Độc quyền là gì? Nguyên nhân hình thành và những đặc điểm của thị trường độc quyền
Thuật ngữ “độc quyền” – “monopoly” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ đại: Monos (duy nhất) và Polein (bán)
Nội Dung Chính
Độc quyền là gì?
Về nguồn gốc, thuật ngữ “ độc quyền ” – ” monopoly ” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp cổ đại. Monos ( nghĩa là duy nhất ) và Polein ( nghĩa là bán ). Có thể hiểu theo một cách đơn thuần, ” độc quyền ” đề cập đến bất kể cá thể hoặc doanh nghiệp nào là người bán duy nhất trên thị trường. Thị trường độc quyền ( Monopoly ) là một cấu trúc thị trường được đặc trưng bởi một người bán duy nhất, bán một mẫu sản phẩm duy nhất trên thị trường và có nhiều người mua. Trong thị trường này, người bán không phải đương đầu với sự cạnh tranh đối đầu, bởi họ chính là người bán duy nhất, bán mẫu sản phẩm duy nhất không có mẫu sản phẩm sửa chữa thay thế và không có đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu. Có thể nói, một thị trường độc quyền là thị trường không cạnh tranh đối đầu. Đây được xem là một trong những dạng sản xuất thất bại của thị trường, trường hợp cực đoan của thị trường sản phẩm & hàng hóa do thiếu tính cạnh tranh đối đầu. Tuy nhiên, tại nhiều vương quốc lúc bấy giờ, độc quyền vẫn còn sống sót ở 1 số ít ngành nhất định và một mức độ nhất định. Bởi nó là yếu tố bảo vệ cho cạnh tranh đối đầu tăng trưởng và duy trì được hiệu suất cao kinh tế tài chính của toàn xã hội.
Độc quyền được phân loại theo các yếu tố: đặc điểm, mức độ độc quyền, nguyên nhân dẫn đến độc quyền và cấu trúc của độc quyền… Hãy cùng tìm hiểu về những khái niệm này dưới đây.
=> Xem thêm : Vì sao lạm phát kinh tế ngày càng tăng khiến hàng loạt thị trường trên quốc tế lao dốc ?
Các mức độ của độc quyền
– Độc quyền trọn vẹn Khác với thị trường cạnh tranh đối đầu trọn vẹn có nhiều người bán, thị trường độc quyền trọn vẹn chỉ có duy nhất một người bán. Họ sản xuất ra một loại loại sản phẩm hoặc phân phối một loại dịch vụ riêng không liên quan gì đến nhau, không có mẫu sản phẩm khác sửa chữa thay thế tốt cho loại sản phẩm này. Sự khác nhau cơ bản giữa cạnh tranh đối đầu trọn vẹn và độc quyền bán trọn vẹn nằm ở phía đường cầu. Doanh nghiệp cạnh tranh đối đầu trọn vẹn là người đồng ý giá và hoàn toàn có thể bán hết sản lượng của mình ở mức giá đồng ý đó. Mức giá này được xác lập bởi cung và cầu của thị trường và đường cầu doanh nghiệp nằm ngang. Vì thế, đường cầu doanh nghiệp cũng chính là đường lệch giá biên và lệch giá trung bình. Đối với doanh nghiệp độc quyền bán trọn vẹn, do là người bán duy nhất trên thị trường nên đường cầu doanh nghiệp cũng chính là đường cầu thị trường, là đường cầu dốc xuống về phía phải. – Độc quyền nhóm Thị trường độc quyền nhóm là cấu trúc thị trường trong đó một số ít doanh nghiệp chi phối cả thị trường về sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ. Vì tổng lượng sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ trên thị trường đều do một vài nhà độc quyền cung ứng quyết định hành động do đó khi một doanh nghiệp kiểm soát và điều chỉnh lượng cung cũng sẽ ảnh hưởng tác động đến tổng cung thị trường. Hay nói cách khác, những doanh nghiệp nhờ vào lẫn nhau và mỗi doanh nghiệp đều phải xem xét những phản ứng hoàn toàn có thể xảy ra của những đối thủ cạnh tranh về quyết định hành động sản lượng và giá cả. => Xem thêm : Hàng hóa quốc tế đang đương đầu với một ‘ siêu chu kỳ luân hồi ‘ tăng giá
Đặc điểm của thị trường độc quyền
