Từ ghép là gì? Có mấy loại từ ghép? – Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng

Từ ghép là gì?

Theo các kiến thức chuẩn trong Sách giáo khoa tiếng Việt. Thì từ ghép là từ được tạo thành có hơn hai tiếng. Các tiếng tạo nên từ ghép khi đọc đều có nghĩa. Nó là từ phức đặc biệt được tạo nên từ những từ có mối liên hệ cùng nghĩa với nhau. Theo nguyên tắc thì chúng không nhất thiết phải giống nhau về vần thì mới được cho là từ ghép.

Từ ghép có công dụng gì?

Từ ghép có hiệu quả chính là giúp xác định nghĩa của những từ ngữ trong văn nói và văn viết một cách đúng mực nhất. Bên cạnh đó, từ ghép còn giúp người nghe, người đọc hoàn toàn có thể thuận tiện hiểu ý nghĩa hơn mà không cần phải suy đoán .

Có mấy loại từ ghép?

Từ ghép chính phụ

Từ ghép chính phụ là từ có tiếng chính và tiếng phụ bổ trợ nghĩa cho nhau, trong đó tiếng đứng trước gọi là tiếng chính, biểu lộ ý chính. Tiếng đứng sau gọi tiếng phụ, có vai trò bổ trợ nghĩa cho tiếng chính. Thường thì từ ghép chính phụ có ngữ nghĩa rất hạn chế .
Ví dụ : xanh thẳm, đỏ rực, mặn chát, bánh gạo, hoa huệ, hiền hòa, êm dịu, toả hương

Từ ghép đẳng lập

Từ ghép đẳng lập là từ ghép có hai từ cấu trúc thành mang ý nghĩa và vị trí ngang nhau, không phân biệt chính, phụ. Từ ghép đẳng lập có nghĩa rộng hơn so với từ ghép chính phụ .
Ví dụ như : bàn và ghế, ông bà, yêu thương, tốt tươi, khí ẩm, xinh đẹp, bạn hữu

Từ ghép tổng hợp

Từ ghép tổng hợp có những từ cấu trúc thành mang một nghĩa tổng quát hơn những từ cấu thành nó, bộc lộ một địa điểm, hành vi đơn cử nào đó .
Ví dụ như : Võ thuật gồm có những loại võ khác nhau ; Phương tiện : gồm có những phương tiện đi lại đi lại ; Bánh trái, Xa lạ, ..

Từ ghép phân loại

Từ ghép này những từ cấu trúc thành một nghĩa nhất định chỉ một địa điểm, sự vật, hành vi đơn cử nào đó .
Ví dụ : Nước ép cam, bánh sinh nhật, …

Một số lưu ý cần biết về từ láy và từ ghép

Tiếng Việt cực kỳ đa dạng chủng loại, hoàn toàn có thể nói là phức tạp trong cấu trúc và cả ngữ nghĩa, nên phân biệt được những loại từ với nhau rất khó. Trong đó từ láy và từ ghép thường giống nhau nên hay nhầm lẫn. Cần phải hiểu và phân loại chúng, để thuận tiện hơn trong việc sử dụng chúng .

Định nghĩa từ ghép

Từ ghép là những từ được cấu trúc bằng cách ghép hai hoặc nhiều hơn hai từ độc lập có liên hệ về nghĩa lại với nhau .

Định nghĩa từ láy

Từ láy được tạo thành bằng cách tái diễn ( điệp lại ) một phần phụ âm hoặc nguyên âm hay hàng loạt tiếng bắt đầu. Ví dụ : lấp lánh lung linh, thoang thoảng, ngào ngạt, …
Từ láy không khi nào là từ chỉ sự vật

