Phân biệt Thành ngữ với Tục ngũ

Theo định nghĩa trong Từ điển tiếng Việt của Viện Ngôn ngữ học – Nhà xuất bản Thành Phố Đà Nẵng – 1977 thì :

“ Thành ngữ là tập hợp từ cố định và thắt chặt đã quen dùng mà nghĩa của nó thường không hề lý giải được một cách đơn thuần bằng nghĩa của những từ tạo nên nó ” .

Thí dụ :

Một nắng hai sương

Rán sành ra mỡ

Đâm ba chẻ củ

“ Tục ngữ là câu ngắn gọn, thường có vần điệu, đúc rút tri thức, kinh nghiệm tay nghề sống và đạo đức thực tiễn của nhân dân ” .

Thí dụ :

Đói cho sạch, rách nát cho thơm

Một giọt máu đào hơn ao nuớc lã .

Thừa người nhà mới ra người ngoài

Qua hai định nghĩa trên, ta chưa thấy hết được sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ mà phải nghiên cứu và phân tích thêm như sau :

1. Tục ngữ là một câu nói hoàn hảo, diễn đạt toàn vẹn một ý mang nội dung nhận xét quan hệ xã hội, truyền đạt kinh nghiệm tay nghề sống, cho bài học kinh nghiệm luân lý hay phê phán sự việc. Do đó, một câu tục ngữ hoàn toàn có thể được coi là một “ tác phẩm văn học ” hoàn hảo vì nó mang trong mình cả ba công dụng cơ bản của văn học là công dụng nhận thức, công dụng thẩm mỹ và nghệ thuật và công dụng giáo dục .

Ví dụ như câu tục ngữ Nước Ta “ Thuận vợ thuận chồng, tát bể Đông cũng cạn ” diễn đạt một nhận xét về sức mạnh đoàn kết, một kinh nghiệm tay nghề sống và thao tác có hoà hợp thì mới đem lại tác dụng, một luân lý trong quan hệ vợ chồng .

– Chức năng nhận thức trong câu tục ngữ này là giúp cho con người hiểu được cơ sở của quan hệ vợ chồng là bình đẳng, dân chủ và thông cảm với nhau .

– Chức năng giáo dục của nó là góp thêm phần đưa tình cảm giữa người và người theo hướng tốt đẹp trong quan hệ vợ chồng nói riêng và trong quan hệ xã hội nói chung .

– Chức năng thẩm mỹ và nghệ thuật của nó là để truyền tải nội dung nên người ta đã dùng cách nói cường diệu và có hình ảnh khiến người đọc dễ bị thuyết phục và tiếp thu .

2. Thành ngữ là một cụm từ cố định đã quen dùng. Xét về mặt ngữ pháp thì nó chưa thể là một câu hoàn chỉnh, vì thế nó chỉ tương đương với một từ. Thành ngữ không nêu lên một nhận xét, một kinh nghiệm sống, một bài học luân lý hay một sự phê phán nào cả nên nó thường mang chức năng thẩm mỹ chứ không có chức năng nhận thức và chức năng giáo dục, mà thiếu hai chức năng này thì nó không thể trở thành một tác phẩm văn học trọn vẹn được. Cho nên, thành ngữ thuộc về ngôn ngữ.

Ví dụ trong tiếng Việt, thành ngữ “ mặt hoa da phấn ” chỉ nói lên vẻ đẹp yêu kiều của người phụ nữ, nhưng nó không nêu lên được một nhận xét, một lời khuyên hay một sự phê phán nào cả. Vì thế, dù được diễn đạt một cách bóng bảy, có hình ảnh ( công dụng nghệ thuật và thẩm mỹ ), thành ngữ trên không mang lại cho người ta một hiểu biết về đời sống và một bài học kinh nghiệm nào vể quan hệ con người trong xã hội ( tính năng nhận thức và công dụng giáo dục ) .