– Một thị trường độc quyền được điều tiết chi phối bởi một nhà cung ứng duy nhất. Đây là rào cản phân phối ra thị trường so với những nhà sản xuất khác. Giấy phép được cấp từ cơ quan chính phủ, bằng sáng chế bản quyền hay quyền sở hữu tài nguyên, ngân sách góp vốn đầu tư đều rất lớn … chính là 1 số ít rào cản gia nhập thị trường độc quyền. Khi một nhà phân phối trấn áp việc phân phối và sản xuất một mẫu sản phẩm hoặc dịch vụ nhất định, những công ty khác khó hoàn toàn có thể tham gia vào thị trường độc quyền. – Tối đa hóa doanh thu Trong thị trường độc quyền, công ty độc quyền tối đa hóa mọi doanh thu. Họ hoàn toàn có thể đặt giá cao hơn mức giá thông thường mà họ hoàn toàn có thể có trong một thị trường cạnh tranh đối đầu để kiếm được doanh thu cao hơn. Do không có cạnh tranh đối đầu nên mức giá do công ty độc quyền ấn định sẽ là giá thị trường. – Sản phẩm không độc lạ Hàng hóa hoặc dịch vụ do doanh nghiệp nào đó phân phối là duy nhất. Không có loại sản phẩm sửa chữa thay thế có sẵn trên thị trường .
Khác với thị trường cạnh tranh có nhiều người bán, thị trường độc quyền hoàn toàn chỉ có duy nhất một người bán => Xem thêm : Ba ngữ cảnh tăng trưởng kinh tế tài chính Nước Ta trong năm 2021
Nguyên nhân xuất hiện độc quyền
Độc quyền hoàn toàn có thể Open do nhiều nguyên do khác nhau, hầu hết là : – Kết quả của một quy trình cạnh tranh đối đầu Quá trình cạnh tranh đối đầu khiến những doanh nghiệp nào hoạt động giải trí kém hiệu suất cao, có những quyết định hành động kinh doanh thương mại đi sai đường sẽ bị những doanh nghiệp kinh doanh thương mại khác làm ăn hiệu suất cao hơn sở hữu phần nhiều thị trường và rốt cuộc sẽ bị đào thải ra khỏi game show kinh doanh thương mại. Trong trường hợp xấu nhất, nếu toàn bộ những doanh nghiệp trong một mảng kinh doanh thương mại đều bị một doanh nghiệp duy nhất vượt mặt thì sau cuối, cạnh tranh đối đầu tự do sẽ để lại một doanh nghiệp mạnh nhất trên thương trường và doanh nghiệp đó tất yếu sẽ có được vị thế độc quyền. – Do được nhượng quyền khai thác thị trường từ cơ quan chính phủ Nhiều nhãn hàng trở thành độc quyền là nhờ được hưởng chủ trương nhượng quyền khai thác từ chính phủ nước nhà ở một thị trường nào đó, ví dụ chính quyền sở tại địa phương được cho phép một công ty duy nhất cung ứng điện hay nước sạch trên địa phận của địa phương mình. Ngoài ra, một số ít ngành kinh tế tài chính chủ yếu của vương quốc, chính phủ nước nhà thường tạo điều kiện kèm theo cho nó một chính sách hoàn toàn có thể sống sót mạnh nhất dưới dạng độc quyền nhà nước. Có lẽ không một ai hoàn toàn có thể phản đối rằng, quốc phòng hay ngành công nghiệp sản xuất vũ khí nên do chính phủ nước nhà trực tiếp nẵm giữ, vì nó tương quan đến bảo mật an ninh lâu dài hơn của quốc gia. – Do chính sách bản quyền so với sáng tạo, ý tưởng và sở hữu trí tuệ Chế độ bản quyền là chính sách bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ hiệu suất cao những ý tưởng, sáng tạo để khuyến khích những nhà phát minh sáng tạo góp vốn đầu tư nhiều hơn công sức của con người, thời hạn và tiền tài của mình vào hoạt động giải trí điều tra và nghiên cứu tăng trưởng và triển khai, góp thêm phần nâng cao hơn nữa hiệu suất lao động và đời sống niềm tin cho toàn thể xã hội. – Do chiếm hữu được một nguồn lực đặc biệt quan trọng
Việc nắm giữ được một nguồn lực hay một khả năng đặc biệt nào đó cũng sẽ giúp người sở hữu có được vị thế độc quyền trên thị trường. Chẳng hạn, vì những mỏ kim cương lớn nhất thế giới tập trung tại Nam Phi nên quốc gia này đã có một lợi thế gần như độc quyền về khai thác và bán kim cương mà các quốc gia khác không thể có.