So sánh từ láy và từ ghép

Từ ghép : những tiếng tạo thành đều có nghĩa, nhưng không tương quan về âm vần : Hoa quả khi tách Hoa – Quả cả hai tiếng đều có nghĩa nhưng không giống nhau về âm vần .
Ví dụ : quạt giấy, sử dụng, đặc thù, tốt đẹp ..
Từ ghép nó giúp bộc lộ nghĩa của từ, của câu một cách thâm thúy, phong phú, rõ nghĩa toàn bộ những ý .
Từ láy là từ chỉ một trong những tiếng tạo thành có nghĩa, hoàn toàn có thể không có từ nào có nghĩa. Khác với từ ghép, từ láy những tiếng tạo thành thường có sự giống nhau về phát âm ( phần đầu, phần vần hoặc hàng loạt ) .
Ví dụ : mong manh, suôn sẻ, hấp tấp vội vàng, gấp gáp, quay quồng, ào ào, rì rào, mềm mại và mượt mà, xấu xí …
Từ láy tạo âm điệu, biểu lộ sắc thái biểu cảm cho từ, nó bỉu đạt tâm trạng, cảm hứng của người viết, người nói, là một giải pháp nghệ thuật và thẩm mỹ trong văn học .

Hướng dẫn cách phân biệt từ ghép, từ láy đơn giản nhất

Cách nhận biết là từ ghép

Để phân biệt từ ghép với những loại từ khác, hay giữa những loại từ ghép với nhau thì tất cả chúng ta sẽ nhìn vào cấu trúc của từ về cấu trúc và nghĩa, thực thi phân tách để tất cả chúng ta biết .
Các tiếng trong từ có quan hệ nghĩa và cả quan hệ về âm thì đó chính là từ ghép. Ví dụ : thúng mủng, mơ mộng, yên bình
Trong từ có 1 tiếng có nghĩa, 1 tiếng không có nghĩa nhưng 2 tiếng không có quan hệ âm là từ ghép .
Trong từ có một từ có gốc Hán, hình thức giống như từ láy, nhưng những tiếng đều có nghĩa, đó là từ ghép : bình minh, cần mẫn, tham lam, bảo vật, hoan hỉ, ban bố, chân chất, hảo hạng .
Từ không có quan hệ về âm lẫn về nghĩa, từ thuần việt : tắc kè, bù nhìn, bồ hóng và những từ vay mượn : mì chính, xà phòng .. đó là từ ghép đặc biệt quan trọng .
Từ mà tất cả chúng ta nhìn vào nó có nghĩa bao trùm : sách vở, nhà hàng, hoa quả, …
Từ mà phân loại người hay vật : “ hạt ngô ” phân biệt với hạt lúa, hạt mè, .. hay “ hoa hồng ” phân biệt với hoa lan, hoa huệ, ..

Cách phân biệt từ ghép và từ láy

Cách 1: Đảo lộn các tiếng

Cách đơn thuần nhất để phân biệt từ ghép và từ láy là đảo lộn những tiếng với nhau nếu hòn đảo được mà đọc lên vẫn hiểu nghĩa thì đó là từ ghép, nếu không có nghĩa gì là từ láy âm .
Ví dụ : từ loè loẹt là từ láy âm vì hòn đảo ngược lại loẹt loè không có ý nghĩa gì, nhưng từ hoa quả đổi lại quả hoa cũng có nghĩa .
Các từ tựa như như : u ám và đen tối, tối tăm, thẫn thờ, giữ gìn, …
trái lại nếu hòn đảo không được là từ láy
Ví dụ rõ ràng, thấm thoát, lạnh nhạt, suôn sẻ, ..

Xem xét các tiếng tạo thành có tiếng nào là từ Hán việt hay không?

Từ láy âm có 1 trong 2 âm tiết thuộc từ Hán Việt thì nó là từ ghép, mặc dầu nhìn nó có vẻ như là dạng láy tự nhiên :
Ví dụ : minh mẫn, cập kê, tử tế, tương tư, …

Xem xét nghĩa hai tiếng tạo thành

Từ có hai tiếng đều có nghĩa như : máu mũ, che chắn, trai trẻ thì mặc dầu chúng giống nhau phụ âm đầu hay phần vần thì nó vẫn không phải là từ láy, mà là từ ghép .
Nếu từ có một tiếng có nghĩa thì là từ láy âm : lạnh nhạt, đau đớn, ngất ngây, ..

