So sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật
Đạo đức và pháp luật là những chuẩn mực quy tắc của xã hội có tác động lẫn nhau, ảnh hưởng lẫn nhau.Nhưng nhiều người chưa rõ về điểm giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật. Hãy cùng Luật Hùng Sơn so sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật để tìm câu trả lời qua bài viết dưới đây.
Nội Dung Chính
Những khái niệm đạo đức và pháp luật cần nắm rõ
Đạo đức là gì?
Đạo đức hay chuẩn mực đạo đức là mạng lưới hệ thống những quy tắc, nhu yếu so với hành vi xã hội của con người, trong đó xác lập những quan điểm, ý niệm chung về công minh và bất công, về cái thiện và cái ác, về lương tâm, danh dự, nghĩa vụ và trách nhiệm và những phạm trù khác thuộc đời sống đạo đức ý thức của xã hội .
Đạo đức ra đời và tồn tại trong tất cả các giai đoạn phát triển của lịch sử. Đạo đức được hình thành một cách tự phát trong xã hội, được lưu truyền từ đời này sang đời khác theo phương thức truyền miệng. Đạo đức thể hiện ý chỉ của một cộng đồng dân cư, ý chí chung của xã hội và đảm bảo thực hiện bằng thói quen, bằng dư luận xã hội, bằng lương tâm, niềm tin của mỗi người.
Bạn đang đọc: So sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật
Đạo đức có nguồn gốc giá trị lâu dài hơn, khi con người có ý thức thì sẽ tự kiểm soát và điều chỉnh hành vi đó cho tương thích với những chuẩn mực đạo đức. Do sự kiểm soát và điều chỉnh đó xuất phát từ tự thân chủ thể nên hành vi đạo đức có tính vững chắc
Pháp luật là gì?
Pháp luật là mạng lưới hệ thống những quy tắc xử sự do nhà nước phát hành và được bảo vệ triển khai, biểu lộ ý chí nhà nước, kiểm soát và điều chỉnh những quan hệ xã hội .
Pháp luật bộc lộ ý chí của nhà nước, do nhà nước phát hành hoặc thừa nhận để kiểm soát và điều chỉnh những hành vi trong xã hội. Pháp luật là sự cưỡng bức, cưỡng chế phải thực thi ảnh hưởng tác động bên ngoài, dù muốn hay không người đó cũng phải biến hóa hành vi của mình, nếu không tuân thủ thì sẽ bị cưỡng chế tuân thủ và bị xử phạt. Pháp luật chỉ sinh ra và sống sót trong những quy trình tiến độ lịch sử vẻ vang nhất định, mục tiêu để kiểm soát và điều chỉnh xã hội trong tiến trình đó. Vì thế pháp luật tiếp tục có sự đổi khác và kiểm soát và điều chỉnh nếu như không còn tương thích với thực trạng hiện tại của xã hội .
Trong đời sống xã hội, pháp luật đóng vai trò rất quan trọng. Nó là công cụ không hề thiếu để bảo vệ cho sự sống sót và quản lý và vận hành thông thường của xã hội, của nền đạo đức. Pháp luật là một công cụ quản trị nhà nước hữu hiệu, pháp luật tạo ra môi trường tự nhiên thuận tiện cho sự tăng trưởng của ý thức đạo đức, làm lành mạnh hóa đời sống xã hội và góp thêm phần bồi đắp nên những giá trị mới .
So sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật
Đạo đức và pháp luật có những điểm giống và khác nhau như sau :
Sự giống nhau
Đạo đức và pháp luật có những điểm giống nhau cơ bản, đó là :
- Đều là tập hợp những quy tắc xử sự chung, là khuôn khổ, khuôn mẫu, chuẩn mực hướng dẫn con người cách xử sự trong xã hội. Pháp luật được đặt ra không phải cho một chủ thể cụ thể hay một tổ chức, cá nhân cụ thể đã xác định được mà được đặt ra cho tất cả các chủ thể tham gia vào quan hệ xã hội do chúng điều chỉnh. Căn cứ vào các chuẩn mực đạo đức và pháp luật để các chủ thể biết mình được làm gì, không được làm gì khi ở một hoàn cảnh, điều kiện nhất định.
- Có tính phổ biến và xu hướng để phù hợp với xã hội. Đạo đức và pháp luật đều mang tính quy phạm phổ biến, là khuôn mẫu chuẩn mực trong hành vi của mỗi con người trong xã hội. Chúng có tác động đến hầu hết tất cả các lĩnh vực trong đời sống và chủ thể trong xã hội.
- Là kết quả, là đúc kết của quá trình nhận thức, phản ánh sự tồn tại và phát triển của xã hội trong những giai đoạn khác nhau. Pháp luật và đạo đức vừa chịu sự chi phối, vừa tác động tới đời sống kinh tế xã hội.
