Người makerting giỏi nhất Việt Nam

Đã có một thời những mối quan hệ lao động được xác lập bởi giá trị cơ bắp. Đã có một thời người ta bình đẳng trong chính sách “ trung bình chủ nghĩa ”. Và có một thời vị trí chỉ huy được xem là vật mua và bán, biếu xén hoặc “ để dành ” cho con em của mình những sếp mặc kệ năng lượng … Còn giờ đây, khi cuộc đua thương trường đã thật sự quyết liệt, có những người trẻ ở độ tuổi 20-30, họ không có vốn tiền tỉ, không vai vế thân quen, nhưng họ được một đơn vị chức năng, một công ty hay một tập đoàn lớn đa vương quốc mời về, “ đặt ” vào những vị trí quan trọng và tất yếu đồng lương trả cho họ cũng phải thật xứng danh bởi họ là những “ người làm thuê số 1 ” !

Những bài học đầu tiên

Năm 1992, lần đầu tiên ở VN xuất hiện hoạt động khảo sát thị trường. Một công ty nghiên cứu thị trường từ Thái Lan cử chuyên gia bay sang đặt vấn đề liên kết với ĐH Kinh tế TPHCM thực hiện cuộc điều tra diện rộng trên người tiêu dùng TPHCM, Hà Nội và Đà Nẵng. Thành là một trong năm sinh viên tình nguyện tham gia dự án điều nghiên này.