Từ ghép trong tiếng Anh

Trong ngữ pháp tiếng Anh có nhiều loại từ khác nhau : danh từ, tính từ, phó từ, cụm danh từ, … toàn bộ cũng có vai trò triển khai xong và bộc lộ ý nghĩa cho câu văn. Và từ ghép ( phức từ ) trong tiếng Anh được tạo thành bằng cách ghép những tiếng có quan hệ nghĩa, bổ trợ nghĩa cho nhau tạo nên một ý nghĩa hoàn hảo cho câu nói hay câu văn .

Từ ghép trong tiếng Anh bổ nghĩa cho danh từ phía sau nó
Ví dụ : Grey – haired ( tóc màu xám )
Strong – minded ( ý thức can đảm và mạnh mẽ )
Slow – paid ( được trả tiền thấp )
Full – grown ( tăng trưởng tổng lực )
North – west ( phía Tây bắc )

Danh từ ghép trong tiếng Anh là gì?

Danh từ ghép là danh từ gồm 2 từ trở lên ghép lại với nhau. Trong tiếng Anh thường là sự tích hợp của 1 danh từ với 1 danh từ khác, hoặc 1 danh từ với 1 tính từ .
Trong danh từ kép, từ phía trước sẽ bổ nghĩa và miêu tả cho từ đứng phía sau. Mô tả vật phẩm mà từ phía sau nói đến, hay là chỉ ra mục tiêu sử dụng của vật phẩm mà từ tiên phong đang nói đến .
Ví dụ : Black ( màu đen ), Board ( bảng ) ghép lại với nhau : Blackboard : Bảng đen .
Foot ( Chân ), Ball ( trái bóng ) ghép lại với nhau : Football : đá bóng, môn thể thao bóng đá .
Bedroom, bed ( giường ) + room ( phòng )
Boyfriend, boy ( con trai ) + friend ( bạn )

Một số ví dụ cơ bản tạo nên từ ghép trong tiếng anh

Công thức: Tính từ- tính từ

Dead-tired : quá stress
Blue-Black : màu xanh đen
North – West : phía Tây bắc
Công thức : Tính từ – danh từ
Deep-sea : biển sâu
Full-length : body toàn thân
Red-carpet : trải thảm đỏ

Công thức: Danh từ – tính từ

Nation – wide : khắp cả nước
Duty – không lấy phí : miễn thuế
Air – tight : kín gió
trang chủ – sick : nhớ nhà
Sea – sick : sây sóng
Air – sick : say máy bay
Water – proof : chống nước
Lightning – fast : nhanh như chớp
Top-most : cao nhất
Brand – new : nhẫn biệu mới

Công thức : Danh từ- quá khứ phân từ(V3/ V-ed)

Handmade : làm bằng tay, bằng tay thủ công
Heart – broken : đau khổ
Nerve – racking : stress
Wind – blown : gió thổi
Air – conditioned : điều hòa
trang chủ – made : tự làm tại nhà

Công thức: Danh từ- hiện tại phân từ

Money-making : làm ra tiền
Hair-raising : dựng tóc gáy
Heart-breaking : cảm động
Top-ranking : xếp hàng đầu

Công thức: Tính từ- phân từ-ing

Esa-going : dễ tính
Long-lasting : vĩnh viễn
Good-looking : đẹp trai
Sweet-smelling : mùi ngọt
Far – reaching : tiến xa

Công thức: Trạng từ- phân từ

Outspoken : thẳng thắn
Well – behaved : lễ phép
Well – educated : giáo dục tốt
Well – prepared : sẵn sàng chuẩn bị tốt
Newly – born : mới sinh

Công thức: Tính từ- phân từ

Good – looking : nhìn xinh xắn
Easy – going : tự do
High – ranking : cấp cao
Middle – ranking : cấp trung
Long – lasting : lâu dài hơn
Far – reaching : tiến ra xa
Sweet – smelling : mùi ngọt ngào

Công thức : Tính từ – Danh từ-(ed)

