Ôn tập Lịch sử hiệu quả theo bảng biểu

Thạc sĩ Nguyễn Thị Hồng, giảng viên Trung tâm GDNN-GDTX Thạch Thất, TP. Hà Nội, gợi ý cách ôn Lịch sử nhanh và hiệu suất cao bằng kẻ bảng mạng lưới hệ thống kỹ năng và kiến thức .

Thứ nhất, học sinh cần nắm vững kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa là yêu cầu cơ bản nhất trong việc ôn tập. Bài thi tốt nghiệp THPT trắc nghiệm thường bao quát kiến thức rộng, trải dài toàn bộ chương trình, do đó khi ôn tập, các em cần ghi chú từ khóa ngắn gọn để dễ nhớ và áp dụng.

Kiến thức trọng tâm phần nhiều ở lớp 12, gồm Lịch sử quốc tế và Lịch sử Việt Nam. Phần Lịch sử quốc tế những em chia thành 6 chủ đề, tương tự 6 chương trong sách giáo khoa .

– Chủ đề 1: Trật tự thế giới mới sau chiến tranh thế giới thứ hai.

– Chủ đề 2 : Liên Xô ( 1945 – 1991 ) ; Liên bang Nga ( 1991 – 2000 ) .- Chủ đề 3 : Các nước châu Á, Phi và Mỹ Latinh ( 1945 – 2000 ) .- Chủ đề 4 : Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản ( 1945 – 2000 ) .- Chủ đề 5 : Quan hệ quốc tế ( 1945 – 2000 ) .- Chủ đề 6 : Cách mạng khoa học công nghệ tiên tiến và xu thế toàn thế giới hóa .Phần lịch sử Việt Nam, từ năm 1919 đến năm 2000, có 5 tiến trình tương ứng với 15 bài học kinh nghiệm trong sách giáo khoa. Các em cũng hoàn toàn có thể chia thành 5 chủ đề :- Chủ đề 1 : Phong trào dân tộc bản địa dân chủ 1919 – 1930 ( bài 12, 13 ) .- Chủ đề 2 : Cuộc hoạt động giải phóng dân tộc bản địa 1939 – 1945 ( bài 14, 15, 16 ) .- Chủ đề 3 : Bảo vệ thành quả Cách mạng tháng 8/1945 và kháng chiến chống Pháp 1945 – 1954 ( bài 17, 18, 19, 20 ) .- Chủ đề 4 : Kháng chiến chống Mỹ 1954 – 1975 ( bài 21, 22, 23 ) .- Chủ đề 5 : Đất nước thay đổi, thiết kế xây dựng chủ nghĩa xã hội ( bài 24, 25, 26 ) .Thạc sĩ Lịch sử Nguyễn Thị Hồng. Ảnh: NVCC.Thạc sĩ Lịch sử Nguyễn Thị Hồng. Ảnh : NVCC .

Thứ hai, học sinh cần hệ thống kiến thức theo sơ đồ bảng biểu giúp việc ôn tập trực quan và sinh động hơn. Trong đề thi, các em thường gặp các câu hỏi liên quan giữa lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam, giữa giai đoạn sau với giai đoạn trước hoặc giữa các sự kiện với nhau.

Vì vậy, ôn tập bằng bảng biểu so sánh, những em thuận tiện tìm ra được điểm giống và khác nhau, mối liên hệ giữa những sự kiện để hiểu bài hơn .Các dạng kiến thức và kỹ năng hoàn toàn có thể so sánh như :- So sánh những chiến dịch, kế hoạch : Chiến dịch Việt Bắc – Chiến dịch Biên giới, Chiến dịch Điện Biên Phủ – Chiến dịch Hồ Chí Minh. Chiến lược cuộc chiến tranh đặc biệt quan trọng với kế hoạch cuộc chiến tranh cục bộ …- So sánh những quy trình tiến độ lịch sử : Giai đoạn 1930 – 1931 với 1936 – 1939 hoặc 1936 – 1939 với 1939 – 1945 .- So sánh những Hiệp định : Hiệp định Sơ bộ 1946 với Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 với Hiệp định Paris 1973 .- So sánh ý nghĩa lịch sử, nguyên do thắng lợi của Cách mạng tháng 8/1945 với Kháng chiến chống Pháp 1954 hoặc kháng chiến chống Mỹ năm 1975 .- So sánh tình hình Việt Nam sau cách mạng tháng 8/1945 với Việt Nam sau năm 1954 hoặc tình hình Việt Nam sau năm 1975 …- So sánh hai văn kiện : Cương lĩnh chính trị và Luận cương chính trị .Ví dụ : So sánh Cương lĩnh chính trị ( 2/1930 ) với Luận cương chính trị ( 10/1930 ) .