Thời ấy, những hoạt động giải trí khảo sát thị trường đều trong thực trạng sơ khai, đối tượng người tiêu dùng khoanh vùng phạm vi khảo sát chưa được lựa chọn, đa phần đụng đâu hỏi đó. Cầm bảng câu hỏi, chàng sinh viên kinh tế tài chính cứ thế mà lủi vào bất kể thành phố nào có vẻ như “ hiền, hiền … ”, gõ bất kỳ cửa nhà nào thấy “ dễ dễ … ”, cũng có khi cả buổi chẳng tích lũy được gì bởi đối tượng người tiêu dùng không nằm trong khoanh vùng phạm vi khảo sát. Mỗi bảng câu hỏi làm rất công phu, được trả công 5.000 đồng. Và lần tiên phong trong đời, Thành đã kiếm được tiền : 50.000 đồng cho một tuần đi khắp hang cùng ngõ ngách ! “ Nhưng bù lại, có một cái gì đó rất khác lạ đã nhen lên trong đầu tôi với bảng câu hỏi và những phương pháp mà người ta tìm kiếm tài liệu. Nó khác trọn vẹn với những bộ môn đã học trong nhà trường. Lần tiên phong tôi biết một cách cơ bản về “ thăm dò ”, “ điều nghiên ”, những thuật ngữ tưởng chừng như đơn thuần mà sau này tôi mới biết những thông tin đó quyết định hành động số phận cả một dự án Bất Động Sản hàng triệu USD. Cậu SV năm cuối từ từ thể hiện mình là người có đầu óc tổ chức triển khai và nhiều kinh nghiệm tay nghề nhất trong nhóm, được “ thăng quan tiến chức ” nhóm trưởng, rồi đảm nhiệm truyền đạt kỹ năng và kiến thức cho những sinh viên mới hơn. Rồi được đi Thành Phố Hà Nội, TP. Đà Nẵng … Ký ức những ngày đầu học nghề vẫn chưa phai trong tâm lý “ vị ” phó tổng giám đốc ở tuổi 34 thời điểm ngày hôm nay : “ Lần ấy, Công ty sữa F. đã đổ không biết bao nhiêu tiền để tìm hiểu về thị trường sữa ở VN. Tôi lấy làm lạ, F. là một tên thương hiệu lớn toàn thế giới sao phải tìm hiểu quá tốn kém như vậy. Các số liệu thống kê do chúng tôi mang về tiềm ẩn một thông tin rất là quan trọng : nói về sữa, người dân chỉ biết hai chữ “ Ông Th. ” – một thương hiệu quá quen thuộc vốn trước kia là của Hãng F. Và đúng như tôi phán đoán, Hãng F. phát động đại chiến đòi lại thương hiệu “ Ông Th. ” của mình. Cho dù thắng lợi không thuộc về Hãng F. một cách toàn vẹn, nhưng tôi đã thấy được sức mạnh kinh hồn của những tấm phiếu tìm hiểu thị trường – bài học kinh nghiệm tiên phong về tên thương hiệu của tôi đã có từ đây ”. Tốt nghiệp loại xuất sắc, không đi “ đầu quân ” cho những công ty quốc tế như nhiều sinh viên giỏi khác, Thành quyết định hành động ở lại thao tác tại Trung tâm nghiên cứu và điều tra thị trường của ĐH Kinh tế. Thành thú thật : “ Trước tiên là do mê việc làm mới lạ này, nhưng thực tình tôi cũng chờ một suất học bổng của trường ”. Mức lương 600.000 đồng / tháng chẳng thấm vào đâu so với sức lực lao động anh bỏ ra cho những dự án Bất Động Sản khảo sát thị trường tiếp theo. “ Năm 1993, hàng loạt “ triệu phú ” như Caltex, Unilever, Johnson and Johnson, P. và G … mở màn Open và kéo theo hàng loạt phương pháp tiếp thị … Tôi lao vào tiếp cận, học hỏi hầu hết những mô hình khảo sát lúc ấy : công nghiệp, hàng tiêu dùng, thói quen tiêu xài, sở trường thích nghi xem truyền hình … Những cánh cửa mới cứ mở ra liên tục nên tôi nghĩ không hề đứng bên ngoài mà học được, cần phải bước vào bên trong mới hoàn toàn có thể nhìn được cận cảnh. Tự nhiên lúc đó tôi khát khao được đi làm cho những tập đoàn lớn quốc tế một cách mãnh liệt, đi làm không vì đồng lương cao hơn mà nơi đó, tôi sẽ học được điều mình cần … ”. Với doanh nghiệp trong nước, Thành là người “ quan trọng ”, có kinh nghiệm tay nghề, nhưng khi bước chân gõ cửa những tập đoàn lớn, công ty đa vương quốc thì anh thấy mình là … số lượng không ! Sau này đúc rút lại, chưa khi nào trong đời Thành bị người ta khước từ nhiều như vậy. Đơn xin việc nộp ào ào, và nơi nào cũng hỏi về … kinh nghiệm tay nghề. Cuối cùng đành phải đi đường vòng : làm sales ( nhân viên cấp dưới bán hàng ) cho Hãng Caltex ! “ Đó là quá trình mà tôi khủng hoảng cục bộ đến vật vã, tôi được giao đi chào hàng món “ khó nuốt ” nhất là … nhựa đường ! Hết nhựa lại tới nhớt ! Không còn cảnh áo trắng cà vạt, xách cặp táp đi làm tìm hiểu thị trường như ngày nào. Nhiệm vụ của tôi lúc ấy là tiếp cận với … lề đường, với những người thợ sửa xe lấm lem dầu mỡ và nói toàn những câu truyện đá banh, vụ án, chuyện “ xe cán chó ” mới hòa nhập người mua được. Tôi cảm thấy mình lì hơn, nhưng nghĩ lại mới thấy đó cũng là một giáo trình quí giá sau này, những gì tôi học trong nhà trường chỉ một thì cuộc sống đã dạy tôi mười ! ”. Là nhân viên cấp dưới bán dầu nhớt, nhưng công ty cũng qui định lưu loát tiếng Anh ! Thành lại phải vật vã vượt qua những tiêu chuẩn mới : tiếng Anh, kỹ năng và kiến thức tiếp xúc, kỹ thuật “ vượt qua phản đối ” mà người bán hàng khi nào cũng phải đối lập.

Khi chuyển sang làm việc cho Unilever qua một cuộc phỏng vấn “chữa cháy” cho một người bạn, Thành mới hiểu đúng về giá trị của công việc và kinh nghiệm. Khi tham gia phỏng vấn, người ta đề nghị Thành đưa ra mức lương cho chính mình (điều này hầu như còn rất xa lạ đối với các doanh nghiệp nhà nước), Thành đề nghị mức cao gấp đôi so với lương đang hưởng bên Công ty Caltex: 400 USD/tháng. Nhưng thật không ngờ, Unilever đồng ý ngay mức lương tự đề xuất đó! Cuộc đời Thành rẽ sang một bước ngoặt khác…

