Xuất khẩu càphê Việt Nam xếp thứ 2 thế giới và nỗi thiệt thòi “xuất thô”


Vũ Long   –  
Thứ ba, 04/01/2022 08 : 11 ( GMT + 7 )

Càphê Việt Nam đã được xuất khẩu đến hơn 80 quốc gia và vùng lãnh thổ, chiếm 14,2% thị phần xuất khẩu càphê nhân toàn cầu, nhưng chủ yếu xuất thô.

Xuất khẩu càphê Việt Nam xếp thứ 2 thế giới và nỗi thiệt thòi "xuất thô"
Mỗi năm xuất khẩu càphê mang về trên 3 tỉ USD. Ảnh: Vũ Long

Càphê – 1 trong 6 mặt hàng xuất khẩu trên 3 tỉ USD/năm

Càphê là một trong 6 mẫu sản phẩm xuất khẩu trên 3 tỉ USD / năm, sánh vai cùng với những mẫu sản phẩm giá trị cao như gỗ và loại sản phẩm gỗ, thủy hải sản, hạt điều, gạo, rau quả, caosu … là những mẫu sản phẩm nông sản có giá trị xuất khẩu thuộc ” tốp đầu ” của ngành nông nghiệp và tăng trưởng nông thôn. Năm 2021, mặc dầu dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, nhưng xuất khẩu càphê của Việt Nam vẫn mang về trên 3 tỉ USD, góp phần vào tăng trưởng chung của xuất khẩu sản phẩm & hàng hóa Việt Nam .Theo ông Nguyễn Nam Hải – Phó quản trị Thường trực Thương Hội Cà phê Ca cao Việt Nam ( Vicofa ), xuất khẩu càphê Việt Nam lớn thứ hai quốc tế, chiếm 8,3 % thị trường xuất khẩu càphê toàn thế giới, chỉ đứng sau Brazil. Các thị trường xuất khẩu càphê chính của Việt Nam gồm có : Châu Âu ( EU ), Mỹ, Nga, Nhật Bản, Anh. Tại thị trường EU, Việt Nam là nhà đáp ứng càphê lớn thứ hai sau Brazil ( 22,2 % ), chiếm 16,1 % thị trường về lượng. Đặc biệt, trong năm 2021, giá càphê quốc tế tăng nhanh đã tương hỗ những doanh nghiệp Việt Nam thu về kim ngạch xuất khẩu rất khả quan, dù số lượng càphê xuất khẩu giảm .Xuất khẩu thô khiến giá trị càphê bị giảm sút. Ảnh: Vũ LongXuất khẩu thô khiến giá trị càphê bị giảm sút. Ảnh: Vũ Long

Nỗi thiệt thòi của càphê chất lượng cao nhưng không được chế biến sâu

Số liệu thống kê cho thấy, mặc dù đứng thứ 2 về xuất khẩu trên thị trường thế giới, nhưng điều đáng nói là, càphê Việt Nam đang thiệt thòi vì ít được chú trọng chế biến sâu, chủ yếu xuất khẩu thô ra thế giới với giá trị gia tăng thấp. Theo Vicofa, giá cho một tấn càphê chế biến trung bình đạt gần 3.600 USD, trong khi giá càphê nhân trên sàn chỉ đạt khoảng 2.400 USD.

Các doanh nghiệp Việt Nam đã nhận thấy điều này và đang tăng nhanh chế biến sau, thay cho cảnh xuất khẩu càphê nhân đầy thiệt thời và rủi ro đáng tiếc do bị tính ” trừ lùi “. Hiện nay, càphê rang xay và hoà tan xuất khẩu đã chiếm 9,1 % thị trường, tạo ra nhiều thời cơ cũng như triển vọng ngành càphê khi Việt Nam ngày càng xâm nhập sâu hơn vào thị trường quốc tế trải qua những Hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA đã ký kết. Trong đó, EU là thị trường tiêu thụ càphê nhiều nhất, chiếm 40 % tổng lượng và 38 % tổng kim ngạch xuất khẩu ; tiếp theo là Khu vực Đông Nam Á với 13 %. Đặc biệt, tại thị trường Trung Quốc, càphê Việt Nam đã chiếm hơn 30 % tổng lượng nhập khẩu càphê của thị trường đông dân nhất quốc tế này, gồm có cả càphê nhân, rang xay, hoà tan, uống liền …Tuy nhiên, số lượng xuất khẩu càphê đã qua chế biến chỉ chiếm số lượng rất ít trong tổng số khoảng chừng 1,5 – 2 triệu tấn cà phê xuất đi mỗi năm. Điều này khiến càphê Việt Nam bị thiệt thòi ” kép ” không chỉ về giá trị kim ngạch xuất khẩu, mà còn về tên thương hiệu .Ông Nguyễn Văn Minh – Tổng Giám đốc Tổng công ty Cà phê Việt Nam ( Vinacafe ) – cho biết : ” Thương hiệu càphê chế biến của Việt Nam vẫn chưa có chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Muốn tăng trưởng ngành hàng càphê thì cần đi theo hướng chế biến. Nhưng yếu tố tăng trưởng tên thương hiệu lúc bấy giờ rất khó bởi thị trường đang có quá nhiều ” người khồng lồ ” ” .

Chính vì vậy, trong 10 năm tới, Vicofa đặt mục tiêu đưa kim ngạch xuất khẩu càphê đạt 5-6 tỉ USD, tăng gấp 2 lần so với kim ngạch xuất khẩu càphê hiện nay, trong đó đẩy mạnh xuất khẩu càphê chế biến với giá trị gia tăng cao hơn. 

Ông Nguyễn Ngọc Luận – Giám đốc quản lý Meet More Coffee – cho hay, ngay trong ngày đầu năm mới, doanh nghiệp của ông đã thực thi hợp đồng xuất khẩu đi thị trường EU 2 container càphê chế biến hòa tan trộn lẫn với những loại nông sản khác như càphê trái nhàu, càphê bạc hà, càphê khoai môn, càphê xoài, càphê dừa, càphê đậu xanh. Tổng sản lượng lô hàng đợt này là 24 tấn, được một mạng lưới hệ thống ẩm thực ăn uống có trụ sở tại Cộng hòa Czech đặt hàng, dự kiến sẽ phân phối ở những thị trường Czech, Pháp, Đức .Điều này cho thấy, chế biến sâu giúp càphê Việt Nam xuất khẩu bền vững và kiên cố và đạt giá trị cao hơn .Theo Vicofa, lúc bấy giờ, cả nước có 97 cơ sở chế biến càphê nhân với tổng hiệu suất phong cách thiết kế 1,5 triệu tấn ; 160 cơ sở chế biến càphê rang xay, tổng hiệu suất phong cách thiết kế 51,7 nghìn tấn mẫu sản phẩm / năm ; 8 cơ sở sản xuất càphê hoà tan, tổng hiệu suất phong cách thiết kế 36,5 nghìn tấn loại sản phẩm / năm ; 11 cơ sở chế biến càphê phối trộn, tổng hiệu suất phong cách thiết kế 139,9 nghìn tấn loại sản phẩm / năm .