3. Trong khoa học lôgich, có hai hình thức tư duy mà đặc thù và mối quan hệ giữa chúng với nhau hoàn toàn có thể được coi là những cơ sở nhận thức luận cho việc xác lập đặc thù và mối quan hệ giữa tục ngữ và thành ngữ. Đó là những hình thức khái niệm và phán đoán. Xét nội dung và cách diễn đạt của những câu mà ta vẫn gọi là thành ngữ và tục ngữ thì thấy : nội dung của thành ngữ là nội dung của những khái niệm, còn nội dung của tục ngữ là nội dung của những phán đoán. Quan hệ giữa thành ngữ và tục ngữ phản ánh quan hệ giữa những hình thức khái niệm và phán đoán. Chẳng hạn như khái niệm về “ sự uổng công ” có được cũng phải trải qua một quy trình khái quát rất nhiều hiện tượng kỳ lạ như “ nước đổ lá khoai ”, “ nước đổ đầu vịt ”, “ dã tràng xe cát ” … Theo cách miêu tả của những thành ngữ này thì đó là những hiện tượng kỳ lạ riêng rẽ, được nhận thức bằng những tri giác của giác quan. Sự nhận thức này nhằm mục đích mục tiêu khẳng định chắc chắn một thuộc tính nhất định của những hiện tượng kỳ lạ đó. Sự khẳng định chắc chắn ấy được bộc lộ ra thành những phán đoán, hoàn toàn có thể diễn đạt như sau : “ Nước đổ đầu vịt thì nước lại trôi đi hết ”, “ Nước đổ lá khoai thì nước lại trôi đi hết ”, “ Dã tràng xe cát biển Đông, nhọc lòng mà chẳng nên công cán gì ” …

Như vậy, sự giống nhau giữa thành ngữ và tục ngữ là ở chỗ cả hai đều tiềm ẩn và phản ánh tri thức của nhân dân về những sự vật và hiện tượng kỳ lạ của quốc tế khách quan. Sự khác nhau là ở chỗ những tri thức ấy khi được rút lại thành những khái niệm thì ta có thành ngữ, còn khi được trình diễn, diễn giải thành những phán đoán thì ta có tục ngữ .

Sự khác nhau về tính năng của những hình thức tư duy trên đây bộc lộ ra ở sự khác nhau về tính năng của những hình thức ngôn từ dùng để hiện thực hoá chúng .

Hình thức ngôn từ tương thích với hình thức khái niệm có tính năng định danh. Hình thức ngôn từ tương thích với hình thức phán đoán có công dụng thông tin. Thành ngữ diễn đạt khái niệm nên thành ngữ có công dụng định danh, còn tục ngữ miêu tả những phán đoán nên tục ngữ có công dụng thông tin. Trong ngôn từ, công dụng định danh được thực thi bài những từ ngữ, cho nên vì thế việc phát minh sáng tạo thành ngữ về thực ra là một trong những hình thức phát minh sáng tạo từ ngữ để phân phối nhu yếu đặt tên cho những sự vật, hiện tượng kỳ lạ mới. Do đó, thành ngữ là một hiện tượng kỳ lạ thuộc nghành ngôn từ. Còn tục ngữ khi thực thi công dụng thông tin của nó thì có thực chất là một hoạt động giải trí nhận thức, nằm trong nghành nghề dịch vụ những hình thức hoạt động giải trí nhận thức khác nhau của con người như khoa học, nghệ thuật và thẩm mỹ, văn học … Qua sự nghiên cứu và phân tích trên đây, ta hoàn toàn có thể khẳng định chắc chắn sự khác nhau giữa thành ngữ và tục ngữ về cơ bản là sự khác nhau giữa một hiện tượng kỳ lạ ngôn từ với một hiện tượng kỳ lạ ý thức xã hội. Do đó, thành ngữ hầu hết là đối tượng người dùng điều tra và nghiên cứu của khoa học ngôn từ. Còn tục ngữ, tuy có nhiều mặt đáng được khoa học ngôn từ quan tâm, tuy nhiên về cơ bản cần được điều tra và nghiên cứu như thể một hiện tượng kỳ lạ ý thức xã hồi, một hiện tượng kỳ lạ văn hoá, ý thức của nhân dân lao động .

Trên đây, tôi đã phân biệt thành ngữ và tục ngữ qua bốn bình diện điều tra và nghiên cứu khác nhau. Tôi xin tóm tắt thành bảng tổng kết dưới đây để tiện so sánh so sánh :

Bình diện nghiên cứu và điều tra Thành ngữ Tục ngữ

Kết cấu ngữ pháp – Cụm từ cố định và thắt chặt tương tự với một từ – Câu hoàn hảo

Chức năng văn học – Chức năng nghệ thuật và thẩm mỹ – Chức năng nghệ thuật và thẩm mỹ

– Chức năng nhận thức

– Chức năng giáo dục

Hình thức tư duy lôgich – Diễn đạt khái niệm ,

khái quát những hiện tượng kỳ lạ riêng rẽ. – Diễn đạt phán đoán, khẳng định chắc chắn một thuộc tính của hiện tương

Chức năng của những hình thức ngôn từ – Chức năng định danh triển khai bởi những từ ngữ .

– Hiện tượng thuộc nghành nghề dịch vụ ngôn từ. – Chức nãng thông

 báo thuộc lĩnh vực hoạt động nhận thức.

– Hiện tượng ý thức xã hội, văn hóa truyền thống, ý thức của nhân dân .

Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp