Cuộc chiến Nga – Ukraine đẩy ngành gỗ Việt Nam vào nguy cơ thiếu nguyên liệu

“ Báo cáo Tác động của đại chiến Nga – Ukraine tới ngành gỗ Việt Nam hiện tại và tương lai ” do Tổ chức Forest Trebds phối hợp với Thương Hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam ( Vifores ) công bố sáng 9/3/2022 đã đưa ra một số ít đánh giá và nhận định bắt đầu về tác động ảnh hưởng của cuộc xung đột Nga – Ukraine tới ngành gỗ Việt Nam .Cuộc chiến Nga - Ukraine đẩy ngành gỗ Việt Nam vào nguy cơ thiếu nguyên liệu - Ảnh 1Báo cáo sử dụng nguồn thông tin từ tài liệu Hải quan Việt Nam và từ Trung tâm Thương mại Quốc tế ( International Trade Center ) của UNCOMTRADE .

NGÀNH GỖ PHỤ THUỘC NGUYÊN LIỆU NHẬP KHẨU

tiến sỹ Tô Xuân Phúc, chuyên viên của Forest Trebds, cho biết trong những thị trường xuất khẩu đồ gỗ của Việt Nam, Nga là thị trường rất nhỏ. Năm 2021 kim ngạch xuất khẩu gỗ và loại sản phẩm gỗ của Việt Nam vào thị trường này chỉ đạt khoảng chừng 7,3 triệu USD, tương tự 0,05 % trong tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và đồ gỗ của Việt Nam ra quốc tế. Các loại sản phẩm xuất khẩu vào Nga hầu hết là ghế ngồi và đồ gỗ nội thất bên trong .

Tuy nhiên, Việt Nam là một quốc gia xuất khẩu đồ gỗ lớn, nhưng lại phụ thuộc nhiều vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, vì vậy thương mại ngành gỗ giữa Việt Nam với Nga nghiêng hẳn về nhập khẩu gỗ nguyên liệu.

Năm 2021 kim ngạch nhập khẩu gỗ từ Nga vào Việt Nam đạt khoảng 55 triệu USD, trong đó gỗ xẻ, gỗ dán, veneer là các mặt hàng nhập khẩu chính, với kim ngạch nhập khẩu gỗ xẻ chiếm trên 80%.  Các loài Bạch dương (birch), Bồ đề, Vân sam, gỗ sồi Nga chiếm trên 85% trong tổng lượng gỗ xẻ nhập vào Việt Nam từ Nga. Bạch dương là loài có mức tăng trưởng rất nhanh, từ khoảng 1.000 m3 năm 2018 lên khoảng 103.000 m3 năm 2021.

Các loại gỗ Bạch dương ( birch ), Bồ đề, Vân sam, gỗ sồi Nga được những doanh nghiệp nhập khẩu trực tiếp theo đường tàu biển. Ngoài ra, một lượng gỗ lớn hơn nhiều từ Nga được những người kinh doanh Trung Quốc nhập khẩu sau đó bán sang Việt Nam, nguồn này rất khó thống kê nghiên cứu và phân tích .Trung Quốc là thị trường nhập khẩu gỗ nguyên vật liệu lớn nhất từ Nga, với lượng nhập vào Trung Quốc chiếm xấp xỉ 50 % tổng lượng gỗ tròn và xẻ xuất khẩu hàng năm của Nga .Gỗ có nguồn gốc từ Nga được nhập khẩu vào Việt Nam qua Trung Quốc, hầu hết ở dạng mẫu sản phẩm là gỗ xẻ và veneer. Bình quân mỗi năm Việt Nam nhập trên 70 nghìn m3 gỗ xẻ từ Trung Quốc. Các loài nhập chính gồm Bạch dương, Dương, phong vàng, sồi, thông .Mỗi năm Việt Nam nhập gần 200 nghìn m3 veneer từ Trung Quốc, trong đó gỗ Bạch dương, Sồi, Thông là những loài chủ yếu trong lượng nhập khẩu. Năm 2021, veneer từ gỗ Bạch dương nhập vào Việt Nam đạt 120,94 nghìn m3 chiếm tới 89 % tổng lượng veneer nhập khẩu từ nguồn này vào Việt Nam trong năm ( 248,12 nghìn m3 ) .Theo tiến sỹ Phúc, Nga là vương quốc có nguồn tài nguyên rừng rất lớn : Diện tích rừng 815 triệu ha và lượng gỗ khai thác hàng năm lên tới trên 200 triệu m3, tương tự 10 % tổng lượng cung gỗ toàn thế giới ( Malgules Groome, 2021 ) .Số liệu thống kê từ ITC Trade Map cho thấy, mỗi năm Nga xuất khẩu trên 40 triệu m3 gỗ quy tròn là gỗ tròn và gỗ xẻ. Năm 2021 lượng xuất khẩu của Bạch dương, Thông và Vân sam chiếm tỷ suất lần lượt là 55 %, 17 % và 11 % trong tổng lượng gỗ tròn Nga xuất khẩu đi những nước .

DOANH NGHIỆP VIỆT SẼ PHẢI CẠNH TRANH GAY GẮT

Xung đột Nga – Ukraina đang diễn ra, khiến những nước phương tây hiện đang vận dụng những giải pháp trừng phạt kinh tế tài chính cứng rắn so với Nga, việc chặn những hoạt động giải trí giao dịch thanh toán quốc tế của Nga chắc như đinh sẽ tạo ra nhiều khó khăn vất vả cho những hoạt động giải trí xuất khẩu gỗ nguyên vật liệu từ Nga .Hiện những hãng vận tải biển lớn như Maersk, Evergreen Line và Hapag-Lloyd đã ngừng hoạt động giải trí tại Nga nhằm mục đích phản đối đại chiến Nga – Ukraine. Điều này có nghĩa khâu luân chuyển gỗ nguyên vật liệu từ Nga sẽ gặp phải khó khăn vất vả .