Thất bại và thành công

Nhiệm vụ tiên phong được giao khi về đầu quân cho tập đoàn lớn Unilever là kiến thiết xây dựng tên thương hiệu cho hai loại sản phẩm : xà bông Lifebuoy và Lux. Thành thao tác độc lập, được báo cáo giải trình thẳng với trưởng phòng tiếp thị. Đó là một người phụ nữ Thụy Sĩ cho tới giờ anh vẫn rất kính trọng : “ Bà ấy bảo bà có trách nhiệm nâng đỡ những năng lực việt nam và suốt tám năm trời mình đã có dịp kiểm chứng lời bà ấy nói. Mỗi khi mình làm rất là mà chưa được như mong muốn thì bà vò đầu, bứt tai cảm thấy như chính bà chưa làm tròn bổn phận ”. Học với người giỏi phải luôn ở tư thế “ hừng hực lửa ” và đừng khi nào nghĩ đến việc gặp người đàn bà Thụy Sĩ này với cái đầu trống không. Bà ấy bảo : “ Hãy tâm lý và chọn ra giải pháp rồi đến trò chuyện với tôi sau ! ”. Trong thiên nhiên và môi trường như vậy, Thành đã bước vào thử thách tiên phong bằng cách “ chinh phục ” con dấu “ cầu chứng ” cho thương hiệu Lifebuoy. Đó là thời gian mà thương hiệu này đang bị hai đối thủ cạnh tranh khác cạnh tranh đối đầu kinh hoàng. Và sau cuối chàng trai trẻ đã giành thắng lợi ngoạn mục với con dấu “ cầu chứng ” của Viện Pasteur với cam kết 10 triệu bánh xà phòng phát không cho mạng lưới hệ thống y tế hạ tầng trong ba năm. Để có được thành công xuất sắc đó, trong suốt ba năm trời Thành phải đi ghe vào tận những vùng sâu nhất của ĐBSCL hay lặn lội lên những bản làng tít tận Cao Bằng để tìm hiểu, điều tra và nghiên cứu thương hiệu của mình làm có công dụng thế nào so với hội đồng. Đó cũng là một giá trị quan trọng trong việc tiếp thị tên thương hiệu : giá trị mà mẫu sản phẩm mang lại cho hội đồng – cái chân của hoạt động giải trí marketing chuyên nghiệp là đây. Năm 1999, thương hiệu Lifebuoy được phần thưởng Unilever toàn thế giới bởi liên tục tăng trưởng trong vòng ba năm. Phần thưởng dành cho “ công trạng ” này là một suất du học cao học quản trị kinh doanh thương mại tại Úc. Học xong, vừa từ Úc quay về, Thành vấp phải một khủng hoảng cục bộ trong sáu tháng tiên phong : loại sản phẩm nhuộm tóc Sunsilk vốn thành công xuất sắc tỏa nắng rực rỡ ở Vương Quốc của nụ cười lại thất bại nặng nề tại thị trường TP.HCM. Hóa ra, sai lầm đáng tiếc lại nằm ở điểm cơ bản trong điều tra và nghiên cứu thị trường do tất tả và chủ quan khi nghĩ rằng : ở Đất nước xinh đẹp Thái Lan thành công xuất sắc thì ở việt nam chuyện sở hữu thị trường là việc … đương nhiên ! Chỉ trong ba tuần thử nghiệm đã có ngay hiệu quả đắng cay : lỗ 3 triệu USD ! Có hai thái độ phải lựa chọn của người chỉ huy chương trình khi bị thất bại nặng nề : một, đổ thừa “ không phải lỗi tại tôi ” ; hai, cắn răng nhận nghĩa vụ và trách nhiệm và quyết tâm làm lại. Thành đã chọn cách thứ hai khi anh đến gõ cửa phòng tổng giám đốc và ý kiến đề nghị : “ Hãy cho tôi thêm sáu tháng nữa để làm lại mọi việc. Nếu không làm được tôi chuẩn bị sẵn sàng gật đầu bị đuổi việc ! ”.

Những cái nhìn tỉnh táo hơn, những cuộc điều tra khoa học hơn, mẫu mã được thay đổi…, chỉ sau sáu tháng doanh số tăng gấp đôi, sản phẩm dần lấy lại được thị trường. Sếp gật gù khen ngợi, nhưng với Thành đó là một bài học xương máu trên con đường chinh phục thị trường…

Thất bại cũng như năng lực chuyển bại thành thắng của Thành không lọt qua được mắt của những tập đoàn lớn, công ty đa vương quốc. Tổng giám đốc Pepsi việt nam, ông Phạm Phú Ngọc Trai, nói đơn thuần nhưng vừa đủ khi mời Thành về thao tác với cương vị phó tổng giám đốc đảm nhiệm hàng loạt mảng marketing : “ Đó là một con người thao tác đầy mê hồn và có sự phát minh sáng tạo mãnh liệt ! ”. Con đường chinh phục thị trường của Lê Trung Thành vẫn còn là con đường dài phía trước, nhưng với riêng anh vẫn không thôi ấp ủ một tham vọng : đưa Trường dạy nghề marketing IAM trở thành một TT đào tạo và giảng dạy chuyên viên markerting số 1 của việt nam !

Theo Tiến Hùng, Trần Nguyên
Tuổi Trẻ