– Do có năng lực giảm giá tiền khi lan rộng ra sản xuất Do đặc thù đặc biệt quan trọng của ngành có cống phẩm tăng dần theo qui mô đã khiến việc có nhiều hàng cùng cung ứng một dịch vụ trở nên không hiệu suất cao và hãng nào đã xuất hiện trong thị trường từ trước thì hoàn toàn có thể liên tục giảm giá khi lan rộng ra sản xuất, biến đó thành một hàng rào hữu hiệu ngăn cản sự xâm nhập thị trường của những hãng mới. Trường hợp này còn được gọi là độc quyền tự nhiên. => Xem thêm : Nỗ lực trấn áp lạm phát kinh tế trung bình năm 2021 ở mức khoảng chừng 4 %
Ưu – nhược điểm của thị trường độc quyền
* Ưu điểm của thị trường độc quyền
– Tạo ra sự không thay đổi về Ngân sách chi tiêu Giá cả trong một thị trường cạnh tranh đối đầu thường do những công ty, doanh nghiệp cạnh tranh đối đầu cũng như những lực lượng cung và cầu trên thị trường ấn định. Giá cả tự định đoạt theo ý muốn của người bán và họ hoàn toàn có thể đổi khác bất kỳ khi nào họ muốn. Giá của một doanh nghiệp độc quyền vẫn không thay đổi hơn nhiều so với một thị trường cạnh tranh đối đầu. – Tăng doanh thu Mặc dù trên thực tiễn, những doanh nghiệp độc quyền thường là nguồn gây hạn chế cạnh tranh đối đầu và sự gia nhập của những người bán khác trên thị trường nhưng những doanh nghiệp độc quyền hoàn toàn có thể kiếm được nhiều doanh thu. Và do đó, họ trở thành nguồn thu tốt cho cơ quan chính phủ và mang lại quyền lợi cho toàn xã hội. Toàn bộ nhu yếu của sản phẩm & hàng hóa đó chỉ do một người bán hưởng và hiệu quả là những công ty độc quyền hoàn toàn có thể kiếm được một lượng lớn doanh thu đáng kể trải qua việc bán hàng của họ trên thị trường. – Cung cấp những những tiện ích thiết yếu cho hội đồng Các công ty độc quyền thường do nhà nước trấn áp và quản lý và điều hành giúp sản xuất với mục tiêu tạo ra những sản phẩm & hàng hóa sẵn có thiết yếu và quan trọng so với những cơ sở công cộng hoạt động giải trí trên quy mô lớn nhằm mục đích cung ứng sản phẩm & hàng hóa và dịch vụ thiết yếu cho người dân. Có nhiều công ty độc quyền thuộc chiếm hữu và trấn áp của cơ quan chính phủ, ví dụ điển hình như những công ty phân phối phương tiện đi lại giao thông vận tải công cộng, tài nguyên nước và điện …
* Nhược điểm của thị trường độc quyền
– Gây nhiều bất lợi cho người tiêu dùng Tại thị trường độc quyền, hàng loạt quyền phân phối sản phẩm & hàng hóa ở một mức giá nhất định nằm trong tay người bán và người tiêu dùng không có bất kỳ quyền lực tối cao nào. Ngoài ra, tại thị trường này cũng không có những lực lượng cạnh tranh đối đầu để trấn áp giá thành và chất lượng sản phẩm & hàng hóa mẫu sản phẩm. Do đó, cấu trúc thị trường như vậy hoàn toàn có thể gây tác động ảnh hưởng xấu đi đến quyền lợi của người tiêu dùng trên thị trường. – Phân biệt về giá Do những công ty độc quyền tự quyết định giá trên thị trường, không lo cạnh tranh đối đầu, nên người bán thường có xu thế tính những