- Được thực hiện và điều chỉnh nhiều lần trong thực tế cuộc sống để phù hợp với các điều kiện, hoàn cảnh khác nhau trong xã hội. Vì ban hành ra pháp luật và các chuẩn mực đạo đức không chỉ để điều chỉnh một mối quan hệ cụ thể mà là để điều chỉnh cả một hệ thống xã hội chung.
Điểm khác nhau cơ bản giữa đạo đức và pháp luật
Có 3 điểm khác nhau cơ bản giữa đạo đức và pháp luật như sau :
| Tiêu chí | Đạo Đức | Pháp Luật |
| Cơ sở hình thành | Được đúc kết từ cuộc sống, nguyện vọng của nhân dân và được truyền tai nhau qua nhiều thế hệ | Do nhà nước ban hành |
| Hình thức thể hiện | Thể hiện thông qua dạng không thành văn như văn hoá truyền miệng, phong tục tập quán, ca dao, tục ngữ…và dạng thành văn như kinh, sách chính trị,… | Hệ thống của văn bản quy phạm pháp luật: Bộ luật, Luật, Nghị định, Thông tư, |
| Các biện pháp bảo đảm thực hiện | Tự giác, răn đe thông qua tác động của dư luận xã hội, khen chê, lên án, khuyến khích,… Lương tâm con người. | Pháp luật thông qua bộ máy cơ quan như cơ quan lập pháp, tư pháp, hành pháp để đảm bảo thực hiện bằng các biện pháp quyền lực nhà nước, từ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, thuyết phục cho đến áp dụng các biện pháp cưỡng chế của nhà nước. |
Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức
Từ những so sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật trên hoàn toàn có thể thấy đạo đức và pháp luật luôn có mối quan hệ khăng khít với nhau, là nền tảng hình thành nhau, hỗ trợ cho nhau trong việc kiểm soát và điều chỉnh hành vi của những chủ thể trong xã hội .
- Đạo đức bị tha hóa: Pháp luật ít nhiều sẽ bị ảnh hưởng và không được chấp hành nghiêm chỉnh.
- Pháp luật không nghiêm chỉnh: Ảnh hưởng đến việc hình thành đạo đức của mỗi cá nhân sống trong môi trường đó.
Ngày nay khi mà xã hội ngày càng tăng trưởng cả về nghành kinh tế tài chính, chính trị, pháp luật, khoa học, … thì việc vận dụng đan xen lẫn nhau giữa pháp luật và đạo đức để kiểm soát và điều chỉnh xã hội là rất thiết yếu. Việc pháp luật và đạo đức tương hỗ lẫn nhau để tăng trưởng cũng rất thiết yếu .
Đạo đức là nền tảng hình thành pháp luật
Đạo đức là nền tảng niềm tin để những lao lý của pháp luật được thực thi. Có thể nói trong nhiều trường hợp, những chủ thể trong xã hội tuân thủ 1 số ít lao lý pháp luật không phải vì họ biết và hiểu pháp luật mà do xuất phát từ những quy tắc đạo đức, những quy tắc đó được hình thành trong quy trình sống, được truyền miệng từ thế hệ này qua thế hệ khác .
Khi soạn thảo và phát hành những quy phạm pháp luật, có nhiều chuẩn mực đạo đức, quy tắc đạo đức được nhà nước lấy, bổ trợ và nâng lên thành những quy phạm pháp luật. Tuy nhiên khi thiết kế xây dựng những quy phạm pháp luật, nhà nước cũng không quên tính tới những chuẩn mực đạo đức .
Trên phương diện hình thành pháp luật:
Đạo đức là một trong những nền tảng để kiến thiết xây dựng pháp luật :
- Nhiều quy tắc đạo đức, chuẩn mực đạo đức phù hợp với ý chí của nhà nước nên được thể chế hóa, được nhà nước thừa nhận, được nhà nước nâng lên thành các quy phạm pháp luật. Ví dụ như quy phạm pháp luật về quyền và nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái, của con cái đối với cha mẹ, của ông và đối với cháu, của cháu đối với ông bà là được nhà nước thừa nhận từ những chuẩn mực và quy tắc đạo đức lâu đời.
- Còn đối với những quy tắc đạo đức trái với ý chí của nhà nước, nó sẽ trở thành tiền đề để nhà nước xây dựng nên những quy phạm pháp luật thay thế những quy tắc đạo đức đó, từ đó xây dựng nên một xã hội tốt đẹp hơn. Ví dụ như các quan niệm về cha mẹ đặt đâu con ngồi đấy từ thời xưa, được truyền miệng và hình thành thói quen cho đến mãi sau này, nhận ra được các nguy cơ phát sinh từ tiền lệ đó nhà nước đã có những quy định cụ thể trong Luật hôn nhân và gia đình là hôn nhân là tự nguyện trên cơ sở tình yêu giữa nam và nữ.
Trên phương diện thực hiện pháp luật
Với những quy tắc và chuẩn mực đạo đức được nhà nước thừa nhận sẽ góp thêm phần những quy phạm pháp luật được triển khai tự giác, nghiêm chỉnh hơn vì đó là những quy tắc đã thâm sâu vào tiềm thức của mỗi cá thể từ rất lâu rồi .