Nội dung Cương lĩnh chính trị Luận cương chính trị
Giống nhau – Xác định công – nông là lực lượng chính .
– Giai cấp công nhân là lực lượng tiên phong của cách mạng Việt Nam .
Nhiệm vụ chiến lược – Đánh đổ đế quốc và phong kiến. – Đánh đổ phong kiến và đế quốc.
Lực lượng – Công nhân, nông dân, tiểu tư sản, tư sản dân tộc. – Công nhân và nông dân.

Qua nội dung so sánh, những em đưa ra nhận xét :- Cương lĩnh vận dụng phát minh sáng tạo và đúng đắn chủ nghĩa Mác-Lênin, phối hợp đúng đắn giữa yếu tố dân tộc bản địa và giai cấp .- Luận cương chưa nêu được xích míc hầu hết, chưa đưa ngọn cờ giải phóng lên số 1, chưa đoàn kết dân tộc bản địa thoáng rộng .Ví dụ : So sánh chủ trương, sách lược của đảng qua hai quá trình : 1930 – 1931 với 1936 – 1939 .

Nội dung 1930-1931 1936-1939
Đối tượng cách mạng – Đế quốc, phong kiến tay sai. – Đế quốc phát xít, bọn phản động thuộc địa và tay sai.
Nhiệm vụ cách mạng – Chống đế quốc đòi tự do dân chủ, cải thiện đời sống. – Chống phát xít, chống chiến tranh đòi tự do, cơm áo, hòa bình.
Lực lượng cách mạng – Công nhân, nông dân. – Đông đảo các tầng lớp, giai cấp: Công nhân, nông dân, tri thức, tập hợp trong mặt trận Dân chủ Đông Dương.
Hình thức đấu tranh – Bãi công, biểu tình và biểu tình có vũ trang. – Đấu tranh chính trị.
Phương pháp đấu tranh – Bí mật, bất hợp pháp. – Hợp pháp, công khai minh bạch, tích hợp bí hiểm, phạm pháp .

Hệ thống kỹ năng và kiến thức bằng cách so sánh hai sự kiện giúp những em tránh việc học vẹt, học tủ, hay học giàn trải đơn điệu. Sau khi thuần thục hơn với dạng so sánh hai yếu tố, những em hoàn toàn có thể gộp nhiều hơn hai sự kiện để cùng so sánh và tìm ra sự liên hệ giữa những sự kiện đó. Các dạng kiến thức và kỹ năng hoàn toàn có thể so sánh từ ba sự kiện như :- Nguyên nhân thắng lợi, ý nghĩa lịch sử :1. Cách mạng tháng 8/1945 .2. Kháng chiến chống Pháp 1954 .3. Kháng chiến chống Mỹ năm 1975 .- Các tổ chức triển khai khu vực và quốc tế :

1. Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN)

2. Liên minh châu Âu ( EU )3. Liên Hiệp Quốc- Các kế hoạch cuộc chiến tranh của Mỹ tiến hành ở miền Nam Việt Nam :1. Chiến lược cuộc chiến tranh đặc biệt quan trọng2. Chiến lược cuộc chiến tranh cục bộ3. Chiến lược Việt Nam hóa cuộc chiến tranh và Đông Dương hóa cuộc chiến tranhVí dụ : Để so sánh những hiệp định như Hiệp định Sơ bộ năm 1946, Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954, Hiệp định Paris 1973 bằng bảng biểu, những em thực thi những bước sau :- Bước 1 : Lập bảng biểu như bên dưới, dùng bất kể mặt giấy trắng nào có để lập bảng, ưu tiên những mặt giấy khổ to như A3, mặt sau của tờ lịch treo tường. Để phần mạng lưới hệ thống kiến thức và kỹ năng thêm sinh động, trực quan, những em hoàn toàn có thể sẵn sàng chuẩn bị thêm bút màu, bút nhớ để tô điểm vào bảng biểu .