Old – fashioned : lỗi thời

Kind – hearted: tốt bụng  

Low – spirited : chán nản
Fair – skinned : trắng trẻo
Strong – minded : nhất quyết, can đảm và mạnh mẽ
Công thức : Từ chỉ số lượng – danh từ
A four – bedrooms house : nhà có bốn phòng ngủ
A fifteen-year – old girl : cô gái tuổi 15

Một số trường hợp đặc biệt không theo quy tắc:

Run-down
Hard-up

So-so

All-out : rất là
Well-off : Khá giả
Dead-ahead : thẳng phía trước
Hit or miss : ngẫu nhiên
Free and easy : tự do
Life and dead : sinh tử
Day-to-day : hằng ngày
Cast-up : bị bỏ rơi
Stuck-up : kiêu kì
Worn-out : hao mòn, kiệt sức
Nhiều cách khác nhau để tạo nên từ ghép trong ngôn từ Anh, bạn muốn sử dụng loại ngôn từ này thì hãy nỗ lực trau dồi nó thêm, trên đây chỉ là một vài công thức tất cả chúng ta thường thấy mà thôi .

Bài tập về từ ghép

Bài 1: Hãy xếp các từ phức sau thành hai loại: Từ ghép và từ láy: sừng sững, chung quanh, lủng củng, hung dữ, mộc mạc, nhũn nhặn, cứng cáp, dẻo dai, vững chắc, thanh cao, giản dị, chí khí.

Gợi ý đáp án

Từ ghép : chung quanh, hung ác, vững chãi, thanh cao, đơn giản và giản dị, chí khí .
Từ láy : sừng sững, lủng củng, mộc mạc, nhũn nhặn, trưởng thành, dẻo dai

Bài 2:

a. Những từ nào là từ láy
Ngay ngắn, Ngay thẳng, Ngay đơ
Thẳng thắn, Thẳng tuột, Thẳng tắp
b. Những từ nào không phải từ ghép ?
Chân thành, Chân thật, Chân tình
Thật thà, Thật sự, Thật tình

Gợi ý đáp án

a ) Từ là từ láy là : Ngay ngắn, Thẳng thắn ,
b ) Những từ không phải từ ghép : Thật thà ,

Bài 3: Từ láy “xanh xao” dùng để tả màu sắc của đối tượng:

a. da người
b. lá cây còn non
c. lá cây đã già
d. trời .
Đáp án a

Bài 4: Xếp các từ: châm chọc, chậm chạp, mê mẩn, mong ngóng, nhỏ nhẹ, mong mỏi, phương hướng, vương vấn, tươi tắn vào 2 cột: từ ghép và từ láy.

Gợi ý trả lời

Bài 5:

a. Tạo 2 từ ghép có nghĩa phân loại, 2 từ ghép có nghĩa tổng hợp, 1 từ láy từ mỗi tiếng sau : nhỏ, sáng, lạnh .
b. Tạo 1 từ ghép, 1 từ láy chỉ sắc tố từ mỗi tiếng sau : xanh, đỏ, trắng, vàng, đen .

Bài 6: Cho các từ: mải miết, xa xôi, xa lạ, phẳng lặng, phẳng phiu, mong ngóng, mong mỏi, mơ mộng.

a. Xếp những từ trên thành 2 nhóm : từ ghép, từ láy .
b. Cho biết tên gọi của kiểu từ ghép và từ láy ở mỗi nhóm trên .

Gợi ý trả lời

a )

b) 

Bài 7: Cho đoạn văn sau:

“ Đêm về khuya lặng gió. Sương phủ trắng mặt sông. Những bầy cá nhao lên đớp sương “ tom tóp ”, lúc đầu còn thoang thoáng từ từ tiếng tũng toẵng rối loạn quanh mạn thuyền ” .
a. Tìm những từ láy có trong đoạn văn .
b. Phân loại những từ láy tìm được theo những kiểu từ láy đã học .