mức giá khác nhau từ những nhóm người tiêu dùng khác nhau, gây ra sự phân biệt về giá. – Ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm & hàng hóa Do không có sự cạnh tranh đối đầu trên thị trường, một doanh nghiệp độc quyền thường hoàn toàn có thể cung ứng hàng hoá có chất lượng thấp hoặc kém hơn để tiết kiệm ngân sách và chi phí chi phí sản xuất và tạo ra nhiều doanh thu hơn, do đó gây ra thiệt hại cho người tiêu dùng. – Hành vi cạnh tranh đối đầu thị trường không lành mạnh Ai cũng biết rằng độc quyền thường thì sẽ là một rào cản so với những người mới gia nhập thị trường. Trong trường hợp độc quyền, để hưởng những quyền lợi từ việc trở thành người bán duy nhất trên thị trường và liên tục hưởng doanh thu lớn, những công ty độc quyền thường tham gia vào hành vi thương mại không công minh để bảo vệ rằng những đối thủ cạnh tranh cạnh tranh đối đầu trên thị trường bị lật đổ và không tác động ảnh hưởng đến hoạt động giải trí kinh doanh thương mại của họ. Độc quyền là hậu quả tất yếu của một quy trình cạnh tranh đối đầu không được khuynh hướng : từ cạnh tranh đối đầu vốn lành mạnh chuyển sang không lành mạnh và dẫn tới cạnh tranh đối đầu độc quyền cao hơn, Open thực trạng độc quyền lê dài. Độc quyền làm tê liệt những trường hợp cạnh tranh đối đầu lành mạnh, ngưng trệ sự tăng trưởng của nền kinh tế tài chính, ảnh hưởng tác động trực tiếp đến quyền hạn của đại đa số người tiêu dùng, tác động ảnh hưởng xấu đến công minh xã hội và tạo sức ì so với chính bản thân những doanh nghiệp độc quyền trong nước .
Thị trường độc quyền có những ưu – nhược điểm riêng
Ví dụ về thị trường độc quyền trên thế giới
Dưới đây là 2 ví dụ đơn cử về thị trường cạnh tranh đối đầu độc quyền nổi tiếng nhất trên quốc tế : – Công ty thuốc lá Mỹ
một ví dụ về sự độc quyền có ý nghĩa lịch sử điển hình là Công ty Thuốc lá Mỹ. Công ty này duy trì sự kiểm soát riêng đối với việc cung cấp thuốc lá trên thị trường nước Mỹ. Ban đầu cũng không có quy định nào của chính phủ can thiệp. Tuy nhiên, công ty này đã bị phá bỏ sau khi tạo ra quy định chống độc quyền dưới dạng Đạo luật chống độc quyền Sherman. Tòa án tối cao vào năm 1911 đã ra lệnh giải thể Công ty Thuốc lá Mỹ.
– Công ty thép Carnegie Từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX, Công ty thép Carnegie đã duy trì quyền trấn áp riêng so với việc cung ứng thép trên thị trường. Trong thời kỳ độc quyền, công ty thép Carnegie đã định giá thép trên toàn nước một cách hiệu suất cao mà không có sự cạnh tranh đối đầu trên thị trường tự do. Ban đầu cũng giống như nước Mỹ, không có lao lý nào của nhà nước. Andrew Carnegie đã thành công xuất sắc trong việc tạo ra thế độc quyền trong một thời hạn dài trong ngành thép trong nước. Sau đó, JP Morgan nắm quyền sở hữu công ty bằng cách mua lại và hợp nhất công ty này thành US Steel.
Anh Tuấn
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Thị Trường