Hiệp định sơ bộ Hiệp định Giơ-ne-vơ Hiệp định Paris
Ngày ký 6/3/1946 21/7/1954 27/1/1973
Nội dung cơ bản – nhà nước Pháp công nhận Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là một vương quốc tự do, có chính phủ nước nhà riêng, nghị viện riêng, quân đội riêng .
– nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thỏa thuận hợp tác cho 15.000 quân ra Bắc thay quân Trung Hoa dân quốc .
– Hai bên ngừng mọi xung đột ở phía Nam .
– Các nước tham gia Hội nghị cam kết tôn trọng những quyền dân tộc bản địa cơ bản là độc lập, chủ quyền lãnh thổ, thống nhất và toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ .
– Các bên tham chiến thực thi ngừng bắn, lập lại độc lập ở Đông Dương .
– Các bên tham chiến thực thi cuộc tập trung, chuyển quân, chuyển giao khu vực .
– Ở Việt Nam, lấy vĩ tuyến 17 làm giới tuyến quân sự chiến lược trong thời điểm tạm thời .
– Hiệp định cấm đưa quân đội, nhân viên cấp dưới quân sự chiến lược, vũ khí quốc tế vào những nước Đông Dương .
– Việt Nam tiến tới thống nhất bằng cuộc tổng tuyển cử tự do được tổ chức triển khai tháng 7/1956 .
– Trách nhiệm thi hành Hiệp định Giơ-ne-vơ thuộc về những người ký hiệp định .
– Mỹ và những nước cam kết tôn trọng độc lập, chủ quyền lãnh thổ, thống nhất và toàn vẹn chủ quyền lãnh thổ .
– Hai bên ngừng bắn ở miền Nam vào lúc 24 h ngày 27/1/1973 và Mỹ cam kết chấm hết mọi hoạt động giải trí quân sự chiến lược chống miền Bắc Việt Nam .
– Mỹ rút hết quân đội của mình và quân liên minh, hủy bỏ những địa thế căn cứ quân sự chiến lược, cam kết không dính líu quân sự chiến lược hoặc can thiệp vào việc làm nội bộ của miền Nam Việt Nam .
– Nhân dân miền Nam tự quyết định hành động tương lai chính trị trải qua tổng tuyển cử .
– Các bên thừa nhận thực tiễn miền Nam Việt Nam có hai chính quyền sở tại, hai quân đội, hai vùng trấn áp và ba lực lượng chính trị .
– Hai bên trao trả tù binh và dân thường bị bắt .
– Mỹ cam kết góp thêm phần vào việc hàn gắn vết thương cuộc chiến tranh, thiết lập quan hệ thông thường với Việt Nam .
Ý nghĩa lịch sử – Ta tránh được cuộc chiến đấu bất lợi chống lại nhiều quân địch, đẩy được 200.000 quân Trung Hoa dân quốc ra khỏi quốc gia .
– Có thêm thời hạn để củng cố chính quyền sở tại cách mạng và sẵn sàng chuẩn bị lực lượng về mọi mặt cho cuộc kháng chiến lâu dài hơn .
– Đánh dấu sự thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Pháp .

– Là văn bản pháp lý quốc tế ghi nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân các nước Đông Dương.

– Là thắng lợi của sự tích hợp giữa đấu tranh quân sự chiến lược, chính trị, ngoại giao ; là tác dụng của cuộc đấu tranh kiên cường quật cường của nhân dân ta .

– Là văn bản pháp lý quốc tế ghi nhận các quyền dân tộc cơ bản của nhân dân ta, tạo thời cơ thuận lợi để tiến tới giải phóng miền Nam.

– Bước 2 : Các em tìm thông tin trong sách giáo khoa, điền vừa đủ vào bảng. Phần nội dung cơ bản, những em chú ý quan tâm gạch từng đầu dòng rõ ràng. Nội dung Hiệp định Sơ bộ là 3 ý, Hiệp định Giơ-ne-vơ là 6 ý, Hiệp định Pa-ris là 7 ý .- Bước 3 : Rút ra nhận xét về sự tân tiến trong cuộc đấu tranh của nhân dân ta qua từng hiệp định ; điểm văn minh của Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 với Hiệp định Sơ bộ 1946 ; điểm văn minh của Hiệp định Paris 1973 với Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 .

Thứ ba: Thường xuyên làm các dạng đề ôn tập và ôn tập xong chủ đề nào làm luôn câu hỏi trắc nghiệm chủ đề đó giúp các em kiểm tra lại phần hệ thống kiến thức và nhớ bài lâu hơn.

Học sinh nên tham khảo quyển Bộ đề đánh giá năng lực của tác giả Nguyễn Văn Ninh. Bộ đề có nhiều dạng câu hỏi để luyện tập và cách giải quyết từng dạng câu hỏi được giải thích chi tiết. Ngoài ra, quyển Thần tốc luyện đề môn Lịch sử giúp hệ thống hóa các lỗi sai thường gặp trong quá trình làm đề thi, tạo ra lộ trình luyện đề phù hợp và hiệu quả, giúp thí sinh có hướng đi rõ ràng, từng bước tiến bộ để bứt phá đạt điểm cao trong kỳ thi tốt nghiệp THPT và thi vào các trường đại học, cao đẳng.

Nguyễn Thị Hồng

>> Xem điểm chuẩn năm 2020 của hơn 200 ĐH