhận định về tình trạng gãy xương cũng như chấn thương khớp, từ đơn giản đến phức tạp, nhằm định hướng can thiệp đúng cách ngay từ đầu cũng như theo dõi sau chấn thương.

Chấn thương xương khớp là yếu tố khá thường gặp, bệnh nhân cần đến khám ngay tại những bệnh viện uy tín khi bị những chấn thương xương khớp nặng : sưng đau nhiều, hạn chế hoạt động, …

Các bác sỹ cơ xương khớp lành nghề ở Vinmec sẽ giúp các bạn mau khỏi bệnh. Hiện tại hệ thống máy siêu âm và MRI ở Bv rất hiện đại giúp đánh giá nhanh và chính xác các tổn thương gây ra ở khớp giúp bác sỹ có hướng điều trị đúng và nhanh chóng

Để nâng cao quy trình thăm khám và điều trị bệnh, hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã ứng dụng kỹ thuật chụp X – quang xương khớp trong thăm khám, chẩn đoán nhiều bệnh. Kỹ thuật chụp X -quang tại Vinmec được thực hiện bài bản, đúng chuẩn quy trình bởi đội ngũ y bác sĩ tay nghề chuyên môn cao, hệ thống máy móc hiện đại, nhờ vậy cho kết quả chính xác, góp phần không nhỏ vào việc xác định bệnh và giai đoạn bệnh.

Để được tư vấn và thăm khám tại mạng lưới hệ thống y tế Vinmec trên toàn nước, Quý khách vui mừng ĐK tại Website để được Giao hàng tốt nhất .

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Chia Sẻ Kiến Thức