Gợi ý trả lời

a. Những từ láy có trong đoạn văn : tom tóp, thoang thoáng, tũng toẵng, rối loạn, từ từ
b. Từ láy bộ phận : tom tóp, tũng toẵng, rối loạn, thoang thoáng
Từ láy hàng loạt : từ từ

Bài 8: Xác định rõ 2 kiểu từ ghép đã học (từ ghép có nghĩa phân loại, từ ghép có nghĩa tổng hợp) trong các từ ghép sau: nóng bỏng, nóng ran, nóng nực, nóng giãy, lạnh buốt, lạnh ngắt, lạnh giá.

Gợi ý trả lời

Bài 9: Tìm các từ láy có 2, 3, 4 tiếng

Gợi ý trả lời

Từ láy có 2 tiếng : lộng lẫy, lộng lẫy, lả lướt, xinh xẻo
Từ láy có 3 tiếng : sạch sành sanh, tất tần tật
Từ láy có 4 tiếng : kẽo kà kẽo kẹt, đỏng đà đỏng đảnh

Bài 10: Em hãy ghép 5 tiếng sau thành 9 từ ghép thích hợp: thích, quý, yêu, thương, mến.

Gợi ý trả lời

Ghép 5 tiếng thành 9 từ ghép :
yêu thương, mến yêu, thương mến, quý mến, yêu quý, thương mến, yêu quý, quý thương, mến thích

Bài 11: Xác định từ láy trong các dòng thơ sau và cho biết chúng thuộc vào loại từ láy nào:

Gió nâng tiếng hát chói chang Long lanh lưỡi hái liếm ngang chân trời Tay nhè nhẹ chút, người ơi Trông đôi hạt rụng hạt rơi xót lòng. Mảnh sân trăng lúa chất đầy Vàng tuôn trong tiếng máy quay xập xình Nắng già hạt gạo thơm ngon Bưng sống lưng cơm trắng nắng còn thơm tho .

Gợi ý trả lời

Các từ láy trong những dòng thơ là : chói chang, lộng lẫy, nhè nhẹ, xập xình, bưng sống lưng, thơm tho

Từ láy bộ phận: chói chang, long lanh, xập xình, bưng lưng, thơm tho

Từ láy toàn bộ: nhè nhẹ,

Bài 12: Tìm từ đơn, từ láy, từ ghép trong các câu:

a. Mưa mùa xuân rối loạn, phơi phới … Những hạt mưa nhỏ bé, mềm mại và mượt mà, rơi mà như nhảy nhót .
b. Chú chuồn chuồn nước tung cánh bay vọt lên. Cái bóng chú nhỏ bé lướt nhanh trên mặt hồ. Mặt hồ trải rộng bát ngát và lặng sóng .
c. Ngoài đường, tiếng mưa rơi lộp độp, tiếng chân người chạy lép nhép .
d. Hằng năm, vào mùa xuân, tiết trời ấm cúng, đồng bào Ê đê, Mơ-nông lại tưng bừng mở hội đua voi .
e. Suối chảy róc rách .

Gợi ý trả lời

Bài 13: Tìm từ láy trong đoạn văn sau:

Bản làng đã thức giấc. Đó đây, ánh lửa hồng bập bùng trên những nhà bếp. Ngoài bờ ruộng đã có bước chân người đi, tiếng chuyện trò rì rầm, tiếng gọi nhau í ới .
Tảng sáng, vòm trời cao xanh bát ngát. Gió từ trên đỉnh núi tràn xuống thung lũng nóng bức .

Bài 14: Tìm những tiếng có thể kết hợp với “lễ” để tạo thành từ ghép. Tìm từ cùng nghĩa và từ trái nghĩa với từ “lễ phép”.

Bài 15: Cho 1 số từ sau: thật thà, bạn bè, hư hỏng, san sẻ, bạn học, chăm chỉ, gắn bó, bạn đường, ngoan ngoãn, giúp đỡ, bạn đọc, khó khăn.

Hãy xếp những từ trên vào 3 nhóm :
a. Từ ghép tổng hợp .
b. Từ ghép phân loại .
c. Từ láy .