Ngoài ra những quy phạm đó còn được đảm bảo thực hiện bằng thói quen, lương tâm, niềm tin của mỗi cá nhân, thực hiện bằng dư luận xã hội. Ngược lại những quy tắc đạo đức trái với ý chí của nhà nước, trái với sự phát triển của xã hội thì nhà nước sẽ xây dựng những quy phạm pháp luật nhằm cản trở những quy tắc đó.
Ví dụ: Quan niệm trọng nam khinh nữ trong xã hội dẫn đến tình trạng một số người cố đẻ đến con thứ ba, thứ tư cho đến khi có con trai, đây là hành vi vi phạm chính sách và pháp luật về dân số của nhà nước, nhà nước sẽ có những quy phạm phạm luật để điều chỉnh.
Những người có đạo đức sẽ có ý thức triển khai nghiêm chỉnh những quy phạm pháp luật. Cho dù pháp luật chưa kiểm soát và điều chỉnh hết những “ khe hở ” thì những người có ý thức cũng không tận dụng để làm điều bất chính, trái với đạo đức .
Nếu chủ thể đã có hành vi vi phạm pháp luật thì đạo đức sẽ giúp chủ thể đó có tư duy ăn năn hối cải, có thái độ sửa chữa thay thế lỗi lầm. Những người có đạo đức tốt sẽ có thái độ nhiệt tình, có ý thức tuân thủ và triển khai những lao lý của pháp luật tốt. Còn những người không có đạo đức sẽ triển khai pháp luật một cách chống đối và họ sẽ dễ có rủi ro tiềm ẩn vi phạm pháp luật .
Pháp luật điều chỉnh lại đạo đức
Xã hội ngày càng tăng trưởng, có nhiều quy tắc đạo đức từ rất lâu rồi đã không còn tương thích với tình hình tăng trưởng của xã hội văn minh. Muốn những quy tắc đạo đức đó tương thích thì cần phải được kiểm soát và điều chỉnh, và kiểm soát và điều chỉnh trải qua những quy phạm pháp luật .
Một số góc nhìn pháp luật có ưu điểm nổi trội hơn so với đạo đức, vì pháp luật Open và sống sót, kiểm soát và điều chỉnh trong một thời gian đơn cử nên nó thuận tiện biến hóa và thích nghi cho tương thích với tình thế xã hội. Bằng những quy phạm đơn cử, pháp luật kiểm soát và điều chỉnh, thay thế sửa chữa những chuẩn mực đạo đức “ lỗi thời ” .
Pháp luật có vai trò trong việc bảo vệ, duy trì và tăng trưởng những quy tắc, chuẩn mực đạo đức tương thích, văn minh tương thích với xã hội .
- Pháp luật góp phần vào công cuộc củng cố, phát huy vai trò của các chuẩn mực đạo đức nếu chúng phù hợp với ý chí của nhà nước, phù hợp với tình hình của xã hội. Một số chuẩn mực đạo đức có thể được thừa nhận trong các quy phạm pháp luật. Đạo đức ngoài việc đảm bảo thực hiện bằng niềm tin, lương tâm,… chúng cũng được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng các biện pháp khác mang tính quyền lực nhà nước. Ví dụ như nghĩa vụ của cha mẹ đối với con cái được quy định trong Luật Hôn nhân và Gia đình.
- Pháp luật có vai trò giữ gìn và phát huy những giá trị đạo đức đẹp đẽ, lâu đời của dân tộc; ngăn chặn sự tha hóa đạo đức. Nhà nước đảm bảo chúng thực hiện bằng việc ghi nhận các quan niệm và quy tắc đạo đức vào pháp luật, để các quy tắc đó trở thành nghĩa vụ của toàn thể nhân dân, toàn xã hội, dù không muốn cũng phải thực hiện. Xử lý nghiêm đối với các hành vi trái với đạo đức, góp phần giữ gìn các giá trị đạo đức tốt đẹp.
- Pháp luật giúp loại bỏ các chuẩn mực đạo đức không còn phù hợp, cải tạo những chuẩn mực đó cho phù hợp với tình hình thực tiễn của xã hội. Ví dụ như từ xưa đã có tập tục tảo hôn, nhưng với tình hình xã hội bây giờ thì tập tục đó không còn phù hợp nữa, Nhà nước đã có quy định về độ tuổi kết hôn trong Luật Hôn nhân và Gia đình để nhằm ngăn chặn và loại bỏ những tập tục đó.
Trên đây là bài viết so sánh sự giống và khác nhau giữa đạo đức và pháp luật. Có thể nói đạo đức và pháp luật đan xen nhau để điều chỉnh các hành vi trong xã hội. Mặc dù chúng có những điểm khác biệt nhưng đạo đức và pháp luật bổ trợ lẫn nhau để giúp cho xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.
5/5 – ( 1 bầu chọn )
Source: https://laodongdongnai.vn
Category: Hỏi Đáp