Bên cạnh đó, làn sóng các công ty và tổ chức tẩy chay Nga ngày càng trở nên mạnh mẽ, tính đến ngày 7/3/2022 đã có 250 tổ chức và công ty tuyên bố rút khỏi các hoạt động tại Nga nhằm phản đối chiến tranh.

Trong nhóm những công ty dừng hoạt động giải trí tại Nga có IKEA của Mỹ, là một trong những nhà sản xuất những mẫu sản phẩm gỗ lớn nhất toàn thế giới, cũng là nhà phân phối lượng gỗ nguyên vật liệu rất lớn cho những doanh nghiệp sản xuất đồ gỗ của Việt Nam. Ngày 3/3/2022 vừa mới qua IKEA đã thông tin tạm dừng hàng loạt hoạt động giải trí tại Nga và Belarus .

“Nếu chiến tranh Nga – Ukraine kéo dài, nguồn cung gỗ từ Nga với lượng cung mỗi năm lên tới gần 40 triệu tấn gỗ nguyên liệu quy tròn sẽ bị mất đi. Hụt về cung gỗ nguyên liệu trong khi cầu tiêu dùng về đồ gỗ tiếp tục gia tăng đẩy giá gỗ nguyên liệu tăng cao, tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt về nguồn nguyên liệu”.

TS Tô Xuân Phúc, chuyên gia của Forest Trebds

Các tổ chức triển khai thiên nhiên và môi trường cũng đang ngày càng tăng sức ép so với nguồn cung gỗ từ Nga. Cũng trong ngày 3/3/2022 vừa mới qua trên 120 tổ chức triển khai môi trường tự nhiên và nhân quyền và nhà hoạt động giải trí xã hội của Ukraine, Belarus, EU, Anh và Mỹ đã lôi kéo chính phủ nước nhà những vương quốc cấm nhập khẩu gỗ và loại sản phẩm gỗ từ Nga ( và Belarus ) .Bên cạnh đó, những tổ chức triển khai này cũng lôi kéo Tổ chức FSC và PEFC dừng hàng loạt những chứng từ quản trị rừng và quản trị chuỗi hành trình dài loại sản phẩm bền vững và kiên cố tại những vương quốc này .Đáp lại lời lôi kéo này, Tổ chức PEFC ngày 4/3/2022 đưa ra công bố coi nguồn gỗ nguyên vật liệu từ Nga ( và Belarus ) là gỗ xung đột và từ đó không cung ứng được với tiêu chuẩn của PEFC về mẫu sản phẩm. Trong tương lai, hoàn toàn có thể Tổ chức FSC sẽ có những hành động tựa như .Việt Nam là một vương quốc nhờ vào lớn vào nguồn gỗ nguyên vật liệu nhập khẩu, với lượng nhập khoảng chừng 5-6 triệu m3 gỗ quy tròn mỗi năm, thế cho nên những ảnh hưởng tác động tiềm tàng từ cuộc chiến tranh Nga – Ukraine so với ngành gỗ Việt Nam là rất lớn .” Các doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam sẽ phải cạnh trạnh quyết liệt với những doanh nghiệp những nước khác về nguồn gỗ nguyên vật liệu nhập khẩu. Giá gỗ nguyên vật liệu nhập khẩu ngày càng tăng, làm giảm lợi thế cạnh tranh đối đầu của những doanh nghiệp trong nước trên trường quốc tế “, báo cáo giải trình đánh giá và nhận định .

Cùng với đó, sức ép từ các tổ chức môi trường và nhân quyền đối với các doanh nghiệp tiếp tục sử dụng gỗ Nga gia tăng, cả đối với các doanh nghiệp nhập khẩu trực tiếp và các doanh nghiệp nhập khẩu gỗ Nga thông qua Trung Quốc sẽ gây rủi ro cho các doanh nghiệp nếu tiếp tục sử dụng gỗ nguyên liệu từ Nga, sản phẩm đồ gỗ sẽ bị tẩy chay.

Nhằm đối phó với những hệ lụy từ xung đột Nga – Ukraina, Thương Hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rằng, cần dữ thế chủ động về nguồn nguyên vật liệu trong nước đóng vai trò quan trọng, nhằm mục đích giảm thiểu những không ổn định trong luồng cung gỗ nhập khẩu trong tương lai. Để làm được điều này yên cầu nỗ lực chung của nhà nước, hội đồng doanh nghiệp và những hộ trồng rừng .Thương Hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam đề xuất kiến nghị nhà nước đưa ra những chính sách chủ trương nhằm mục đích khuyến khích việc trồng rừng gỗ lớn. Các chính sách chủ trương cũng cần tập trung chuyên sâu vào tạo thiên nhiên và môi trường nhằm mục đích lôi cuốn doanh nghiệp chế biến vào góp vốn đầu tư tại những vùng nguyên vật liệu rừng trồng .Đồng thời cần thôi thúc link giữa doanh nghiệp và những hộ trồng rừng nhằm mục đích tạo nguồn gỗ lớn có chất lượng cao có tiềm năng trong việc nâng cao hiệu suất cao sử dụng đất của những hộ.