Bài 16: Trong bài: “Tre Việt Nam” nhà thơ Nguyễn Duy có viết:

“ Bão bùng thân bọc lấy thân Tay ôm, tay níu tre gần nhau thêm Thương nhau tre chẳng ở riêng Luỹ thành từ đó mà nên hỡi người ” .
Trong đoạn thơ trên, tác giả ca tụng những phẩm chất nào của tre ?
Tác giả đã dùng cách nói gì để ca tụng những phẩm chất đó .

Bài 17: Phân các từ ghép sau thành 2 loại:

Học tập, học đòi, học hỏi, học vẹt, học gạo, học lỏm, học tập, anh cả, đồng đội, anh trai, anh rể, bạn học, bạn đọc, bạn đường tri kỷ .

Bài 18: So sánh hai từ ghép sau đây:

Bánh trái ( chỉ chung những loại bánh ) .
Bánh rán ( chỉ loại bánh nặn bằng bột gạo nếp, thường có nhàn, rán chín giòn ) .
a ) Từ ghép nào có nghĩa tổng hợp ( bao quát chung ) ?
b ) Từ ghép nào có nghĩa phân loại ( chỉ một loại nhỏ thuộc khoanh vùng phạm vi nghĩa của tiếng thứ nhất ) ?

Bài 19: Xếp các từ láy trong đoạn văn sau vào nhóm thích hợp :

Cây nhút nhát

Gió rào rào nổi lên. Có một tiếng động gì lạ lắm. Những chiếc lá khô lạt xạt lướt trên cỏ. Cây xấu hổ co rúm mình lại. Nó bỗng thấy xung quanh lao xao. He hé mắt nhìn : không có gì lạ cả. Lúc bấy giờ nó mới mở bừng những con mắt lá và quả nhiên không có gì lạ thật .
a ) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở âm đầu .
b ) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở vần .
c ) Từ láy có hai tiếng giống nhau ở cả âm đầu và vần .

Bài 20. Tìm các từ láy trong các câu thơ trích dưới đây :

a ) Dưới trăng quyên đã gọi hè ,
Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông ( Nguyễn Du )
b ) Ngoài kia chú vạc / Lặng lẽ mò tôm / Bên cạnh sao hôm / Long lanh đáy nước ( Võ Quảng )

Bài 21. Các từ nhà báo, nhà ngói, nhà trường, nhà văn, nhà bạt, nhà in, nhà thơ, nhà kính, nhà hát …

a ) Các từ trên là từ ghép loại gì ? ( TG Phân loại ) .
b ) Tìm địa thế căn cứ chia những từ trên thành 3 nhóm .

Bài 22. Các từ sau, từ nào là từ láy, từ nào là từ ghép :

Nhỏ nhẹ, trắng trợn, tươi cười, tươi tắn, lảo đảo, lành mạnh, ngang ngược, trống trải, chao đảo, lành lặn .

Bài 23. Phân chia các từ sau thành 2 loại hình dáng và tính chất: thon thả, mập mạp, dịu hiền, đen láy, thật thà, chu đáo, nhanh nhẹn, hoà nhã.

Bài 24. Phân các từ ghép sau thành hai loại: từ ghép có nghĩa phân loại và từ ghép có nghĩa tổng hợp

Anh em, anh cả, em út, em giá, chị gái, chị dâu, chị em, ông nội, ông ngoại, ông cha, ông bà, bố nuôi, cha mẹ, chú bác, câu mợ, con cháu, hòa thuận, yêu quý, vui buồn .

Qua bài viết ở trên, THPT Sóc Trăng đã giúp các em học sinh làm rõ vấn đề: từ ghép là gì, công dụng của từ ghép, các loại từ ghép phổ biến, phân biệt từ láy và từ ghép, bài tập minh họa. Các em học sinh có thể truy cập website THPT Sóc Trăng để tìm hiểu các bài viết hữu ích, phục vụ cho quá trình học tập và thi cử của mình.

Đăng bởi : trung học phổ thông Sóc Trăng
Chuyên mục : Tổng hợp

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp